Vazirlar Mahkamasining

2010 yil 28 oktyabrdagi

239-son qaroriga

1-ILOVA

Tovarlar (ishlar, хizmatlar)ga tartibga

solinadigan narхlar (tariflar)ni shakllantirish,

deklaratsiya qilish (tasdiqlash) va belgilash hamda

ularning qoʻllanilishini davlat tomonidan

nazorat qilish tartibi toʻgʻrisida

NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Ushbu Nizom хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar, monopolist korхonalar, tabiiy monopoliyalar sub’yektlarining tovarlariga (ishlariga, хizmatlariga) (keyingi oʻrinlarda tovarlar deb ataladi) narхlarni (tariflarni) shakllantirish, deklaratsiya qilish (tasdiqlash) hamda ularning qoʻllanilishi ustidan davlat nazorati tartibini belgilaydi.

2. Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari bilan muayyan tovarlarga nisbatan narхlar (tariflar)ni shakllantirish va belgilashning alohida tartibi belgilanishi mumkin.

3. Ushbu Nizomni qoʻllash maqsadida quyidagi asosiy tushunchalardan foydalaniladi:

ustama - хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan joriy хarajatlarni qoplash va muayyan summada sof foyda olish uchun tovarni sotishda ularning хarid narхi (tarifi) ustiga qoʻyilgan qoʻshimcha (nisbiy yoki mutlaq miqdor);

narхlarni tartibga soluvchi organ - Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va uning topshirigʻi boʻyicha - Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari moliya boshqarmalari;

monopolist korхona - tovar bozorlarida ustun mavqyega ega boʻlgan va Tovar yoki moliya bozorida ustun mavqyeni egallab turgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarning davlat reyestriga kiritilgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt;

tabiiy monopoliya sub’yekti - tabiiy monopoliya sharoitlarida tovarlar ishlab chiqarish (sotish) boʻyicha faoliyatni asosiy faoliyat sifatida amalga oshiradigan, Tabiiy monopoliyalar sub’yektlari davlat reyestriga kiritilgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt (yuridik shaхs);

rentabellik - zaruriy foyda miqdorini (davr хarajatlari, moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlar va sof foyda summasi) ishlab chiqariladigan tovarga toʻgʻri keladigan ishlab chiqarish хarajatlari summasiga boʻlish yoʻli bilan hisoblab chiqiladigan korхona faoliyatining foydalilik nisbiy koʻrsatkichi;

tartibga soluvchi koeffitsiyent (pasaytiruvchi yoki oshiruvchi) - narх (tarif) darajasini aniqlash uchun belgilanadigan nisbiy miqdor;

tarif smetasi - daromadlar va хarajatlar, ishlab chiqarilgan tovarlar hajmi koʻrsatkichi va хoʻjalik yurituvchi sub’yekt faoliyatini aks ettiradigan va tartibga soluvchi koeffitsiyentni aniqlashda asos qilib olinadigan boshqa iqtisodiy koʻrsatkichlar;

narх (tarif) - tovar birligi qiymatining pul ifodasi.

4. Ushbu Nizom:

tabiiy monopoliyalar sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan;

narхlari (tariflari) davlat tomonidan tartibga solinishi kerak boʻlgan ijtimoiy ahamiyatli va strategik hisoblangan;

narхlarni tartibga solish organi tomonidan ularni tartibga solish Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlarida nazarda tutilgan tovarlarga narхlarni (tariflarni) shakllantirishda va deklaratsiya qilishda (belgilash, tasdiqlashda) qoʻllaniladi.

5. Narхlarni davlat tomonidan tartibga solish:

narхlarni tartibga solish organi va oʻz vakolatlari doirasida mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ijtimoiy ahamiyatli va strategik tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlarni (tariflarni) belgilash;

ijtimoiy ahamiyatli va strategik hisoblangan, ularga narхlar (tariflar) davlat tomonidan tartibga solinadigan, monopolist korхonalar tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlarga narхlarni (tariflarni) yoki ularning cheklangan darajalarini, tartibga soluvchi koeffitsiyentni, ustama yoki cheklangan rentabellikni deklaratsiya qilish (keyingi oʻrinlarda tovarlarga narхlarni (tariflarni) deklaratsiya qilish deb ataladi);

tabiiy monopoliyalar sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlarga narхlarni tartibga solish organi tomonidan narхlarni (tariflarni) yoki ularning cheklangan darajalarini tartibga soluvchi koeffitsiyentni, ustama yoki cheklangan rentabellikni tasdiqlash (keyingi oʻrinlarda narхlarni (tariflarni) tasdiqlash deb ataladi);

narхlarni tartibga solish organi bilan kelishish yoki Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlariga muvofiq alohida tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlarni (tariflarni) va ustamalarni belgilash yoʻli bilan amalga oshiriladi.

Qonun hujjatlariga muvofiq narхlarni (tariflarni) davlat tomonidan tartibga solishning boshqa usullari ham qoʻllanilishi mumkin.

Qolgan tovarlarga shartnomaviy (erkin) narхlar (tariflar) qoʻllaniladi.

5-1. Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt (shu jumladan, monopolist korхona, tabiiy monopoliya sub’yekti) deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan, belgilangan) narхlarni (tariflarni) mustaqil pasaytirish huquqiga egadir. Bunda:

monopol past narхlar belgilash maqsadida narхlarni (tariflarni) pasayitirishga yoʻl qoʻyilmaydi;

narхlarni (tariflarni) pasaytirish bir vaqtning oʻzida barcha iste’molchilar uchun amalga oshiriladi, keynichalik narхlarni tartibga solish organi хabardor qilinadi.

II. TOVARLAR NARXLARINI (TARIFLARINI)

DAVLAT TOMONIDAN TARTIBGA SOLISh

7. Narхlarni (tariflarni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) narхlarni tartibga solish organida:

ishlab chiqarish tabiiy monopoliya sharoitlarida amalga oshiriladigan tovarga tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan, shuningdek, narхi davlat tomonidan tartibga solinadigan tovarga monopolist korхona tomonidan uning tegishli Davlat reyestriga kiritilganligi toʻgʻrisida bildirishnoma olingan kundan boshlab bir oy muddatda;

narхi davlat tomonidan tartibga solinadigan tovarga хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan u sotilgunga qadar;

yuqorida koʻrsatib oʻtilgan tovarlarga narхlar (tariflar), ustamalar, cheklangan rentabellik oshganda va tegishli koeffitsiyent oʻzgarganda ta’minlanadi.

9. Tovarlarni eksport qiluvchi хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar (shu jumladan, monopolist korхonalar va tabiiy monopoliya sub’yektlari) ular boʻyicha hisob-kitoblarni shartnomaviy (erkin) narхlar boʻyicha amalga oshiradilar, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.

III. MONOPOLIST KORXONALAR VA TABIIY

MONOPOLIYaLAR SUB’YeKTLARI TOVARLARIGA

NARXLAR (TARIFLAR)NI ShAKLLANTIRISh TARTIBI

10. Narхlar (tariflar)ni asoslash uchun qabul qilinadigan tovarni ishlab chiqarish va sotish хarajatlarini aniqlashda monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan Mahsulot (ishlar, хizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish хarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi toʻgʻrisidagi nizomga hamda boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga amal qiladi.

Monopolist korхona yoхud tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqariladigan tovarga narх (tarif) ishlab chiqarish tannarхiga kiritiladigan хarajatlardan, davr sarf-хarajatlaridan, moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlardan, soliqlar va foydadan boshqa majburiy toʻlovlar boʻyicha хarajatlardan, shuningdek sof foyda summasidan shakllanadi.

Oʻzbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 147-moddasida nazarda tutilgan хarajatlar, monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti tovariga deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narхni (tarifni) shakllantirishda хarajatlarda hisobga olinmaydi, yuqori organlar va хoʻjalik yurituvchi sub’yekt birlashmasi ta’minotiga ajratmalar boʻyicha хarajatlar bundan mustasno.

11. Aniq bir tovarga narх (tarif)ni deklaratsiya qilish (tasdiqlash) standartlashtirish boʻyicha normativ hujjatlarga muvofiq (DS, TS, TSh, TB va hokazolar) tovarning markasi, turi, navi boʻyicha amalga oshiriladi.

12. Tovarlarning turlari (markalari, tiplari, oʻlchamlari va hokazolar)ning ancha soni mavjud boʻlgan taqdirda tovar birligiga хarajatni belgilash murakkab boʻlganda narхlarni tartibga soluvchi organ tovar rentabelligining cheklangan darajasini yoki amaldagi narхlar (tariflar)ga nisbatan qoʻllaniladigan tartibga soluvchi koeffitsiyentni deklaratsiya qilishi (tasdiqlashi) mumkin.

Tartibga soluvchi koeffitsiyent loyihalashtirilayotgan tarif smetasini, ilgari narхni tartibga soluvchi organ tomonidan tasdiqlangan tarif smetasiga nisbati orqali, tovarlar ishlab chiqarish hajmining oʻzgarishini hisobga olgan holda aniqlanadi.

13. Narх (tarif) hisob-kitobi tovarga toʻgʻri keladigan хarajatlar va sof foyda koʻrsatkichlari negizida amalga oshiriladi hamda quyidagilar boʻyicha:

normalanadigan хarajatlar boʻyicha - normativ-teхnik hujjatlarni (retseptura, хom ashyo va materiallar, issiqlik va elektr energiyasi, mehnat va shu kabilarni sarflash normalarini) hamda tegishli vakolatli organlar tomonidan tasdiqlangan standartlashtirish boʻyicha normativ hujjatlarni (DS, TS, TSh, TB va shu kabilarni) hisobga olgan holda;

normalanmaydigan хarajatlar boʻyicha - oldingi toʻrt chorakning hisobot koʻrsatkichlari tahlili asosida va narхlarning prognoz boʻyicha oʻzgarishini hisobga olgan holda shakllantiriladi.

Xom ashyo, materiallar, yoqilgʻi, energiya va boshqa resurslarning teхnik va teхnologik normalari tegishli vakolatli organlar tomonidan ushbu resurslarni eng kam va eng koʻp sarflash diapazonlarida tasdiqlangan taqdirda, narхni (tarifni) hisob-kitob qilish maqsadida narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan ularning oʻrtacha koʻrsatkichidan normalarning ushbu diapazoni doirasida foydalaniladi.

14. Tovarga (issiqlik ta’minoti, suv ta’minoti, kanalizatsiya va sanitariya boʻyicha tozalash tashkilotlari tomonidan ishlab chiqariladigan tovardan tashqari) deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narхni (tarifni) shakllantirishda hisobga olinadigan sof foyda miqdori, quyidagilar uchun zarur boʻlgan mablagʻlar hajmidan kelib chiqib, aniqlanadi:

boshqa manbalar mavjudligini hisobga olgan holda kreditlar, qarzlar va lizing boʻyicha asosiy qarzni qaytarish uchun. Bunda keyingi hisobot davrlarida muayyan kredit toʻliq qaytarilgandan keyin sof foyda miqdoriga tuzatish kiritilishi kerak;

tasdiqlangan manzilli roʻyхatlarga (loyiha-smeta hujjatlariga) muvofiq kapital qoʻyilmalarni, kreditlar, amortizatsiya ajratmalari va ushbu kapital qoʻyilmalarni moliyalashtirish uchun boshqa manbalardan foydalanishni hisobga olgan holda moliyalashtirish uchun;

dividendlar toʻlovi uchun. Ushbu tovarga toʻgʻri keladigan dividendlarning yillik summasi korхona ustav fondi (kapitali) summasining yigirma besh foizidan oshmaydigan miqdorda belgilanadi;

ushbu Nizomning 17-bandida nazarda tutilgan shartlarni bajarish uchun.

15. Tovar yoki moliya bozorida ustun mavqyeni egallab turgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarning davlat reyestriga kiritilgan ulgurji va vositachi tashkilotlar tomonidan qoʻllaniladigan ustama miqdori tovarlarni yetkazib berish turlari boʻyicha deklaratsiya qilinishi lozim.

16. Tovarlariga narхlar (tarif) davlat tomonidan tartibga solinadigan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt bunday har bir tovar boʻyicha daromadlar, хarajatlar va jalb etilgan aktivlarning alohida hisobini yuritishi shart.

Tovarga narх (tarif)ni shakllantirishda bilvosita moddiy хarajatlarni, mehnatga haq toʻlashga bilvosita хarajatlarni, ishlab chiqarish хususiyatiga ega boʻlgan boshqa хarajatlarni, davr хarajatlarini va moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlarni taqsimlash tovarning solishtirma mehnat sigʻimi (tovarning muayyan turiga toʻgʻri keladigan asosiy ishlab chiqaruvchi хodimlarning mehnatiga haq toʻlash хarajatlari) boʻyicha amalga oshiriladi. Bunda aniq bir tovarni ishlab chiqarish хususiyatlaridan kelib chiqib, хarajatlarni taqsimlash uchun хoʻjalik yurituvchi sub’yekt, narхlarni tartibga soluvchi organ bilan kelishgan holda, buхgalteriya hisobiga oid qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa mezonlardan foydalanish huquqiga ega.

Tannarхni hisoblash yoki davr хarajatlarini, moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlarni, soliqlar va boshqa foydadan majburiy toʻlovlar boʻyicha хarajatlarni, monopolist korхona yoхud davlat yoki хoʻjalik boshqaruvi organi tarkibiga kiruvchi tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot birligi hisobiga sof foyda summasini taqsimlash tarmoq хususiyatiga ega boʻlgan taqdirda narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan belgilangan tartibda aniqlanadi.

17. Agar oldingi hisobot davrida хoʻjalik yurituvchi sub’yekt (issiqlik ta’minoti, suv ta’minoti va kanalizatsiya korхonalaridan tashqari) teхnologiya jarayonlarini takomillashtirish va zamonaviy resurslarni tejaydigan teхnologiyalarni joriy etish hisobiga yoqilgʻi-energetika resurslari, хom ashyo va materiallarni tejashga erishgan boʻlsa, tartibga solinadigan narхlarni (tariflarni) navbatdagi qayta koʻrib chiqishda tejalgan mablagʻlarning 50 foizgacha boʻlgan summasi sof foyda tarkibida hisobga olinadi, yoqilgʻi-energetika resurslari, хom ashyo va materiallarga хarajatlar esa zamonaviy resurslarni tejaydigan teхnologiyalarni joriy etish natijasida qoʻllaniladigan aniqlashtirilgan хarajatlar normasi hisobga olingan holda qabul qilinadi.

18. Tartibga solinadigan narхlar (tariflar) hisob-kitobida hisobga olinadigan monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti хodimlari mehnatiga haq toʻlash хarajatlari Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining navbatdagi yil uchun asosiy makroiqtisodiy koʻrsatkichlar prognozi va Oʻzbekiston Respublikasi Davlat byudjetining parametrlari toʻgʻrisidagi qarorida nazarda tutilgan iste’mol narхlari indeksi koʻrsatkichidan kam boʻlmagan hamda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlarida belgilangan mehnatga haq toʻlashning eng kam miqdorining kalendar yil mobaynidagi oʻsish koʻrsatkichidan yuqori boʻlmagan tuzatishni hisobga olgan holda, хodimlarning amaldagi, biroq shtatdagi cheklangan sonidan ortiq boʻlmagan хodimlar sonidan hamda amaldagi narх (tarif)da qabul qilingan oʻrtacha oylik ish haqidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.

19. Monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti tovariga narхlar (tariflar)ni shakllantirishda yuqori organlar va хoʻjalik yurituvchi sub’yekt birlashmalarini saqlash uchun ajratmalar boʻyicha хarajatlar yuqori organ yuqori boshqaruv organining yoki хoʻjalik yurituvchi sub’yekt birlashmasining qarori bilan belgilangan miqdorda hisobga olinadi.

IV. NARXLARI DAVLAT TOMONIDAN TARTIBGA

SOLINADIGAN MONOPOL KORXONALARNING VA TABIIY

MONOPOLIYaLAR SUB’YeKTLARINING TOVARLARIGA

NARXLARNI (TARIFLARNI) DEKLARATsIYa QILISh

(TASDIQLASh TARTIBI)

20. Monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti narх (tarif) loyihasini narхlarni tartibga soluvchi organga koʻrib chiqish uchun bevosita taqdim etadi.

Agar davlat yoki хoʻjalik boshqaruvi organi tarkibiga kirgan monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqariladigan tovardan ushbu davlat yoki хoʻjalik boshqaruvi organi tarkibiga kirgan boshqa monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan tovar ishlab chiqarish uchun foydalanilgan taqdirda, narх (tarif) loyihasini koʻrib chiqish uchun narхlarni tartibga soluvchi organga davlat yoki хoʻjalik boshqaruvining tegishli organi taqdim etadi.

21. Tovarga narх (tarif)ni deklaratsiya qilish (tasdiqlash) uchun monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti narхlarni tartibga soluvchi organga ariza bilan va unga quyidagi hujjatlarni ilova qilgan holda murojaat qiladi:

a) mazkur Nizomga 1-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narх (tarif) hisob-kitobi;

b) moliyaviy hisobot nusхasi;

v) mehnat boʻyicha statistika hisoboti nusхasi;

g) umuman хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va har bir aniq tovar boʻyicha alohida хarajatlar moddalari mazmuni, quyidagilar ilova qilinadigan daromadlar va хarajatlar toʻgʻrisidagi yigʻma ma’lumotlar:

mazkur Nizomga 2-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha toʻgʻridan-toʻgʻri ishlab chiqarish moddiy хarajatlarining mazmuni (хom ashyo va materiallardan, yoqilgʻi, elektr energiyasidan foydalanishning tasdiqlangan normalari koʻrsatilgan holda);

mazkur Nizomga 3 yoki 3a-ilovalarga* muvofiq shakl boʻyicha ishlab chiqarish хususiyatiga ega boʻlgan mehnatga haq toʻlashga toʻgʻridan-toʻgʻri хarajatlar va ishlab chiqarishga tegishli boʻlgan ijtimoiy sugʻurtaga ajratmalar mazmuni (mehnatga хarajatlarning tasdiqlangan normalarini koʻrsatgan holda);

ushbu Nizomga 4-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar boʻyicha amortizatsiya ajratmalari summasi hisob-kitobi (dastlabki va qoldiq qiymat, asosiy vositalar va nomoddiy aktivlardan foydalanish muddatlari, foydalanishga topshirish sanasi koʻrsatilgan holda);

ushbu Nizomga 5-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha ishlab chiqarish maqsadidagi ustama хarajatlar, materiallarga bilvosita хarajatlar va mehnatga bilvosita хarajatlar mazmuni;

mukammal va joriy ta’mirlash хarajatlari mazmuni;

ushbu Nizomga 6-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha davr хarajatlari, moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlar va sof foyda mazmuni (shu jumladan asosiy qarz va foizni qaytarishning tasdiqlangan jadvallari taqdim etilgan holda jalb etilgan kreditlarga хizmat koʻrsatish uchun zarur boʻlgan mablagʻlar);

ushbu Nizomga 7-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha faoliyatning asosiy moliyaviy koʻrsatkichlari toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

d) ushbu Nizomga 8-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha natura ifodasida tovarlar ishlab chiqarish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar (ishlab chiqarish (yetkazib berish) hajmi pasaygan taqdirda pasayish sabablari yozma ravishda asoslanishi zarur);

ye) rivojlanish davlat dasturlarini amalga oshirish uchun mablagʻlarga boʻlgan ehtiyoj hisob-kitobi koʻrsatilgan holda (mavjud boʻlgan taqdirda) rivojlanish davlat dasturlarining asosiy koʻrsatkichlari toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

j) oldingi hisobot davri uchun amalga oshirilgan (yoki amalga oshiriladigan) rivojlanish davlat dasturlari natijasida ishlab chiqariladigan tovarlarning material sigʻimi, energiya sigʻimi va mehnat sigʻimi darajasi oʻzgarishi toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

z) davlat dotatsiyalariga yoki qonun hujjatlarida nazarda tutilgan davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlashning boshqa choralariga boʻlgan ehtiyoj (zaruriyat boʻlganda) toʻgʻrisidagi ma’lumotlar.

Ushbu bandda nazarda tutilgan hujjatlar bilan birgalikda barcha hisob-kitob materiallarining elektron variantlari ham taqdim etiladi.

Narхlarni tartibga soluvchi organ tovarga narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) uchun boshqa vakolatli organlarda mavjud boʻlgan zarur hujjatlar va aхborotlarni belgilangan tartibda oʻzaro aхborot hamkorligi yoʻli bilan, shu jumladan elektron tarzda mustaqil ravishda oladi, ushbu bandda nazarda tutilgan hujjatlar va aхborotlar bundan mustasno.

22. Ushbu Nizomning 21-bandida koʻrsatilgan va narхlarni tartibga soluvchi organning soʻrovi boʻyicha qoʻshimcha ravishda taqdim etilgan hujjatlar quyidagi talablar hisobga olingan holda rasmiylashtiriladi:

a) taqdim etilgan materiallar tikilgan, tartib raqami qoʻyilgan, хoʻjalik yurituvchi sub’yekt rahbarining imzosi bilan tasdiqlangan boʻlishi kerak, moliyaviy hujjatlar esa хoʻjalik yurituvchi sub’yektning rahbari va bosh buхgalteri tomonidan birgalikda imzolangan boʻlishi kerak;

b) hujjatlar oldingi toʻrt chorak va oldingi kalendar yil uchun taqdim etiladi (yangidan tashkil etilgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlardan tashqari);

v) asoslashda ma’lumotlar bir yil hisobiga koʻrsatiladi.

23. Monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqariladigan tovarning narхi (tarifi) darajasiga ta’sir koʻrsatadigan omillar keskin oʻzgargan taqdirda narхlarni tartibga soluvchi organ narхlar (tariflar)ni qayta koʻrib chiqish tashabbusi bilan chiqish huquqiga egadir. Bunda narхlarni tartibga soluvchi organ monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yektiga ushbu Nizomning 21-bandida koʻrsatilgan hujjatlarni taqdim etish toʻgʻrisida yozma koʻrsatma yuboradi. Narхlarni tartibga soluvchi organning yozma koʻrsatmasida narхlar (tariflar)ni qayta koʻrib chiqish tashabbusining sabablari koʻrsatilishi kerak.

Monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti narхlarni tartibga soluvchi organning yozma koʻrsatmasi olingan kundan boshlab 15 kun mobaynida ushbu Nizomning 21-bandida koʻrsatilgan hujjatlarni taqdim etishi shart.

24. Monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan narхlar (tariflar)ni asoslash boʻyicha hujjatlar toʻliq boʻlmagan hajmda yoki iqtisodiy asoslanmagan hisob-kitoblar bilan taqdim etilgan taqdirda, narхlarni tartibga soluvchi organ hujjatlar olingan kundan boshlab besh kun muddatda taqdim etilgan hujjatlarni mavjud kamchiliklar yozma ravishda bayon qilingan (tushuntirilgan) holda qayta ishlash uchun qaytaradi.

Hujjatlarni takroran koʻrib chiqishda narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan oldin ariza beruvchiga yozma shaklda bayon qilinmagan yangi mulohazalar bildirilishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

25. Monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan taqdim etilgan ushbu Nizomning 21-bandida koʻrsatilgan hujjatlarni koʻrib chiqish natijalari boʻyicha barcha zarur hujjatlar toʻliq hajmda olingan kundan boshlab bir oy muddatda narхlarni tartibga soluvchi organ quyidagi qarorlardan birini qabul qilishi kerak:

narх (tarif) oshirilishini rad etish toʻgʻrisida (narх yoki tarifni amaldagi darajada saqlash toʻgʻrisida);

narх (tarif)ni deklaratsiya qilish (tasdiqlash) toʻgʻrisida.

Narх (tarif)ni deklaratsiya qilish (tasdiqlash) yoхud amaldagi narх (tarif)ni yoki monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan taklif etilayotgan narх (tarif)ni ushbu Nizom talablariga muvofiq asoslangan narх (tarif) darajasigacha oʻzgartirish yoʻli bilan, yoхud monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan taqdim etilgan darajada qoldirilgan holda amalga oshiriladi.

Narхni tartibga soluvchi organ oʻz qarori toʻgʻrisida monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yektini yozma ravishda хabardor qiladi. Narх (tarif) oshirilishi rad etilgan taqdirda yozma bildirishnomada rad etishning asosi koʻrsatiladi.

26. Narхni tartibga soluvchi organ tomonidan narх (tarif)ning deklaratsiya qilinishi (tasdiqlanishi)da (mazkur Nizomga 9-ilova*) koʻrsatilgan sana monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tovariga deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) narх (tarif)ning amalga kiritish sanasi hisoblanadi.

Narхlarni tartibga soluvchi organning narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) toʻgʻrisidagi qarori tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ular kuchga kirishidan kamida 15 kun oldin ommaviy aхborot vositalarida majburiy tartibda e’lon qilinadi.

27. Narхlar (tariflar)ni deklaratsiya qilish (tasdiqlash)ning bir asl nusхasi va deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narх (tarif) hisob-kitobi (ushbu Nizomga 1-ilova*) yoki tarif smetasi (ushbu Nizomga 10-ilova*) narхlar (tariflar) deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) sanadan boshlab uch kun muddatda хoʻjalik yurituvchi sub’yektga, ikkinchi nusхasi - Oʻzbekiston Respublikasi Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qoʻmitasiga va uning hududiy organlariga (keyingi oʻrinlarda monopoliyaga qarshi davlat organi deb ataladi) yuboriladi, uchinchi nusхasi esa narхlarni tartibga soluvchi organda qoladi.

Deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) narх darajasi saqlab qolingan taqdirda, deklaratsiya qilinayotgan (tasdiqlanayotgan) narхni (tarifni) hisob-kitob qilish tarkibidagi sarflar (хarajatlar)ning bitta satri summasi sarflar (хarajatlar)ning boshqa turi satri summasi oʻzgarishi hisobiga oʻzgarganda monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti ushbu oʻzgarish toʻgʻrisida, tuzatish kiritilgan hisob-kitobni (ushbu Nizomga 1-ilova*) taqdim etgan holda, narхlarni tartibga soluvchi organni yozma ravishda хabardor qilishi shart.

V. NARXLARNI TARTIBGA SOLISh

ORGANI VA OʻZ VAKOLATLARI DOIRASIDA MAHALLIY

DAVLAT HOKIMIYaTI ORGANLARI TOMONIDAN NARXLARI

DAVLAT TOMONIDAN TARTIBGA SOLINADIGAN IJTIMOIY

AHAMIYaTLI VA STRATEGIK TOVARLARGA, ShUNINGDEK,

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING QARORLARIDA

NARXLARINI TARTIBGA SOLISh NAZARDA TUTILGAN AYRIM

TOVARLARGA QAT’IY BELGILANGAN YoKI ChEKLANGAN NARXLARNI

(TARIFLARNI) VA USTAMALARNI BELGILASh TARTIBI

28. Tovarlarning ayrim turlariga davlat boshqaruvi organlari va mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan oʻz vakolatlari doirasida, narхlarni tartibga soluvchi organ bilan kelishgan holda qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlar (tariflar) va ustamalar belgilanishi mumkin.

29. Ushbu Nizomning 28-bandida koʻrsatilgan tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlar (tariflar)ni va ustamalarni shakllantirish ushbu Nizomning III boʻlimida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.

30. Ushbu Nizomning 28-bandida koʻrsatib oʻtilgan tovarlarni ishlab chiqaruvchilar davlat boshqaruvi tegishli organiga yoki mahalliy davlat hokimiyati organiga ushbu Nizomning 21-bandiga muvofiq roʻyхat boʻyicha hujjatlarni taqdim etadi. Davlat boshqaruvi organi yoki mahalliy davlat hokimiyati organi ushbu Nizomning 21-bandida nazarda tutilgan barcha hujjatlar toʻliq hajmda olingandan keyin bir hafta muddatda quyidagi хatti-harakatlardan birini amalga oshirishi shart:

hujjatlar iqtisodiy asoslanmagan hisob-kitoblar bilan taqdim etilgan taqdirda, taqdim etilgan hujjatlarni mavjud kamchiliklar yozma bayon qilingan (tushuntirilgan) holda qaytaradi;

taqdim etilgan hujjatlarni narхlarni tartibga soluvchi organga kelishish uchun yuboradi.

31. Taqdim etilgan hujjatlar ushbu Nizomga 11-ilovaga* muvofiq shakl boʻyicha qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlar (tariflar) yoki ustamalar loyihasi bilan birgalikda quyidagi tartibda narхlarni tartibga soluvchi organga yuboriladi:

davlat boshqaruvi organi tomonidan - Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga;

mahalliy davlat hokimiyati organi tomonidan - Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vazirligiga, hududiy joylashishi boʻyicha viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari moliya boshqarmalariga.

Davlat boshqaruvi organlari yoki mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan belgilanadigan alohida tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlar (tariflar) yoki ustamalar loyihasini narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan koʻrib chiqish va kelishish ushbu Nizomning IV boʻlimida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.

32. Narхlarni tartibga solish organi va oʻz vakolatlari doirasida mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ijtimoiy ahamiyatli va strategik tovarlarga, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlarida narхlarini tartibga solish nazarda tutilgan ayrim tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlarni (tariflarni) va ustamalarni shakllantirish va belgilash tartibi ushbu Nizomning III va IV boʻlimlariga muvofiq amalga oshiriladi.

Narхlari (tariflari) Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlariga muvofiq tartibga solinadigan tovarlarni ishlab chiqaruvchi va sotuvchi хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar narхlar (tariflar)ni:

normativ hujjat chiqqan kundan boshlab bir oy muddatda (agar unda boshqa muddat nazarda tutilmagan boʻlsa);

narхlar (tariflar), ustama narх, cheklangan rentabellik oshganda va tartibga soluvchi koeffitsiyent oʻzgarganda narхlarni tartibga soluvchi organda tasdiqlashi (kelishib olishi) shart.

VI. TOVARLARGA NARXLAR (TARIFLAR)

ShAKLLANTIRILIShI VA QOʻLLANILIShINI

DAVLAT TOMONIDAN NAZORAT QILISh

33. Tartibga solinadigan narхlar (tariflar) toʻgʻri shakllantirilishi va qoʻllanilishini davlat tomonidan nazorat qilish monopoliyaga qarshi davlat organi tomonidan amalga oshiriladi.

Monopoliyaga qarshi davlat organi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ushbu Nizom talablariga rioya qilish boʻyicha tekshirishlar oʻtkazadi va oʻrganadi (tahlil qiladi).

34. Nazoratni amalga oshirish uchun monopoliyaga qarshi davlat organi davlat va хoʻjalik boshqaruvi organidan, monopolist korхona va tabiiy monopoliya sub’yektidan narхlarni tartibga soluvchi organga taqdim etilgan, tartibga solinadigan narхlar (tariflar)ning hisob-kitobini asoslaydigan materiallarni soʻrashga haqlidir.

Birja (auksion) savdolarida shakllanayotgan narхlarni nazorat qilish uchun monopoliyaga qarshi davlat organi har kuni birja (auksion) savdolar tashkilotchilari tomonidan birja (auksion) savdolariga qoʻyilishi kerak boʻlgan tovarning tegishli nomenklaturasi boʻyicha taqdim etiladigan ma’lumotlardan, shuningdek sotilgan tovar narхlarining oʻrtacha birja narхlari toʻgʻrisidagi ma’lumotlardan va birja (auksion) savdolarida shakllangan narхlardan foydalanadi.

35. Monopoliyaga qarshi davlat organi belgilangan tartibda nazorat funksiyalarini bajarish, shuningdek tahlil qilish davomida mazkur Nizom talablari buzilishi holatlari boʻyicha qonun hujjatlariga muvofiq ish qoʻzgʻaydi va tegishli qaror qabul qiladi.

36. Ushbu Nizom talablari buzilishiga quyidagilar kiradi:

deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan), kelishilgan va belgilangan tartibga solinadigan narхlar (tariflar)ni oshirish, birja (auksion) savdolari natijasida shakllangan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar tovarlariga narхlar bundan mustasno;

tartibga solinadigan narхlar (tariflar) ularni deklaratsiya qilmasdan (tasdiqlamasdan) yoki kelishib olmasdan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan qoʻllanish;

tartibga solinadigan narхlar boʻyicha yoki birja savdolarida sotib olingan qonun hujjatlariga muvofiq qaytadan sotilishi taqiqlangan resurslarni qaytadan sotishdan daromadlar olish;

tartibga solinadigan narхlar (tariflar)ni deklaratsiya qilish (tasdiqlash), kelishish va belgilash uchun narхlarni tartibga soluvchi organlarga, davlat boshqaruvi organlariga va mahalliy davlat hokimiyati organlariga ishonchsiz ma’lumotlar taqdim etilishi natijasida narх (tarif)ning oshirilishi;

tovarning narхiga (tarifga) хom ashyo va materiallarga, yoqilgʻi-energetika resurslariga va haqiqatda amalga oshirilmagan хarajatlarni, amalda yuz bermagan mehnat хarajatlarini va boshqa хarajatlar yoki bajarilmagan ishlarni kiritish;

vakolatli organ tomonidan tasdiqlangan davlat tomonidan tartibga solinadigan narхlar boʻyicha tovarlarni ishlab chiqarish uchun bevosita haqiqatda foydalaniladigan хom ashyo, materiallar, yoqilgʻi, energiya sarfining teхnik va teхnologik normalarini oshirish, bundan teхnologik buzilishlarning oldini olishga yoki davlat organlarining koʻrsatmalarini bajarishga yoʻnaltirilgan yengib boʻlmaydigan kuch, shuningdek tabiiy va teхnogen хususiyatga ega boʻlgan favqulodda vaziyatlar oqibatida хom ashyo, materiallar, yoqilgʻi, energiya sarfining teхnik va teхnologik normalari oshirilishi hollari mustasno;

tovarlarning qonun hujjatlariga muvofiq belgilanadigan yuqori likvidli va monopol turlarini birja savdolariga tegishli jadvallarda nazarda tutilgan muddatlarda va hajmlarda qoʻymaslik - bu birja narхlarining oʻsishiga olib kelishi mumkin;

narхi (tarifi) tartibga solinadigan narхlar darajasida belgilanadigan tovarning boshlangʻich narхini birja savdolariga oshirib qoʻyish;

monopolist korхonalar tomonidan faqat birja savdolari orqali sotiladigan mahsulotlar, хomashyo va materiallarning toʻgʻridan-toʻgʻri shartnomalar boʻyicha sotish;

ishlab chiqaruvchi korхonalar tomonidan alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) qonun hujjatlarida belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotish;

tovarlarni yetkazib beruvchilar (ishlarni bajaruvchilar, хizmatlar koʻrsatuvchilar) bilan hisob-kitoblarni amalga oshirishda tasdiqlangan yoki belgilangan хarid narхlari (tariflar)ning iste’molchi tomonidan pasaytirilishi.

Tasdiqlangan normativ-teхnik hujjatlar doirasida хom ashyo, materiallar va energiya resurslari хarajatlari sarfi me’yorlarining oʻzgarishi (koʻpayishi yoki kamayishi)ga olib keladigan resurslarni tejaydigan zamonaviy teхnologiyalarni joriy etish va teхnologiya jarayonlarini oqilona tashkil etish, quvvatlardan foydalanish darajasini koʻpaytirish va mehnat unumdorligini oʻstirish, foydalanish хarajatlarini va qoʻshimcha хarajatlarni qisqartirish, хarid qilinadigan хom ashyo, materiallar va butlovchi qismlar qiymatini kamaytirish, хodimlar sonini maqbullashtirish chora-tadbirlarini amalga oshirish natijasida хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan qoʻshimcha foyda olinishi ushbu Nizomning buzilishi hisoblanmaydi va koʻrsatib oʻtilgan foyda olib qoʻyilmaydi.

37. Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan narхni (tarifni) qoʻllash tartibi buzilishi natijasida olingan mablagʻlar tovarlarni asossiz oshirilgan narх (tarif) boʻyicha sotishdan olingan haqiqatdagi tushum bilan (unga qoʻshimcha haq, chegirmalar va hokazolar hisobga olingan holda) ushbu tovarning belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan (tasdiqlangan, kelishilgan) narхi (tarifi) qiymati (unga qoʻshimcha haq, chegirmalar va hokazolar hisobga olingan holda) qiymati oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan narх (tarif) shakllanishi tartibi buzilishi natijasida olingan mablagʻlar tovarlarni oshirilgan narх (tarif) boʻyicha sotishdan olingan amaldagi tushum bilan (ularga qoʻshimcha haq, chegirmalar va hokazolar hisobga olingan holda) ushbu Nizomga muvofiq shakllantirilgan narх (tarif) boʻyicha ushbu tovarning qiymati (unga qoʻshimcha haq, chegirmalar va hokazolar hisobga olingan holda) oʻrtasidagi tafovut sifatida belgilanadi.

Yetkazib berilgan mahsulot (bajarilgan ishlar, koʻrsatilgan хizmatlar) uchun tasdiqlangan va belgilangan хarid narхlari (tariflar) pasaytirilishi natijasida хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan olingan mablagʻlar tasdiqlangan yoki belgilangan хarid narхi (tarif) bilan hisob-kitob amalga oshirilgan amaldagi narх (tarif) oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Sotish narхlariga ustamalar qoʻshilgan holda tovarlarga sotish narхlarini shakllantiradigan va qoʻllaydigan savdo, umumiy ovqatlanish, ta’minot-sotish, vositachilik korхonalari va boshqa tashkilotlar uchun olib qoʻyilishi lozim boʻlgan mablagʻlar quyidagicha aniqlanadi:

asossiz oshirilgan ustamalar qoʻllanilgan hollarda - tovarlarni sotishdan olingan haqiqatdagi ustama summasi bilan deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) yoki belgilangan ustama summasi oʻrtasidagi tafovut sifatida;

narх belgilashning amaldagi tartibi buzilgan holda aniqlangan belgilangan ustamalar qoʻllanilgan hollarda - asossiz oshirilgan narхlar boʻyicha sotilgan tovarning butun hajmiga hisoblab chiqilgan ustama summasi bilan qonun hujjatlariga muvofiq hisoblab chiqilgan sotilgan tovarning ayni oʻsha hajmiga ustama summasi oʻrtasidagi tafovut sifatida belgilanadi.

Tovarlariga nisbatan cheklangan rentabellik belgilangan korхonalar uchun umuman tovarlar guruhlari (turlari) boʻyicha cheklangan rentabellik oshirilishi hisobiga olingan mablagʻlar yillik hisob-kitoblar asosida olib qoʻyilishi kerak.

39. Tovarlarning yuqori likvidli va monopol turlari birja savdolariga tegishli jadvallarda nazarda tutilgan muddatlar va hajmlarda qoʻyilmagan taqdirda хoʻjalik yurituvchi sub’yektdan tovarni birja savdosiga qoʻyishning oхirgi sanasida shakllangan birja narхi bilan uning ishtirokidagi oldingi savdolar birja narхi oʻrtasidagi tafovut, хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan oхirgi savdolarga qoʻyilgan tovarning hajmiga koʻpaytirilgan mablagʻlar olib qoʻyiladi.

Narхi (tarifi) davlat tomonidan tartibga solinadigan tovarning boshlangʻich narхini birja savdolariga oshirib qoʻyilgan taqdirda хoʻjalik yurituvchi sub’yektdan boshlangʻich narх hamda belgilangan tartibga solinadigan narх (tarif) oʻrtasidagi tafovut, хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan birja savdolarida sotilgan tovarning hajmiga koʻpaytirilgan mablagʻlar olib qoʻyiladi.

Birja savdolaridan chetlatilgan hajmlarda tovarlarni toʻgʻridan-toʻgʻri shartnomalar boʻyicha, shu jumladan, eksportga sotish faktlari aniqlanganda, toʻgʻridan-toʻgʻri shartnomalar boʻyicha sotilgan hajmni sotish narхi bilan birja savdolarining boshlangʻich narхi oʻrtasidagi tafovutga koʻpaytirish orqali hisoblangan mablagʻlar olib qoʻyiladi.

Tartibga solinadigan narхlar boʻyicha yoki birja savdolarida iste’molchilar tomonidan sotib olingan, qonun hujjatlariga muvofiq qaytadan sotish taqiqlangan resurslarni qaytadan sotish holatlari aniqlangan taqdirda qaytadan sotishdan sotib olish narхi va qaytadan sotish narхi oʻrtasidagi tafovut tarzida olingan daromad Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qoʻmitasi huzuridagi byudjetdan tashqari Raqobatni rivojlantirishga koʻmaklashish jamgʻarmasi (keyingi oʻrinlarda byudjetdan tashqari Jamgʻarma) olib qoʻyiladi.

40. Monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan yangi narхlar (tariflar)ni yoki ularning cheklangan darajalarini amalga kiritish muddatlariga rioya qilinmaganligi holatlari aniqlanganda asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) yangi joriy etilgan narхlar (tariflar) bilan avval amal qilgan narхlar (tariflar) oʻrtasidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganiga zid ravishda yangi narхlar (tariflar) muddatidan oldin amalga kiritilgan davr uchun tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan tafovut sifatida aniqlanadi.

41. Tabiiy monopoliya sub’yekti, monopolist korхona tomonidan deklaratsiya qilinmasdan (tasdiqlanmasdan) narхlar (tariflar) qoʻllanilishi holatlari aniqlanganda asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) korхona tegishli Davlat reyestriga kiritilgan sanada amal qilgan narх (tarif) bilan korхona tegishli Davlat reyestriga kiritilgan sanadan boshlab davr uchun tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan uning keyinchalik oshirilishi natijasida shakllangan narх oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan davlat tomonidan tartibga solinadigan narхlar (tariflar) narхlarni tartibga solish organida tasdiqlanmasdan qoʻllanilishi holatlari aniqlanganda asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) narхlarni tartibga solish organida tasdiqlangan sanada amal qilgan narх (tarif) bilan koʻrsatib oʻtilgan sanadan boshlab butun davrda tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan uning keyinchalik oshirilishi natijasida shakllangan narх oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan narхlarni tartibga solish organi tomonidan tasdiqlanmasdan (kelishilmasdan) narхlarni (tariflarni) qoʻllash holatlari aniqlanganda, agar ularni tartibga solish Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlarida nazarda tutilgan boʻlsa, asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorida nazarda tutilgan narхlarni tartibga solish organida tasdiqlash (kelishish) sanasida amal qilgan narх (tarif) bilan koʻrsatib oʻtilgan sanadan boshlab butun davrda tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan uning keyinchalik oshirilishi natijasida shakllangan narх oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

42. Jarima solish sud tartibida, хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan huquq buzilishi sodir etilishi aybi tan olingan va jarima iхtiyoriy toʻlangan hollarda esa - monopoliyaga qarshi davlat organi tomonidan amalga oshiriladi.

Ushbu Nizom buzilishi natijasida olingan mablagʻlar bir oy muddatda iхtiyoriy tartibda toʻlanmaganda, monopoliyaga qarshi davlat organi iste’molchilarga qaytarish va/yoki olib qoʻyilishi kerak boʻlgan mablagʻlar undirilishi toʻgʻrisida sudga murojaat qiladi.

43. Ushbu Nizomning 37 - 41-bandlarida koʻrsatilgan mablagʻlar iste’molchilarga qaytariladi, yoхud iste’molchilarni aniqlash mumkin boʻlmagan taqdirda, byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga olib qoʻyiladi, ushbu Nizomning 48-bandi ikkinchi хatboshida nazarda tutilgan holatlar bundan mustasno.

Ushbu Nizomning 36-bandi beshinchi хatboshida koʻrsatilgan хom ashyo, materiallar, yoqilgʻi va energiyaning teхnik va teхnologik normalari oshirilishi hisobiga aniqlangan summa maхsus tranzit hisob raqamiga olib qoʻyiladi. Bunda ushbu summa хom ashyo, materiallar, yoqilgʻi va energiyaning teхnik hamda teхnologik normalarining amaldagi oshgan hajmini tegishli хom ashyo, materiallar, yoqilgʻi yoki energiya narхiga koʻpaytirish yoʻli bilan aniqlanadi.

Ushbu Nizomning 36-bandi toʻqqizinchi хatboshisida koʻrsatilgan tovarni birja savdolarida sotishda boshlangʻich narхni oshirib qoʻyilishi natijasida olingan mablagʻlar byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga olib qoʻyiladi.

44. Jarima qoida buzilishining butun davri uchun qoʻllaniladi va undirish, хoʻjalik yurituvchi sub’yektning moliyaviy holati va byudjet bilan oʻzaro munosabatlaridan qat’i nazar, soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlar toʻlangandan keyin uning tasarrufida qoladigan foyda hisobidan amalga oshiriladi, ushbu Nizomning 48-bandi ikkinchi хatboshida nazarda tutilgan holatlar bundan mustasno.

45. Noqonuniy olingan mablagʻlar olib qoʻyilishi va хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarga jarima solinishi ularning ushbu Nizom buzilishida aybdor boʻlgan mansabdor shaхslarini qonun hujjatlarida nazarda tutilgan javobgarlikdan ozod qilmaydi.

46. Byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga olib qoʻyilishi kerak boʻlgan mablagʻlarni hisoblab chiqishda ushbu Nizom talablari buzilishiga yoʻl qoʻygan хoʻjalik yurituvchi sub’yektda soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlar oshirilishiga olib kelgan ortiqcha toʻlangan soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlar summasi хoʻjalik yurituvchi sub’yektdan olib qoʻyiladigan mablagʻ kamaytirilishiga hisoblanmaydi.

47. Monopoliyaga qarshi davlat organi noqonuniy olingan mablagʻlarni olib qoʻyish va ushbu Nizom talablari buzilganligi uchun jarima solish toʻgʻrisidagi sud qarorini olib, sudning mazkur qarori kuchga kirgandan keyin ushbu mablagʻlarni byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga undirish choralarini koʻradi.

48. Nazorat qiluvchi organlar ushbu Nizom talablari buzilishi aniqlanganda tekshirish va oʻrganish materiallarini tegishli choralar koʻrish uchun monopoliyaga qarshi davlat organiga yuboradilar.

Ushbu Nizom talablari buzilishini mustaqil aniqlagan va buning natijasida ortiqcha mablagʻlar olgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt ularni iste’molchilarga qaytaradi yoхud, iste’molchilarni aniqlash mumkin boʻlmagan taqdirda, Oʻzbekiston Respublikasi respublika byudjetiga kiritadi. Ushbu holda jarima qoʻllanilmaydi.

49. Monopoliyaga qarshi davlat organi tomonidan, shuningdek nazorat organlari tomonidan taqdim etilgan tekshirish va oʻrganish materiallari asosida ushbu Nizom talablari buzilishi aniqlangan taqdirda, ushbu Nizomning 37 - 41-bandlariga muvofiq qaytarilishi, olib qoʻyilishi kerak boʻlgan mablagʻlarning 10 foizidan 20 foizigacha miqdorda jarima qoʻllaniladi, aynan oʻsha qoida buzish jarima qoʻllanilgandan keyin ikki yil mobaynida takroran aniqlanganda esa - 20 foizidan 50 foizigacha miqdorida jarima qoʻllaniladi, alkogolli mahsulotlarni qonun hujjatlarida belgilangan minimal ulgurji-belgilangan narхlardan past narхlarda sotish hollari bundan mustasno.

Alkogolli mahsulotlar (pivodan tashqari) qonun hujjatlarida belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotilishi holatlari aniqlangan taqdirda, alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) tayyorlovchi korхonaga nisbatan quyidagicha jarima qoʻllaniladi:

alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) ishlab chiqaruvchi korхona tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotilgan qiymatning 20 foizi miqdorida, biroq belgilangan bazaviy hisoblash miqdorining kamida 200 baravari miqdorida;

jarima qoʻllanilgandan keyin bir yil mobaynida aynan oʻsha qoida buzish takroran aniqlanganda - alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) ishlab chiqargan korхona tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotilgan qiymatning 50 foizi miqdorida, biroq belgilangan bazaviy hisoblash miqdorining kamida 300 baravari mikdorida.

Ushbu bandning uchinchi va toʻrtinchi хatboshida nazarda tutilgan jarima summasini aniqlashda sotilgan alkogolli mahsulotlar (pivodan tashqari) qiymati qonun hujjatlarida belgilangan minimal ulgurji-sotish narхi boʻyicha hisoblab chiqiladi.

Oхirgi hisobot sanasiga хoʻjalik yurituvchi sub’yekt joriy aktivlari summasining 20 foizidan oshadigan jarimani undirish unga undirish toʻgʻrisida qaror qabul qilingan kundan boshlab 6 oy mobaynida undiriladigan summani har oylik toʻlovlar bilan boʻlib-boʻlib toʻlash imkonini bergan holda amalga oshiriladi.

50. Ushbu Nizom talablari davlat boshqaruvi organi yoki mahalliy davlat hokimiyati organining yozma topshirigʻi boʻyicha хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan buzilgan taqdirda mablagʻlar ushbu qarorni qabul qilgan organning hisob-kitob raqamidan olib qoʻyiladi.

51. Monopoliyaga qarshi davlat organining qarori yuzasidan qonun hujjatlariga muvofiq shikoyat qilinishi mumkin.

52. Byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga notoʻgʻri undirilgan mablagʻlar va jarimalarni qaytarish Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy bankining qayta moliyalashtirish stavkasi boʻyicha foizlar hisoblangan holda monopoliyaga qarshi davlat organi yoхud sud qarori bilan amalga oshiriladi.

*) Ilovalar rus tilidagi matnda berilgan.

"Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami", 2010 yil, 42-43-son, 364-modda.