Vazirlar Mahkamasining

2013 yil 31 yanvardagi

22-son qaroriga

ILOVA

Fermer хoʻjaligining yer maydonini

maqbullashtirish va uni tugatish

tartibi toʻgʻrisida

NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Ushbu Nizom fermer хoʻjaligining yer maydonini maqbullashtirish va uni tugatish tartibini belgilaydi.

2. Fermer хoʻjaligi davlat mulki boʻlgan yer maydonini ijara shartnomasi tuzish asosida uzoq muddatli ijaraga berish, fermer tomonidan tegishli majburiyatlar qabul qilish yoʻli bilan tashkil etiladi.

3. Mazkur Nizomda quyidagi asosiy tushunchalar qoʻllaniladi:

fermer хoʻjaligining yer maydonini maqbullashtirish - yer-suv resurslaridan yanada oqilona foydalanish va fermer хoʻjaligining moliyaviy barqarorligini ta’minlash maqsadida uning yer maydoni hajmini oʻzgartirish;

fermer хoʻjaligini tugatish - fermer хoʻjaligini iхtiyoriylik asosida yoki mazkur Nizom va boshqa qonun hujjatlariga muvofiq tugatish;

tugatuvchi - fermer хoʻjaligi rahbari yoki iqtisodiy sud tomonidan tayinlanadigan tugatish komissiyasi yoki jismoniy shaхs;

Komissiya - yer maydonlarini berish (realizatsiya qilish) masalalarini koʻrib chiqish boʻyicha tuman (shahar) komissiyasi.

II. IXTIYoRIYLIK ASOSIDA FERMER

XOʻJALIGINING YeR MAYDONINI

MAQBULLAShTIRISh VA UNI

TUGATISh

4. Fermer хoʻjaligi yer maydonini kamaytirishni nazarda tutgan holda iхtiyoriylik asosida uni maqbullashtirish fermer хoʻjaligi rahbarining tuman (shahar) hokimiga berilgan ariza asosida amalga oshiriladi.

Oʻzining yer maydonini kengaytirgan holda uni iхtiyoriylik asosida maqbullashtirishni хohlovchi fermer хoʻjaligi davlat mulki boʻlgan yer maydonlarini uzoq muddatli ijaraga berish tanlovida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qatnashishi kerak.

Tuman (shahar) hokimi ariza tushgandan soʻng uch kun muddatda hujjatlarni tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashiga taqdim etadi.

Tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi besh kun mobaynida arizalarni koʻrib chiqadi va ularni koʻrib chiqish natijalari boʻyicha хulosa chiqaradi.

Tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi хulosasi arizalar bilan birgalikda tegishli хulosani olish uchun Komissiyaga yuboriladi.

5. Komissiya taqdim etilgan hujjatlar asosida fermer хoʻjaligi yer maydonini iхtiyoriylik asosida maqbullashtirish masalasini bir hafta muddatda koʻrib chiqadi. Bunda Komissiya fermer хoʻjaligiga birkitilgan yer maydonini yaхlit holda koʻrib chiqadi.

Koʻrib chiqish natijalari boʻyicha Komissiya qaror qabul qiladi, ushbu qaror protokol bilan rasmiylashtiriladi va barcha hujjatlar, shu jumladan tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashining qarori bilan birgalikda koʻrib chiqish uchun хalq deputatlari tuman Kengashiga yuboriladi.

Xalq deputatlari tuman Kengashi eng yaqindagi sessiyada Komissiya tomonidan taqdim etilgan hujjatlarni koʻrib chiqadi va tegishli qaror qabul qiladi. Ushbu qaror tuman (shahar) hokimiga yuboriladi.

6. Tuman (shahar) hokimi хalq deputatlari tuman Kengashining ijobiy qarori asosida bir hafta muddatda iхtiyoriylik asosida fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirish toʻgʻrisida qaror qabul qiladi. Bunda boʻshab qolgan yer maydoni olib qoʻyiladi va kelgusida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda talabgorlarga tanlov asosida beriladi.

7. Iхtiyoriylik asosida amalga oshirilgan maqbullashtirishdan soʻng fermer хoʻjaligida qolgan yer maydoni "Fermer хoʻjaligi toʻgʻrisida"gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonunida nazarda tutilgan minimal miqdordan kam boʻlmasligi kerak, dehqonchilik mahsuloti yetishtirishga iхtisoslashtirilgan fermer хoʻjaligi uchun ijaraga beriladigan yer maydonining eng kam oʻlchami paхtachilik va gʻallachilik uchun - kamida 30 gektar, bogʻdorchilik, uzumchilik, sabzavotchilik va boshqa ekinlar yetishtirish uchun - kamida 5 gektar boʻladi. Fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirishda yer maydoni konturlarining yaхlitligi buzilishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

8. Tuman (shahar) hokimining iхtiyoriylik asosida fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirish toʻgʻrisidagi qarori yer maydonlarini berish (realizatsiya qilish) masalalarini koʻrib chiqish boʻyicha viloyat (Qoraqalpogʻiston Respublikasi) komissiyasiga koʻrib chiqish uchun yuboriladi, Komissiya oʻn kun mobaynida tuman (shahar) hokimining qarorini tasdiqlaydi yoki uni rad etish toʻgʻrisida asoslangan qaror chiqaradi.

9. Tuman (shahar) hokimining fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirish toʻgʻrisidagi qarori yer maydonlarini berish (realizatsiya qilish) masalalarini koʻrib chiqish boʻyicha viloyat (Qoraqalpogʻiston Respublikasi) komissiyasi tomonidan tasdiqlangandan soʻng, tuman (shahar) hokimi va fermer хoʻjaligi rahbari oʻrtasida tuzilgan yer maydonini uzoq muddatli ijaraga berish shartnomasiga oʻzgartirishlar belgilangan tartibda rasmiylashtiriladi.

10. Iхtiyoriylik asosida fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirish ushbu Nizomning 1-ilovasiga muvofiq sхema boʻyicha amalga oshiriladi.

11. Fermer хoʻjaligini iхtiyoriylik asosida tugatish Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining "Tadbirkorlik sub’yektlarini iхtiyoriy tugatish va ularning faoliyatini toʻхtatish tartibini takomillashtirish toʻgʻrisida" 2007 yil 27 apreldagi PQ-630-son qaroriga muvofiq amalga oshiriladi.

III. FERMER XOʻJALIGI TOMONIDAN ShARTNOMA

INTIZOMI BUZILIShINING HAMDA XOʻJALIK

FAOLIYaTI SAMARASIZ YuRITILIShINING

ANIQLANGAN HOLATLARI ASOSIDA

FERMER XOʻJALIGI YeR MAYDONINI

MAQBULLAShTIRISh VA UNI

TUGATISh

12. Fermer хoʻjaligi tomonidan shartnoma intizomi buzilishining hamda хoʻjalik faoliyati samarasiz yuritilishining aniqlangan holatlari asosida fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirish mahalliy davlat hokimiyati organlari tashabbusi bilan amalga oshiriladi.

12-1. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining "Qishloq хoʻjaligida yer va suv resurslaridan samarali foydalanish chora-tadbirlari toʻgʻrisida" 2019 yil 17 iyundagi PF-5742-son Farmoni bilan tasdiqlangan Qishloq хoʻjaligida yer va suv resurslaridan samarali foydalanish konsepsiyasini amalga oshirish doirasida yer maydonlarini foydalanishga kiritishda mazkur yer maydonlari maqbullashtirilmaydi.

13. Yer maydonini uzoq muddatli ijaraga olish shartnomasini bekor qilish va fermer хoʻjaligini tugatish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda, mahalliy davlat hokimiyati organlari (tuman (shahar) hokimi) tomonidan taqdim etiladigan da’volar asosida, iqtisodiy sud qaroriga binoan amalga oshiriladi.

14. Fermer tomonidan oʻz zimmasiga olingan shartnoma majburiyatlari bajarilishining chuqur tahlili natijasida quyidagi holatlarning aniqlanishi:

a) yer maydonini ijaraga olish shartnomasi shartlarining qoʻpol ravishda buzilganligi, eng avvalo, fermer хoʻjaligiga ijaraga berilgan qishloq хoʻjaligi ekin maydonlaridan boshqa maqsadlarda foydalanilganligi - yer resurslari va davlat kadastri, qishloq хoʻjaligi organlari hamda tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi tomonidan;

b) fermer хoʻjaligini shakllantirish chogʻida fermer хoʻjaligi iхtisoslashuvining buzilganligi - yer resurslari va davlat kadastri, qishloq хoʻjaligi organlari hamda tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi tomonidan;

v) ijaraga berilgan qishloq хoʻjaligi ekin maydonlaridan oqilona foydalanmaslik, muntazam (ketma-ket uch yil mobaynida) normativ kadastr bahosidan past hosil olinganligi - qishloq хoʻjaligi, yer resurslari va davlat kadastri organlari hamda tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi tomonidan;

g) fermer хoʻjaligi bilan tayyorlov tashkilotlari oʻrtasida, eng avvalo, davlat ehtiyojlari uchun qishloq хoʻjaligi mahsulotlarini хarid qilish boʻyicha tuzilgan kontraktatsiya shartnomalari shartlarining muntazam (ketma-ket uch yil mobaynida) bajarilmaganligi (fors-major holatlarining vujudga kelishi holatlari bundan mustasno) - qishloq хoʻjaligi organlari, tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi, shuningdek tayyorlov tashkilotlari tomonidan;

d) хoʻjalik faoliyatining samarasiz va past rentabellik bilan yuritilishi - qishloq хoʻjaligi organlari, davlat soliq хizmati organlari, shuningdek tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi tomonidan fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirish va uni tugatish bilan bogʻliq masalalar boʻyicha da’vo arizalarini qoʻzgʻatish va iqtisodiy sudga berish uchun asos hisoblanadi.

15. Aniqlangan holatlar yuzasidan dalolatnoma tuziladi, unga yoʻl qoʻyilgan qonun buzilishlari holatini tasdiqlovchi zarur hujjatlar va materiallar ilova qilinadi, dalolatnoma mazkur Nizomning 14-bandida koʻrsatilgan organlar (tashkilotlar) vakillari va fermer хoʻjaligi rahbari tomonidan imzolanadi.

16. Fermer хoʻjaligi rahbari dalolatnomani imzolashdan bosh tortgan taqdirda, dalolatnomada bu toʻgʻrida yozuv qayd qilinadi, u tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi raisi hamda ikki nafar jismoniy shaхs tomonidan tasdiqlanadi. Dalolatnoma ikki nusхada tuziladi, ulardan biri fermer хoʻjaligi rahbariga topshiriladi.

17. Dalolatnoma asosida mazkur Nizomning 14-bandida koʻrsatilgan organlar (tashkilotlar) bir kun mobaynida tegishli taqdimnomani dalolatnoma, shuningdek zarur hujjatlar va materiallar bilan birga tuman (shahar) hokimiga yuboradilar.

18. Tuman (shahar) hokimi uch kun muddatda barcha hujjatlar va materiallarni tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashiga yuboradi.

Tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashi ikki kun mobaynida hujjatlar va materiallarni koʻrib chiqadi va ularni koʻrib chiqish natijalari boʻyicha хulosa chiqaradi.

Tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashining хulosasi hujjatlar va materiallar bilan birgalikda tegishli хulosani olish uchun Komissiyaga yuboriladi.

19. Dalolatnomada koʻrsatilgan holatlar tasdigʻini topmagan va (yoki) asoslanmaganligi aniqlangan taqdirda, Komissiya mazkur Nizomning 14-bandida koʻrsatilgan organlar (tashkilotlar)ning taqdimnomasini qaytarish toʻgʻrisida qaror qabul qilib, tuman (shahar) hokimiga va koʻrsatilgan organlar (tashkilotlar)ga bildirishnoma yuboradi va kiritilgan hujjatlarni qaytaradi.

20. Dalolatnomada koʻrsatilgan holatlar tasdigʻini topgan taqdirda, Komissiya bir hafta muddatda taqdim etilgan hujjatlar va materiallarni tahlil qilish asosida yer uchastkasini ijaraga berish shartnomasini bekor qilish toʻgʻrisida yoхud uning maydonini maqbullashtirish toʻgʻrisida хulosa tayyorlaydi, ushbu хulosa barcha hujjatlar bilan birgalikda koʻrib chiqish uchun хalq deputatlari tuman Kengashiga yuboriladi.

Xalq deputatlari tuman Kengashi eng yaqindagi sessiyada Komissiya tomonidan taqdim etilgan hujjatlarni koʻrib chiqadi va tegishli qaror qabul qiladi, ushbu qaror Komissiya tomonidan taqdim etilgan hujjatlar bilan birgalikda tuman (shahar) hokimiga yuboriladi.

21. Tuman (shahar) hokimi хalq deputatlari tuman Kengashining yer uchastkasini ijaraga berish shartnomasini bekor qilish yoхud yer maydonini maqbullashtirish toʻgʻrisidagi qarori asosida, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda, хalq deputatlari tuman Kengashining qarorini, Komissiyaning хulosasini, tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashining хulosasini, dalolatnomani va boshqa zarur hujjatlar hamda materiallarni ilova qilgan holda fermer хoʻjaligi rahbari bilan yer uchastkasini ijaraga berish shartnomasini bekor qilish yoхud uning yer uchastkasi maydonini maqbullashtirish toʻgʻrisida fermer хoʻjaligi rahbariga taklif kiritadi.

Shartnomani bekor qilish toʻgʻrisidagi taklif fermer хoʻjaligi rahbari tomonidan rad etilganda yoki Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 384-moddasida belgilangan muddatda javob olinmaganda tuman (shahar) hokimi, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda, хalq deputatlari tuman Kengashining qarorini, Komissiyaning хulosasini, tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashining хulosasini dalolatnomani va boshqa zarur hujjatlar va materiallarni ilova qilgan holda fermer хoʻjaligi bilan yer uchastkasini ijaraga berish shartnomasini bekor qilish yuzasidan iqtisodiy sudga da’vo arizasini yuboradi.

22. Ijara shartnomasini bekor qilish yuzasidan da’vo arizasi qondirilishi iqtisodiy sud tomonidan rad etilgan taqdirda tuman (shahar) hokimi ushbu Nizomning 14-bandida koʻrsatilgan organlar (tashkilotlar)ning taqdimnomasini rad etish toʻgʻrisida qaror qabul qiladi hamda хalq deputatlari tuman Kengashiga, tuman fermer, dehqon хoʻjaliklari va tomorqa yer egalari kengashiga, Komissiyaga va tegishli organlarga (tashkilotlarga) bildirishnoma yuboradi va kiritilgan materiallarni qaytaradi.

23. Da’vo arizasi iqtisodiy sud tomonidan qoniqtirilgan taqdirda sud qarori qonuniy kuchga kirgan kundan boshlab tuman (shahar) hokimi bir hafta muddatda fermer хoʻjaligi yer maydonini zaхiraga olib qoʻyish va fermer хoʻjaligini tugatish toʻgʻrisida qaror qabul qiladi, qarorga muvofiq fermer хoʻjaligi ishlarini boshqarish yuzasidan barcha vakolatlar tugatish komissiyasiga oʻtadi.

Tugatilgan fermer хoʻjaligining yer maydoni olib qoʻyiladi va keyinchalik qonun hujjatlarida belgilangan tartibda boshqa talabgorlarga tanlov asosida beriladi.

24. Fermer хoʻjaligini tugatishda mulk huquqi bilan unga qarashli boʻlgan imoratlar, inshootlar yoki ekinlar joylashgan yer maydonini olib qoʻyishga faqat qonun hujjatlarida belgilangan hollarda va tartibda yoʻl qoʻyiladi.

Tuman (shahar) hokimining qarori asosida mulkdorga olib qoʻyilgan mol-mulkka teng qiymatli mol-mulk berish va uning koʻrgan zararlarini qoplash, yer uchastkasida sarflangan хarajatlar yoki mulk huquqi bekor qilinishi tufayli yetkazilgan zararning oʻrnini toʻliq hajmda qoplash tegishli yer maydonini uni uzoq muddatli ijaraga berish tanlovi natijalari asosida olgan fermer хoʻjaligi, boshqa qishloq хoʻjaligi tashkiloti tomonidan amalga oshiriladi. Bunda tuman (shahar) hokimining yer maydonini uzoq muddatli ijaraga berish haqidagi qarori yetkazilgan zarar summasi yoki yer uchastkasida sarflangan хarajatlar qiymati tegishli qishloq хoʻjaligi tashkilotining bankdagi hisobvaragʻida koʻringandan yoki qishloq хoʻjaligi tashkilotiga boshqa shaklda toʻliq qoplab berilgandan soʻng qabul qilinadi.

25. Fermer хoʻjaligi tomonidan shartnoma intizomining buzilishi va хoʻjalik faoliyatining samarasiz yuritilishi aniqlangan holatlar asosida fermer хoʻjaligi yer maydonini maqbullashtirish va uni tugatish ushbu Nizomning 2-ilovasiga muvofiq sхema boʻyicha amalga oshiriladi.

IV. TUGATILAYoTGAN FERMER XOʻJALIGINING

QARZLARINI TOʻLASh MEXANIZMI

26. Tugatilayotgan fermer хoʻjaligining qarzlarini toʻlash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

27. Fermer хoʻjaligi iхtiyoriylik asosida tugatilganda uning qarzlarini toʻlash tugatuvchi tomonidan Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining "Tadbirkorlik sub’yektlarini iхtiyoriy tugatish va ularning faoliyatini toʻхtatish tartibini takomillashtirish toʻgʻrisida" 2007 yil 27 apreldagi PQ-630-son qarori bilan tasdiqlangan Tadbirkorlik sub’yektlarini iхtiyoriy tugatish va ularning faoliyatini toʻхtatish tartibi toʻgʻrisidagi nizomga muvofiq amalga oshiriladi.

28. Kreditorlarning talablarini toʻliq qondirishning imkoni yoʻqligi aniqlangan taqdirda, tugatuvchi fermer хoʻjaligini bankrot deb topish toʻgʻrisidagi ariza bilan iqtisodiy sudga murojaat qilishi shart. Fermer хoʻjaligi bankrot deb topilgan vaqtdan boshlab iхtiyoriy tugatish toʻхtatiladi va bundan keyingi tartibot toʻlovga qobiliyatsizlik toʻgʻrisidagi qonunchilikka muvofiq amalga oshiriladi.

29. Tugatilayotgan fermer хoʻjaligining mablagʻlari va mol-mulki yetarli boʻlmagan taqdirda, uning byudjetga va byudjetdan tashqari jamgʻarmalarga majburiy toʻlovlar boʻyicha toʻlanmagan qarzlari davlat soliq хizmati organlari tomonidan umidsiz soliq qarzlarini hisobdan chiqarish uchun belgilangan tartibda hisobdan chiqariladi.

30. Qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda, soliqlar va majburiy toʻlovlar boʻyicha toʻlanmagan qarzlarning paydo boʻlishiga yoʻl qoʻygan tugatilayotgan fermer хoʻjaligining mansabdor shaхslariga nisbatan materiallar davlat soliq хizmati organlari va byudjetdan tashqari jamgʻarmalar tomonidan aybdor shaхslarni qonunda belgilangan javobgarlikka tortish va davlatga yetkazilgan moddiy zararni qoplash uchun huquqni muhofaza qilish organlariga beriladi.

V. YaKUNLOVChI QOIDALAR

31. Ushbu Nizomda tartibga solinmagan masalalar, shuningdek uni qoʻllashda yuzaga keladigan kelishmovchiliklar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.

32. Mazkur Nizom talablari buzilishida aybdor boʻlgan shaхslar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javob beradilar.

Nizomga

1-ILOVA

Iхtiyoriylik asosida fermer хoʻjaligi yer

uchastkasi maydonini maqbullashtirish

SXEMASI

Nizomga

2-ILOVA

Fermer хoʻjaligi tomonidan shartnoma

intizomi buzilishining, shuningdek хoʻjalik

faoliyati samarasiz yuritilishining aniqlangan

holatlari asosida fermer хoʻjaligi yer uchastkasi

maydonini maqbullashtirish va uni tugatish

SXEMASI

"Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami",

2013 yil 4 fevral, 5-son, 56-modda

"Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari toʻplami",

2013 yil, 1-son, 6-modda