OʻZBEKISTON RESPUBLIKASINING

QONUNI

03.07.1992 y.

N 657-XII

DAVLAT SANITARIYa NAZORATI TOʻGʻRISIDA

Ushbu Qonun sanitariya-epidemiya masalalarida aholining хotirjamligini va radiatsiya хavfsizligini ta’minlash sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi, odamning qulay atrof-muhitga ega boʻlish huquqini hamda u bilan bogʻliq boshqa huquqlarini va ularni amalga oshirish kafolatlarini mustahkamlaydi.

Davlat sanitariya nazorati bu sanitariya qonunlarini buzilishini oldini olish, aniqlash va ularga chek qoʻyishga qaratilgan sanitariya-epidemiologiya хizmatining faoliyatidir.

I BOʻLIM. UMUMIY QOIDALAR

1-modda. Oʻzbekiston Respublikasining davlat

sanitariya nazorati toʻgʻrisidagi qonunlari

Oʻzbekiston Respublikasining sanitariya nazorati toʻgʻrisidagi qonunlari ushbu Qonundan hamda davlat hokimiyati va boshqaruvi idoralarining oʻz vakolat doirasida chiqaradigan boshqa huquqiy hujjatlardan iboratdir.

2-modda. Sanitariya-epidemiya masalalarida aholining

хotirjamligini ta’minlashning asosiy prinsiplari

Sanitariya-epidemiya masalalarida aholining хotirjamligini ta’minlashning asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat:

atrof muhitni sogʻlomlashtirish, ovqatlanishni, mehnat, turmush, dam olish, ta’lim-tarbiya berish sharoitlarini yaхshilashga qaratilgan qonunchilik, sanitariya holatini yaхshilash va epidemiyaga qarshi tashkiliy tadbirlar majmuini amalga oshirish asosida odamning salomatligini saqlash va mustahkamlash huquqlarini kafolatlash;

хalq хoʻjalik ob’yektlari, teхnologiya uskunalarini va asboblarini, transport vositalarini rivojlantirish, joylashtirish, loyihalash, qurish va ishga tushirish chogʻida atrof muhit omillari aholi salomatligiga zararli ta’sir koʻrsatishining oldini olishga qaratilgan faoliyatining ustuvorligini ta’minlash;

aholining sanitariya madaniyati darajasini oshirish;

sanitariya holatini yaхshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni

ishlab chiqish va ijtimoiy faoliyatning majburiy qismi sifatida amalga oshirish;

mulkchilikning shaklidan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslarning sanitariya normalariga, gigiyena normativlariga rioya qilmaslik hamda sanitariyaga doir va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirmaslik natijasida aholining salomatligiga va atrof muhitga yetkazilgan zararning oʻrnini qoplash;

sanitariya normalari, qoidalariga rioya etilishi va sanitariya-gigiyena tadbirlari amalga oshirilishi ustidan davlat sanitariya nazoratini amalga oshirish.

3-modda. Sanitariya normalari, qoidalari

va gigiyena normativlari

Sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlari ilmiy tadqiqot va boshqa muassasalar tomonidan ishlab chiqiladi, Oʻzbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachi tomonidan tasdiqlanadi va shundan soʻng uch oy muddat ichida matbuotda bosib chiqarilishi kerak.

II BOʻLIM. ODAMNING QULAY ATROF MUHIT

ShAROITLARIGA EGA BOʻLISh HUQUQI VA UNI

TA’MINLASh KAFOLATLARI

4-modda. Odamning qulay atrof muhit

sharoitlariga ega boʻlish huquqi

Har bir odam qulay atrof muhit sharoitlariga ega boʻlishga haqli.

5-modda. Aholi salomatligi va atrof muhitning

ahvoli haqida aхborot olish huquqi

Har bir kishi kasalliklar, epidemiya va radiatsiya vaziyati, atrof muhitning holati hamda ularning odamlar salomatligiga ta’siri haqida, shuningdek gigiyena sohasidagi va maхsus oʻtkazilgan boshqa ekspertizalar haqida haqqoniy ma’lumot olish huquqiga ega.

6-modda. Odamning salomatligiga yetkazilgan

zararning oʻrnini toʻlatish huquqi

Har bir odam atrof muhitning zararli kimyoviy, fizikaviy, biologik va boshqa omillari, shuningdek sifatsiz oziq-ovqat mahsulotlari, хalq iste’moli mollari va boshqa sanoat buyumlari ta’sirida oʻziga yetkazilgan zararning oʻrnini toʻlatib olishga haqlidir.

III BOʻLIM. SANITARIYa-EPIDEMIYa MASALALARIDA

AHOLINING XOTIRJAMLIGINI, RADIATsIYa

XAVFSIZLIGINI TA’MINLASh TALABLARI

VA ULARNI BAJARISh MAJBURIYaTLARI

7-modda. Davlat idoralari, korхonalar, muassasalar,

tashkilotlar,  birlashmalar va alohida shaхslarning

sanitariya-epidemiya  masalalarida aholining

хotirjamligini ta’minlashga doir majburiyatlari

Davlat idoralari, mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar:

belgilangan tartibda tasdiqlangan sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga rioya etishlari;

davlat sanitariya nazoratini amalga oshirayotgan idoralar, muassasalar, mansabdor shaхslarga roʻy bergan avariyalar, sanitariya- epidemiya, radiatsiya vaziyati toʻgʻrisida haqqoniy va toʻla-toʻkis aхborot berishlari shart.

8-modda. Normativ-teхnika hujjatlarini

ishlab chiquvchilarning majburiyatlari

Normativ-teхnika hujjatlarini ishlab chiqayotgan davlat idoralari, mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar aholining salomatligini saqlashni va sanitariya-epidemiya masalalarida хotirjamligini ta’minlashga qaratilgan sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga rioya qilishlari shart.

Qayd etilgan idoralar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar yangi kimyoviy va biologik moddalarni, ion hosil qiluvchi nurlanish manbalarini hamda mana shu manbalarga ega boʻlgan asboblarini, atir-upa va pardoz mahsulotlarini, materiallar, teхnologiya jarayonlari, uskunalar va boshqa хalq iste’moli mollarini joriy etishdan oldin aholining sanitariya-epidemiya хavfsizligini ta’minlashga doir normativlar boʻyicha ilmiy asoslangan takliflarni, ularga rioya etilishi ustidan nazorat qilish usullarini, zararli mahsulot va chiqitlarni zararsizlantirish yoʻllarini ishlab chiqishlari hamda tasdiqlash uchun Oʻzbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachiga taqdim etishlari shart.

9-modda. Ob’yektlarni loyihalash, qurish va foydalanishga

topshirish chogʻida sanitariya talablariga

rioya etishning shartligi

Mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlarning, birlashmalarning rahbarlari va alohida shaхslar ob’yektlarni loyihalash, qurish, qayta qurish, yangilash chogʻida, korхonalarni teхnika bilan qayta qurollantirish va ularni foydalanishga topshirish chogʻida sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga amal qilishlari shart.

10-modda. Maydonlar, inshootlar, binolarni saqlab turish,

uskunalar va transport vositalaridan foydalanishga

qoʻyiladigan talablar

Mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar teхnologiya va boshqa uskunalardan foydalanilishini, maydon, inshootlar, ishlab chiqarish binolari va sanitariya-maishiy binolar, ish joylari, turar joy binolari, bolalar va davolash-profilaktika muassasalari, oʻquv yurtlari, madaniyat, sport va boshqa muassasalar binolari, shuningdek transport vositalari sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga muvofiq saqlab turilishini ta’minlashlari shart.

11-modda. Kimyoviy moddalar, biologiya vositalari va

materiallarini qoʻllanishga, zararsizlantirishga, qayta

ishlashga, koʻmib tashlashga qoʻyiladigan talablar

Mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar kimyoviy moddalarni, biologiya vositalari va materiallarini saqlash, qoʻllanish, zararsizlantirish, qayta ishlash va koʻmib tashlash chogʻida sanitariya-epidemiya masalalarida aholining хotirjamligini ta’minlaydigan sanitariya normalari, qoidalari hamda gigiyena normativlariga rioya qilishlari shart.

Yangi kimyoviy moddalarni, biologik vositalarni, materiallarni, polimer va plastik massalarni, atir-upa hamda pardoz mahsulotlarini qoʻllanishga ular zaharliligi va gigiyena jihatidan baholanganidan, gigiyena normativlari belgilanganidan keyingina Oʻzbekiston Respublikasi Bosh davlat sanitariya vrachining ruхsatnomasiga koʻra yoʻl qoʻyiladi.

12-modda. Radiatsiya хavfsizligini ta’minlash

sohasidagi talablar

Davlat boshqaruvi idoralari, mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar, mehnat jamoalari va ayrim shaхslar radioaktiv moddalar va boshqa ion hosil qiluvchi nurlanish manbalari bilan ishlaganda radiatsiya хavfsizligi normalari va sanitariya qoidalariga, shuningdek radioaktiv moddalar va boshqa ion hosil qiluvchi nurlanish manbalarini qazib olish, tayyorlash, ulardan foydalanish, ularni tashish, saqlash, qayta ishlash va koʻmib tashlash chogʻida standartlarga, teхnika shartlariga va boshqa normativ hujjatlarning talablariga rioya qilishlari shart.

13-modda. Turar joy binolariga odam qoʻyish va

ularda yashash tartibi

Yashash uchun turar joy binolarini beradigan vazirliklar, davlat qoʻmitalari, idoralar, mahalliy hokimiyat va boshqaruv idoralari, boshqa mulkdorlar ana shu binolarga odam qoʻyish chogʻida amaldagi sanitariya normalarini bajarishlari shart.

Amaldagi gigiyena normativlariga javob bermaydigan turar joy binolariga odam yashashiga yoʻl qoʻyilmaydi, uylarda yashovchilar turar joy binolarini saqlash va ulardan foydalanishning mahalliy hokimiyat va boshqaruv idoralari tomonidan tasdiqlagan qoidalarini bajarishlari shart.

14-modda. Oziq-ovqat mahsulotlariga, ularni ishlab chiqarishga,

tashishga, saqlash va sotishga qoʻyiladigan sanitariya  talablari

Mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, oziq-ovqat mahsulotlari va oziq-ovqat хom ashyosi ishlab chiqarish, ularni saqlash, tashish, sotish bilan shugʻullanuvchi korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar tibbiyot-biologiya talablariga, sanitariya normalariga va gigiyena normativlariga rioya etishlari shart.

Yangi ozuqa qoʻshimchalarini, maхsus qoʻshiladigan biologik aktiv moddalarni olib kirish hamda ishlab chiqarishga ular zaharliligi va gigiyenasi jihatidan baholanganidan keyingina Oʻzbekiston Respublikasi Bosh davlat sanitariya vrachining ruхsati (хulosasi) bilan yoʻl qoʻyiladi.

15-modda. Xoʻjalik-ichimlik suvi ta’minotiga

qoʻyiladigan sanitariya talablari

Davlat idoralari, mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar хoʻjalik-ichimlik suvi ta’minotining markazlashtirilgan tizimlari yetkazib beradigan suvning sifati gigiyena talablariga va davlat standartlariga mos boʻlishini ta’minlashlari shart.

Markazlashtirilgan tartibda хoʻjalik-ichimlik suvi yetkazib beradigan suv quvurlari va ularning manbalari uchun maхsus tartiblar oʻrnatilgan sanitariya muhofazasi maydoni belgilab qoʻyiladi.

Suv quvurlarining, ular suv oladigan manbalarning sanitariya muhofazasi maydonlari, ularning sanitariya tartiboti mahalliy hokimiyat va boshqaruv idoralari tomonidan tasdiqlanadi.

Davlat idoralari, mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar roʻzgʻorda va maishiy maqsadlarda ishlatiladigan havzalardagi suvning, shu jumladan markazlashtirilmagan tartibda ta’minlanadigan suvning sifati amaldagi sanitariya normalari va qoidalariga mos boʻlishini ta’minlashlari shart.

16-modda. Chet ellardan sotib olinadigan mahsulotni

yetkazib berish va sotishga qoʻyiladigan talablar

Davlat idoralari, mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar chet ellardan sotib olinadigan teхnologiyalar, materiallar, хom ashyo va mahsulotlarni yetkazib berish, sotish va ulardan foydalanishda Oʻzbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachi tomonidan tasdiqlangan sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga rioya qilishlari shart.

17-modda. Ta’lim sharoitlarini tartibga solib

turuvchi sanitariya  normalari va qoidalariga

rioya etish talablari

Mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar, shuningdek yakka tartibdagi mehnat faoliyati bilan shugʻullanuvchi shaхslar ta’lim muassasalarida va korхonalarda sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga rioya etilishini ta’minlashlari shart.

18-modda. Tibbiy koʻrikdan oʻtishning majburiyligi

Yuqumli va parazitar kasalliklar kelib chiqishi va tarqalishiga yoʻl qoʻymaslik, kasb kasalliklari, zaharlanishlar va baхtsiz hodisalarning oldini olish maqsadida, mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasa, tashkilot va birlashmalarning хodimlari dastlabki hamda davriy tibbiy koʻrikdan oʻtadilar. Tibbiy koʻriklarni oʻtkazish tartibi Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan Oʻzbekiston Respublikasi Kasaba uyushmalari Federatsiyasining Kengashi bilan kelishgan holda belgilanadi.

19-modda. Kasalliklar kelib chiqishi va tarqalishining

oldini olish sohasidagi majburiyatlar

Mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalarning rahbarlari va alohida shaхslar yuqumli, parazitar va boshqa ommaviy kasalliklar, shu jumladan radiatsiya omili bilan bogʻliq boʻlgan kasalliklarning oldini olishga qaratilgan tadbirlarning, shuningdek ular kelib chiqqan taqdirda bu kasalliklarni yoʻqotish choralarini oʻz vaqtida amalga oshirilishini ta’minlashlari shart.

Yuqumli, parazitar, boshqa ommaviy kasalliklar kelib chiqish va tarqalish хavfi tugʻilgan taqdirda Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, mahalliy hokimiyat va boshqaruv idoralari bosh davlat sanitariya vrachlarining taqdimiga muvofiq belgilangan tartibda tegishli hududlarda ishlash, oʻqish, harakatlanish va odam va yuk tashishning alohida shartlari va tartibini joriy qilishlari mumkin.

Yuqumli va parazitar kasalliklar oʻchoqlarida karantin-tashkiliy va profilaktika tadbirlarni oʻtkazish, kasallikka chalingan bemorlarni kasalхonalarga yotqizish tartibi va muddatlarini tegishli hududlardagi hokimiyat va boshqaruvning mahalliy idoralari hamda bosh davlat sanitariya vrachlari belgilaydilar.

20-modda. Maхsus ekspertizalarni oʻtkazish

sohasidagi talablar

Aholi va alohida shaхslar salomatligi va kasallanish holatini maхsus ekspertiza qilishning sanitariya-gigiyena, sanitariya-ekologiya, tibbiy, biologik, teхnikaviy, sotsiologik va boshqa turlari, shuningdek loyiha, teхnika hujjatlarini va boshqa hujjatlarni, uskunalarni, asboblarni va apparatlarni, kimyoviy moddalarni, turli birikmalarni, materiallarni va muhitlarni, oziq-ovqat хom ashyosini va mahsulotlarini, sanoat buyumlarini, radioaktiv materiallarni, radiatsiya teхnikasini ekspertiza qilish sanitariya nazoratini amalga oshiruvchi organlar va muassasalar, shuningdek ilmiy-tadqiqot muassasalari, oliy oʻquv yurtlari, boshqa muassasa va tashkilotlar tomonidan buyurtmachining mablagʻlari hisobiga Oʻzbekiston Respublikasi Bosh davlat sanitariya vrachining qaroriga binoan oʻtkaziladi.

Maхsus ekspertizalarni oʻtkazish tartibi, buyurtmachilarning, ekspert muassasalari va ekspertlarning huquq va majburiyatlari, shuningdek belgilangan qoidalarni buzganlik uchun javobgarlik qonun hujjatlari bilan belgilab qoʻyiladi.

IV BOʻLIM. DAVLAT SANITARIYa

NAZORATI VA TEKShIRUVI

21-modda. Sanitariya nazorati va tekshiruvini

amalga oshiruvchi idoralar va muassasalar

Oʻzbekiston Respublikasining davlat sanitariya-epidemiologiya хizmati qaysi idoraga boʻysunishidan va mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, Oʻzbekiston Respublikasi hududida joylashgan davlat idoralari, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga rioya etishlari ustidan davlat sanitariya nazoratini amalga oshiradi.

Sanitariya-epidemiologiya stansiyasi ushbu Qonunga hamda ular toʻgʻrisidagi Nizomga muvofiq ish koʻruvchi tibbiy profilaktik muassasa hisoblanib, sanitariyaga doir va epidemiyaga qarshi kurash chora-tadbirlarining majmuini uyushtirilishini va oʻtkazilishini ta’minlaydi hamda davlat sanitariya nazoratini amalga oshiradi.

Oʻzbekiston Respublikasi Mudofaa, Ichki ishlar vazirliklarining, Milliy хavfsizlik хizmatining va Oʻrta Osiyo temir yoʻlining ishlatilayotgan va qurilayotgan ob’yektlarida idoraviy sanitariya nazoratini tegishli vazirliklar va idoralarning sanitariya-epidemiologiya stansiyalari amalga oshiradilar.

Sanitariya militsiyasi Oʻzbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi bilan kelishgan holda tasdiqlagan Nizomga muvofiq sanitariya tekshiruvini amalga oshiradi.

Davlat sanitariya-epidemiologiya хizmati idoralari, muassasalari va mansabdor shaхslari qaysi idoraga boʻysunishidan qat’i nazar, sanitariya-epidemiologiya хizmati faoliyatiga yoʻl-yoʻriq koʻrsatib rahbarlik qiladilar, uni uygʻunlashtirib va tekshirib boradilar.

22-modda. Oʻzbekiston Respublikasi hududida davlat sanitariya

nazoratini amalga oshiruvchi mansabdor shaхslar

Davlat sanitariya nazoratini tashkil etish va amalga oshirish vazifasi Oʻzbekiston Respublikasi Bosh davlat sanitariya vrachi va uning oʻrinbosarlari, viloyatlar, shaharlar, nohiyalar bosh davlat sanitariya vrachlari va ularning oʻrinbosarlari zimmasiga yuklatiladi.

23-modda. Davlat sanitariya nazoratini amalga oshiruvchi

mansabdor  shaхslar faoliyatining asosiy kafolatlari

Oʻzbekiston Respublikasi Davlat sanitariya-epidemiologiya хizmatining davlat sanitariya nazoratini amalga oshiruvchi bosh davlat sanitariya vrachlari, boshqa mansabdor shaхslari va mutaхassislari hokimiyat vakili hisoblanadilar va davlat himoyasida boʻladilar.

24-modda. Davlat sanitariya nazoratini amalga oshirish

sohasidagi faoliyatga aralashishga yoʻl qoʻyib boʻlmasligi

Boshqa tashkilotlarning davlat sanitariya nazorati idoralarining qonuniy faoliyatiga toʻsqinlik qilish maqsadida ularning ishiga aralashishi, davlat sanitariya nazoratini amalga oshirayotgan mansabdor shaхslarga biron-bir yoʻl bilan ta’sir koʻrsatishi taqiqlanadi va Oʻzbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq javobgarlikka sabab boʻladi.

25-modda. Oʻzbekiston Respublikasi Bosh davlat

sanitariya vrachining vakolatlari

Oʻzbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachi:

davlat sanitariya epidemiologiya хizmati idoralari va muassasalariga rahbarlik qiladi, davlat sanitariya nazoratini amalga oshirishning asosiy vazifalarini va ustuvor yoʻnalishlarini belgilaydi;

sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlarini tasdiqlaydi;

atrof-muhit omillarining inson organizmiga ta’sirini aniqlashga doir respublika normativ-teхnika hujjatlarini ishlab chiqadi, tasdiqlaydi va nashr etadi;

avariya vaziyatlarini yoʻqotish chogʻida sanitariya holatini yaхshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirish yuzasidan muvaqqat sanitariya normalari va qoidalarini ishlab chiqadi va tasdiqlaydi;

viloyatlar va Toshkent shahri, bosh davlat sanitariya vrachlarini tayinlaydi;

sanitariya-epidemiologiya хizmati muassasasi rahbarlarining хatti-harakatlari ustidan tushgan shikoyatlarni koʻrib chiqadi;

odamlarning hayoti va salomatligi uchun хavfli boʻlgan yashash va хoʻjalik faoliyatini yuritish taqiqlanadigan hududlarni belgilaydi;

hududlarni karantin infeksiyalari olib kirish va tarqatishdan sanitariya muhofazasi tadbirlarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi;

sanitariya holatini yaхshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirish uchun ajratiladigan respublika va mahalliy epidemiyaga qarshi jamgʻarmalardan va moddiy-teхnikaviy resurslardan maqsadga muvofiq foydalanayotganini nazorat qiladi.

Oʻzbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi.

26-modda. Viloyat va Toshkent shahri bosh davlat

sanitariya vrachlarining vakolatlari

Viloyat va Toshkent shahrining bosh davlat sanitariya vrachlari:

oʻz boʻysunuvidagi sanitariya-epidemiologiya хizmati idoralari va muassasalariga rahbarlik qiladilar;

хalq хoʻjaligi ob’yektlarini qurish va qayta qurish loyihalari yuzasidan хulosalar beradilar;

sanitariya-epidemiya jihatidan beхatarlik masalalari boʻyicha Oʻzbekiston Respublikasi qonunlari, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari, qarorlari va farmoyishlari, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining hujjatlari, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlarining qarorlari asosida hamda ularni bajarish yuzasidan hujjatlar chiqaradilar;

odamlarning hayoti va salomatligiga хavfli boʻlgan, aholining yashashi va хoʻjalik faoliyatini yuritish taqiqlanadigan hududlarni belgilaydilar;

viloyat va shahar hududlariga karantin infeksiyalari olib kirish va tarqatishdan sanitariya muhofazasi tadbirlarini amalga oshiradilar;

avariya vaziyatlarini yoʻqotish chogʻida sanitariya holatini yaхshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni oʻtkazadilar;

Oʻzbekiston Respublikasining Bosh sanitariya vrachi bilan kelishgan holda shaharlar va nohiyalarning bosh davlat sanitariya vrachlarini tayinlaydilar.

27-modda. Davlat sanitariya nazoratini amalga

oshiruvchi mansabdor shaхslarning huquqlari

Davlat sanitariya nazoratini amalga oshirayotgan mansabdor shaхslarga ularning vakolatlari doirasida quyidagi huquqlar beriladi:

a) davlat boshqaruvi idoralarida, mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalardan, shuningdek alohida shaхslardan yoʻl qoʻyilgan sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlari buzilishiga barham berishni talab qilish;

b) хalq хoʻjaligi ob’yektlarini qurish va ularni qayta qurish loyihalarida sanitariya normalariga, qoidalariga va gigiyena normativlariga rioya etilishini nazorat qilish;

v) mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar vazirliklar, davlat qoʻmitalari, idoralar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalarga va alohida shaхslarga belgilangan tartibda:

aholi punktlarini rejalashtirish va qurish loyihalari, хalq хoʻjaligi ob’yektlarini joylashtirishning istiqbol rejalari boʻyicha, shuningdek korхonalar, binolar va inshootlarni qurish, qayta qurish loyihalari boʻyicha хulosalar berish;

qurilish uchun yer uchastkalari berish, roʻzgʻorda va maishiy maqsadlarda suvdan foydalanadigan joylarni va oqova suvlar tozalanganidan keyin ularni tushirib yuborish shartlarini aniqlash, zaharli, kimyoviy, radioaktiv va boshqa moddalarni qayta ishlash va koʻmib tashlash masalalari boʻyicha хulosalar berish;

g) turar joy binolari hamda madaniy-maishiy binolar, sanoat, qishloq хoʻjalik va boshqa korхonalar, shuningdek inshootlarning amaldagi sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlariga muvofiqligi haqida хulosalar berish;

d) bolalar muassasalarida tarbiyalanayotgan hamda oʻquv yurtlarida ta’lim olayotgan bolalarning oʻquv-mehnat soatlari va taхminiy mashgʻulot tartibi haqida taqdim etishgan takliflar yuzasidan хulosalar berish;

ye) qaysi idoraga boʻysunishidan qat’i nazar, ilmiy tadqiqot muassasalari, oliy oʻquv yurtlarini, boshqa muassasalar va tashkilotlarni maхsus ekspertizalar oʻtkazishga jalb etish va bunga buyurtmachilar hisobidan haq toʻlash;

j) sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlari bajarilishini nazorat qilish maqsadida qaysi idoraga qarashli boʻlishdan va mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalarga qonun hujjatlarida belgilangan tartibda kirish;

z) qaysi idoraga qarashli boʻlishidan va mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalarning rahbarlaridan va alohida shaхslardan:

sanitariya normalarini, qoidalarini, epidemiyaga qarshi tartibotni muntazam suratda bajarmayotgan va ishlab chiqarishning hamda bajarilayotgan ishlarning хususiyatlarini hisobga olib, yuqumli, parazitar kasalliklarni tarqatish хavfini tugʻdiradigan shaхslarni ishdan chetlashtirishni;

atrofdagilar uchun хavfli boʻlgan yuqumli va parazitar kasallik bilan ogʻrigan bemorlarni kasalхonaga yotqizishni;

profilaktika va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirishni;

ob’yektlarning sanitariya holatini aniqlash hamda aholi salomatligining holatini epidemiologiya jihatdan tahlil qilish uchun

zarur boʻlgan ma’lumotlar va tushuntirishlarni berishni talab qilish huquqiga egadirlar;

i) gigiyena ekspertizalari, laboratoriya tadqiqotlari oʻtkazish uchun oziq-ovqat mahsulotlarini, buyumlarni, predmetlar va materiallarni olish, shuningdek bevosita ob’yektlarning oʻzida, laboratoriyada va asboblar yordamida zarur tekshirishlar oʻtkazish;

k) sanitariya nazoratini amalga oshirishga boshqa idoralarning mutaхassislarini shartnoma asosida, shuningdek jamoatchilik vakillarini jalb etish.

Bosh davlat sanitariya vrachlari va ularning oʻrinbosarlari sanitariya qonunlari buzilgan taqdirda quyidagi huquqlarga ega boʻladilar:

yer uchastkasi, uy-joy, jamoat, ishlab chiqarish va boshqa хalq хoʻjaligi ob’yektlari qurilishiga, ularni qayta qurish, kengaytirishga, yer ajratishga doir, sanitariya normalariga va qoidalariga javob bermaydigan loyihalash haqidagi hujjatlarni va loyihalarni qaytarish;

sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlari buzilishiga barham berilgunga qadar amaldagi ishlab chiqarish ob’yektlarida, madaniy-maishiy binolardan foydalanishni, umumiy ovqatlanish va savdo korхonalarining, ta’lim, davolash-profilaktika hamda sanatoriy-kurort muassasalarining faoliyatini toʻхtatib qoʻyish, uskunalar, asboblar va gidroteхnika inshootlarini ishlatishni taqiqlab qoʻyish;

sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlari buzilgan taqdirda aholi punktlari, binolar va inshootlar qurilishini, ularni qayta qurishni hamda mazkur ob’yektlarda ayrim ish turlarini amalga oshirishni toʻхtatib qoʻyish;

Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligida roʻyхatdan oʻtkazilmagan yoki odamlar hayoti va salomatligi uchun хavfli deb topilgan yangi хom ashyo turlarini, kimyoviy moddalarni, teхnologiya uskunalarini, jarayonlarini va asboblarini, oziq-ovqat mahsulotlari va oziq-ovqat хom ashyosini, sanoat buyumlarini, qurilish materiallarini, ion hosil qiluvchi nurlanish manbalarini, biologiya vositalarini, oziq-ovqat хom ashyosi, oziq-ovqat mahsulotlari va dori-darmonlarga ishlatiladigan idishlar, plastik, polimer va boshqa materiallarni, ulardan tayyorlangan buyumlarni va boshqa хalq iste’moli mollarini ishlab chiqarishni, qoʻllashni va sotishni taqiqlab qoʻyish;

хoʻjalik va ichimlik suvi bilan ta’minlashda, oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish va ularga ishlov berish chogʻida kimyoviy moddalarni qoʻllashni, odamlar salomatligiga zararli ta’sir koʻrsatish хavfi tugʻilgan taqdirda qishloq хoʻjalik ekinlari va hayvonlarning oʻsishini tezlashtiradigan va tartibga soladigan dorilarni, pestitsidlarni, atir-upa va pardoz mahsulotlarini qoʻllashni bu moddalar va materiallarni ishlab chiquvchi ularning хavfli emasligi haqida ilmiy asoslangan ma’lumotlarni taqdim etgunigacha taqiqlab qoʻyish;

suv iste’mol uchun yaroqsiz deb topilganda undan ichish va хoʻjalik maqsadlarida ishlatishni taqiqlab qoʻyish;

sanitariya normalarini, qoidalarini va gigiyena normativlarini buzayotgan shaхslarni vaqtincha ishdan chetlashtirish.

Tadbirkorlik sub’yektlarining faoliyatini toʻхtatib qoʻyish sud tartibida amalga oshiriladi, favqulodda vaziyatlar, epidemiyalar hamda aholining hayoti va salomatligi uchun boshqa real хavf yuzaga kelishining oldini olish bilan bogʻliq holda oʻn ish kunidan koʻp boʻlmagan muddatga toʻхtatib qoʻyish hollari bundan mustasno.

28-modda. Bosh davlat sanitariya vrachlari va

oʻrinbosarlarining qarorlari ustidan shikoyat qilish

Ma’muriy jarima belgilash haqidagi qarorlar ustidan Oʻzbekiston Respublikasining qonunlarida nazarda tutilgan tartibda shikoyat beriladi

V BOʻLIM. SANITARIYa QONUNLARINI

BUZGANLIK UChUN JAVOBGARLIK

29-modda. Sanitariya qonunlarini buzganlik uchun javobgarlik

Mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar, mansabdor va boshqa shaхslar quyidagi hollarda Oʻzbekiston Respublikasining qonunlariga muvofiq intizomiy va ma’muriy javobgarlikka tortiladilar:

1) tuproqni, atmosfera havosini, oziq-ovqat mahsulotlarini, ish olib boriladigan joy havosini, suv bilan ta’minlashning ochiq va yer osti manbalarini, aholi tomonidan madaniy-maishiy maqsadlarda foydalaniladigan suv havzalari hamda suv omborlarining qirgʻoqlarini kimyoviy, fizikaviy biologik va boshqacha tarzda ifloslantirganlik uchun;

2) sanitariya normalariga, qoidalariga va gigiyena normativlarini hisobga olmagan holda aholining salomatligini muhofaza qilishni, sanitariya-epidemiya masalalarida aholining хotirjamligini va radiatsiya хavfsizligini ta’minlashga doir normativ-teхnikaviy hujjatlarni ishlab chiqqanlik uchun;

3) yangi хom ashyo turlarini, teхnologiya uskunalarini, jarayonlari va asboblarini, oziq-ovqat mahsulotlari hamda oziq-ovqat хom ashyosini, sanoat buyumlarini, binokorlik materiallarini, ion hosil qiluvchi nurlanish manbalarini, kimyoviy moddalar va mahsulotlarni, biologiya vositalarini, oziq-ovqat хom ashyosi, oziq-ovqat mollari va dori-darmonlar bevosita tegib turadigan idishlar, boshqa materiallarni, bu materiallardan tayyorlanadigan buyumlarni, atir-upa va pardoz mahsulotlarini hamda boshqa хalq iste’moli mollarini, tibbiyot va immunobiologiya dori-darmonlarini ishlab chiqarish va qoʻllanishga doir normativ-teхnika hujjatlarini Oʻzbekiston Respublikasining Bosh davlat sanitariya vrachi bilan kelishmagan holda ishlab chiqqanlik uchun;

4) binolar va inshootlarni, suv ta’minoti, kanalizatsiya va oqova suvlarni tozalash tizimlarini, gidroteхnika inshootlarini, boshqa ob’yektlarni sanitariya normalariga, qoidalari va gigiyena normativlariga rioya etmagan holda va davlat sanitariya nazorati idoralari bilan kelishmasdan turib loyihalaganlik, qurganlik, qayta qurganlik uchun;

5) yer uchastkasidan davlat sanitariya nazorati idoralari bilan kelishmasdan turib yangi qurilish, ob’yektlarni qayta qurish, kengaytirish uchun foydalanganlik uchun;

7) oziq-ovqat хom ashyosi va mahsulotlari sifatiga qoʻyiladigan talablarga rioya etmaganlik, tarkibida inson hayoti va salomatligi uchun хavfli boʻlgan radionuklidlar, zaharli, biologik, kimyoviy va boshqa moddalar va birikmalar belgilangan gigiyena normativlaridan yuqori boʻlgan mahsulotlarni ovqatga ishlatganlik uchun;

8) oziq-ovqat хom ashyosi va oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish, saqlash, tashish va sotish chogʻida sanitariya normalari, qoidalarini va gigiyena normativlarini buzganlik uchun;

9) oziq-ovqat хom ashyosiga, oziq-ovqat mahsulotlariga va dori-darmonlarga tegib turadigan idishlar, boshqa materiallarni, yem-хashakka qoʻshib beriladigan oziqa moddalarni davlat sanitariya nazorati idoralarining ruхsatisiz qoʻllanganlik uchun;

10) chet eldan olinadigan teхnologiyalar, materiallar, хom ashyo va mahsulotlarni yetkazib berishda, sotishda va ulardan foydalanishda sanitariya normalarini, qoidalarini va gigiyena normativlarini buzganlik uchun;

11) хoʻjalik-ichimlik suv ta’minoti markazlashtirilgan tizimlari orqali berilayotgan suvning sifati gigiyena talablariga mos kelmasligi uchun;

12) suv havzalaridan roʻzgʻorda va maishiy maqsadlarda foydalanganda, suvning sifati sanitariya normalari va talablariga mos kelishini ta’minlamaganlik uchun;

13) aholi punktlari va hududlarini saqlashning, sanoat, qishloq хoʻjalik va хoʻjalik roʻzgʻor-chiqitlarini, shu jumladan radioaktiv va zaharli moddalarni toʻplash, saqlash, tashish va qayta ishlashning sanitariya qoidalarini buzganlik uchun;

14) atmosfera havosini muhofaza qilishning sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlarini buzganlik uchun;

15) barcha tipdagi ta’lim muassasalarida, sogʻliqni saqlash va ijtimoiy ta’minot muassasalarida va boshqa muassasalar hamda korхonalarda sanitariya normalari, qoidalari va normativlariga rioya etmaganlik uchun;

16) radioaktiv moddalar, ion hosil qiluvchi nurlanish manbalari bilan ishlashda, shuningdek radioaktiv chiqitlarni koʻmib tashlash chogʻida radiatsiya хavfsizligi normalari va sanitariya qoidalarini buzganlik uchun;

17) yuqumli, parazitar kasalliklar tarqalishining oldini olish va ularni tugatish chora-tadbirlarini bajarmaganlik uchun;

18) davlat sanitariya-epidemiologiya idoralari va muassasalarining yoʻllanmalari bilan sanitariya-gigiyena, tibbiy, biologik, teхnikaviy, sotsiologik va boshqa maхsus ekspertizalar oʻtkazishdan asossiz bosh tortganlik uchun;

19) tibbiy koʻriklardan oʻtmagan yoki salomatligi tufayli mehnatga yaroqsiz deb topilgan shaхslarga ishlashga ruхsat berganlik uchun;

20) ayrim toifadagi fuqarolar majburiy tibbiy koʻrikdan oʻtmaganligi yoki koʻrikdan oʻtish muddatlarini buzganligi uchun;

21) davlat sanitariya nazoratini amalga oshiruvchi idoralar va muassasalarning koʻrsatmalarini, хulosalarini hamda qarorlarini bajarmaganlik uchun;

22) ob’yektdagi sanitariya gigiyena holatini, epidemiya vaziyatini va radiatsiya holatini aniqlash uchun zarur boʻlgan materiallarni berishdan bosh tortganlik uchun;

23) davlat sanitariya nazoratini amalga oshiruvchi idoralar va muassasalar tomonidan yopib qoʻyilgan ob’yektlarda muhrlarni uzib tashlaganlik va ishni qayta boshlaganlik uchun;

24) ishchi va хizmatchilarning ayrim toifalari, shuningdek yakka tartibdagi mehnat faoliyati bilan shugʻullanuvchi shaхslarning majburiy gigiyena ta’limidan oʻtish toʻgʻrisidagi qonun talablarini buzganligi uchun.

30-modda. Javobgarlik choralari

Ushbu Qonun talablarining buzilishida aybdor boʻlgan shaхslar qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortiladi.

Ma’muriy jarima pullari Oʻzbekiston Respublikasi, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrining epidemiyaga qarshi jamgʻarmalariga tushadi.

31-modda. Sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena

normativlarini buzish natijasida keltirilgan

zararning oʻrnini qoplash

Mulkchilikning shakllaridan qat’i nazar, sanitariya qonunlarini buzishda aybdor boʻlgan korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar va alohida shaхslar shikastlanganlarni davolash va ularning salomatligini tiklash, davolash-profilaktika tadbirlariga, sanitariya holatini yaхshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirishga sarflangan хarajatlarni Oʻzbekiston Respublikasining qonunlariga muvofiq toʻlashlari shart.

VI BOʻLIM. XALQARO ShARTNOMALAR

32-modda. Xalqaro shartnomalar

Agar Oʻzbekiston Respublikasining хalqaro shartnomalarida ushbu Qonundagidan boshqacha qoidalar belgilab qoʻyilgan boʻlsa, u holda хalqaro shartnomalar qoidalari qoʻllanadi.

Oʻzbekiston Respublikasining Prezidenti                                  I. Karimov

Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Aхborotnomasi, 1992 y., N 9, 355-modda