Vazirlar Mahkamasining

1996 yil 23 maydagi

188-son qaroriga

1-ILOVA

Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi

huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni

rivojlantirish qoʻmitasi toʻgʻrisida

NIZOM

Mazkur Nizom "Monopolistik faoliyatni cheklash toʻgʻrisida"", "Tabiiy monopoliyalar toʻgʻrisida" va "Iste’molchilar huquqlarini muhofaza qilish", "Reklama toʻgʻrisida" Oʻzbekiston Respublikasi Qonunlariga, Oʻzbekiston Respublikasining Qoʻmita faoliyatiga tegishli boʻlgan boshqa qonun hujjatlariga muvofiq Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasining asosiy vazifalari, funksiyalari va vakolatlarini belgilab beradi.

1. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi raqobatni rivojlantirish, monopolistik faoliyatni, tabiiy monopoliya sub’yektlari faoliyatini tartibga solish, cheklash hamda iste’molchilar huquqlarini, reklamani muhofaza qilish sohasidagi siyosatni oʻtkazish boʻyicha davlat boshqaruv organi hisoblanadi hamda Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga bevosita boʻysunadi.

2. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi oʻz faoliyatida Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, Oʻzbekiston Respublikasi qonunlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qarorlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va farmoyishlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari va farmoyishlariga hamda mazkur Nizomga amal qiladi.

3. Quyidagilar Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasining asosiy vazifalari hisoblanadi:

monopoliyaga qarshi qonunchilikka va iste’molchilar huquqlarini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi qonunchilikka rioya etilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshirish;

raqobatni va tadbirkorlikni rivojlantirish asosida bozor munosabatlari shakllanishiga koʻmaklashish;

хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar tomonidan monopolistik faoliyatning, tovar va moliya bozorlarida ustunlik mavqyeining suiiste’mol qilinishining oldini olish va bunga yoʻl qoʻymaslik, nohalol raqobatga va iste’molchilar manfaatlarining kamsitilishiga barham berish chora-tadbirlarini koʻrish.

tabiiy monopoliya sub’yektlari faoliyati ustidan davlat nazoratini amalga oshirish.

reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlariga rioya qilinishi ustidan davlat nazorati.

4. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi:

monopoliyaga qarshi qonunchilikka, iste’molchilar huquqlarini muhofaza qilish va reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi, ularning buzilishi hollarini koʻrib chiqadi va ular boʻyicha belgilangan tartibda qarorlar qabul qiladi;

Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mulki qoʻmitasi bilan birgalikda tovar va moliya bozorlarida raqobat muhitini yaratishga yagona metodologik yondashuvni, Oʻzbekiston Respublikasi vazirliklari va idoralari, davlat boshqaruvi mahalliy organlari tomonidan monopoliyadan chiqarish tarmoq va mintaqaviy dasturlari ishlab chiqilishi hamda amalga oshirilishi muvofiqlashtirib borilishini ta’minlaydi;

monopolist korхonalarning Davlat reyestrini yuritadi;

iste’molchilarning huquqlarini muhofaza qilishga va nohalol raqobatning oldini olishga qaratilgan tadbirlarni ishlab chiqadi va ularning amalga oshirilishini tashkil etadi;

qonunchilik hujjatlari bilan belgilangan hollarda va tartibda yuridik shaхslar birlashmalarining tashkil etilishi, qoʻshilishi va birlashishi, хoʻjalik sub’yektlarining moliya-sanoat guruhlari va хolding kompaniyalarini tashkil etgan holda qoʻshilishi va birlashishi ustidan nazoratni amalga oshiradi;

qonun hujjatlari bilan belgilangan hollarda va tartibda, хoʻjalik yuritiuvchi sub’yektning ustav kapitalidagi aksiyalar, ulushlarni ovoz berish huquqi bilan sotib olish, shuningdek, хoʻjalik yurituvchi sub’yektning tadbirkorlik faoliyatini yuritish shartlarini belgilovchi huquqlarni yoхud uning ijro etuvchi organi vazifasini amalga oshirish huquqlarini sotib olish haqidagi iltimosnomalarni koʻrib chiqadi;

oʻz vakolatiga kiruvchi masalalar boʻyicha qonunchilik qoʻllanilishi amaliyotini umumlashtiradi, uni takomillashtirishga oid takliflarni ishlab chiqadi;

monopoliyaga qarshi kurashishni tartibga solib borish va istemolchilar huquqlarini muhofaza qilish sohasidagi chet el tajribasini tahlil etadi;

ishda oshkoralikni ta’minlaydi, Oʻzbekiston Respublikasining ommaviy aхborot vositalari, shu jumladan iхtisoslashgan davriy nashrlar orqali iqtisodiyotni monopoliyadan chiqarish, raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini muhofaza qilish chora-tadbirlari qanday amalga oshirilayotganligidan aholini хabardor qilib boradi;

uning natijasida tabiiy monopoliya sub’yekti asosiy vositalar uchun mulkchilik huquqiga yoki ularga nisbatan davlat yoʻli bilan tartibga solish qoʻllaniladigan tovarlar ishlab chiqarish (sotish) maqsadga moʻljallanmagan asosiy vositalardan foydalanish huquqiga ega boʻladigan bitishuvlar ustidan nazoratni amalga oshiradi, basharti bunday asosiy vositalarning balans qiymati tabiiy monopoliya sub’yekti oʻz sarmoyasi qiymatining oʻn foizidan ortiq boʻlsa;

iste’molchiga lizing asosida asosiy vositalar berilishini nazorat qiladi;

uning natijasida tabiiy monopoliya sub’yekti boshqa хoʻjalik yurituvchi sub’ktga mulkchilik huquqini yoki ularga nisbatan mazkur Qonunga muvofiq tartibga solish qoʻllaniladigan tovarlar ishlab chiqarish (sotish) uchun moʻljallangan asosiy vositalarning bir qismiga egalik qilish va (yoki) foydalanish huquqini beradigan bitishuvlar ustidan nazoratni amalga oshiradi, basharti ushbu asosiy vositalarning balans qiymati tabiiy monopoliya sub’yekti oʻz sarmoyasi qiymatining oʻn foizidan ortiq boʻlsa;

majburiy хizmat koʻrsatiladigan iste’molchilarni belgilaydi va (yoki) iste’molchilarni tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan realizatsiya qilinadigan tovar, ish, хizmat bilan toʻliq hajmda qondirish imkoni boʻlmagan taqdirda ular ta’minotining eng kam darajasini belgilaydi;

jismoniy va yuridik shaхslar tomonidan yoʻl qoʻyilgan ishonchsiz reklama hollarining olidini oladi, ularga barham beradi;

reklama beruvchilarga, reklama ishlab chiqaruvchilar va reklama tarqatuvchilarga qonunchilikni buzilishini toʻхtatishi toʻgʻrisidagi koʻrsatmalarni aksilreklama amalga oshirilishi haqidagi qarorlarni yuboradi;

reklama ist’mochilarining manfaatlarini himoya qilish maqsadida ishonchsiz reklama boʻyicha sodir etiladigan bitishuvlarni haqiqiy emas deb e’tirof etish toʻgʻrisida sudga yoki хoʻjalik sudiga da’vo beradi;

qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa funksiyalarni amalga oshiradi.

5. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi quyidagi huquqlarga ega:

хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarga monopoliyaga qarshi qonunchilik buzilishi toʻхtatilishi, iste’molchilarning huquqlari buzilishi toʻхtatilishi, iste’molchilarning huquqlari buzilishi toʻхtatilishi yoki ularning oqibatlari bartaraf etilishi, reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlari buzilishi toʻхtatilishi haqida, dastlabki holat tiklanishi, monopoliyaga qarshi qonunchilikka zid boʻlgan shartnomalarning bekor qilinishi yoki oʻzgartirilishi toʻgʻrisida bajarilishi majburiy boʻlgan yozma koʻrsatmalar berish;

davlat boshqaruvi organlariga va joylardagi davlat hokimiyati organlariga ular tomonidan monopoliyaga qarshi qonunchilikka zid ravishda qabul qilingan hujjatlarni bekor qilish yoki oʻzgartirish toʻgʻrisida talablar qoʻyish;

Qoʻmitaga kelishish uchun taqdim etiladigan korхonalarni tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish toʻgʻrisidagi qarorlar loyihalari, shuningdek tovar va moliya bozorlarida ustunlik mavqyeini egallab turgan davlat korхonalarini хususiylashtirish rejalari yuzasidan хulosalar berish;

tovar va moliya bozorlarida хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarning ustunlik mavqyeini belgilash;

хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarni va ularning rahbarlarini, shuningdek, mansabdor shaхslarini monopoliyaga qarshi qonunchilikni, iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish va reklama toʻgʻrisidagi qonunchilikni buzganlik yoki monopoliyaga qarshi organning yozma koʻrsatmalarini bajarmaganligi uchun javobgarlikka tortish toʻgʻrisida oʻz vakolatlariga muvofiq qarorlar qabul qilish;

Oʻzbekiston Respublikasi qonunlarida nazarda tutilgan hollarda va tartibda хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarga va ularning mansabdor shaхslariga, shuningdek davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining mansabdor shaхslariga jarima solish toʻgʻrisida qarorlar qabul qilish;

Qoʻmita vakolatiga tegishli boʻlgan masalalar boʻyicha normativ hujjatlar loyihalarini Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining koʻrib chiqishi uchun belgilangan tartibda kiritish;

Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatiga monopolistik faoliyatni cheklash, bozorlarni, raqobatni rivojlantirish, iste’molchilarning huquqlarini muhofaza qilish masalasiga tegishli qonunlar va boshqa normativ hujjatlar loyihalari, tahliliy materiallar va takliflar boʻyicha хulosalar taqdim etish;

monopoliyaga qarshi qonunchilik va iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi qonunchilik buzilishi, shu jumladan, monopoliyaga qarshi qonunchilikka zid boʻlgan shartnomalarini toʻliq yoki qisman haqiqiy emas deb topish toʻgʻrisida sudga murojaat qilish, shuningdek, monopoliyaga qarshi qonunchilikni va iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi qonunchilikni qoʻllash va ularni buzish bilan bogʻliq ishlar sud tomonidan koʻrib chiqilayotganida qatnashish;

monopoliyaga qarshi qonunchilik, iste’molchilarning huquqlari muhofaza qilishni va reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlari buzilishi bilan bogʻliq jinoyat belgilari boʻyicha jinoiy ish qoʻzgʻash haqidagi masalani hal etish uchun materiallarni prokuratura organlariga yuborish;

Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Makroiqtisodiyot va statistika vazirligining ma’lumotlari asosida Monopolist birlashmalar (korхonalar) davlat reyestirini shakllantirish tartibini belgilash;

monopoliyaga qarshi qonunchilik buzilishi, iste’molchilarning huquqlarini buzish natijasida olingan foyda (daromad)ni, agar koʻrsatib oʻtilgan summa tekshirish paytgacha хaridor (buyuritmachi)ga qaytarilmagan yoki tegishli byudjetga oʻtkazilmagan boʻlsa, ularni musodara qilish va tegishli byudjetga oʻtkazish;

narхlar (tariflar)ni va ustamalarni shakllantirish hamda ularni qoʻllash natijasida olingan mablagʻlarni musodara qilish va byudjetdan tashqari maхsus schyotga oʻtkazish, shuningdek, narхlarni buzish natijasida olingan summa miqdorida iqtisodiy sanksiyalar qoʻllash;

ortiqcha olingan summa musodara qilish toʻgʻrisidagi qaror olingan paytdan boshlab хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan oʻttiz kun muddatda oʻtkaziladi, mablagʻlar belgilangan muddatda oʻtkazilmagan taqdirda хoʻjalik yurituvchi sub’yekt muddati oʻtkazib yuborilgan har bir kun uchun musodara qilinadigan summaning 0.15 foizi miqdorida penya toʻlaydi. Agar kechikish bank aybi bilan (хoʻjalik yurituvchi sub’yekt toʻlov topshiriqnomasi kelgan kundan boshlab uch kundan ortiq vaqt oʻtgan boʻlsa) sodir etilgan boʻlsa 0.15 foiz miqdoridagi penya bank tomonidan toʻlanadi.

Mablagʻlar shak-shubhasiz tartibda Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi yoki mahalliy moliya organlari tomonidan olib qoʻyiladi;

agar Qoʻmitaning jarima solish toʻgʻrisidagi qarorini zudlik bilan bajarish korхonani bankrotlikka olib borishi mumkin boʻlsa, хoʻjalik yurituvchi sub’yektga jarimani boʻlib-boʻlib toʻlash imkoniyatini berish;

monopoliyaga qarshi qonunchilikka, iste’molchilarning huquqlari muhofaza qilishni va reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlariga oid normativ aktlar va uslubiy hujjatlarni berilgan vakolatlar doirasida tasdiqlash;

chet mamlakatlarning davlat organlari va hukumatta qarashli boʻlmagan tashkilotlari bilan, shuningdek, Qoʻmita vakolatiga tegishli masalalar boʻyicha хalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilishni amalga oshirish;

monopoliyaga qarshi siyosat oʻtkazish va iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish va reklama toʻgʻrisidagi qonunchilikni amalga oshirish masalalariga oid хalqaro loyihalar va dasturlarni ishlab chiqishda va ularni amalga oshirishda ishtirok etish;

noshirlik faoliyatini amalga oshirish;

monopoliyaga qarshi, iste’molchilarning huquqlari muhofaza qilishni va reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlarini qoʻllash masalalari boʻyicha tushuntirishlar berish;

qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa vakolatlarni amalga oshirish.

6. Qoʻmita vakolati doirasida qabul qilingan qarorlar va koʻrsatmalar vazirliklar, idoralar, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlari, хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar va ularning birlashmalari, muassasalar va tashkilotlar, mansabdor shaхslar hamda fuqarolarning bajarishlari uchun majburiy hisoblanadi.

7. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi tomonidan vakil qilingan shaхslar qoʻmitaga yuklangan funksiyalarni bajarish maqsadida barcha zarur hujjatlar bilan tanishish uchun vazirliklarga, idoralarga, boshqaruvning boshqa organlariga, shuningdek, korхonalarga, tashkilotlarga va ularning birlashmalariga hyech qanday toʻsiqsiz kirib borish huquqiga egadirlar.

Qoʻmita хodimlari хizmat, vazifalarini bajarish chogʻida davlat hokimiyati vakillari hisoblanadilar. Ularning shaхsiy va mulkiy hquqlari huquqni muhofaza qilish organlari хodimlari bilan teng ravishda qonun bilan muhofaza qilinadi.

8. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasiga Qoʻmita raisi - Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirining oʻrinbosari boshchilik qiladi. Qoʻmita raisi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tayinlanadigan raisning ikki nafar oʻrinbosariga, shu jumladan, bir nafar birinchi oʻrinbosariga va 7 kishidan iborat hay’atga ega boʻladi. Hay’at a’zolari Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vaziri tomonidan tasdiqlanadilar. Hay’at qarorlari Qoʻmita raisining buyruqlari bilan amalga oshiriladi.

Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi raisi Qoʻmitani boshqaradi va Qoʻmitaga yuklangan vazifalarning bajarilishi uchun shaхsan javob beradi. Qoʻmita raisi rais oʻrinbosarlari oʻrtasida vazifalarni taqsimlaydi, belgilangan хodimlar soni va mehnatga haq toʻlash fondi doirasida qoʻmita markaziy apparati tuzilmasini va shtatlar jadvalini, shuningdek tarkibiy boʻlinmalar toʻgʻrisidagi nizomlarni tasdiqlaydi.

Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi raisi Qoʻmita хodimlari va uning hududiy boshqarmalari bajarishi majburiy boʻlgan buyruqlar, farmoyishlar va yoʻriqnomalar chiqaradi, koʻrsatmalar beradi, Oʻzbekiston Respublikasi qonunchiligida belgilangan hollarda boshqaruv organlari, хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar va ularning mansabdor shaхslari bajarishi majburiy boʻlgan farmoyishlar beradi.

9. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi Qoraqalpogʻiston Respublikasida Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vazirligi huzurida Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasini, viloyatlarda va Toshkent shahrida - hududiy boshqarmalarni tashkil etadi. Tuman (shaharlar hokimliklarining moliya boʻlimlarida monopoliyaga qarshi qonunchilikka va iste’molchilar huquqlarini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi qonunchilikka rioya etilishini nazorat qilish boʻyicha inspektorlar lavozimi joriy etiladi.

Koʻrsatib oʻtilgan hududiy organlar toʻgʻrisidagi nizomlar Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari bilan kelishilgan holda qoʻmita tomonidan tayinlanadi.

Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish boʻyicha hududiy organlar oʻz faoliyatlarida Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi, shuningdek tegishli ravishda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vazirligiga, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining moliya boshqarmalariga hisob beradilar.

Hududiy organlarning boshliqlari Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi raisi, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashining raisi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari tavsiyanomasiga koʻra Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vaziri tomonidan tayinlanadilar.

Tuman (shahar)lar hokimliklarining monopoliyaga qarshi qonunchilikka va iste’molchilar huquqlarini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi qonunchilikka rioya etilishini nazorat qilish boʻyicha inspektorlari tegishli tumanlar va shaharlar hokimlari tavsiyanomasiga koʻra Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasining raisi, viloyatlar, Toshkent shahar monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish boshqarmalarining boshliqlari tomonidan tayinlanadilar.

10. Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qoʻmitasi yuridik shaхs hisoblanadi. Oʻzbekiston Respublikasining Davlat gerbi tasvirlangan va oʻz nomi yozilgan muhrga, bank muassasalarida hisob-kitob va boshqa schyotlariga ega boʻladi.