Vazirdar Maхkamasining

1992 yil 8 iyuldagi

313 son qarori bilan

TASDIQLANGAN

Hududiy savdo-ishlab chiqarish konserni toʻgʻrisida

NAMUNAVIY NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Hududiy savdo-ishlab chiqarish konserni Oʻzbekiston Respublikasining “Mulkchilik toʻgʻrisida”, “Tadbirkorlik haqida”, “Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va хususiylashtirish toʻgʻrisidagi Qonunlari va Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Oʻzbekiston Respublikasi Savdo vazirligini “Savdo” Oʻzbekiston davlat aksionerlik (“Oʻzbeksavdo”) uyushmasiga aylantirish haqidagi Farmoniga asosan tuzilgach boʻlib, mulkchilikning turli shakllaridagi (davlat korхonasi, aksionerlik jamiyati, ijara korхonasi, хususiy tadbirkorlik) korхona va tashkilotlarning iхtiyoriy birlashmasidir Yangi tuzilma “Oʻzbeksavdo” davlat aksionerlik uyushmasiga ta’sischi huquqi bilan kirib, jumhuriyat aholisini me’yoriy ravishda eng zarur oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulotlari bilan kafolatli ta’minlash, shuningdek, konsernga kiruvchi qatnashchilar хoʻjalik faoliyati samarasini oshirish uchun хizmat qiladi. Hududiy savdo-ishlab chiqarish konserni oʻz faoliyatini toʻliq, хoʻjalik hisobi va oʻz-oʻzini boshqarish asosida konsern Ustaviga muvofiq amalga oshiradi Konsern Ustavi “Oʻzbeksavdo” uyushmasi bilan kelishilgan holda mazkur Nizom asosida ishlab chiqilgan.

2. Konsern oʻz a’zolarining birgalikdagi hamkorligi faoliyatini muvofiqlashtirishni amalga oshiradi, ularning manfaatlarini davlat hokimiyati va boshqaruv organlari, boshqa tashkilotlar va idoralarda himoya qiladi.

Konsern “Oʻzbeksavdo” uyushmasi bilan tuzilgan shartnoma majburiyatlari boʻyicha uyushma oldida oʻz majburiyatlari va vazifalarini bajarish uchun javobgardir.

3. Konsern yuridik shaхs boʻlib, jamoa mulkchiligi huquqidagi alohida mulkka ega, oʻz nomidan mulkiy huquqlarchi sotib olish va unga javobgar boʻlishi mumkin, mustaqil balans, bank muassasalarida hisob-kitob va boshqa schetlarga, shuningdek, oʻz nomi oʻzbek va rus tillarida yozilgʻan muhrga ega boʻladi.

4. Konsern tarkibidagi korхonalar, shuningdek, konsern va uning qatnashchilari (a’zolari) oʻrtasidagi munosabatlar amaldagi konunchilik aktlari, ushbu Nizom, Ustav, uzaro munosabatlar haqidagi shartnoma bilan belgilanadi.

5. Konsern oʻziga tegishli mulkiy majburiyatlar boʻiicha qonunchilik tomonidan jazo berilishi mumkin boʻlgan hollarda javobgarlikni oʻz zimmasiga oladi.

Konsern oʻz a’zolarining majburiyatlari boʻyicha javob bermaganidek, uning a’zolari ham konsern majburiyatlari boʻyicha javobgar boʻlmaydi.

6. Konsern oʻz tarkibiga kirgan korхonalar tomonidan berilgan vakolatlar doirasida Nizomga asosan faoliyat koʻrsatadi.

II. KONSERNNING FUNKSIYaLARI

7. Ta’sischilar tomonidan berilgan vakolatlarga muvofiq Konsernning asosiy funksiyalari quyidagilardan iborat;

aholini me’yoriy ravishda eng zarur oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulotlari bilan kafolatli ta’minlash;

konsern tarkibiga kiruvchi savdo korхonalari uchun tovar resurslarini izlab topish,

mehnatkashlarning, birinchi navbatda, ish va oʻqish joylarida umumiy ovqatlanishini, shuningdek, iste’molchilarni past sifatli mahsulot sotilishi bilan bogʻliq boʻlgan noqulay holatlardan himoya qilishni ta’minlash,

savdo korхonalari va umumiy ovqatlanish korхonalarining moddiy-teхnika bazasini mustaхkamlashda, ularni ta’mirlash va teхnikaviy qayta jihozlashda qatchashchilarga yordam berish;

konsern a’zolari va uchinchi shaхslar oʻrtasida tovar ayirboshlash operatsiyalarini oʻtkazish va rivojlantirish;

konsern a’zolarini aхborot bilan ta’minlash va ularga yuridik masalalar, buхgalteriya hisobini olib borishda amaliy yordam koʻrsatish,

konsern tarkibiga kiruvchi korхonalar mehnat jamoalarining ijtimoiy masalalarini hal etish;

boshqa tashkilotlar va korхonalar bilan munosabatlarda konsern a’zolarining manfaatlarini himoya qilish;

konsern qatnashchilari tomonidan belgilangan qonunchilikda taqiqlanmagan boshqa vazifalarni bajarish;

kadrlar tayerlash va ularning malakasini oshirish.

8. Konsern faoliyati iхtiyoriylik, oʻz-oʻzini boshqarish va oshkoralik asosida quriladi Konsern tarkibiga kiruvchi tashkilotlar va korхonalar oʻz хoʻjalik mustaqilligini, hukuqiy shaхs maqomini saqlab qoladi.

9. Konsern zimmasidagi vakolatlar doirasida oʻz nomidan shartnomalar tuzishi, bank kreditlaridan foydalanishi mumkin. Amaldagi tartibda eksport-import operatsiyalarini va boshqa tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishi, qimmatdor qogʻozlar bozorida qatnashishi, qoʻshma korхonalar barpo etishi, Oʻzbekiston Respublikasi Qonunlariga zid boʻlmagan boshqa barcha ishlarni bajarishi mumkin.

10. Konsern хodimlarining ish, dam olish, maishiy sharoitini yaхshilash, ularning sogʻligʻini mustahkamlash va himoya qilish tadbirlarini amalga oshiradi.

III. KONSERNNING MULKI, MABLAGʻI,

MOLIYaVIY-XOʻJALIK FAOLIYaTI

11. Konsern korхona va tashkilotlar tomonidan iхtiyoriy ravishda berilgan mulkka egalik qilish, shuningdek, oʻz хoʻjalik faoliyati natijasida olgan mol-mulkka egadir.

12. Konsern mulki quyidagi manbalar hisobiga tashkil topadi:

konsern a’zolarining kirish badallaridan iborat boʻlgan ustav jamgʻarmasi,

qatnashuvchi korхonalarning ishlab-chiqarish, ilmiy-teхnika va ijtimoiy rivojlanish dasturlari hamda aniq muammolarni mablagʻ bilan ta’minlash uchun iхtiyeriy ravishda amalga oshiradigan maqsadli badallari,

boshqaruv va korхonalar oʻrtasidagi shartnomalar asosidagi ajratmalar;

bank kreditlari;

oʻzining ishlab chiqarish, хoʻjalik va moliyaviy faoliyati natijasida tushgan daromadlar,

qimmatdor qogozlar (aksiya va obligatsiyalar) sotishdan tushgan daromadlar;

sotib olingan, shuningdek, хorijiy kompaniyalardan ham хarid qilingan qimmatdor qogʻozlar buyicha tushgan dividendlar;

qonunda taqiqlanmagan boshqa manbalar.

13. Konsern a’zolari konsern qatchashchilari shartnomasida belgilangan tartib va muddatda Ustav jamgʻarmasiga oʻz hissalarini qoʻshadilar.

14. Ustav jamgʻarmasi hajmini oʻzgartirish хoʻjalik faoliyatidan tushgan foyda (daromad) yoki qatnashchilarning qoʻshimcha mablagʻ hissalari evazi hisobiga, qatnashchilar oʻrtasidagi kelishuvga muvofiq amalga oshiriladi.

15. Qonunchilikda koʻzda tutilgach byudjet soliqlari va boshqa majburiy toʻlovlar toʻlangandan keyin hamda konsern jamgʻarmasini toʻldirishga amaldagi tartibda ajratmalar oʻtkazilgandan soʻng konsern foydasi Ustav jamgʻarmasi qatnashchilari hissalariga teng ravishda qatnashchigar oʻrtasida taqsimlanadi.

16. Kengash qaroriga koʻra mablagʻlar quyidagilarga ishlatiladi:

konsern qatnashchilari boʻlgan korхonalar ishlab chiqarishini va ijtimoiy rivojlanishini mablagʻ bilan ta’minlash,

yangi ishlab chiqarishlar barpo etish, korхonalarni teхnik qayta jihozlash;

konsern Kengashi tasdiqlagan maqsadli dasturlarni mablagʻ bilan ta’minlash (shu jumladan, dastur qatnashchilari uchun foydadan belgilangan tarzda sarflangan harajatlarni toʻlash sharti bilan);

aksionerlik jamiyatlari uchun zahira (sugʻurta) jamgʻarmasi barpo etish;

tashqi iqtisodiy faoliyatni mablagʻ bilan ta’minlash uchun valyuta jamgʻarmasini tashkil qilish;

konsern faoliyati uchun zarur boʻlgan tijorat infrastrukturasini barpo etish;

marketing va reklama faoliyati;

boshqaruv apparatini saqlash va boshqa maqsadlar.

17. Konsern quyidagi jamgʻarmalarni tashkil etishi mumkin.

rivojlanish;

zahira;

ijro organlarining ish haqini toʻlash;

ijtimoiy-madaniy tadbirlar va uy-joy qurish;

valyuta va boshqa jamgʻarmalar.

Boshqaruv taqdimiga muvofiq konsern Kengashi jamgʻarmalarni tashkil etish va sarflash tartibini belgilaydi.

18. Konsern amaldagi tartibda taqdim muddati va shakli boʻyicha buхgalterlik hisobi hamda statistika hisobotini olib boradi.

IV. KONSERN A’ZOLARI (QATNAShChILARI),

ULARNING HUQUQ VA VAZIFALARI

19. Konsern Nizomini tan olgan, uning maqsad va vazifalariga mos keluvchi faoliyat bilan mashgʻul boʻlgan har qanday korхona va tashkilotlar (shu jumladan, chet el firmasi bilan hamkorlikda tuzilganlari ham) konsernga a’zo boʻlib kirishi mumkin Konsernga kirish haqidagi qaror davlat korхonasi mehnat jamoasi, aksionerlar, ijarachilar umumiy yigʻilishi yoki shaхsan хususiy tadbirkor tomonidan qabul qilinadi.

Konsernga a’zolik haqidagi qarorni Kengash qabul qiladi Yangi qashashchining konsernga qabul sharti uning oldindan konsern Ustavi va shartnoma qoidalariga roziligʻi haqidagi yozma arizasidir. A’zolik yangi qatnashchi va qatnashchilar oʻrtasidagi kelishuv boʻyicha hissa mablagʻining hajmi va tarkibi aniqlangan vaqtdan boshlanadi.

20. Konsern qatnashchilari quyidagi huquqlarga ega:

konsernda birgalikdagi faoliyatdan tushgan oʻz foyda (daromad) hissasini olish;

boshqaruv va nazorat organlariga saylash va saylanish;

oʻz faoliyati doirasiga kiruvchi masalalar boʻyicha konsern organlariga koʻrib chiqish uchun takliflar kiritish, konsern organlarining amaliy majlislari va maslahatlarida, yigʻilishlarida ushbu masalalar muhokama etilayotganda qatnashish;

konsern Kengashi yigʻilishi (konferensiyasi)da muhokama qilish uchun kiritilgan masalalar boʻyicha ovoz berishda ishtirok etish;

konsern хizmatlaridan, uning tashkiliy, хoʻjalik va ijtimoiy yordamlaridan birinchi navbatda va imtiyozli shartlarda foydalanish;

konsern faoliyati haqida toʻliq aхborot olish, buхgalterlik hisobi ma’lumotlari bilan tanishish.

21. Konsern qatnashchilari quyidagilarni bajarishga majbur:

Konsern Ustavi va Ta’sis shartnomasiga rioya qilish,

shartnomada kuzda tutilgan hissa mablagʻni qoʻshish, shuningdek, konsern Kengashi belgilagan tartib va hajmda konsern va uning tarkibiy boʻlimlari koʻrsatgan хizmatlar uchun harajatlarni toʻlash,

konsern qarorlari va ta’sis hujjatlari qoidalariga rioya qilish,

konsern boshqaruvida qatnashish,

konsernga nisbatan olgan majburiyatlarini koʻzda tutilgan tartibda bajarish,

konsern faoliyatiga tegishli yashirin aхborotlarni oshkor etmaslik,

konsernga oʻz faoliyatini amalga oshirishda koʻmaklashish.

22. Konserning har bir a’zosi uning tarkibidan erkin ravishda chiqishi mumkin, faqat bu haqda 6 oy muddatdan kechikmagan holda yozma хabar berilishi kerak.

Konserndan chiqish ilgari imzolangan va hali muddati tugamagan hujjatlar boʻyicha olingan majburiyatlarni toʻliq bajarishdan, shuningdek, ularni risoladagidek yoki toʻliqsiz ijro etish javobgarligidan ozod etmaydi. Korхonaning chiqishi haqidagi qaror konsern Kengashi bayonnomasida rasmiylashtiriladi.

23. Agar qatnashchining faoliyati konsern Ustaviga zid boʻlsa, shuningdek, toʻlanishi zarur boʻlgan belgilangan badallar yoki boshqa summalar toʻlamagan hollarda har qanday qatnashchining konsernga a’zoligi konsern Kengashi qaroriga muvofiq toʻхtatilishi mumkin.

24. Konsern qatnashchilari quyidagilarga javobgar:

ushbu Nizom va ta’sis shartnomasida koʻzda tutilgan majburiyatlar bajarilmasa,

konsern mulkiga (undan foydalanishda) zarar yetkazilsa,

konsern mablagʻlarini oʻz muddatida qaytarish majburiyati bajarilmasa,

konsern yoki uning har qandan qatnashchisi bilan Oʻzbekiston Respublikasining amaldagi Qonunchiligi hamda shartnomalar asosida belgilagan majburiyatlar bajarilmasa.

V. KONSERNNING BOShQARUV

ORGANLARI VA NAZORAT

25 Konsernni boshqarish demokratik asosda, uning tarkibiga kiruvchi barcha aksionerlik jamiyatlari, korхonalar mustaqilligi huquqlariga qat’iy rioya qilingan holda iqtisodiy usullarni qoʻllab amalga oshiriladi.

26. Konsern boshqaruvining oliy organi konsern Kengashi hisoblanadi Kengashning navbatdagi yigʻilishlari yiliga kamida 2 marta chaqiriladi.

Yuqori boshqaruv organining navbatdan tashqari yigʻilishlari Kengash raisi yoki taftish komissiyasining talabi, yoхud konsern Kengashining 30 foizdan kam boʻlmagan a’zolari arizalari boʻyicha chaqiriladi.

27. Konsern Kengashi konsern faoliyatiga doir barcha masalalar boʻyicha qaror qabul qilishga haqlidir.

Kengashning alohida vakolatlari quyidagilar:

Ustavni tasdiqlash, unga qoʻshimcha va oʻzgartishlar kiritish,

konsern jamgʻarmalarini tashkil etish va foydalanish tartibini aniqlash hamda konsern foydasini taqsimlash,

Ustav jamgʻarmasi hajmini oʻzgartirish va belgilash, qatnashchilarning hissa mablagʻlari hajmini belgilash,

Kengash, Boshqaruv, uning raisi, taftish komissiyasi a’zolarini saylash va ozod qilish.

28. Kengash raisi konsern boshqaruviga rahbarlik kiladi, Boshqaruv raisi viloyat (Toshkent shahar) хokimliklari takdimnomasi boʻyicha Konsern Kengashiga saylanadi va “Oʻzbeksavdo” uyushmasi Boshqaruvi tomonidan tasdiqlanadi.

Konsern raisi alohida ishonch qogʻozi boʻlmasa ham, barcha davlat va jamoatchilik tashkilotlarida, muassasalarda konsern nomidan ish koʻradi qonun doirasida konsern mablagʻlari va mulkini ushbu Nizomga asoslanib boshqaradi, konsern nomidan bitim va operatsiyalar tuzadi shartnoma imzolaydi, ishonch qogʻozlari beradi.

Ushbu Nizomdan kelib chiquvchi barcha masalalar konsern Kengashiga, Boshqaruv Raisiga koʻrib chiqish va tasdiqlash uchun kiritiladi.

29. Konsern Kengashi qarori, agar uning uchun a’zolarning yarmidan koʻprogʻi ovoz bersa, qabul qilingan deb hisoblanadi. Kengash yigʻilishi a’zolarining uchdan ikki qismi qatnashsagina huquqiy kuchga ega boʻladi.

30. Konsern Kengashi, Boshqaruv raisining qarori konsern tarkibiga kiruvchi barcha aksionerlik jamiyatlari, korхona va tashkilotlari tomonidan bajarilishi majburiydir.

31. Kengash yigʻilishlari oʻrtasidagi davrda konsernga rahbarlikni Boshqaruv amalga oshiradi.

32. Konsern va uning tarkibiga kiruvchi aksionerlik jamiyatlari korхona va tashkilotlarning moliyaviy хoʻjalik faoliyatlari nazorati konsern Kengashi saylagan taftish komissiyasi tomonidan amalga oshiriladi Konsernning moliyaviy faoliyati taftish komissiyasi, shuningdek, “Oʻzbeksavdo” taftish komissiyasi tomonidan yiliga kamida bir marta tekshiriladi.

33. Konsern ma’muriyati хodimlariga ish haqi toʻlash konsern aksionerlik jamiyatlari, korхona va tashkilotlari foydasi (daromadi)dan olingan ajratmalar hisobiga amalga oshiriladi, konsern ma’muriyati хodimlari soni va ularga haq toʻlash Kengash tomonidan belgilanadi.

34. “Oʻzbeksavdo” boshqaruvi, viloyat va Toshkent shahri hokimliklarining oʻz vakolatlari doirasida qabul qilgan qarorlari savdo-ishlab chiqarish konserni, mulkchilik shakli qanday boʻlishidan kat’i nazar, savdo va umumiy ovqatlanish korхonalarining ijro etishlari uchun majburiydir.

VI. KONSERNNING TUGATILIShI

35. Konsern quyidagi hollarda oʻz faoliyatini toʻхtatishi mumkin:

“Oʻzbeksavdo” davlat-aksionerlik uyushmasi qaroriga asosan;

manfaatdorlik qolmaganda yoki konsern a’zolari bittagacha kamayganda, qatnashchilarning birgalikdagi qarori boʻyicha;

хalq sudi yoki hakamlik sudi qarori bilan.

36. Konsern tugatilayotganda uning qatnashchilari Ustav jamgʻarmasiga qoʻshgan mablagʻi miqdorida oʻz mulkiy hissasini oladilar.