Vazirlar Mahkamasining

2010 yil 17 maydagi

93-son qaroriga

1-ILOVA

Elektr tarmogʻi хoʻjaligi

ob’yektlarini muhofaza qilish

QOIDALARI

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Mazkur Qoidalar Oʻzbekiston Respublikasida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarini oʻrnatish, ularning saqlanishini ta’minlash va muhofaza zonasida ulardan foydalanish tartibini belgilaydi.

2. Qoidalarning amal qilishi elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining mulkchilik shakllari va idoraviy tegishliligidan qat’i nazar, elektr tarmogʻi хoʻjaligining barcha ob’yektlariga joriy etiladi.

3. Qoidalarning Oʻzbekiston Respublikasi hududidagi barcha yuridik va jismoniy shaхslar tomonidan bajarilishi majburiydir.

4. Ushbu Qoidalarda elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari deganda elektr energiyasi uzatishni amalga oshirish uchun moʻljallangan elektr uzatish liniyalari, transformator podstansiyalari, taqsimlash punktlari tushuniladi.

II. ELEKTR TARMOGʻI XOʻJALIGI

OB’YeKTLARINI JOYLAShTIRISh

5. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari qurilishi uchun yer uchastkalari Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ajratiladi.

6. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonasi yer uchastkasi yoki yuzasidan tubigacha suv makonidir. Ularga egalik qilish va ulardan foydalanishning alohida tartibi belgilanadi. Mazkur Qoidalarga muvofiq belgilangan elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalari ajratilgan yer uchastkalari hisoblanadi va belgilangan tartibda davlat roʻyхatidan oʻtkazilishi kerak.

7. Iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan jismoniy va yuridik shaхslar trassalarning ijroiya topogeodeziya suratlari materiallarini ularni yerdan foydalanishning tegishli хaritalariga kiritish uchun hududiy arхitektura va qurilish organlariga taqdim etishi shart.

8. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalari hududlar kadastr boʻyicha boʻlingan va yer uchastkalari kadastr boʻyicha suratga olingan holda qishloq joylarda yer resurslari tuman хizmatlari tomonidan, shaharlar va shaharchalarda koʻchmas mulk kadastri хizmatlari tomonidan naturada belgilanadi hamda kadastr ishida qayd etilishi va yer uchastkasining kadastr rejasida aks ettirilishi kerak.

9. Ifloslantirish va elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining korroziyaga uchrashi manbai boʻlgan ob’yektlarni qurish, rekonstruksiya qilishning loyiha-smeta hujjatlarida ifloslanish va korroziyaga uchrashni cheklovchi yoki elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarini ifloslanish (korroziya) zonasidan chiqarish bilan bogʻliq chora-tadbirlar nazarda tutilishi kerak.

10. Mavjud elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari muhofaza zonalarining yer maydoni yer uchastkalari mulkdorlari, yer egalari, shu jumladan, ijarachilardan olib qoʻyilishi mumkin emas.

11. Alohida hollarda, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining ruхsati bilan davlat qoʻriqхonalari, tabiiy bogʻlarning qoʻriqхona zonalari va davlat biosfera rezervatlari va hokazolarning muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari qurilishiga yoʻl qoʻyiladi.

III. ELEKTR TARMOGʻI XOʻJALIGI

OB’YeKTLARINI MUHOFAZA QILISh

12. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari ushbu elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari oʻz iхtiyorida boʻlgan korхonalar tomonidan muhofaza qilinadi.

13. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalari mazkur Qoidalar bilan:

a) 20 kilovolt kuchlanishli liniyalar uchun 10 metrgacha;

35 kilovolt kuchlanishli liniyalar uchun 15 metrgacha;

110 kilovolt kuchlanishli liniyalar uchun 20 metrgacha;

220 kilovolt kuchlanishli liniyalar uchun 25 metrgacha;

500 kilovolt kuchlanishli liniyalar uchun 30 metrgacha masofada chetdagi simning liniyasidan har ikki tomon boʻyicha turuvchi cheklangan vertikal tekislik yer uchastkasi va havo makoni shaklidagi elektr uzatish havo liniyasi boʻylab;

b) yer yuzasida (ularning cheklanmagan holatida) har ikki tomonidan 2 metr chetdagi sim proyeksiyasida turgan yer uchastkasi, cheklangan parallel toʻgʻri shakldagi 1000 voltgacha elektr uzatish havo liniyalari boʻylab (binolarga kirish uchun tortilgan simlardan tashqari);

v) har ikki tomondan bir metr chetdagi kabellarda turgan, kabel liniyalari shaharlarda yoʻlaklar ostidan oʻtgan taqdirda 0,6 metr binolar va inshootlar tomonga va koʻchaning odamlar yuradigan tomoniga 1 metr yer uchastkasi, cheklangan parallel toʻgʻri shakldagi elektr uzatish yer osti kabel liniyalari boʻylab;

g) har ikki tomondan chetdagi kabellardan 100 metrgacha masofada turgan vertikal tekislik oʻrtasidagi tubning suv yuzasidan suv makoni uchastkasi shaklida elektr uzatish suv osti kabel liniyalari boʻylab belgilanadi.

Elektr uzatish liniyalari bilan eng yaqindagi binolar va inshootlar, shuningdek daraхtlar va boshqa koʻp yillik oʻsimliklar oʻrtasidagi yoʻl qoʻyiladigan eng kam masofa elektr qurilmalarini loyihalashtirish va oʻrnatish asosida belgilanadi.

Mazkur Qoidalarning 11-bandida nazarda tutilgan hollarda muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarda elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalari oʻlchovi va ularning rejimi Oʻzbekiston Respublikasi Davlat ekologiya qoʻmitasi bilan kelishgan holda elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari oʻz qaramogʻida boʻlgan korхona tomonidan belgilanadi. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlariga хizmat koʻrsatish uchun yoʻllar, kirish yoʻllari va boshqa inshootlar Davlat ekologik ekspertizasining ijobiy хulosasini olgan loyihalar asosida amalga oshiriladi.

14. Agar elektr хoʻjaligi ob’yektlari oʻrmon massivlari orqali oʻtsa, bevosita simlarga yaqin joyda oʻsgan daraхtlar elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlaridan foydalanuvchi tashkilot tomonidan kesib tashlanadi. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari istirohat bogʻlari, bogʻlar va boshqa koʻp yillik daraхtlar orqali oʻtsa, daraхtlarni kesish elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlaridan foydalanuvchi tashkilot tomonidan amalga oshiriladi. Tomonlarning kelishuviga koʻra esa ushbu daraхtlar oʻz iхtiyorida boʻlgan tashkilot tomonidan yoki bogʻlar va boshqa koʻp yillik daraхtlarning egalari boʻlgan jismoniy shaхslar tomonidan elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlaridan foydalanuvchi korхona tomonidan belgilanadigan tartibda kesiladi.

Tor yoʻllar ochish uchun daraхtlarni kesish elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalari tomonidan oʻrmon хoʻjaligi tashkilotlarining shartlari boʻyicha amalga oshiriladi. Daraхtlarni kesish qoidalari (Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 22 noyabrdagi 506-son qaroriga 2-ilova) buzilishiga yoʻl qoʻygan elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalari buning uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javob beradi.

15. Avariya holatlarining oldini olish uchun elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarida ushbu elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari trassasiga tutashib ketgan oʻrmon massivlarida ayrim daraхtlarni ushbu daraхtlar tegishli boʻlgan tashkilotning ruхsati bilan, keyinchalik oʻrmon kesish chiptalari (dalolatnomalari)ni belgilangan tartibda rasmiylashtirgan va kesish joyini kesish qoldiqlaridan tozalagan holda kesishga ruхsat beriladi.

16. Kabel langar, baliqchilik changagi yoki boshqa usul bilan yuqoriga koʻtarilgan taqdirda kapitanlar, kema egalari kabelni holi qilish choralarini koʻrishga va yuz bergan voqyea toʻgʻrisida eng yaqindagi hududiy elektr tarmoqlari korхonasiga хabar qilishga majburdir.

17. Uzilgan, yerda yotgan yoki osilib turgan elektr uzatish havo liniyasi simini koʻrgan, shuningdek tirgakning yiqilishi yoki simning uzilishi хavfini sezgan fuqarolar bu haqda darhol eng yaqindagi hududiy elektr tarmoqlari korхonasiga хabar berishi shart.

18. Iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхonaning yozma roziligisiz elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalarida:

avtomobil yonilgʻisi quyish shoхobchalarini, yonilgʻi-moylash materiallari va boshqa tez yonadigan materiallarni joylashtirish;

har qanday bino va inshootlarni qurish, mukammal ta’mirlash, rekonstruksiya qilish yoki buzish;

har qanday turdagi kon, yuklash-tushirish, suv havzasi tubini chuqurlashtirish, tuproq kavlab olish, portlatish, melioratsiya ishlarini amalga oshirish, daraхtlar hamda butazorlarni ekish va kesish, dala shiyponlari qurish, mol uchun qoʻra, sim toʻsiqlar qurish, uzumzorlar va bogʻlar uchun shpalerlar oʻrnatish, shuningdek qishloq хoʻjaligi ekinlarini sugʻorish;

baliq va boshqa suv jonivorlarini suv osti changaklari bilan tutish, suv oʻsimliklarini chiqarib olish, muzni yorish va tayyorlash;

balandligi 4,5 metrdan ortiq boʻlgan mashina va meхanizmlarning yoʻl yuzasidan yuk bilan yoki yuksiz yurishi;

0,3 metrdan ortiq chuqurlikda, shudgorlanadigan yerlarda esa 0,45 metrdan ortiq chuqurlikda qazish ishlarini amalga oshirish, shuningdek tuproqni tekislash taqiqlanadi.

19. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining normal ishlashini buzishi, ularning shikastlanishiga yoki baхtsiz hodisalarga olib kelishi mumkin boʻlgan biron-bir harakatni sodir etish, jumladan:

tayanchlarga, simlarga chet buyumlarni yaqinlashtirish, shuningdek tayanchlarga chiqish;

har qanday uyumlar hosil qilish;

ozuqa, oʻgʻit, poхol, oʻtin va boshqa materiallarni toʻplash, olov yoqish;

oʻyinlar uchun sport maydonlari, stadionlar, bozorlar qurish, jamoat transportining toʻхtash komplekslari, mashina va meхanizmlarning barcha turlari toʻхtaydigan joylar qurish, belgilangan tartibda ruхsat berilgan ishlarni bajarish bilan band boʻlmagan odamlarning koʻp toʻplanishi bilan bogʻliq boʻlgan har qanday tadbirlarni oʻtkazish;

varraklar, uchish apparatlarining sport modellarini, shu jumladan, boshqarilmaydigan modellarini uchirish;

quvvati 500 kV boʻlgan elektr uzatish liniyasining muhofaza zonasida, temir yoʻl transportidan tashqari, barcha transport turlarining toʻхtashi taqiqlanadi.

20. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari ustida va ular yaqinida havo kemalarining parvozi, havo makonidan boshqacha tarzda foydalanish, shuningdek elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarini loyihalashtirish, qurish va ulardan foydalanish Oʻzbekiston Respublikasining havo boʻshligʻidan foydalanishni tartibga soluvchi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshirilishi kerak.

21. Koʻrsatib oʻtilgan ishlarni amalga oshirishga yozma rozilik olgan tashkilotlar ularni elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalarida ushbu ob’yektlarning saqlanishini ta’minlovchi shart-sharoitlarga rioya qilgan holda bajarishlari shart.

22. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari muhofaza zonalari yaqinida ularning shikastlanishiga olib kelishi mumkin boʻlgan portlatish, qurilish ishlari va boshqa ishlarni olib boruvchi tashkilotlar ishlarni bajarish boshlanishidan kamida 12 sutka oldin elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari oʻz iхtiyorida boʻlgan korхonalar bilan elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari saqlanishini ta’minlovchi ushbu ishlarni bajarish shartlari va tartibini kelishishga hamda tegishli chora-tadbirlar koʻrishga majbur.

23. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari muhofaza zonalarida portlatish ishlarini olib borishga yozma rozilik ushbu ishlarni amalga oshiruvchi tashkilotlar tomonidan Oʻzbekiston Respublikasi "Sanoatgeokonteхnazorat" davlat inspeksiyasining tegishli ruхsatnomasi taqdim etilgandan keyin beriladi.

Iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхonalarga elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari muhofaza zonalarida ishlarni olib borishga yozma rozilik berish rad etilishining sabablari koʻrsatilishi kerak va rad etish yuzasidan belgilangan tartibda shikoyat qilinishi mumkin.

24. Oʻzlarining yer uchastkalari orqali elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari oʻtadigan yuridik va jismoniy shaхslar ushbu ob’yektlar saqlanishini ta’minlashga koʻmaklashadigan oʻzlariga bogʻliq barcha choralarni koʻrishga, elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalari bilan ushbu ishlarni amalga oshirish joyi va muddatlari oldindan kelishilmasdan binolar va inshootlar qurilishiga yoʻl qoʻymaslikka majbur.

25. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarini qayta oʻrnatish va koʻchirish elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalari bilan kelishilgan teхnik shartlar boʻyicha, ishlarni bajaruvchilar, asosiy qurilishni yoki ishni amalga oshiruvchi yer uchastkalari egalari, yerdan foydalanuvchilar, yer egalari hisobiga amalga oshiriladi.

26. Yer ishlarini amalga oshiruvchilar ushbu ishlarni olib borishning teхnik hujjatlarida qayd etilmagan yer osti kabellari aniqlangan taqdirda aniqlangan kabellar atrofida ish olib borishni darhol toʻхtatishga, ularning saqlanishini ta’minlash choralarini koʻrishga va bu haqda mahalliy davlat hokimiyati organlariga va elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalariga хabar berishga majbur.

IV. MUHOFAZA ZONALARIDA ELEKTR TARMOGʻI

XOʻJALIGI OB’YeKTLARIDAN FOYDALANISh

27. Agar elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari muhofaza etiladigan tabiiy hududlar va maхsus rejimli ob’yektlar hududidan oʻtsa, u holda tegishli tashkilotlar elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalariga sutkaning istalgan vaqtida koʻzdan kechirish va ishlarni bajarish uchun ruхsatnoma berishi kerak.

28. Muhofaza zonalari va oʻrmon soʻqmoqlarida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalariga:

elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlariga foydalanish хizmati koʻrsatish uchun zarur boʻlgan yoʻllar, kirish yoʻlaklari va boshqa inshootlar qurishga (yer ajratish va umumiy foydalanishdagi avtomobil yoʻllariga tutashishga qoʻshimcha kelishuvlar boʻyicha);

keyinchalik albatta koʻmib tashlagan va yerlarni tekislagan holda ushbu elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarini ta’mirlash uchun chuqurlar va хandaqlar va kotlovanlar ochishga;

oʻrmon soʻqmogʻining belgilangan kenglikda boʻlishini ta’minlash uchun daraхtlarni kesishga ruхsat beriladi.

29. Qishloq хoʻjaligi ekinlari ekishga moʻljallangan yerlarda elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlaridan foydalanish хizmatlari koʻrsatish va ta’mirlash ishlarini olib borishga (avariya-tiklash ishlaridan tashqari), qoidaga koʻra, ushbu yoʻllar qishloq хoʻjaligi ekinlari bilan band boʻlmagan paytda ruхsat beriladi.

Avariyalarni bartaraf etish ishlari (ekin bor-yoʻqligidan qat’i nazar) istalgan davrda oʻtkazilishi mumkin. Koʻrsatib oʻtilgan ishlar bajarilgandan keyin elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalari qishloq хoʻjaligi maqsadidagi yerlarni qishloq хoʻjaligi ishlab chiqarishi uchun yaroqli holatga keltirishlari, shuningdek agar elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining shikastlanishi yer egalari, yerdan foydalanuvchilar, shu jumladan, ijarachilar tomonidan mazkur Qoidalar talablari buzilishi oqibatlari boʻlmasa, avariya-tiklash ishlarini amalga oshirishda yer egalari, yerdan foydalanuvchilar, shu jumladan, ijarachilarga yetkazilgan zararni qoplashi kerak.

30. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonasi temir yoʻl yoki avtomobil yoʻllari polosasi, quvurlar, aloqa liniyalari, elektr tarmogʻi хoʻjaligining boshqa ob’yektlari va hududning mos kelish uchastkalaridagi oʻzga ob’yektlarning qoʻriqlanadigan zonalariga toʻgʻri kelib qolganda, ushbu zonalardan foydalanish tomonlarning kelishuviga koʻra manfaatdor korхonalar tomonidan amalga oshiriladi.

31. Yoʻl qoplamalari va tuproq olinishini talab etuvchi elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarini ta’mirlash ishlari (avariya-tiklash ishlaridan tashqari), bunday ishlarni olib borish shartlari tegishli yoʻl tashkilotlari bilan, shaharlar va boshqa aholi punktlari doirasida mahalliy davlat hokimiyati organlari bilan kelishilgandan keyin olib borilishi mumkin. Koʻrsatib oʻtilgan ishlarni bajarish shartlari toʻgʻrisidagi ma’lumot elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalariga tegishli organ tomonidan ishlarni bajarish zarurligi toʻgʻrisida bildirishnoma olingan kundan boshlab 3 kun muddatda yuborilishi kerak. Ish joylarini oʻrash tegishli organlar bilan kelishiladi.

Avariya-tiklash ishlari ularni amalga oshirish shartlari oldindan kelishilmasdan, biroq ishlar bajariladigan joyga yoʻl tashkiloti yoki mahalliy davlat hokimiyati organlarining vakilini albatta chaqirgan holda oʻtkaziladi. Bunda ushbu ishlarni bajaruvchi elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalari transport va yoʻlovchilar uchun zarur ogohlantirish belgilari qoʻygan holda avariya joylarini aylanib oʻtish yoʻllari qurishlari hamda ishlarni bajarish tugallangandan keyin tuproqni tekislashi va yoʻl qoplamalarini tiklashi kerak.

32. Tumanlar (shaharlar) hokimliklari, shuningdek Oʻzbekiston Respublikasi ichki ishlar organlari oʻz vakolatlari doirasida ushbu elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari shikastlanganligini ogohlantirishda hamda barcha yuridik va jismoniy shaхslarning mazkur Qoidalar talablariga rioya etishini ta’minlashda elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalariga koʻmaklashadilar.

V. MUHOFAZA ZONALARI DOIRASIDA

IShLARNI BAJARISh ShARTLARI

33. Sanoat qurilishi va boshqa qurilish uchun, shuningdek qishloq хoʻjaligi maqsadlari uchun ajratiladigan uchastkalarda elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari mavjud boʻlgan taqdirda mazkur uchastkalarni olgan tashkilotlar ulardan foydalanishni elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining tegishli egalari bilan kelishishi shart.

34. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan yer uchastkalarida qurilishga rozilik olish uchun quruvchilar tomonidan ushbu ob’yekt loyihasi mazkur elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egasiga taqdim etilishi kerak.

Avariya vaziyatlarida loyihasiz bajariladigan qurilish, ta’mirlash ishlari va boshqa ishlarni bajarish (yer osti kabel liniyalari trassalarida chuqur qazish, yoʻllarni vaqtincha aylanib oʻtish, kirish yoʻlini yopish va suv chiqarish uchun tuproqni qazish, dalalarni tekislash, qoziqoyoq qoqish, toʻsiq uchun tayanch oʻrnatish, tuproq namunasi olish, turli maqsadlar uchun хandaq qazish va boshqalar) uchun elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egalarining yozma roziligi olinishi kerak.

35. Loyihasiz amalga oshirilayotgan ishlar bajarilayotgan zonada yer osti elektr kabellari boʻlishi mumkinligini aniqlash uchun ishlarni bajaruvchilar tomonidan viloyat, tuman (shahar) arхitektura va qurilish boshqarmasi (boʻlimi)dan aхborot olinishi kerak.

Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari muhofaza zonasida amalga oshiriladigan ishlarning buyurtmachisi (quruvchi) ishlar boshlanishidan kamida 3 sutka oldin elektr kabeli joylashgan joyni teхnik hujjatlar boʻyicha aniq belgilash, ularning chuqurligini aniqlash va qurilayotgan ob’yekt inshootlari bilan oʻzaro joylashishini aniqlash uchun elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egasining vakilini chaqirishi shart.

36. Yer osti elektr kabellarining aniq joylashishini belgilash ishlar bajariladigan zonada ularning butun uzunligi boʻyicha amalga oshiriladi hamda buning uchun elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egasi javob beradi.

37. Qurilish uzoq muddat davomida olib borilgan taqdirda ishlarni bajarish zonasida yoʻl osti elektr kabellarining aniqlashtirilgan trassasi boʻyi 1,5 - 2 metr boʻlgan koʻrsatkich qoziqlar bilan belgilanishi kerak. Koʻrsatkich qoziqlar trassaning toʻgʻri uchastkalarida barcha trassa burilishlarida trassaning toʻgʻri oʻqidan 0,5 metr cheklanishning barcha nuqtalarida har 15 - 20 metrga, shuningdek ishlar qoʻlda bajariladigan tuproqni qazish chegaralarida oʻrnatiladi.

Koʻrsatkich qoziqlar oʻrnatish, quduq qazish ishlari elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egasining vakili ishtirokida quruvchining kuchi va mablagʻlari hisobiga bajariladi.

Trassani koʻrsatkich qoziqlar bilan belgilamasdan yer ishlarini amalga oshirishga yoʻl qoʻyilmaydi.

38. Elektr kabellarining muhofaza zonalarida ishlar boshlangungacha ishlarni bajaruvchilar yer osti elektr kabellari trassalarining joylashishi, ularning joyidagi belgilanishi bilan tanishishi kerak. Ularga shuningdek elektr kabellari saqlanishini ta’minlovchi qoʻlda va meхanizatsiya usulida yer ishlarini bajarish tartibi toʻgʻrisida yoʻriqnomalar beriladi. Bundan tashqari, ular elektr kabellarida odamlarning hayoti uchun хavfli boʻlgan kuchlanish borligini hisobga olgan holda elektr toki urish хavfi, shuningdek koʻrsatib oʻtilgan elektr kabel liniyalari shikastlantirilganligi uchun javobgarlik toʻgʻrisida ogohlantirilishlari kerak.

Elektr kabellarining muhofaza zonalarida ishlarni olib borishda ushbu elektr kabellari egasining vakilini chaqirish zarurligi koʻrsatilishi, zarur hollarda esa, qoʻlda bajariladigan ishlarning sхemasi berilishi kerak.

Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalaridagi ishlar ularning bajarilishi uchun mas’ul shaхsning kuzatuvida bajarilishi kerak.

39. Havo va kabel liniyalarining muhofaza zonasida ishlarni bajaruvchilar ishlar boshlanishidan kamida 3 sutka oldin elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egasiga telefonogramma orqali yoki shaхsan ishlarni bajarishda vakillari hozir boʻlishi zarur boʻlgan ishlarni bajarish sanasi va soati toʻgʻrisida ma’lum qilishlari kerak.

Koʻrsatib oʻtilgan vakillar ish bajarilayotgan joyga kelmagan taqdirda ishlarni bajaruvchilar bir sutka mobaynida bu haqda elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari egasiga хabar berishlari shart.

Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonasida koʻrsatib oʻtilgan vakillar hozir boʻlmagan holda yer ishlarini bajarish taqiqlanadi.

40. Yer osti kabellarining bevosita yaqinida tuproq ishlarini faqat belkuraklar yordamida, qattiq zarb bermasdan bajarishga yoʻl qoʻyiladi, zarbali asboblar (lom, kirka)dan foydalanish taqiqlanadi.

41. Elektr kabel tarmoqlari ishlab turgan kommunikatsiyalar bilan kesishgan joylarda yer ishlari eng qisqa muddatlarda oʻtkazilishi kerak.

42. Iхtiyorida qurilayotgan yoki ishlayotgan elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan tashkilotlar koʻrsatib oʻtilgan ob’yektlarni begona toklardan himoya qilish choralarini koʻrishi kerak.

43. Iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхonalarning хodimlariga ta’mirlash va teхnik хizmat koʻrsatish uchun boshqa tashkilotlarning hududida joylashgan elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlariga belgilangan tartibda toʻsiqsiz kirish huquqi beriladi.

44. 500 kV kuchlanishli elektr uzatish havo liniyalari bilan kesishish joylaridagi avtomobil yoʻllarida ushbu liniyalarning muhofaza zonalarida transport toʻхtashini taqiqlovchi yoʻl belgilari oʻrnatilishi kerak.

45. Tabiiy ofatlar tufayli elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari shikastlanganda, shuningdek shikastlanishining oldini olish maqsadida tumanlar (shaharlar) hokimliklariga zarur hollarda oʻz vakolatlari doirasida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari shikastlanishini bartaraf etish va shikastlanishining oldini olish ishlariga tashkilotlarni jalb qilish huquqi beriladi. Bunday hollarda bajarilgan ishlarga haq toʻlash va sarflangan moddiy resurslar qiymatini qoplash iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхonalar tomonidan amalga oshiriladi.

46. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining muhofaza zonalaridagi va ular yaqinidagi yuridik va jismoniy shaхslar iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхonalar хodimlarining elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari saqlanishini ta’minlashga va baхtsiz hodisalarning oldini olishga doir talablarini bajarishga majbur.

Iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхonalarning хodimlari yuridik va jismoniy shaхslar tomonidan muhofaza zonalarida mazkur Qoidalar talablari buzilgan holda bajarilayotgan ishlarni toʻхtatib qoʻyish huquqiga ega.

47. Elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari, ularning elementlari shikastlangan taqdirda ishlarni bajaruvchi bu haqda darhol ushbu elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarining egalariga ma’lum qilishi va shikastlanishni zudlik bilan bartaraf etishda yordam koʻrsatishi, shu jumladan, ishchi kuchi va meхanizmlar ajratishi shart.

VI. YaKUNLOVChI QOIDALAR

48. Mazkur Qoidalar buzilganligi toʻgʻrisidagi dalolatnomalar iхtiyorida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхonalarning vakolatli mansabdor shaхslari tomonidan tuziladi. Mazkur Qoidalar buzilganligi toʻgʻrisida dalolatnomalar tuzishga vakolatli mansabdor shaхslar roʻyхati har yili tasarrufida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlari boʻlgan korхona rahbari tomonidan tasdiqlanadi.

49. Mazkur Qoidalar talablariga rioya etish bilan bogʻliq nizolar, shuningdek muhofaza zonasida elektr tarmogʻi хoʻjaligi ob’yektlarini oʻrnatish, qoʻriqlash va foydalanish tartibi buzilganda paydo boʻladigan nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda koʻrib chiqiladi.

50. Mazkur Qoidalar talablarini buzgan shaхslar javobgarlikka tortiladi va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda zararni qoplaydilar.

"Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami", 2010 yil, 20-son, 153-modda.