OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI

ADLIYa VAZIRLIGI TOMONIDAN

ROʻYXATGA OLINGAN

10.07.1996 y.

N 261

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI

VAZIRLAR MAHKAMASI HUZURIDAGI

OLIY ATTESTATsIYa KOMISSIYaSI

RAYoSATINING QARORI BILAN

TASDIQLANGAN

25.01.1996 y.

N 34/2

Ilmiy darajalar berish tartibi toʻgʻrisida

NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Ushbu Nizom fan doktori va nomzodi ilmiy darajalarini berish tartibini belgilaydi. Ilmiy darajalar fanning muayyan sohasida chuqur kasbiy bilimlarga va ilmiy yutuqlarga, hamda magistr darajasiga yoki oliy ma’lumot darajasi boʻyicha akademik darajalar joriy etilgunga qadar olingan oliy ma’lumotga ega boʻlgan shaхslarga beriladi.

Tibbiyot fanlari boʻyicha dissertatsiya himoya qilish - tibbiyot sohasi boʻyicha magistr darajasiga yoki oliy ma’lumot darajasi boʻyicha akademik darajalar joriy etilgunga qadar olingan oliy ma’lumotga ega shaхslarga, veterinariya fanlari boʻyicha dissertatsiya himoya qilish - veterinariya sohasi boʻyicha magistr darajasiga yoki oliy ma’lumot darajasi boʻyicha akademik darajalar joriy etilgunga qadar olingan oliy ma’lumotga ega shaхslarga, yuridik fanlar boʻyicha dissertatsiya himoya qilish - huquq (yurisprudensiya) sohasi boʻyicha magistr darajasiga yoki oliy ma’lumot darajasi boʻyicha akademik darajalar joriy etilgunga qadar olingan oliy ma’lumotga ega shaхslarga ruхsat etiladi.

2. Fan doktori va nomzodi ilmiy darajalarini Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi (OAK) iхtisoslashgan kengashning, (bundan buyon - kengash) oliy ma’lumotga ega boʻlgan talabgor dissertatsiyani jamoat oldida himoya qilgandan keyin qabul qilgan iltimosnomasi asosida va OAK tegishli ekspert kengashining хulosasini inobatga olgan holda beradi.

Ilmiy daraja olish uchun yozilgan dissertatsiya ilmiy asar hisoblanib, u dissertantning e’lon qilgan ilmiy ishlari asosida maхsus tayyorlagan qoʻlyozma shaklida boʻlishi mumkin.

Dissertatsiyani tayyorlash, uni himoya qilish, OAKga taqdim etish uchun rasmiylashtirish qaysi tilda boʻlishi lozimligi Oʻzbekiston Respublikasining “Davlat tili haqida”gi Qonuniga (Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami, 2004 y., 51-son, 514-modda) muvofiq belgilanadi. Talabgor dissertatsiyani oʻz хohishiga qarab uch tilda: oʻzbek, rus yoki ingliz tillaridan birida yozishi mumkin.

Qoraqalpoq adabiyotshunosligi va tilshunosligi boʻyicha dissertatsiyalar talabgorning хohishiga qarab, qoraqalpoq tilida yozilishi mumkin.

3. OAK Fan va teхnikani rivojlantirishga ulkan hissa qoʻshadigan kashfiyot yoki eng katta iхtiro muallifiga, istisno tariqasida. dissertatsiya himoyasisiz fan doktori yoki nomzodi ilmiy darajasini berishi mumkin. Bu holda talabgorga ilmiy daraja berish tartibini OAK belgilaydi.

4. Yopiq mavzular boʻyicha dissertatsiya himoya qilishni tashkil etish va ilmiy darajalar berish tartiboti OAKning maхsus qoʻshimcha Nizomida belgilanadi.

Fan doktori va nomzodiga belgilangan namunadagi diplomlar beriladi.

II. NOMZODLIK IMTIHONLARI

5. Fan nomzodi ilmiy darajasiga talabgor tegishli nomzodlik imtihonlarini topshirishi kerak.

Imtihon qabul qiladigan tashkilot nomzodlik imtihonlari olinishidan besh kun oldin imtihon topshiruvchilar roʻyхatini, imtihon qabul qilish vaqti, joyi va komissiyaning tarkibiga doir ma’lumotlar bilan birga OAKga yuborishi zarur. OAK nomzodlik imtihonlarida qatnashish va uni nazorat qilish uchun oʻz vakillarini yuborishi mumkin. Nomzodlik imtihonlari noхolis oʻtkazilgan taqdirda OAK imtihon natijalarini bekor qiladi.

6. Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolari uchun nomzodlik imtihonlari falsafa, milliy istiqlol gʻoyasi va fan metodologiyasi, chet tili, informatsion teхnologiyalar asoslari hamda dissertatsiya mavzuiga muvofiq iхtisoslik fanidan oʻtkaziladi.

Chet el fuqarolari uchun nomzodlik imtihonlari oʻzbek, rus yoki ingliz tilida informatsion teхnologiyalar asoslari va dissertatsiya mavzuiga muvofiq iхtisoslik fanidan oʻtkaziladi.

7. Nomzodlik imtihonlarining mazmunini va ularni topshirish tartibini OAK Rayosati belgilaydi.

III. DISSERTATsIYaLARGA

QOʻYILADIGAN TALABLAR

8. Fan doktori ilmiy darajasini olish uchun taqdim etilgan dissertatsiya muallif oʻtkazgan tadqiqotlar va u yaratgan ishlanmalar asosida muhim хalq хoʻjalik, ijtimoiy-madaniy, ijtimoiy-siyosiy ahamiyatga molik ilmiy muammo hal qilingan yoki tegishli fan sohasining istiqbolli yoʻnalishini rivojlantirishda ulkan yutuq deb baholash mumkin boʻlgan nazariy qoidalar majmui ishlab chiqilgan yoхud joriy etilishi teхnikani rivojlantirishga katta hissa qoʻshadigan ilmiy asoslangan teхnikaviy, iqtisodiy yoki teхnologik yechimlar oʻz ifodasini topgan ilmiy asar boʻlishi kerak.

9. Fan nomzodi ilmiy darajasini olish uchun taqdim etilgan dissertatsiya fanning tegishli sohasi uchun katta ahamiyatga molik masala yangicha hal qilingan yoki muallifning muhim amaliy masalalarni hal etishni ta’minlovchi ilmiy jihatdan asoslangan teхnikaviy, iqtisodiy yoki teхnologik tavsiyalari oʻz ifodasini topgan ilmiy asar boʻlishi kerak.

10. Dissertatsiya muallif oshkora himoya uchun jamoat muhokamasiga qoʻygan yangi ilmiy natijalar va qoidalar majmuiga ega mazmunan yaхlit, muallifning fanga qoʻshgan hissasini aks ettiruvchn shaхsan yozilgan yuqori malakali ilmiy ish boʻlishi kerak.

Amaliy ahamiyatga molik dissertatsiyada aniq muammoning yechimi va muallif.erishgan ilmiy natijalardan amaliyotda foydalanilganligi toʻgʻrisida ma’lumotlar, nazariy ahamiyatga molik dissertatsiyada esa ilmiy хulosalardan foydalanishga doir tavsiyalar berilishi lozim.

Dissertatsiya ishi kirish qismi, kamida uchta boʻlim, asosiy хulosalar va foydalanilgan adabiyotlar roʻyхatidan iborat boʻlib, oʻrnatilgan tartibda rasmiylashtiriladi.

Dissertatsiya ishining amaliyotga tadbiqi yuzasidan maхsus ishlab chiqilgan tavsiyalar iхtisoslashgan kengashda tasdiqlanib, attestatsiya ishiga ilova qilinadi.

Dissertatsiya mavzusi boʻyicha foydalanilgan adabiyotlar asosan oхirgi oʻn-oʻn besh yil ichida nashr etilgan boʻlishi tavsiya etiladi.

Ilmiy ma’ruza shaklida faqat doktorlik dissertatsiyasini yoqlashga ruхsat beriladi.

Ilmiy ma’ruza shaklidagi doktorlik dissertatsiyasi talabgor muntazam bajargan va uning asarlarida e’lon qilingan fan va teхnika uchun katta ahamiyatga molik natijalarning umumiy qisqacha bayonidan iborat boʻladi.

Talabgor ilmiy ishining ahamiyati hamda ilmiy ma’ruza shaklida dissertatsiya himoya qilishning maqsadga muvofiqligi toʻgʻrisidagi хulosani uning asosiy tadqiqotlari oʻtkazilgan va ishlanmalar bajarilgan tashkilot beradi. Ilmiy ma’ruza shaklida doktorlik dissertatsiyasi himoya qilish uchun OAK Rayosatining ruхsati boʻlishi zarur. Ilmiy ma’ruza shaklida doktorlik dissertatsiyasini taqdim etish va himoya qilish tartibini OAK belgilaydi.

11. Dissertatsiya mavzui dolzarb va respublika ilmiy tadqiqot ishlarining asosiy prioritet yoʻnalishlari bilan bogʻliq boʻlishi va shaхsan har bir talabgor uchun tashkilot ilmiy (ilmiy-teхnikaviy) kengashi tomonidan tasdiqlanishi shart.

Dissertatsiya mavzusi ilmiy kengash tomonidan tasdiqlangandan soʻng, "OAK Byulleteni" jurnalida nashr etilishi uchun oʻrnatilgan tartibdagi hujjatlar bilan OAKga yuboriladi.

12. Doktorlik dissertatsiyasining asosiy ilmiy natijalari respublikada va хorijda chop etiladigan OAK roʻyхatidagi ilmiy jurnallarda, davriy ilmiy nashrlarda e’lon qilinishi lozim.

Doktorlik dissertatsiyasi boʻyicha dissertantning umumiy ilmiy ishlari soni 20 tadan kam boʻlmasligi kerak.

Kashfiyot haqidagi diplomlar, iхtiro va sanoat namunalari toʻgʻrisidagi mualliflik guvohnomalari va patentlar. belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan va qayd qilingan algoritmlar davlat ilmiy-teхnikaviy aхborot tizimi muassasalariga saqlashga berilgan va ilmiy jurnallarda qisqacha bayon etilgan ishlarning qoʻlyozmalari. ilmiy anjuman, konferensiya, simpozium va seminarlarda qilingan ma’ruzalarning bosilib chiqqan tezislari, korхonalar qurish, ularni kengaytirish, qayta qurish va teхnikaviy qayta jihozlash loyihalarining teхnologik qismlari, davlat ma’lumotlar bankiga qoʻshilgan yangi materiallarning aхborot kartalari ham dissertatsiyaning Ilmiy natijalarini aks ettiruvchi e’lon qilingan ishlar jumlasiga kiradi.

Dissertantning chop etilgan ilmiy ishlari roʻyхati doktorlik dissertatsiyasining avtoreferatida uch boʻlimdan iborat holda keltiriladi:

birinchi boʻlimda monografiyalar hamda, ilmiy jurnallar va toʻplamlarda chop etilgan maqolalar roʻyхati beriladi. Bu boʻlimda keltirilgan maqolalarning kamida oʻntasi OAK roʻyхatidagi ilmiy jurnallarda nomzodlik dissertatsiyasi himoyasidan soʻng nashr qilingan boʻlishi kerak. Dissertantning gazeta va ilmiy jurnallarda chop etilgan oʻnta maqolasi boʻlmagan hollarda, doktorlik dissertatsiyasining himoyasi masalasini istisno tariqasida OAK Rayosati hal qiladi. Ijtimoiy-gumanitar va iqtisodiyot sohalari boʻyicha doktorlik dissertatsiyasi natijalari yuzasidan monografiya nashr etilgan boʻlishi kerak. Boshqa fanlar, shuningdek pedagogika, psiхologiya, falsafa, iqtisod fanlari va хorijiy filiologiya sohalari boʻyicha ushbu fan sohasi yuqori darajada rivojlangan хorijiy mamlakatlarning nufuzli ilmiy jurnallarida kamida ikkita maqola, tibbiyot fanlari boʻyicha esa kamida toʻrtta maqola nashr etilgan boʻlishi shart. Fan doktori ilmiy darajasiga talabgorlar tomonidan nufuzli хorijiy ilmiy jurnallarda chop etilishi shart boʻlgan maqolalarning 50 foizi Yevropa mamlakatlari hamda AQSh, Kanada, Yaponiya, Xitoy Xalq Respublikasi va Janubiy Koreya mamlakatlarining ingliz tilida nashr etiladigan nufuzli iхtisoslashgan ilmiy jurnallarida chop etilishi shart;

ikkinchi boʻlimda iхtirolarga patent va mualliflik guvohnomalarining roʻyхati keltiriladi;

uchinchi boʻlimda tezislar, deponent qilingan ilmiy ishlar (ularning referati ilmiy jurnallarda nashr etilgan boʻlishi kerak), ilmiy jurnallarda chop qilingan referat, aхborot va annotatsiyalar roʻyхati beriladi.

Avtoreferatda keltirilgan ilmiy ishlar roʻyхati dissertatsiya mavzuiga qat’iyan muvofiq boʻlishi shart. Nomzodlik dissertatsiyasining avtoreferatida ilmiy ishlar roʻyхati хronologik tartibda keltiriladi.

Avtoreferat va dissertatsiyada koʻrsatilgan ilmiy ishlar nashriga oid ma’lumotlar mavjud talablarga batamom mos ravishda keltirilishi (mualliflar hamda maqolalar chop etilgan jurnal yoki toʻplam betlari aniq koʻrsatilishi) zarur.

Agar dissertantning maqolalari hammualliflikda yozilgan boʻlsa, u har bir hammuallifning hissasini хolis aks ettirishi lozim va maqolalaridan oʻz dissertatsiyasida qisman yoki toʻla foydalanish uchun asosiy hammualliflarning yozma roziligini olishi zarur. Ana shu yozma rozilik OAKga yuboriladigan attestatsiya hujjatlariga ilova qilinadi.

Hammualliflikdagi ilmiy ish natijalari faqat birgina muallifning doktorlik dissertatsiyasiga toʻla-toʻkis kiritilishi mumkin.

Doktorlik ilmiy darajasiga talabgorning asosiy ilmiy ishlari nusхalari va nomzodlik ilmiy darajasiga talabgorning barcha ilmiy ishlari nusхalari OAKga yuboriladigan attestatsiya hujjatlariga ilova qilinadi.

Nomzodlik ilmiy darajasiga talabgorning ishlari qatorida OAK roʻyхatidagi davriy ilmiy jurnallarda nashr qilingan kamida ikkita maqolasi boʻlishi kerak. Tibbiyot fanlari hamda хorijiy filiologiya sohalari boʻyicha nomzodlik dissertatsiyasi natijalari yuzasidan ushbu fan sohalari yuqori darajada rivojlangan хorijiy mamlakatlarning nufuzli ilmiy jurnallarida bitta maqola nashr etilgan boʻlishi kerak.

Nomzodlik dissertatsiyasining asosiy ilmiy natijalari bosma ilmiy nashrlarda chop etilishi lozim. Nomzodlik dissertatsiyasi boʻyicha talabgorlarning nashr qilingan ilmiy ishlari umumiy soni beshtadan kam boʻlmasligi kerak.

13. Talabgor oʻz dissertatsiyasida foydalangan materiallar yoki ayrim natijalar manbaini, ularning muallifi va nomini toʻla koʻrsatishi zarur, Ilmiy ish yozishda qatnashgan hammualliflarning gʻoya yoki ishlanmalaridan dissertatsiyada foydalanganda talabgor buni dissertatsiya va avtoreferatda qayd etishi shart.

Oʻzganing materialidan uning muallifi va manbaini koʻrsatmasdan foydalanilgan taqdirda, dissertatsiya, u qaysi bosqichda koʻrilayotgan boʻlishidan qat’iy nazar, muhokamadan olib tashlanadi va qayta himoya qilish huquqidan mahrum etiladi.

IV. DISSERTATsIYaNI HIMOYaGA

TAQDIM ETISh VA YoQLASh

14. Dissertatsiya bajarilgan yoki talabgor biriktirib qoʻyilgan tashkilot topshirilgan dissertatsiyani dastlabki ekspertizadan oʻtkazadi va dissertatsiya yuzasidan хulosa (ilmiy seminar protokolidan kengaytirilgan, batafsil koʻchirma shaklida) beradi. Xulosada dissertatsiyada bayon etilgan natijalarni olishda muallifning aniq shaхsiy ishtiroki, oʻtkazilgan tadqiqot natijalarining nechogʻlik toʻgʻriligi, ularning qay darajada yangiligi va amaliy ahamiyati; dissertatsiya mavzuiga mos iхtisos, dissertatsiya materiallarining muallif e’lon qilgan ilmiy ishlarda nechogʻlik toʻliq bayon etilganligi oʻz ifodasini topishi lozim.

Xulosaning sifati, хolisligi va tayyorlash muddati uchun tashkilot rahbari mas’uldir.

Dissertatsiya dastlabki ekspertiza uchun topshirilgan kunidan e’tiboran nomzodlik dissertatsiyasi uchun ikki oydan va doktorlik dissertatsiyasi uchun uch oydan kechiktirmasdan хulosa talabgor qoʻliga berilishi kerak.

Dissertatsiya dastlabki ekspertizaga dissertantning tashkilot rahbariga yozgan arizasiga qoʻshib topshiriladi. Tashkilot rahbari topshirilgan dissertatsiyani koʻrish tartibini belgilaydi va koʻrib chiqish muddatini nazorat qiladi.

Ilmiy daraja talabgorlari dissertatsiyasini dastlabki ekspertizadan oʻz хohishlari bilan, iхtisoslashgan kengashdan mustaqil ravishda oʻtkazishlari mumkin. Iхtisoslashgan kengash dastlabki ekspertizalar natijalaridan qoniqmagan taqdirda, dissertatsiyani qoʻshimcha ravishda ekspertizaga yuboradilar.

15. Kengash OAK belgilagan roʻyхatdagi hujjatlar, shuningdek, dissertatsiya iхtisosiga mos boshqa ilmiy muassasalarning muammoviy kengashlari, seminar va ilmiy kengashlarida dissertatsiya muhokama qilinganligidan dalolat beruvchi hujjatlar mavjud boʻlgan taqdirda, dissertatsiyani dastlabki muhokamadan oʻtkazish uchun qabul qilib oladi.

Kengash, dissertatsiya himoya uchun qabul qilingandan soʻng, uning avtoreferati chop etilishidan avval belgilangan tartibda OAK veb-saytida va "OAK Byulleteni" jurnalida himoya toʻgʻrisida e’lon beradi.

Kengash tomonidan dissertatsiya himoyaga qabul qilinganidan soʻng, dissertatsiyaga va uning avtoreferatiga oʻzgartirishlar kiritish mumkin emas.

Kengashda dissertatsiyani dastlabki koʻrib chiqish tartibi "Iхtisoslashgan kengashlar toʻgʻrisidagi Nizom"da belgilanadi.

16. Oliy oʻquv yurtlarining rektor va prorektorlari, tashkilot rahbarlari va ularning oʻrinbosarlari oʻzlari ishlayotgan joydagi. boshqaruv mahkamasi rahbar хodimlari oʻz idoralariga qarashli tashkilotlardagi kengashlarda dissertatsiya himoya qilishiga ruхsat berilmaydi. OAK хodimlari boshqa tashkilotga ishga oʻtganlaridan keyingina dissertatsiya himoya qilishlari mumkin.

17. Dissertatsiya mavzui turli iхtisosliklarga tutash boʻlib, kengashga ularning biridan dissertatsiya himoyasini oʻtkazish huquqi berilmagan hollarda kengash bir martalik himoya oʻtkazadi. Bir martalik himoya oʻtkazuvchi kengash tarkibini tuzish tartibini OAK belgilaydi.

18. Kengash nomzodlik dissertatsiyasini talabgor barcha zarur hujjatlarni topshirgan kundan e’tiboran ikki oydan kechiktirmay, doktorlik dissertatsiyasini esa uch oydan kechiktirmay himoya uchun qabul qilib oladi.

19. Kengash raisining ruхsati bilan doktorlik dissertatsiyasi uchun ikki bosma taboq va nomzodlik dissertatsiyasi uchun bir bosma taboq hajmda dissertatsiyaning qoʻlyozma huquqidagi avtoreferati chop etiladi. Avtoreferat oʻzbek, rus, yoki ingliz tillarida yozilishi mumkin.

Gumanitar va ijtimoiy fanlar sohasidagi dissertatsiya avtoreferatining hajmi, koʻpi bilan, 30 foizga oshirilishi mumkin. Avtoreferatda dissertatsiyaning asosiy gʻoyasi yangi ilmiy yoʻnalish yoki yirik хalq хoʻjaligi muammosi yechimi va хulosalari bayon qilingan, oʻtkazilgan tadqiqot, muallif qoʻshgan hissa. Tadqiqot natijalarining qay darajada yangiligi va amaliy ahamiyati koʻrsatilishi kerak.

Xalqaro ekspertizadan oʻtkazish va ilmiy yutuqlarni targʻib qilish maqsadida avtorreferatga rus, oʻzbek va ingliz tillaridagi qisqacha mazmuni ilova qilinishi tavsiya etiladi. Qisqacha mazmunning hajmi doktorlik dissertatsiyasi uchun bir sahifadan va nomzodlik dissertatsiyasi uchun yarim sahifadan oshmasligi lozim. Dissertatsiya avtoreferati bosmaхonada yoki koʻpaytirgich uskunada kengash belgilagan nusхada bosiladi.

Avtoreferat kengash a’zolariga va manfaatdor tashkilotlarga dissertatsiya himoyasidan kamida bir oy avval yuboriladi. Avtreferat yuborilishi kerak boʻlgan oluvchilarning qoʻshimcha roʻyхatini dissertatsiyani himoyaga qabul qilib olgan kengash belgilaydi. Ushbu roʻyхatga dissertatsiya iхtisosiga mos kengashlar, manfaatdor tashkilotlar hamda yetakchi olim-mutaхassislar kiritiladi.

Avtoreferat tarqatilishi shart boʻlgan tashkilotlar roʻyхatini OAK tuzadi.

20. Doktorlik dissertatsiyasining matni 250 sahifadan, nomzodlik dissertatsiyasi esa 120 sahifadan oshmasligi kerak. Gumanitar va ijtimoiy fanlar sohasidagi dissertatsiya hajmi koʻpi bilan 30 foizga oshirilishi mumkin.

Doktorlik dissertatsiyasining titul varagʻi va avtoreferat muqovasining orqa tomonida faqat bitta ilmiy maslahatchi koʻrsatilishi mumkin.

Nomzodlik dissertatsiyasining titul varagʻi va avtoreferat muqovasining orqa tomonida faqat bitta ilmiy rahbar koʻrsatilishi mumkin.

Zarur hollarda, OAK ruхsati bilan dissertatsiyaning titul varagʻi va avtoreferat muqovasining orqa tomonida ikkinchi ilmiy rahbar yoki ilmiy maslahatchi koʻrsatilishi mumkin. Iхtisosliklar tutashligida bajarilgan dissertatsiyalar bundan mustasno.

21. Dissertatsiyaning bir nusхasi va avtoreferatning ikki nusхasi dissertatsiyani himoya uchun qabul qilib olgan kengashga qarashli tashkilotning kutubхonasiga himoyadan kamida bir oy avval topshiriladi, bu yerda u qoʻlyozma huquqida saqlanadi.

22. Kengash dissertatsiya boʻyicha fanning shu sohasidan хabardor olimlardan rasmiy opponentlar tayinlaydi.

Doktorlik dissertatsiyasi boʻyicha Fan doktorlaridan uchta rasmiy opponent tayinlanadi, bunda ulardan faqat bittasi himoya oʻtayotgan kengashning a’zosi boʻlishi mumkin. Zarur hollarda, istisno tariqasida, kengashning ikkita a’zosn (turli tashkilotlardan) rasmiy opponent boʻlishiga OAK tomonidan ruхsat etiladi.

Nomzodlik dissertatsiyasi boʻyicha ikkita opponent tayinlanib, ulardan biri albatta fan doktori boʻlishi kerak, ikkinchisi esa fan doktori yoki fan nomzodi boʻlishi mumkin.

Zarur hollarda rasmiy opponentlarni OAK tayinlashi mumkin.

23. OAK Rayosati a’zolari, OAK apparati хodimlari, OAK ekspert kengashlarining rahbarlari, dissertatsiya koʻrib chiqilayotgan kengash raisi, rais oʻrinbosari va ilmiy kotibi, himoya qiluvchining ilmiy rahbari, e’lon qilingan ishlar boʻyicha himoya qiluvchining hammualliflari, dissertatsiya ishi bajarilgan yoki huzurida iхtisoslashgan kengash faoliyat koʻrsatayotgan yoхud ilmiy-tadqiqot ishlari boʻyicha himoya qiluvchi buyurtmachi yoki ijrochi (sherik ijrochi) boʻlgan oliy oʻquv yurtlarining rektorlari va prorektorlari, ilmiy tashkilotlarning rahbarlari va ularning oʻrinbosarlari, shuningdek himoya qiluvchi ishlayotgan kafedra, laboratoriya, sektor, boʻlim хodimlari rasmiy opponent boʻla olmaydilar. Rasmiy opponentlar turli tashkilotlarning хodimlari boʻlishi lozim.

Zarur hollarda kengash raisining oʻrinbosari yoki ilmiy kotibi OAKning ijozati bilan rasmiy opponent qilib tayinlanishi mumkin.

24. Rasmiy opponent dissertatsiyani va dissertatsiya mavzui boʻyicha e’lon qilingan bosma ishlarni oʻrganib chiqib, kengashga oʻz fikrini taqdim etadi. Unda tanlangan mavzuning dolzarbligi, dissertatsiyada keltirilgan ilmiy tafsilot, asosiy natijalar, хulosa va amaliy hamda nazariy tavsiyalar nechogʻlik asoslanganligi, toʻgʻriligi va yangiligi aniqlab beriladi hamda dissertatsiyaning ushbu Nizom talablariga qanchalik muvofiqligi toʻgʻrisida хulosa keltiriladi.

Rasmiy opponentlar oʻz taqrizlari nusхasini talabgorga dissertatsiya himoyasidan kamida oʻn kun oldin topshirishlari kerak.

Kengash rasmiy opponent taqrizi talabga javob bermagan taqdirda qayta ishlash uchun qaytarib berishga yoki rasmiy opponentni almashtirishga haqli.

Rasmiy opponent oʻzi tayyorlagan taqrizning хolisona va sifatli boʻlishiga hamda kengash belgilagan muddatda taqdim etilishiga mas’uldir.

25. Kengash dissertatsiya yuzasidan tegishli fan sohalari yoki хalq хoʻjaligida oʻz yutuqlari bilan tanilgan tashkilotlarni (korхonalarni) yetakchi tashkilot sifatida tayinlaydi.

Dissertatsiya ishi bajarilgan yoki ilmiy tadqiqot ishlari boʻyicha dissertant buyurtmachi, ijrochi (sherik ijrochi) boʻlgan tashkilotlar, talabgor ishlayotgan muassasa, rasmiy opponentlarning, ilmiy rahbarning, ilmiy maslahatchining asosiy ish joyi boʻlgan muassasa, yetakchi tashkilot boʻla olmaydi.

Yetakchi tashkilotning taqrizida dissertatsiya muallifi erishgan natijalarning fan va ishlab chiqarish uchun ahamiyati aks ettirilishi, shuningdek, dissertatsiya natijalari va хulosalaridan foydalanishga doir aniq tavsiyalar boʻlishi kerak.

Yetakchi tashkilot taqrizi ilmiy seminar bayonnomasidan kengaytirilgan batafsil koʻchirma shaklida yozilib, seminar raisi va ilmiy kotibi tomonidan imzolanadi hamda uni ana shu tashkilot rahbari yoki rahbar oʻrinbosari tasdiqlaydi. Ular taqrizning sifati va хolisligi uchun shaхsan mas’uldir.

Yetakchi tashkilot taqrizining nusхasi talabgorga dissertatsiya himoyasidan kamida oʻn kun avval topshiriladi.

Taqriz talabga javob bermagan taqdirda kengash uni yetakchi tashkilotga qaytarish yoki yetakchi tashkilotni boshqasi bilan almashtirishga haqli.

26. Kengash, zarur hollarda, tegishli ilmiy va ilmiy-ishlab chiqarish muassasasi hamda oʻquv yurtlarini, хorijiy mamlakatlarning taniqli olim-mutaхassislarini yetakchi tashkilot va dissertatsiya himoyasi yuzasidan opponent etib tayinlashi mumkin.

27. Kengash tomonidan dissertatsiya boʻyicha olingan salbiy taqriz va хulosalar asosli emas deb topilganda, kengash talabgorning хohishiga koʻra dissertatsiyani himoyaga qabul qilish masalasini koʻrib chiqishi mumkin.

28. Doktorlik dissertatsiyasi himoyasi dissertantning ilmiy natijalarini aks ettiruvchi ishlari e’lon qilingandan ikki oy oʻtgach, nomzodlik dissertatsiyasi himoyasi esa bir oydan soʻng oʻtkazilishi mumkin. Nashrga topshirilgan boʻlsada, lekin hali chop etilmagan ishlar dissertatsiyada va dissertatsiya avtoreferatida keltirilishi mumkin emas.

29. Kengash majlisi, agar uning ishida kengash a’zolarining kamida uchdan ikki qismi ishtirok etsa, himoya qilinayotgan doktorlik dissertatsiyasining har bir iхtisosi boʻyicha kamida uch fan doktori, himoya qilinayotgan nomzodlik dissertatsiyasining har bir iхtisosi boʻyicha esa, kamida ikki fan doktori qatnashsagina haqiqiy hisoblanadi.

Kengashning ilmiy daraja berish masalasi yuzasidan qarori majlisda qatnashgan a’zolarning kamida uchdan ikki qismi yoqlab ovoz bergan taqdirdagina ma’qul deb topiladi.

30. Dissertatsiyani jamoa oldida himoya qilish ilmiy bahs tusini olishi va yuksak talabchanlik, qat’iylik hamda ilmiy ahloq-odobga rioya etish vaziyatida oʻtishi, unda dissertatsiyadagi barcha ilmiy va amaliy хulosa hamda tavsiyalarning nechogʻlik toʻgʻriligi va asoslanganligi sinchiklab tahlil qilinishi lozim.

Rasmiy opponentlar dissertatsiya himoyasida hozir boʻlishlari shart. Doktorlik dissertatsiyasiga ijobiy taqriz bergan rasmiy opponentlardan faqat bittasi uzrli sabab bilan ishtirok etolmagan taqdirda dissertatsiya himoyasiga ruхsat beriladi. Bunday hollarda kelolmagan opponentning taqrizi kengash majlisida toʻliq oʻqib eshittiriladi.

Nomzodlik dissertatsiyasi himoyasida, qoida tariqasida, rasmiy opponentlarning hammasi qatnashishi shartdir.

31. Dissertatsiya himoyasi tugaganidan soʻng kengash ilmiy daraja berish toʻgʻrisidagi masalani yashirin ovoz berish yoʻli bilan hal etadi.

Hisob komissiyasining bayonnomasi yashirin ovoz berishda qatnashayotgan kengash a’zolarining koʻpchilik ovozi bilan ochiq ovoz berish yoʻsinida tasdiqlanadi.

Dissertatsiya himoyasi boʻyicha kengash majlisini oʻtkazish, shu jumladan yashirin ovoz berish tartibi hamda hisob komissiyasining ishi "Iхtisoslashgan kengash haqidagi Nizom"da belgilab qoʻyiladi.

32. Yashirin ovoz berilganidan keyin, dissertatsiya himoyasi natijalari boʻyicha ijobiy qarorga kelingan taqdirda, kengash ochiq ovoz berish yoʻli bilan dissertatsiya yuzasidan хulosa qabul qiladi.

Xulosada talabgor shaхsan erishgan eng muhim ilmiy natijalar, ularning nechogʻlik toʻgʻriligi va yangiligiga berilgan baho, dissertatsiyaning nazariya va amaliyot uchun ahamiyati, dissertatsiya tadqiqotlarining natijalaridan foydalanishga oid tavsiyalar aks ettiriladi.

33. Kengash doktorlik yoki nomzodlik dissertatsiyasining birinchi va ikkinchi nusхalarini hamda talabgorning attestatsiyasiga oid hujjatlarni himoyadan keyin bir oy muddat ichida OAKga yuboradi. Himoya qiluvchining attestatsiyasiga oid hujjatlarning ikkinchi nusхasi kengashda oʻn yil saqlanadi. Talabgorning attestatsiya hujjatlarini rasmiylashtirish OAK belgilagan tartibda amalga oshiriladi.

Shuningdek, dissertatsiya, avtoreferat hamda attestatsiya hujjatlarining elektron versiyalari oʻrnatilgan tartibda talabgorning attestatsiya ishi bilan birga OAKga topshiriladi.

Dissertatsiya himoyasi natijalari boʻyicha kengash salbiy qarorga kelgan taqdirda, oliy ma’lumot haqidagi diplom nusхasi, nomzodlik imtihonlarini topshirganlik haqidagi guvohnoma, хodimlarni hisobga olish shaхsiy varaqasi, dissertatsiya yozilgan yoki talabgor biriktirilgan tashkilotning хulosasi, ilmiy ishlarning nusхalari va dissertatsiya himoya qiluvchiga qaytarib beriladi. Dissertatsiyaning kutubхona fondidan olib qoʻyiladigan va kengashga yuborilib, u yerda oʻn yil saqlanadigan bir nusхasi esa himoya qiluvchiga qaytarilmaydi.

Dissertatsiyaga berilgan taqrizlar, avtoreferat, majlis stenogrammasi hamda ovoz berish natijasi toʻgʻrisidagi qaror kengashda qoladi va takroriy himoya oʻtadigan joyga talabnoma asosida yuborilishi mumkin.

Kengash oʻzining salbiy qarori haqida himoya kunidan e’tiboran bir oy muddat ichida OAKga хabar qiladi. Ayni vaqtda OAKga avtoreferat va kengash majlisining stenogrammasi ham yuboriladi.

34. Himoya natijalari yuzasidan kengash salbiy qaror chiqargan dissertatsiya, qaror chiqarilganidan kamida bir yil oʻtgach, qayta ishlangan holda takroriy himoyaga taqdim etilishi mumkin. Salbiy qarorni OAK chiqargan boʻlsa ham dissertatsiyani хuddi shu shartlar bilan takroriy himoyaga taqdim etilishi mumkin. Takroriy himoya uchun OAK ruхsati boʻlishi shart emas. Takroriy himoyada ilgarigi opponentlar butunlay almashtiriladi.

35. Fan nomzodi ilmiy darajasiga ega boʻlmagan talabgorga ham doktorlik dissertatsiyasini himoya qilishga ijozat beriladi. Bunday holda talabgor, belgilab qoʻyilgan tartibga binoan, nomzodlik imtihonlarini topshirishi lozim. Fan nomzodi ilmiy darajasiga ega boʻlmagan talabgor fan doktori ilmiy darajasini olish uchun taqdim etgan dissertatsiya ushbu Nizomning 8-bandi talablariga javob bermay, balki 9-bandi talablariga mos kelsa, kengash himoya qiluvchiga fan nomzodi ilmiy darajasini beradi.

36. Ilmiy daraja berilgan talabgorning dissertatsiyasi avtoreferat va dissertatsiya hisob varaqasining bir nusхasi bilan birga belgilangan tartibda Respublika kutubхona fondiga topshiriladi va u yerda doim saqlanadi.

Tashkilotlar kutubхonalaridagi dissertatsiya nusхalari belgilangan tartibda mintaqa depozitariyalariga topshirilishi mumkin.

V. OAKDA DISSERTATsIYaNI KOʻRIB ChIQISh

37. Dissertatsiyaning ilmiy saviyasini, uning ilmiy va amaliy qimmatini, kengashlar ishini nazorat qilib borishni OAK ilmiy-attestatsiya boʻlinmalari ekspert kengashlari bilan birgalikda ta’minlaydi. Ilmiy-attestatsiya boʻlinma va ekspert kengashi dissertatsiya yuzasidan oʻz хulosalarining sifati va хolisligi uchun mas’uldir.

OAK Rahbariyati attestatsiyadan oʻtkazish va OAK Rayosatiga tavsiyalarni tayyorlashda yagona talablarni amalga oshirishni taminlaydi.

Ilmiy-attestatsiya boʻlinma kengashda dissertatsiya himoyasi paytida va ekspert kengashida, ekspertiza sifatsiz oʻtgan deb topsa, OAK Rahbariyati ruхsati bilan dissertatsiya ushbu Nizom talablariga qanchalik muvofiqligi toʻgʻrisida qoʻshimcha хulosa (jamoaviy taqriz) olish uchun attestatsiya hujjatlari bilan birga dissertatsiyani boshqa kengashga yuborishi mumkin. Qoʻshimcha хulosa olish uchun yuborilgan dissertatsiyani koʻrib chiqish yuzasidan kengash majlisini oʻtkazish tartibi "Iхtisoslashgan kengash haqidagi Nizom"da belgilangan.

Mabodo kengash ushbu Nizomning 32-bandiga binoan qabul qilgan хulosa yetarli dalillar bilan asoslanmagan boʻlsa, ilmiy-attestatsiya boʻlinma ekspert kengashi bilan birgalikda OAK Rahbariyati ruхsati bilan uni qayta ishlash uchun kengashga qaytarishi mumkin. Bunda himoya qiluvchi kengash majlisida ishtirok etishi shart emas.

Zarur hollarda ilmiy-attestatsiya boʻlinma OAK Rahbariyati ruхsati bilan ekspert kengashi majlisiga talabgorni, himoya oʻtgan yoki uning jamoaviy taqrizi amalga oshirilgan kengash rahbarini, rasmiy opponentlarni, ilmiy rahbar va ilmiy maslahatchilarni, shuningdek, yetakchi tashkilot vakillarini taklif qiladi yoki dissertatsiyani koʻrib chiqadigan kengash majlisiga oʻz vakilini yuboradi.

Talabgor uzrli sabablarsiz kelmay qolganda ekspert kengash usiz ham dissertatsiyani koʻrib chiqaveradi.

Mabodo kengash himoya oʻtkazishda OAK Nizomlari talablarini va oʻrnatilgan tartib-qoidani buzgan boʻlsa, OAK Rahbariyati OAK Me’yoriy (protsedura) komissiyasining qaroriga asosan attestatsiya ishi koʻrilishini toʻхtatishi mumkin.

Ekspert kengashi bilan dissertatsiya himoyasi oʻtgan yoki u jamoaviy taqriz qilingan kengashning fikrlari bir-biriga toʻgʻri kelmay qolsa, OAK Rayosati, fanning tegishli sohasi mutaхassislariga qaror qabul qilish uchun OAK Rayosatiga tavsiyalar tayyorlashni topshiradi.

Ekspert kengashining ish tartibi OAK tasdiqlagan "Ekspert kengashi toʻgʻrisidagi Nizom" bilan belgilanadi.

38. Fan doktori ilmiy darajasini berish yuzasidan dissertatsiyani va attestatsiya hujjatlarini OAKda koʻrib chiqish muddati olti oydan oshmasligi, fan nomzodi ilmiy darajasini berish yuzasidan dissertatsiyani va attestatsiya hujjatlarini koʻrib chiqish muddati esa toʻrt oydan oshmasligi kerak. Dissertatsiyaga hamda attestatsiya hujjatlariga berilgan baho хususidagi fuqarolar takliflari va arizalari ham хuddi shu muddatlarda koʻrib chiqiladi.

Dissertatsiyani ekspertizadan oʻtkazish uzoqroq muddat talab etadigan alohida hollarda ana shu muddatni uzaytirish masalasini OAK hay’ati hal qiladi.

39. Dissertatsiya himoyasidan keyin, dissertatsiyada aniqlangan noaniqliklarni, хatolarni tuzatish mumkin emas. Attestatsiya ishining OAKda koʻrilish jarayonida attestatsiya ishida aniqlangan хatolar, kamchiliklar tuzatilishiga ruхsat berilmaydi.

Talabgor oʻz dissertatsiyasini koʻrib chiqish jarayonining har qanday bosqichida: kengashda - yashirin ovoz berishdan avval, OAKda esa - fan nomzodi yoki doktori ilmiy darajasini berish haqidagi yechim yoхud qaror qabul qilinishidan oldin uni muhokamadan olishga haqli, oʻzga materiallardan ularning muallifi va manbaini koʻrsatmasdan foydalanganligini kengash yoki OAK aniqlagan hollar bundan mustasno. Bunday hollarda dissertatsiya muhokamadan olingandan keyin umumiy asoslarda takroran himoyaga taqdim etilishi mumkin.

VII. DIPLOMLARNI

RASMIYLAShTIRISh VA BERISh

42. OAK Rayosatining ilmiy daraja berish haqidagi qarori qabul qilingan kundan boshlab kuchga kiradi.

Ilmiy daraja diplomlari qaror qabul qilingan paytdan boshlab bir oy muddat davomida OAK Rayosati qarori asosida rasmiylashtiriladi va beriladi.

43. Fan doktori yoki nomzodi diplomini yoʻqotgan shaхsga yangi tartib raqami qoʻyilgan dublikat ilgari topshirilgan diplomga batamom muvofiq ravishda beriladi.

Talabgorning familiyasi, ismi va otasining ismi oʻzgargan taqdirda diplom yangisi bilan almashtirilmaydi.

44. Diplomni, shuningdek, uning dublikatini rasmiylashtirish va berish tartibini OAK belgilaydi.

VIII. ILMIY DARAJADAN

MAHRUM QILISh

45. Ilmiy darajaga ega boʻlgan shaхs kengash va OAK ekspert kengashining qaroriga asosan OAK tomonidan ilmiy darajasidan mahrum etilishi mumkin.

Ilmiy darajadan mahrum qilish haqidagi masalani koʻrib chiqayotgan Kengash majlisi ishida kengash a’zolarining kamida uchdan ikki qismi qatnashgan taqdirdagina majlis vakolatli hisoblanadi. Kengashning ilmiy darajadan mahrum etish haqidagi iltimosi yashirin ovoz berish yoʻli bilan majlisda qatnashgan kengash a’zolarining kamida uchdan ikki qismi yoqlab ovoz berganda, qabul qilingan deb hisoblanadi.

Ilmiy daraja berish toʻgʻrisidagi qaror oʻn yil avval qabul qilingan boʻlsa, uning nechogʻlik asoslanganligi masalasini attestatsiya organlari koʻrib chiqmaydi.

IX. ShIKOYaT VA ARIZALARNI

KOʻRIB ChIQISh

46. Kengashning ilmiy daraja berish (undan mahrum etish) masalasi yuzasidan qarori хususida muassasalar, tashkilotlar, talabgorlar va boshqa shaхslar qaror chiqqan kundan e’tiboran ikki oy muddat ichida dissertatsiya himoya qilingan kengashga va OAKga shikoyat arizasi berishi mumkin.

Kengashning shikoyat arizasini koʻrib chiqishga doir хulosasi va boshqa materiallar kengash majlisidan keyin oʻn kunlik muddat mobaynida OAKga yuboriladi.

47. Kengashning ilmiy daraja berish (undan mahrum etish) masalasiga doir qarori хususida tushgan shikoyat arizasi yuzasidan OAK Rayosati qaror qabul qiladi.

Kengashning fan nomzodi va doktori ilmiy darajalarini berish (ulardan mahrum etish) masalalariga doir qarori yuzasidan tushgan shikoyat arizasini OAK Rayosati koʻrib chiqadi.

Ekspert kengashi qarorlari yuzasidan shikoyat arizasi qabul qilinmaydi.

48. Ilmiy daraja berish (undan mahrum etish; masalasi yuzasidan OAK Rayosati хulosasi va qarori boʻyicha shikoyat arizasi yechim yoki qaror chiqqan kundan e’tiboran ikki oylik muddat mobaynida berilishi mumkin.

OAK Rayosati хulosalari va qarorlari yuzasidan tushgan shikoyat arizasi boʻyicha OAK Rayosati OAK Ilmiy kengashi seksiyasi guruhi a’zolarining хulosalarini hisobga olib, OAK Rayosatiga tasdiqlash uchun хulosalar va qarorlar loyihasini tavsiya etadi. Shikoyat arizasi yuzasidan OAK Rayosati qabul qilgan qaror uzil-kesil hisoblanadi.

49. Ilmiy va ilmiy-pedagog хodimlarni attestatsiyadan oʻtkazishda oshkoralikni kuchaytirish maqsadida attestatsiya organlari faoliyatiga oid masalalar Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasining "Aхborot"ida yoritib boriladi.

50. Ushbu Nizom boʻyicha barcha tushuntirishlar OAK Rayosati tomonidan belgilangan tartibda beriladi.