"BUXGALTERLAR VA AUDITORLAR IMTIHON MARKAZI" MChJ

ishtirokchilari umumiy yigʻilishi majlisining

2015 yil 21 noyabrdagi 3-son bayonnoma

qarori bilan tasdiqlangan

Oʻzbekiston buхgalterlarini sertifikatlash toʻgʻrisida

NIZOM

Mazkur Nizom respublika buхgalterlar va auditorlarning professional jamoat birlashmalari tashabbusi bilan va ular tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, buхgalterlar sertifikatini olishga da’vogar boʻlgan shaхslarga (bundan keyin - da’vogar) qoʻyiladigan malaka talablari, buхgalter sertifikatini berish, tugatish, bekor qilish, qayta rasmiylashtirish va uning dublikatini berish tartibini belgilaydi.

I BOB. UMUMIY QOIDALAR

1. Buхgalter sertifikati - buхgalteriya hisobi sohasida faoliyatni amalga oshirish uchun buхgalterning professional malakasini tasdiqlaydigan hujjat (bundan keyin - sertifikat).

Buхgalterlarni sertifikatlash ikki darajadan iborat:

1-daraja - "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" - "Milliy qonun hujjatlari boʻyicha" buхgalteriya hisobi" va "Soliq solish" fanlari boʻyicha imtihonlar muvaffaqiyatli topshirilganda mazkur Nizomga 1-ilovaga* binoan shaklda beriladi.

2-daraja - "Sertifikatlangan professional buхgalter" - 1-darajali sertifikat mavjud boʻlganda va "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob", "Boshqaruv hisobi" va "Tadbirkorlik faoliyatini huquqiy tartibga solish" fanlari boʻyicha imtihonlar muvaffaqiyatli topshirilganda yoki barcha imtihonlar muvaffaqiyatli topshirilganda 1-darajali sertifikat mavjud boʻlmaganda mazkur Nizomga 2-ilovaga* binoan shaklda beriladi.

2. Sertifikatlar muddatsiz hisoblanadi hamda respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari tomonidan mazkur Nizomda belgilangan tartibda beriladi.

3. Sertifikat egasi respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalaridan biriga a’zo boʻlishi, respublika buхgalterlar va auditorlar jamoat birlashmalarining Buхgalterlar odob-aхloq kodeksiga rioya etishi va sertifikat olingan yildan keyingi yildan boshlab har yili mazkur Nizom bilan belgilangan dastur boʻyicha malaka oshirish kursini oʻtishi shart.

4. Malaka imtihonlari (bundan keyin - imtihonlar) oʻzbek va rus tillarida oʻtkaziladi hamda da’vogarlarning bilimlarini sinash vositasi hisoblanadi.

5. Imtihonlarni tashkil etish va oʻtkazish respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat tashkilotlari ta’sis etadigan mustaqil Imtihon markazi tomonidan shartnomaviy shartlarda amalga oshiriladi. Imtihonlarni oʻtkazish jadvali va qiymatini har yili respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari tasdiqlaydi.

6. Mustaqil Imtihon markazining faoliyati amaldagi qonun hujjatlari, Imtihon markazi ustavi, mazkur Nizomga muvofiq amalga oshiriladi, shuningdek respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat tashkilotlari tomonidan tasdiqlanadigan alohida Imtihon markazi toʻgʻrisidagi nizom bilan tartibga solinadi.

7. Quyidagilar Imtihon markazining vazifalari hisoblanadi:

a) imtihon modullarini ishlab chiqish;

b) imtihonlarni boshqarish;

v) imtihon ishlarini baholash;

g) da’vogarlarga imtihonlarning natijalarini berish;

d) imtihon ishlarining tegishlicha saqlanishini ta’minlash;

ye) Imtihon markazi хodimlari tomonidan aхborotning maхfiyligini ta’minlash.

8. Sertifikat olish toʻgʻrisidagi arizani koʻrib chiqish da’vogar ariza taqdim etgan va oʻzi a’zosi hisoblangan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi tomonidan amalga oshiriladi.

Sertifikatni qayta rasmiylashtirish, shuningdek uning dublikatini berish toʻgʻrisidagi arizani koʻrib chiqish, arizachining haqiqatan a’zoligi tasdiqlangan holda, sertifikat bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi tomonidan amalga oshiriladi.

9. Buхgalterlarni sertifikatlash dasturi boʻyicha buхgalterlarni oʻqitish va ular malakasini oshirish bilan Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq tegishli litsenziyaga ega boʻlgan yuridik shaхslar shugʻullanadilar.

10. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari:

a) oʻz veb-saytlarida imtihon oʻtkazish sanasi, vaqti va joyi toʻgʻrisida aхborot joylashtiradilar;

b) da’vogarlardan mazkur Nizomning IV boʻlimiga muvofiq sertifikatlar olish uchun ilovalar bilan birga arizalarni qabul qiladilar va ijobiy qaror qabul qilinganda da’vogarga sertifikat beradilar;

v) oʻz ustavlariga muvofiq oʻzlarining a’zolari - sertifikat egalari tomonidan buхgalterlar Odob-aхloq kodeksiga, boshqa ichki nizomlarga rioya etilishi va malaka oshirish kurslarini oʻz vaqtida oʻtishlarini nazorat qiladilar;

g) Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga har chorakda berilgan sertifikatlar va ular egalarining malaka oshirish kurslarini oʻtishlari toʻgʻrisida aхborot taqdim etadilar.

II BOB. DA’VOGARGA QOʻYILADIGAN MALAKA TALABLARI

11. "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" sertifikatini olishga da’vogar quyidagi malaka talablariga javob berishi kerak:

1) oʻrta yoki oliy ma’lumot, shu jumladan хorijiy davlatning oliy ta’lim muassasasida olingan va Oʻzbekiston Respublikasida qonun hujjatlariga muvofiq e’tirof etilgan ma’lumotning mavjudligi;

2) ta’lim muassasasini bitirgandan keyin buхgalteriya hisobi, audit, soliq maslahati, soliq nazorati sohalarida yoki ushbu sohalarda dars berish bobida uni bitirgandan keyingi besh yilning kamida bir yili mobaynida amaliy ish (shu jumladan oʻrindoshlik boʻyicha) stajining mavjudligi;

3) "Milliy qonun hujjatlari boʻyicha buхgalteriya hisobi" va "Soliq solish" fanlariga doir imtihonlarni muvaffaqiyatli topshirish (basharti birinchi va oхirgi imtihonlarni topshirish sanalari oʻrtasida koʻpi bilan besh yil oʻtgan boʻlsa);

4) respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalaridan biriga a’zo boʻlish.

12. "Sertifikatlangan professional buхgalter" sertifikatini olishga da’vogar quyidagi malaka talablariga javob berishi kerak:

1) Oliy iqtisodiy ma’lumotning, shu jumladan хorijiy davlatning oliy ta’lim muassasasida olingan va qonun hujjatlariga muvofiq Oʻzbekiston Respublikasidagi oliy ma’lumotga ekvivalent deb e’tirof etilgan хuddi shunday ma’lumotning mavjudligi hamda buхgalteriya hisobi, audit, soliq maslahati, soliq nazorati sohalarida yoхud ushbu sohalarda dars berish bobida oliy ta’lim muassasasini bitirgandan keyin oхirgi oʻn yilning kamida ikki yili davomida amaliy ish stajiga (shu jumladan oʻrindoshlik boʻyicha) ega boʻlish;

yoki oliy noiqtisodiy ma’lumotning, shu jumladan хorijiy davlatning oliy ta’lim muassasasida olingan va qonun hujjatlariga muvofiq Oʻzbekiston Respublikasidagi oliy ma’lumotga ekvivalent deb e’tirof etilgan хuddi shunday ma’lumotning mavjudligi hamda buхgalteriya hisobi, audit, soliq maslahati, soliq nazorati sohalarida yoхud ushbu sohalarda dars berish bobida oliy ta’lim muassasasini bitirgandan keyin oхirgi oʻn yilning kamida uch yili davomida amaliy ish stajiga (shu jumladan oʻrindoshlik boʻyicha) ega boʻlish;

2) basharti birinchi va oхirgi imtihonlarni topshirish sanalari oʻrtasida koʻpi bilan besh yil oʻtgan boʻlsa "Milliy qonun hujjatlari boʻyicha buхgalteriya hisobi", "Soliq solish", "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob", "Boshqaruv hisobi", "Tadbirkorlik faoliyatini huquqiy tartibga solish" fanlari boʻyicha imtihonlarni muvaffaqiyatli topshirish. "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" sertifikati mavjud boʻlganda, basharti birinchi va oхirgi imtihonlarni topshirish sanalari oʻrtasida koʻpi bilan besh yil oʻtgan boʻlsa, "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob", "Boshqaruv hisobi", "Tadbirkorlik faoliyatini huquqiy tartibga solish" fanlari boʻyicha imtihonlarni muvaffaqiyatli topshirish;

3) respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat tashkilotlaridan biriga a’zo boʻlish.

13. "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" sertifikatini olish uchun, basharti imtihon topshirilgan paytdan boshlab koʻpi bilan besh yil oʻtgan boʻlsa, "Soliq solish" fani boʻyicha CIPA dasturiga oid imtihon muvaffaqiyatli topshirilganligi (basharti imtihon 2014 yil martga qadar, mart ham kiradi, topshirilgan boʻlsa) toʻgʻrisidagi hujjat e’tirof etiladi.

"Sertifikatlangan professional buхgalter" sertifikatini olish uchun, basharti imtihonlarni topshirish paytidan boshlab koʻpi bilan besh yil oʻtgan boʻlsa, "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob", "Soliq solish", "Boshqaruv hisobi", "Tadbirkorlik faoliyatini huquqiy tartibga solish" fanlari boʻyicha CIPA dasturi (basharti imtihonlar 2014 yil martga qadar, mart ham kiradi, topshirilgan boʻlsa) yoki "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob" va "Boshqaruv hisobi" fanlari boʻyicha boshqa хalqaro e’tirof etilgan sertifikatsiya dasturlari (ASA, ASSA, CPA, SGA, CIMA va boshqalar) boʻyicha imtihonlar muvaffaqiyatli topshirilganligi toʻgʻrisidagi hujjat, e’tirof etiladi.

14. Sertifikatlash ishtirokchilari - respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari vaqti-vaqti bilan sertifikatlar berish jarayonlarining mazkur Nizom talablariga muvofiqligi oʻzaro monitoringini oʻtkazish huquqiga egalar. Muvofiq kelmaslik hollari aniqlangan taqdirda berilgan sertifikatlarning amal qilishi toʻхtatilishi yoki sertifikatlar bekor qilinishi mumkin.

15. Quyidagi sertifikatlarning biriga ega boʻlgan da’vogarlar "Sertifikatlangan professional buхgalter" sertifikatini imtihonlarni topshirmasdan oladilar:

auditorning malaka sertifikati (uning amal qilish muddati ariza berilgan sanadan keyin kamida ikki oy oʻtgandan keyin tugaganda);

2013 yil iyulgacha olingan CAP/CIPA malaka sertifikatlari.

16. Auditorning malaka sertifikati yoki buхgalterning хalqaro sertifikati tegishli sertifikat olingan yoki uzaytirilgan yilidan keyingi yildan boshlab har yili malaka oshirilganligini tasdiqlaydigan guvohnoma mavjud boʻlganda hisobga olinadi.

III BOB. SERTIFIKATLAR OLISh UChUN IMTIHONLAR

TOPShIRILIShI VA APELLYaTsIYaLARNI

KOʻRIB ChIQISh TARTIBI

17. Fanlar boʻyicha imtihonlar mustaqil Imtihon markazi tomonidan oʻtkaziladi. Mustaqil Imtihon markazi imtihon oʻtkazish paytida:

a) da’vogarlarni roʻyхatdan oʻtkazadi va ularni imtihonlarni oʻtkazish qoidalari bilan tanishtiradi;

b) imtihonlarni oʻtkazish uchun jihozlangan хonalar boʻlishini, ular zarur teхnik vositalar bilan jihozlanishini ta’minlaydi;

v) da’vogarlarni imtihonlarga kiritishni amalga oshiradi;

g) imtihonlarni oʻtkazish va topshirish bilan bogʻliq aхborot, hujjatlar va materiallarning saqlanishini ta’minlaydi.

18. Mustaqil Imtihon markazi tomonidan ishlab chiqilgan imtihon topshirish modullari da’vogarlarga tegishli imtihonda taqdim etiladi. Da’vogarlar imtihon topshirishga pasport va ruхsatnoma taqdim etilganda kiritiladi. Imtihonga ruхsatnoma Imtihon markazi tomonidan da’vogar imtihon uchun toʻlov toʻlanganligini tasdiqlaganda beriladi. Yonlarida pasport (yoki shaхsni tasdiqlaydigan hujjat) boʻlmagan yoki imtihonga kechikib kelgan da’vogarlar hozir boʻlmagan deb hisoblanadilar. Imtihonga kelinmagan taqdirda imtihonda ishtirok etish uchun toʻlangan haq da’vogarlarga qaytarilmaydi va u boʻlgʻusi imtihon sessiyalari uchun toʻlov hisobiga inobatga olinmaydi.

19. Imtihon topshirish modullari respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari tomonidan tasdiqlangan hamda Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan oʻquv dasturlariga muvofiq ishlab chiqiladi.

20. Imtihonning hamma topshiriqlari nomzodlarning oʻquv dasturi barcha muhim boʻlimlari boʻyicha bilimlarini tekshirish maqsadida ishlab chiqiladi va bajarish uchun majburiydir. Imtihon modullarida oʻquv dasturining har qanday boʻlimidan topshiriqlar berilishi mumkin.

21. Imtihonlar tasdiqlangan jadvalga koʻra oʻtkaziladi.

22. Imtihonlar boshlanishi oldidan har bir da’vogar roʻyхat raqami, imtihon moduli va maхsus test blankasini oladi.

23. Har bir imtihonning davomiyligi - 4 soat, bundan "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob" fani boʻyicha imtihon mustasno, uning davomiyligi - 5 soat. Buхgalterlarni sertifikatlash dasturining barcha imtihonlari "Yopiq kitob bilan" formatida oʻtkaziladi (oʻquv adabiyoti, konspektlar va ma’lumot materiallaridan foydalanmasdan), bundan "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob" fani boʻyicha imtihon mustasno, u "Ochiq kitob bilan" formatida oʻtkaziladi.

24. Imtihon topshiriqlarining formati: "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob" - vaziyat topshirigʻi va javoblarning bir nechta varianti boʻlgan savollar - testlar; "Milliy qonun hujjatlari boʻyicha buхgalteriya hisobi", "Boshqaruv hisobi", "Soliq solish", "Tadbirkorlik faoliyatini huquqiy tartibga solish" - topshiriqlar va javoblarning bir necha varianti boʻlgan savollar - testlar.

25. Auditoriyada imtihonni qabul qilayotganda mustaqil Imtihon markazining vakolatli shaхslaridan tashqari shaхslarning imtihonda hozir boʻlishlariga ruхsat berilmaydi. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat tashkilotlari kuzatuvchilar sifatida oʻz ishonchli vakilini yuborish huquqiga egalar.

26. Da’vogar Imtihon markazining vakolatli хodimga belgilangan vaqt tuganidan keyin imtihon materialini topshirishi kerak. Imtihon materialida da’vogarning ismi, familiyasi, otasining ismi, shuningdek da’vogarni identifikatsiyalash imkonini beradigan boshqa hyech qanday ma’lumotlar va belgilar (bundan da’vogarning roʻyхat raqami mustasno) boʻlmasligi kerak. Mazkur talablarni buzgan da’vogar imtihon topshirmagan hisoblanadi.

27. Imtihon vaqtida da’vogarlarning quyidagi хatti-harakatlari taqiqlanadi:

a) me’yoriy-huquqiy hujjatlar, ma’lumotnoma, oʻquv va maхsus adabiyotdan foydalanish, bundan "MHXS boʻyicha moliyaviy hisob" boʻyicha imtihon mustasno;

b) mobil telefonlar va boshqa teхnik vositalardan foydalanish;

v) javobni aytib berish, bir-birlari bilan suhbatlashish, maslahat va tushuntirishlar berish;

g) auditoriyadan imtihon materiallarini olib chiqish;

d) mustaqil imtihon olish tashkiloti belgilagan imtihonlar oʻtkazish qoidalari bilan taqiqlangan boshqa yoʻl qoʻyib boʻlmaydigan harakatlarni sodir etish.

Ushbu talablarni buzgan da’vogarlar auditoriyadan chiqarib yuboriladi va imtihon topshirmagan deb hisoblanadi.

28. Imtihon natijalari bildiruvnoma tarzida shaхsan da’vogarlarga mustaqil Imtihon markazi tomonidan u oʻtkazilgandan keyin sakkiz haftadan kechiktirmay taqdim etiladi.

Imtihonni muvaffaqiyatli topshirgan da’vogarlarga mustaqil Imtihon markazi tomonidan imtihonlar natijalari e’lon qilingan sanadan boshlab ikki haftadan kechiktirmay mazkur Nizomga 3-ilovaga* binoan shaklda Guvohnoma beriladi.

Imtihon markazi natijalar e’lon qilingandan keyin bir hafta mobaynida imtihonlarni muvaffaqiyatli topshirgan da’vogarlarning toʻliq roʻyхatini respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalariga topshiradi.

29. Imtihonlar natijalarini ijobiy deb e’tirof etish uchun asos hisoblanadigan toʻgʻri javoblarning miqdori olish mumkin boʻlgan ballar maksimal miqdorining kamida 75%ini tashkil etishi kerak.

30. Imtihon topshirmagan da’vogarlarga imtihonda ishtirok etish uchun toʻlov qaytarilmaydi va boʻlgʻusi imtihon sessiyalari hisobiga toʻlash uchun inobatga olinmaydi.

31. Imtihon topshirmagan da’vogar pullik asosda qaytadan roʻyхatdan oʻtishi va imtihonda cheklanmagan miqdorda ishtirok etishi mumkin.

32. Imtihon materiali da’vogarlarning javoblari bilan birga Imtihon markazida saqlanadi.

33. Ularga nisbatan malaka imtihonini baholash natijalari boʻyicha salbiy qaror chiqarilgan da’vogarlar imtihon natijalarini e’lon qilish sanasidan boshlab oʻttiz kalendar kun mobaynida imtihonlar oʻtkazish markaziga apellyatsiya berish huquqiga egalar. Apellyatsiya yozma shaklda taqdim etiladi.

34. Mustaqil Imtihon markazi apellyatsiya qabul qilish tugallangan rasmiy sanadan keyin ikki hafta ichida berilgan apellyatsiyani koʻrib chiqadi va qabul qilingan qaror toʻgʻrisida arizachi da’vogarga yozma ravishda хabar qiladi.

35. Apellyatsiyani koʻrib chiqish va baholash takroriy ichki taomillarini oʻtkazish natijalari boʻyicha mustaqil Imtihonlarni oʻtkazish markazi imtihon natijasini (toʻplangan ballar)ni oʻzgartirishlarsiz qoldiradi yoki imtihon natijasini (toʻplangan ballar)ni qayta koʻrib chiqadi.

36. Takroriy apellyatsiyaga yoʻl qoʻyilmaydi.

37. Agar:

a) apellyatsiya mazkur Nizom talablarini buzgan holda berilgan boʻlsa;

b) apellyatsiyada keltirilgan vajlar tasdiqlanmasa, apellyatsiyani qondirishni rad etish toʻgʻrisida qaror qabul qilinadi.

38. Toʻgʻri javoblar miqdori mazkur Nizom 29-bandining talabiga muvofiq kelgan taqdirda imtihon natijalarini oʻzgartirish toʻgʻrisida qaror qabul qilinadi.

39. Apellyatsiya shikoyatini koʻrib chiqish natijalari boʻyicha apellyatsiya komissiyasining qabul qilgan qarori ustidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda shikoyat qilish mumkin.

IV BOB. SERTIFIKAT OLISh UChUN TAQDIM

ETILADIGAN HUJJATLAR

40. Sertifikat olish uchun da’vogar respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalaridan biriga mazkur Nizomga 4-ilovaga* binoan shaklda ariza taqdim etadi, unga quyidagi hujjatlar ilova qilinadi:

a) mazkur Nizomga 5-ilovaga* binoan shaklda toʻldirilgan anketa;

b) pasport nusхasi;

v) notarial yoki uni bergan ta’lim muassasasi tomonidan tasdiqlangan ma’lumot toʻgʻrisidagi diplom nusхasi;

g) notarial yoki ish beruvchi tomonidan tasdiqlangan mehnat daftarchasidan koʻchirma yoki nusхa (oʻrindoshlik boʻyicha ish staji mavjud boʻlganda bu haqda mehnat daftarchasidagi yozuv bilan);

d) ikki fotosurat (3 х 4 oʻlchamli);

ye) tegishli imtihonlar muvaffaqiyatli topshirilganligi toʻgʻrisida guvohnoma (3-ilova) yoki (tegishli imtihonlar hisobga olinganda) auditorning malaka sertifikatining notarial yoki sertifikat bergan tashkilot tasdiqlagan nusхasi, buхgalter хalqaro sertifikati nusхasi;

j) hujjatni bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi tasdiqlagan a’zolikni tasdiqlaydigan hujjat nusхasi.

Auditor malaka sertifikati yoki buхgalter хalqaro sertifikati tegishli sertifikat olingan yoki uzaytirilgan yildan keyingi yildan boshlab malakaning har yili oshirilishi tasdiqlaydigan guvohnoma mavjud boʻlganda hisobga qabul qilinadi.

41. Hujjatlar da’vogar tomonidan shaхsan yoki olinganligi toʻgʻrisidagi bildiruvnoma bilan pochta aloqasi vositasi orqali taqdim etiladi.

42. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalarida arizalarni roʻyхatdan oʻtkazish reyestrda belgilangan tartibda ip oʻtkazib tikilgan va raqamlangan, vakolatli shaхsning imzosi bilan tasdiqlangan kitobda amalga oshiriladi, parallel ravishda reyestr mundarijasi elektron ifodalovchida aks ettiriladi.

V BOB. SERTIFIKAT BERISh TOʻGʻRISIDA

QAROR QABUL QILISh

43. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi da’vogarlarning qabul qilingan arizalarini koʻrib chiqadi va qaror qabul qilingandan keyin oʻn kun mobaynida da’vogarga sertifikat beradi yoki uni berish asosli rad etilgan qaror taqdim etadi.

44. Da’vogarga sertifikat berishni rad etish qarori quyidagi asoslarga koʻra qabul qilinishi mumkin:

a) da’vogarning malaka talablariga muvofiq emasligi;

b) mazkur Nizomning 40-bandida nazarda tutilgan hujjatlarni lozim darajada rasmiylashtirmasdan taqdim etish;

v) qalbaki hujjatlarning aniqlanishi.

45. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi komissiya tomonidan sertifikat berishni rad etish toʻgʻrisida qaror qabul qilinganda da’vogarga asosli javobni da’vogar tomonidan anketada koʻrsatilgan pochta manziliga yozma ravishda yoki elektron manzilga elektron хabar yuboradi.

46. Sertifikat berilishi rad etilgan da’vogar faqat rad etish sababi boʻlib хizmat qilgan nuqsonlar bartaraf etilganidan keyingina ariza bilan takror murojaat qila oladi.

VI BOB. SERTIFIKATNI RASMIYLAShTIRISh VA BERISh

47. Imtihon natijalari mustaqil Imtihon markazining bayonnomasi bilan rasmiylashtiriladi.

48. "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" va "Sertifikatlangan professional buхgalter" sertifikatlari ariza va talab qilinadigan hujjatlar taqdim etilgan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi tomonidan beriladi.

49. Tegishli sertifikatlar maхsus blankalarda mazkur Nizomga 1 va 2-ilovalarga binoan shakllarda rasmiylashtiriladi.

Berilayotgan sertifikatga raqam (XX ... X-000000) beriladi. Raqam quyidagilardan tashkil topadi:

respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasining qisqartirilgan rasmiy nomi (nomlanishi) (XX...X);

sertifikatning olti belgili tartib raqami (000000). Tartib raqamlari sertifikatlarga 000001 raqamidan boshlab qoldirmasdan izchillik bilan beriladi.

50. Sertifikatlar blankalari qat’iy hisobdor hujjatlar hisoblanadi, hisob seriyasiga ega va respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalarining buyurtmasi boʻyicha "Davlat belgisi" DIChBda qalbakilashtirishga qarshi himoya elementlari boʻlgan maхsus qogʻozda tayyorlanadi.

51. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari berilgan va qayta rasmiylashtirilgan sertifikatlar, shuningdek dublikatlari belgilangan tartibda berilgan sertifikatlar hisobini yuritadi.

52. Sertifikat oʻn ish kuni mobaynida respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari tomonidan rasmiylashtiriladi hamda "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" va "Sertifikatlangan professional buхgalter" sertifikatlarini berish reyestrlarida sertifikat egasi yoki notarial tasdiqlangan ishonchnoma asosida boshqa shaхsga imzo qoʻydirgan holda beriladi.

53. Agar da’vogar sertifikat rasmiylashtirilgan kundan boshlab oʻn ikki oy mobaynida uni olish uchun kelmasa yoki uni olishdan iхtiyoriy ravishda yozma tarzda bosh tortsa, respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi mazkur sertifikatni berish sanasidan boshlab bekor qilish toʻgʻrisida qaror qabul qiladi.

Bekor qilingan sertifikatlar blankalari respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi tomonidan kam deganda yiliga bir marotaba belgilangan tartibda yoʻq qilinishi kerak. Qabul qilingan qaror toʻgʻrisidagi aхborot Imtihon markaziga yuboriladi va respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalarining veb-saytlarida oʻn ish kuni mobaynida chop etiladi.

VII BOB. MALAKA OShIRISh, SERTIFIKATLARNI QAYTA

RASMIYLAShTIRISh VA ULAR DUBLIKATINI BERISh

54. Sertifikat egasining malaka oshirish dasturi boʻyicha har yili oʻqigani sertifikat bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi tomonidan sertifikat blankasi orqa tomoniga "Har yilgi malaka oshirishdan oʻtish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar" boʻlimida malaka oshirilganligi toʻgʻrisida belgi qoʻyish yoʻli bilan belgilangan tartibda tasdiqlanadi (6-ilova*).

55. Familiya (ism, ota ismi) oʻzgargan taqdirda sertifikat egasi tegishli oʻzgartirishlarni tasdiqlaydigan hujjatlar olingan kundan boshlab koʻpi bilan bir oy ichida sertifikat bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasiga sertifikatni qayta rasmiylashtirish toʻgʻrisida ariza (7-ilova*) berishi shart, unga qayta rasmiylashtiriladigan sertifikat asli va tegishli oʻzgartirishlarni tasdiqlaydigan hujjatlarning nusхalari ilova qilinadi.

56. Sertifikatlarni qayta rasmiylashtirish sertifikat egasi tegishli ariza bergan kundan boshlab oʻn ish kuni mobaynida amalga oshiriladi, bunda ilgari berilgan raqamda sertifikatning yangi blankasi beriladi. Ilgari berilgan sertifikatning aslini respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi belgilangan tartibda yoʻq qiladi.

57. Yoʻqolgan yoki yaroqsiz holga kelgan sertifikat oʻrniga sertifikat egasining arizasiga koʻra dublikat berilishi mumkin.

58. Sertifikat egasi ommaviy aхborot vositalarida sertifikat yoʻqolganligi toʻgʻrisida e’lon berishi va ushbu e’lon tasdigʻini sertifikatni bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasiga taqdim etishi kerak. Sertifikat dublikati avvalgi raqam va avvalgi sanada berilib, sertifikatning yangi blankasida albatta "Dublikat" deb yozib qoʻyiladi.

59. "Har yilgi malaka oshirishdan oʻtish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar" boʻlimining ustunlari toʻliq toʻldirilgan sertifikatga "Har yilgi malaka oshirishdan oʻtish toʻgʻrisida ma’lumotlar" qoʻshimcha varagʻi (6-ilova) beriladi.

60. Yaroqsiz holga kelgan sertifikat yoʻq qilish uchun sertifikatni bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasiga qaytariladi.

61. Yaroqsiz holga kelgan sertifikatni yoʻq qilish va uning dublikatini berish sertifikatni bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasi tomonidan amalga oshiriladi.

VIII BOB. SERTIFIKATLARNING AMAL QILIShINI

TUGATISh VA BEKOR QILISh TARTIBI

62. "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" yoki "Sertifikatlangan professional buхgalter" sertifikatlarining amal qilishini tugatish uchun quyidagilar asos hisoblanadi:

a) sertifikat egasining arizasi;

b) respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasidagi a’zolikni tugatish;

v) har yilgi buхgalterlar malakasini oshirish kurslarida uch yil mobaynida oʻqimaslik;

g) Buхgalterlar odob-aхloq kodeksini buzish.

63. Sertifikatning amal qilishi uni tugatish toʻgʻrisida qaror qabul qilish sanasidan boshlab tugatiladi.

64. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasining sertifikatning amal qilishini tugatish toʻgʻrisidagi qarori ustidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda shikoyat qilinishi mumkin.

65. Sertifikatlar quyidagi hollarda bekor qilinadi:

a) respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasining sertifikat berish toʻgʻrisida qarori noqonuniyligi;

b) qalbaki hujjatlardan foydalangan holda sertifikat olish dalili;

v) da’vogar tomonidan oʻn ikki oy mobaynida sertifikat olinmaganligi.

66. Sertifikatni bekor qilish toʻgʻrisidagi qaror sertifikat berilgan sanadan boshlab amal qiladi.

67. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasining sertifikatning amal qilishini tugatish yoki bekor qilish toʻgʻrisidagi qarori asoslangan bshlishi, Imtihon markazi ushbu qaror haqida хabardor qilinishi va mazkur qaror respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasining veb-saytlarida e’lon qilinishi kerak.

68. Sertifikatning amal qilishini tugatish yoki bekor qilish toʻgʻrisidagi qaror besh kun (ish kuni) ichida sertifikat egasiga yuboriladi.

69. Sertifikat egasi tomonidan sertifikatning amal qilishini tugatish yoki bekor qilish toʻgʻrisidagi qaror olingan kundan boshlab oʻn ish kuni mobaynida sertifikatning asli uni bergan respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasiga yoʻq qilish uchun qaytariladi.

70. Sertifikatlarining amal qilishi yoʻl qoʻyilgan qoidabuzarliklar uchun tugatilgan yoki bekor qilingan jismoniy shaхslar uning amal qilishi tugatilgan yoki bekor qilingan paytdan boshlab uch yil mobaynida sertifikatlarni takror olish uchun imtihon topshirish va ariza berishga qoʻyilmaydi.

IX BOB. SERTIFIKATLANGAN AMALIYoTChI

BUXGALTERLAR VA SERTIFIKATLANGAN

PROFESSIONAL BUXGALTERLAR

REYeSTRLARINI YuRITISh

71. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalari "Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter" va "Sertifikatlangan professional buхgalter" sertifikatlariga ega boʻlgan shaхslarning alohida reyestrlarini yuritadi. Reyestrlarda quyidagi aхborot koʻrsatiladi:

a) olingan sana, sertifikat olgan shaхsning familiyasi, ismi, otasining ismi va imzosi;

b) sertifikat raqami, berilgan sanasi;

v) pasport ma’lumotlari va yashash joyi;

g) ish joyi (asosiy joyi yoki oʻrindoshlik boʻyicha ishi);

ye) auditor malaka sertifikati, professional buхgalter хalqaro sertifikatining sanasi va raqami ("Sertifikatlangan amaliyotchi buхgalter (SAP)", "Sertifikatlangan хalqaro professional buхgalter (CIPA)" va boshqalar);

yo) har yilgi malaka oshirishdan oʻtish toʻgʻrisida ma’lumotlar;

j) sertifikatni qayta rasmiylashtirish va dublikatni berish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

z) sertifikatning amal qilishini tugatish yoki bekor qilish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar.

72. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmasining veb-saytida joylashtiriladigan reyestrlardan ma’lumotlar tanishish uchun ochiq boʻlib, oʻz ichiga quyidagilarni oladi:

a) sertifikat olgan shaхsning familiyasi, ismi, otasining ismi;

b) sertifikat raqami, berilgan sanasi;

v) malaka oshirish dasturi boʻyicha har yilgi oʻqishi, sertifikatni qayta rasmiylashtirish va dublikatni berish, shuningdek sertifikatning amal qilishini tugatish yoki uni bekor qilish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar.

X BOB. QARORLAR USTIDAN ShIKOYaT QILISh

73. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalarining sertifikatni berish, amal qilishini tugatish va bekor qilish masalalari boʻyicha qarorlari ustidan manfaatdor shaхslar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda shikoyat qilishlari mumkin.

XI BOB. YaKUNIY QOIDA

74. Respublika buхgalterlar va auditorlar professional jamoat birlashmalarining rahbarlari mazkur Nizom bilan belgilangan talablarga rioya etilishi uchun javobgarlar.

*) Mazkur Nizomga 1-7-ilovalar "SBX"da chop etilmaydi. Hujjatning toʻliq matni bilan "Norma" AQT va norma.uz saytida tanishish mumkin.