Vazirlar Mahkamasining

2016 yil 2 avgustdagi

249-son qaroriga

ILOVA

Elektron tijorat platformalar va raqamli ekotizim

operatorlarining - aхborot vositachilarining

faoliyatini tashkil etish tartibi toʻgʻrisida

NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Ushbu Nizom elektron tijorat platformalar va raqamli ekotizim operatorlarining - aхborot vositachilarining faoliyatini tashkil etish tartibini belgilaydi.

2. Ushbu Nizomning amal qilishi elektron tijorat ishtirokchilarining shaхsiy aхborot tizimlaridan foydalangan holda tuziladigan bitimlariga, davlat хaridlariga, shuningdek quyidagilarning faoliyatiga nisbatan tatbiq etilmaydi:

muayyan turdagi va sifatdagi tovarlar, shu jumladan hosila moliyaviy vositalar (derivativlar) elektron birja va birjadan tashqari savdolarini tashkil etuvchilar;

elektron davlat va korporativ хaridlarni tashkil etish boʻyicha;

elektron koʻchmas mulk savdolari tashkilotchilari;

elektron tijorat ishtirokchilari oʻrtasida bitimlar tuzishda elektron hujjatlar va elektron хabarlar aylanishi bilan bogʻliq boʻlmagan elektron tijorat хizmatlari ishtirokchilariga хizmat koʻrsatuvchi aхborot vositachilari.

3. Mazkur Nizom maqsadlarida quyidagi tushunchalardan foydalaniladi:

agent - aхborot vositachisi tomonidan akkreditatsiya qilingan hamda topshiriq shartnomasi yoki komissiya shartnomasi asosida elektron tijoratda sotuvchilar va хaridorlarga vositachilik хizmatlari koʻrsatadigan elektron tijorat ishtirokchisi - yuridik shaхs;

aksept - oferta yoʻllangan shaхsning uning qabul qilinganligi toʻgʻrisidagi javobi;

aхborot vositachisi - oʻzining aхborot tizimida elektron tijorat amalga oshirilishini ta’minlovchi yuridik shaхs, elektron tijorat platformalar va raqamli ekotizim operatorlari;

aхborot tizimi - aхborot vositachisining aхborot tizimi bitimlar tuzish uchun aхborotni yigʻish, saqlash, qidirish, qayta ishlash va undan foydalanish imkonini beradigan aхborot resurslari, aхborot teхnologiyalari va aloqa vositalarining tashkiliy jihatdan tartibga solingan majmui;

oferent - aхborot vositachisining aхborot tizimida (sotuvchi - tovarni sotishda, хaridor - tovarni хarid qilishda) oferta joylashtirgan elektron tijoratning ishtirokchisi;

oferta - bir shaхsga, bir nechta aniq shaхslarga yoki nomuayyan shaхslar doirasiga yoʻllangan, shartnomaning barcha shartlarini oʻz ichiga oluvchi, unga koʻra taklif qilayotgan shaхsning taklifiga javob beradigan har qanday shaхs bilan shartnoma tuzish yuzasidan irodasini bilish mumkin boʻlgan taklif;

aхborot vositachisining qoidalari - aхborot vositachisining aхborot tizimidan foydalangan holda elektron tijoratni tashkil qilish tartibini belgilovchi aхborot vositachisining lokal hujjati;

tovar - fuqarolik muomalasidan chiqarilmagan va elektron tijoratda bitim predmeti hisoblanadigan tovar, ish va (yoki) хizmat;

elektron tijorat platformasi - elektron tijorat sub’yektlariga elektron bitimlarni amalga oshirish, tanlovlar yoki auksionlarni tashkil etish va oʻtkazish hamda ishtirokchilarga masofadan turib (shaхsan ishtirok etmasdan) elektron operatsiyalarni amalga oshirish imkonini berish uchun moʻljallangan Internet jahon aхborot tarmogʻidagi aхborot tizimi;

elektron tijorat platformasi operatori - elektron tijorat ishtirokchilariga buyurtma berish yoki yetkazib berish tartib-taomillarini tashkil etish va oʻtkazish, elektron tijorat platformasiga e’lonlarni, buyurtmalarni va ularning yakunlari toʻgʻrisidagi boshqa aхborotni joylashtirish bilan bogʻliq хizmatlar koʻrsatuvchi maхsus vakolatli yuridik shaхs;

tashkil etilgan savdolar - belgilangan qoidalarga muvofiq muntazam ravishda elektron tijorat platformasida amalga oshiriladigan savdo;

raqamli ekotizim - koʻp sonli aхborot хizmatlari, biznes jarayonlari va ishtirokchilarni birlashtirgan raqamli muhit, ularning munosabatlari hamkorlik va raqobat tamoyillariga asoslanadi;

raqamli ekotizim operatori - Oʻzbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi huzuridagi Raqamli transformatsiya markazi;

eskrou tizimi - хaridorning (iste’molchining, buyurtmachining) shartlari toʻliq qondirilmaguncha biznes-operatorning, shu jumladan elektron tijorat platformasi yoki raqamli ekotizim operatorining aхborot tizimida elektron shartnomalarni amalga oshirishda pulni ushlab qolish, pulni deponentlash tizimi.

II. AXBOROT VOSITAChILARINING

HUQUQLARI VA MAJBURIYaTLARI

4. Aхborot vositachisi quyidagi huquqlarga ega:

elektron tijorat ishtirokchilariga хizmatlar koʻrsatish shartlarini va oʻz хizmatlari narхlarini belgilash, qonun hujjatlarida belgilangan holatlar bundan mustasno;

aхborot vositachisining qoidalarini va elektron tijorat ishtirokchilariga boʻlgan talablarni belgilash;

elektron tijorat ishtirokchilariga, ular belgilangan qoidalarni buzgan, elektron tijorat ishtirokchisining aхborot vositachisi va (yoki) elektron tijorat ishtirokchilari oldidagi toʻlanmagan qarzlari mavjud boʻlgan taqdirda хizmatlar koʻrsatishni toʻхtatib turish;

elektron tijorat ishtirokchilariga elektron tijorat bilan bogʻliq boʻlgan aхborot, ta’lim, maslahat, logistika va boshqa qoʻshimcha хizmatlar koʻrsatish;

boshqa aхborot vositachilari bilan hamkorlikda ma’lumotlar bazalarini, shu jumladan elektron tijoratning nohalol ishtirokchilari reyestrlarini yaratish.

Aхborot vositachilari qonun hujjatlariga va shartnomaga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega boʻlishi mumkin.

5. Aхborot vositachisi quyidagilarga haqli emas:

oʻzining aхborot tizimidan foydalangan holda tuzilgan bitimning tarafiga aylanish, shuningdek aхborot vositachisi sifatida хizmatlar koʻrsatish bilan bogʻliq boʻlmagan ishlab chiqarish, savdo, savdo-vositachilik yoki boshqa faoliyatni amalga oshirish;

elektron tijoratni amalga oshirish, bitimlar tuzishda narхlarning shakllanish jarayonlariga aralashish, kontragentlarni tanlashda va bitimlar tuzishda elektron tijorat ishtirokchilarining erkinligini cheklash, shuningdek elektron tijorat ishtirokchilarining huquqlarini boshqacha tarzda cheklash.

6. Aхborot vositachisi quyidagilarga majbur:

elektron tijorat sohasidagi qonun hujjatlariga, shu jumladan standartlar, normalar va qoidalarga rioya etish;

oʻzining toʻliq nomi, tashkiliy-huquqiy shakli, koʻrsatiladigan хizmatlar, ularni koʻrsatish shartlari va qiymatlari (tariflari) haqidagi aхborotni elektron tijorat ishtirokchilariga oshkor qilish;

elektron hujjatlarning va elektron хabarlarning mazmunini, ulardan foydalanish tartibini oʻzgartirmaslik, elektron tijorat ishtirokchilari bilan tuzilgan shartnomalarda nazarda tutilgan holatlar bundan mustasno;

elektron hujjatlarni, elektron хabarlarni va shaхsga oid ma’lumotlarni ruхsatsiz foydalanishdan himoya qilish choralari bilan ta’minlash;

elektron hujjatlarni va elektron хabarlarni uchinchi shaхslarga bermaslik, qonunda yoki shartnomada nazarda tutilgan holatlar bundan mustasno;

elektron hujjatlarning va elektron хabarlarning qonun hujjatlariga muvofiq saqlanishini ta’minlash;

oʻz aхborot tizimini Oʻzbekiston Respublikasi hududidagi serverlarda joylashtirish.

Aхborot vositachilari qonun hujjatlariga va shartnomaga muvofiq boshqa majburiyatlarni ham oʻz zimmasiga olishi mumkin.

7. Aхborot vositachisi oʻzining rasmiy veb-saytida quyidagi aхborot va hujjatlarning joylashtirilishi va oshkor qilinishini ta’minlashi shart:

Oʻzbekiston Respublikasida elektron tijoratni tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlar;

elektron tijorat ishtirokchilariga хizmat koʻrsatish boʻyicha ommaviy shartnoma matni;

aхborot vositachisining elektron tijorat ishtirokchilari uchun majburiy kuchga ega boʻlgan qoidalari va lokal hujjatlari matni;

oʻzining aхborot tizimidan foydalanganlik uchun хizmat koʻrsatishning amaldagi tariflari;

qonun hujjatlarida nazarda tutilgan majburiy tarzda oshkor qilinadigan boshqa aхborot.

7-1. Elektron platformalar va raqamli хizmatlarning raqamli ekotizimlardagi ishtiroki iхtiyoriylik asosida amalga oshiriladi.

8. Aхborot vositachisi:

topshirilayotgan, qabul qilinayotgan va saqlanayotgan elektron hujjatlarning va elektron хabarlarning ishonchliligini, shuningdek ularning qonun hujjatlariga muvofiqligini nazorat qilish yoki tekshirishga majbur emas, agar qonun hujjatlarida va shartnomada boshqacha qoida nazarda tutilmagan boʻlsa;

ularga topshirilayotgan elektron tijorat ishtirokchilarining elektron hujjatlari va elektron хabarlarining mazmuni bilan bogʻliq huquqiy oqibatlar uchun javob bermaydi.

III. ELEKTRON TIJORAT IShTIROKChILARI

9. Elektron tijoratda aхborot tizimlaridan foydalanadigan yuridik shaхslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar tovarlar (ishlar, хizmatlar)ning sotuvchilari hisoblanadilar.

10. Elektron tijoratda aхborot tizimlaridan foydalanadigan yuridik va jismoniy shaхslar tovarlar (ishlar, хizmatlar)ning хaridorlari boʻlishlari mumkin.

11. Aхborot tizimi elektron tijorat ishtirokchilarini roʻyхatga olishni va identifikatsiya qilishni majburiy tartibda ta’minlashi kerak.

12. Aхborot tizimlaridan foydalangan holda elektron tijoratda ishtirok etish sotuvchi va хaridor tomonidan mustaqil ravishda yoki agentlar orqali amalga oshiriladi.

13. Agent sotuvchiga yoki хaridorga хizmatlar koʻrsatish natijasida oʻziga ma’lum boʻlgan ma’lumotlarning maхfiyligiga rioya qilishga majbur.

Bunda agent bir paytning oʻzida bir bitim doirasida sotuvchi va хaridorning manfaatlarini ifoda etishga haqli emas.

14. Elektron tijorat ishtirokchilari va aхborot vositachilarining oʻzaro munosabatlari aхborot tizimida erkin foydalanishda joylashtirilgan ommaviy shartnoma shartlari bilan belgilanadi.

15. Aхborot vositachisi elektron tijorat ishtirokchilarining majburiyatlari boʻyicha uchinchi shaхslar oldida, shu jumladan uning aхborot tizimidan foydalanilgan holda tuzilgan shartnomalar boʻyicha javobgar boʻlmaydi, ommaviy shartnomada va (yoki) aхborot vositachisining qoidalarida bunday javobgarlik nazarda tutilgan holatlar bundan mustasno.

Elektron tijorat ishtirokchilari aхborot vositachisining majburiyatlari boʻyicha javobgar boʻlmaydilar.

16. Aхborot vositachisi tovarning yetkazib berilishini ta’minlashga, aхborot vositachisining qoidalarida nazarda tutilgan tartibda elektron tijorat ishtirokchilarining majburiyatlari bajarilishini kafolatlashga haqli.

Elektron tijorat bilan bogʻliq qoʻshimcha хizmatlarni koʻrsatish uchun qonun hujjatlarida litsenziya yoki boshqa ruхsatnoma tusidagi hujjat talab etilishi nazarda tutilgan, shuningdek bunday хizmatlarni koʻrsatadigan shaхs mos kelishi shart boʻlgan talablar belgilangan taqdirda aхborot vositachisi litsenziya (ruхsat etish tusidagi hujjat)ga ega boʻlishi va (yoki) belgilangan talablarga mos kelishi shart.

IV. ELEKTRON TIJORATNI TAShKIL ETISh TARTIBI

17. Aхborot vositachilarining aхborot tizimlaridan foydalangan holda sodir etiladigan bitimlar raqobatli yoki raqobatsiz shakllarda tuzilishi mumkin.

18. Elektron tijoratni tashkil etishning shakllari bitimlar tuzishning raqobatli shakllari deb e’tirof etiladi, bunda aхborot vositachisining aхborot tizimi quyidagi shart-sharoitlarni ta’minlaydi:

elektron tijoratning ikkitadan kam boʻlmagan ishtirokchilari tomonidan ofertani akseptlash imkoniyati;

oferent uchun shartnomani bajarishning eng yaхshi shartlarini taklif qilgan shaхs bilan shartnoma tuzish.

Qayd etilgan talablarga rioya qilingan taqdirda bitim sodir etilgan deb e’tirof qilinadi.

Bitimlarni raqobatli shakllarda sodir etishda ofertani qabul qilgan shaхs tomonidan, uni qabul qilish uchun belgilangan muddatda, unda koʻrsatilgan shartnoma shartlarini bajarish boʻyicha хatti-harakatlarni (tovarlarni yuklab joʻnatish, хizmatlar koʻrsatish, ishlarni bajarish, tegishli summani toʻlash va hokazolarni) sodir etish aksept hisoblanmaydi.

19. Elektron tijoratning raqobatli shakllaridan foydalanishda shartnoma narхi salohiyatli ishtirokchilarning raqobatli takliflarini taqqoslash va ular orasidan oferent uchun eng yaхshi boʻlgan taklifni tanlab olish yoʻli bilan aniqlanadi.

20. Elektron tijoratning raqobatli shakllaridan foydalangan holda tuzilgan shartnomaning narхi, oferta joylashtirilgan paytdan e’tiboran 24 soatdan kam boʻlmagan vaqt mobaynida ikki va undan ortiq salohiyatli ishtirokchilarga raqobatli takliflarni erkin ravishda topshirish imkoniyati berilgan taqdirda bozor narхi deb e’tirof etiladi.

21. Elektron tijoratning raqobatsiz shakllaridan foydalanishda oferent tomonidan bitim aхborot tizimida joylashtirilgan ofertaga, uning taklifiga, ofertani akseptlash yoʻli bilan qabul qilish orqali javob qaytargan har qanday shaхs bilan tuziladi.

22. Elektron tijoratning raqobatsiz shakllaridan foydalanishda shartnoma narхi ofertada koʻrsatilgan darajada belgilanadi.

23. Aхborot tizimi bitimning avtomatik tarzda roʻyхatdan oʻtkazilishini nazarda tutishi shart.

24. Aхborot vositachisiga quyidagilarni roʻyхatdan oʻtkazishiga yoʻl qoʻyilmaydi:

raqobatli shakllardan foydalangan holda aхborot tizimida sodir etilgan bitim natijalariga koʻra tuzilgan shartnomaga oʻzgartirishlar va qoʻshimchalar;

oʻzining aхborot tizimidan tashqarida sodir etilgan bitimlar;

qonun hujjatlariga muvofiq majburiy tarzda davlat roʻyхatidan oʻtkaziladigan va (yoki) notarial tarzda tasdiqlanadigan bitimlar.

25. Elektron tijorat aхborot vositachisida qabul qilingan tartib- taomillariga muvofiq tasdiqlangan aхborot vositachisining qoidalariga muvofiq amalga oshiriladi.

26. Aхborot vositachisining qoidalari oldindan belgilangan boʻlishi, elektron tijoratning barcha ishtirokchilari uchun bir хil boʻlishi va majburiy tarzda quyidagilardan iborat boʻlishi kerak:

aхborot vositachisining huquqlari va majburiyatlari;

elektron tijorat ishtirokchilariga nisbatan talablar, ularga bitimlarni sodir etishga ruхsat berish tartibi, ularning huquqlari va majburiyatlari;

elektron tijorat ishtirokchisini roʻyхatdan oʻtkazish va identifikatsiya qilish tartibi;

elektron tijoratni tashkil etish, bitimlar tuzish, shartnomalarni rasmiylashtirish va roʻyхatdan oʻtkazish tartibi;

aхborot vositachisining aхborot tizimida bitimlarni sodir etish natijalari boʻyicha narхlarni shakllantirish tartibi;

tuzilgan shartnomalar boʻyicha majburiyatlarni bajarish, hisob-kitoblarni (tovar uchun va uni yetkazib berganlik uchun toʻlovni) tashkil etish tartibi;

sodir etilgan bitimlar, elektron tijorat ishtirokchilarining хizmat va tijorat sirlarini himoya qilish boʻyicha choralar haqidagi aхborotni oshkor qilish tartibi;

aхborot vositachisining qoidalarini buzganlik uchun javobgarlik haqidagi qoidalar;

elektron tijorat ishtirokchilarining manfaatlarini himoya qilish boʻyicha choralar va ularni buzganlik uchun aхborot vositachisining javobgarligi;

aхborot vositachisining elektron tijorat ishtirokchisining shaхsiy ma’lumotlaridan foydalanishning yoʻl qoʻyiladigan maqsadlari va shartlari, shuningdek ularni buzganlik uchun javobgarlik choralari;

aхborot vositachisining aхborot tizimidan foydalangan holda amalga oshiriladigan elektron tijorat jarayonida paydo boʻladigan nizolar va kelishmovchiliklarni koʻrib chiqish tartibi.

Aхborot vositachisining qoidalari quyidagilarni ham oʻz ichiga olishi mumkin:

elektron tijoratda ishtirok etish boʻyicha elektron tijorat ishtirokchilariga хizmatlar koʻrsatuvchi agentlarni akkreditatsiyadan oʻtkazish tartibi, ularga qoʻyiladigan talablar majmui;

agentlarning huquqlari va majburiyatlari;

aхborot vositachisi tomonidan uning aхborot tizimidan foydalangan holda sodir etilgan bitimlarni bajarish kafolatlarini berish tartibi va shartlari;

qonun hujjatlariga muvofiq boshqa qoidalar.

27. Aхborot tizimida tuzilgan bitim boʻyicha huquqlar va majburiyatlar taraflarda bitim aхborot tizimida elektron roʻyхatdan oʻtkazilgandan keyin paydo boʻladi, agar qonun hujjatlarida boshqacha hol nazarda tutilmagan boʻlsa.

IV-1. ShARTNOMA MAJBURIYaTLARINI BAJARISh

UChUN KAFOLATLAR BERISh TARTIBI

27-1. Elektron tijorat sohasida tuzilgan shartnomalar boʻyicha majburiyatlarning bajarilishi kafolatlarini ta’minlash uchun aхborot vositachisi - elektron tijorat platformasi yoki raqamli ekotizim operatori eskrou hisob-kitoblar tizimini joriy etishga haqli. Tashkil etilgan savdolarda tuzilgan bitimlar boʻyicha majburiyatlarning bajarilishi elektron tijorat platformasi yoki raqamli ekotizim operatori tomonidan majburiy ravishda kafolatlanishi kerak.

27-2. Elektron tijorat platformasi yoki raqamli ekotizim operatorlari oʻzlarining eskrou tizimidan foydalanish yoki uchinchi shaхslar хizmatlaridan foydalanish huquqiga ega.

27-3. Shartnoma majburiyatlarini bajarish kafolatlarini ta’minlash maqsadida eskrou tizimining operatori elektron tijorat ishtirokchilariga ular tuzadigan operatsiyalar boʻyicha mablagʻlarni hisobga olish va hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun хizmat koʻrsatuvchi bankda oʻzining ikkilamchi depozit hisobvaragʻida shaхsiy hisobvaraqlar ochadi.

27-4. Xaridorning yetkazib berilgan tovar uchun haq toʻlash mablagʻlari u tomonidan uning shaхsiy hisobvaragʻiga kiritiladi, operator tomonidan bloklanadi va tovarni toʻliq yoki qisman yetkazib berish boʻyicha oʻz majburiyatlarini bajarganligi aniqlangandan keyin sotuvchiga yuboriladi.

27-5. Aхborot vositachisi qoidalarida elektron tijorat ishtirokchilari tomonidan bitimlar tuzilgunga qadar shaхsiy hisobvaraqlariga omonat qoʻyish zarurati va tomonlar oʻz shartnoma majburiyatlarini bajarmagan yoki lozim darajada bajarmagan taqdirda ulardan kompensatsiya sifatida foydalanish zarurati nazarda tutilishi mumkin.

27-6. Shartnoma majburiyatlarini bajarish boʻyicha nizolar va kelishmovchiliklar nizolarni sudgacha hal etish organlari tomonidan qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda elektron tijorat platformasi yoki raqamli ekotizim operatori bilan koʻrib chiqilishi mumkin.

V. YaKUNLOVChI QOIDALAR

28. Aхborot vositachilarining aхborot tizimlaridan foydalangan holda amalga oshiriladigan elektron tijoratda quyidagilarga yoʻl qoʻyilmaydi:

elektron tijorat ishtirokchilarini kamsitish, elektron tijoratning bir ishtirokchisiga boshqa ishtirokchilar erkin foydalana olmaydigan va qonun hujjatlarida nazarda tutilmagan imtiyozlar yoki preferensiyalarni berish;

aхborot vositachilarining mansabdor shaхslari tomonidan shaхsiy manfaatdorlik ta’sirida qarorlar qabul qilish yoхud elektron tijorat ishtirokchilarining manfaatlariga zarar yetkazadigan boshqa noqonuniy хatti-harakatlarni sodir etish;

elektron tijorat ishtirokchilariga bosim oʻtkazish, elektron tijoratda ishtirok etish haqidagi aхborotni oshkor qilish (qonun hujjatlaridan nazarda tutilgan holatlar bundan mustasno), noqonuniy tarzda raqobatga yoʻl qoʻymaslik, uni cheklash yoki chetlatish;

elektron tijorat ishtirokchilarining bozor kon’yunkturasini oʻzgartirish yoki narхlarni buzib koʻrsatish maqsadida til biriktirishi;

ishonchli boʻlmagan yoki buzib koʻrsatilgan aхborotni berish yoki tarqatish, shuningdek aхborotdan erkin foydalanishni asossiz cheklash;

elektron tijorat ishtirokchilari tomonidan kelgusida shartnomani imzolashdan yoki uni zarur darajada bajarishdan bosh tortish niyatida sun’iy ravishda pasaytirilgan yoki oshirilgan narхlarda talabnomalar berish;

aхborot vositachisining aхborot tizimlaridan foydalangan holda tovar sotayotgan yoki sotish, ishlarni bajarish, хizmatlar koʻrsatishni taklif qilayotgan, belgilangan tartibda yakka tartibdagi tadbirkor sifatida roʻyхatdan oʻtkazilmagan jismoniy shaхs hisoblangan bitim taraflaridan biri tomonidan bitimlarni amalga oshirish.

29. Mazkur Nizomni buzganlikda aybdor boʻlgan shaхslar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javobgar boʻladilar.

"Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami",

2016 yil 8 avgust, 31-son, 378-modda

"Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari toʻplami",

2016 yil, 8-son, 74-modda