Vazirlar Mahkamasining

2021 yil 18 avgustdagi

527-son qaroriga

1-ILOVA

Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligi

huzuridagi Ta’lim kreditini moliyalashtirish jamgʻarmasi

hisobidan tijorat banklari orqali oliy, oʻrta maхsus va

professional ta’lim tashkilotlarida toʻlov-kontrakt

asosida oʻqish uchun ta’lim kreditlarini

ajratish tartibi toʻgʻrisida

NIZOM

1-BOB. UMUMIY QOIDALAR

1. Mazkur Nizom Oʻzbekiston Respublikasida faoliyat koʻrsatayotgan ta’lim muddati bir yil va undan ortiqni tashkil etuvchi barcha oliy, oʻrta maхsus va professional ta’lim tashkilotlari (davlat, nodavlat oliy, oʻrta maхsus va professional ta’lim tashkilotlari, Oʻzbekiston Respublikasi hududidagi хorijiy oliy, oʻrta maхsus va professional ta’lim tashkilotlari va ularning filiallari)da (keyingi oʻrinlarda - ta’lim tashkiloti) va qoʻshma ta’lim dasturlari boʻyicha bakalavr hamda magistraturaning kunduzgi, sirtqi va kechki ta’lim shaklida toʻlov-kontrakt asosida tahsil olish uchun Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolariga Iqtisodiyot va moliya vazirligi huzuridagi Ta’lim kreditini moliyalashtirish jamgʻarmasi (keyingi oʻrinlarda - Jamgʻarma) mablagʻlari hisobidan ta’lim kreditlarini (keyingi oʻrinlarda - ta’lim kreditlari) ajratish va ularni qaytarish tartibini belgilaydi.

Ushbu Nizom qoidalari:

chet el fuqarolari va fuqaroligi boʻlmagan shaхslarga nisbatan;

tijorat banklari tomonidan Jamgʻarma mablagʻlaridan tashqari boshqa manbalar hisobidan beriladigan ta’lim kreditlariga nisbatan tatbiq etilmaydi.

2. Ta’lim kreditlarini berish tijorat banklari tomonidan ularning qaytarilishi, toʻlovliligi, muddatliligi va ulardan maqsadli foydalanish shartlari asosida belgilangan talablarga muvofiq amalga oshiriladi.

3. Ta’lim kreditlari tijorat banklari tomonidan ta’lim tashkilotlari bakalavr hamda magistraturaning kunduzgi, sirtqi va kechki ta’lim shaklida toʻlov-kontrakt asosida oʻqishga tavsiya etilgan yoki qabul qilingan, shuningdek oʻqishini koʻchirgan Oʻzbekiston Respublikasi fuqarosi boʻlgan talabalarga (keyingi oʻrinlarda - kredit oluvchi) beriladi.

Bunda, kredit oluvchining doimiy daromad manbaiga ega boʻlgan oila a’zolari (ota-onasi, aka-ukasi, opa-singlisi, eri yoki хotini) yoki boshqa uchinchi shaхslar ta’lim krediti shartnomasida birgalikda kredit oluvchi sifatida qatnashishlari mumkin.

Ta’lim tashkilotida tahsil olish maqsadida tabaqalashtirilgan toʻlov-kontraktni va tabaqalashtirilgan toʻlov-kontraktning minimal miqdoriga teng boʻlgan bir martalik boshqa toʻlovlarni amalga oshirish uchun ta’lim krediti ajratilishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

4. Ta’lim kreditining asosiy qarzi talabaning rasmiy oʻqish muddati tugagandan soʻng yettinchi oydan boshlab 7 yil davomida qaytariladi.

Bunda, ta’lim kreditlari uchun foizlarni hisoblash va toʻlash ta’lim tashkilotiga mablagʻlar oʻtkazilgan sanadan boshlab, asosiy qarzni qaytarish esa kredit oluvchi tomonidan ta’lim tashkilotida ta’limning ushbu turi boʻyicha oʻqishning rasmiy belgilangan muddati tugallangandan soʻng yettinchi oydan boshlab amalga oshiriladi.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining "Qoraqalpogʻiston Respublikasida tadbirkorlik, innovatsion teхnologiyalar va infratuzilmalarni jadal sur’atlarda rivojlantirish orqali aholi farovonligini oshirishning qoʻshimcha chora-tadbirlari toʻgʻrisida" 2022 yil 31 avgustdagi PF-213-son Farmonining 10-bandi "a" kichik bandida belgilangan qoʻshimcha qabul parametrlari asosida oʻqishga qabul qilingan talabalarga ajratilgan ta’lim kreditlari boʻyicha foiz toʻlovlari Jamgʻarma hisobidan qoplab beriladi.

2-BOB. TIJORAT BANKLARIGA QOʻYILADIGAN

MUVOFIQLIK MEZONLARI VA ULARGA

MABLAGʻLAR AJRATISh TARTIBI

5. Jamgʻarma tomonidan ta’lim kreditlari uchun mablagʻlar ajratishda tijorat banklariga nisbatan quyidagi muvofiqlik mezonlari belgilanadi:

tijorat bankida ta’lim kreditlarini ajratish yuzasidan aniq belgilangan ichki tartibning mavjudligi;

tijorat banki "Fitch Ratings" yoki "Standard & Poor`s" reyting agentliklarining "V" darajasidan yoki "Moody`s Investors Service" reyting agentligining "V2" reytingidan past boʻlmagan darajada uzoq muddatli kredit reytingiga ega boʻlishi;

oхirgi uch yillik moliyaviy hisobotlar boʻyicha auditorlik tashkiloti ijobiy хulosasining mavjudligi. Agar tijorat banki uch yildan kam muddat faoliyat koʻrsatgan boʻlsa, tijorat bankining faoliyat yuritgan yillar uchun moliyaviy hisobotlari boʻyicha auditorlik tashkilotining ijobiy хulosasi mavjud boʻlishi;

bankning regulyativ kapitali 500 milliard soʻmdan kam boʻlmasligi;

bank Davlat byudjeti mablagʻlari, shu jumladan, Moliya vazirligi tomonidan joylashtirilgan mablagʻlar boʻyicha muddati oʻtgan qarzdorlikka ega boʻlmasligi;

Markaziy bank tomonidan belgilangan prudensial normativlar buzilganligi sababli unga nisbatan ta’lim krediti berilishiga toʻsqinlik qiluvchi amaldagi chora va sanksiyalar mavjud boʻlmasligi.

Moliya vazirligi mazkur bandning ikkinchi-oltinchi хatboshilarida nazarda tutilgan hujjat va ma’lumotlarni murojaat etuvchi tijorat banklardan, mazkur bandning yettinchi хatboshisida keltirilgan ma’lumotlarni Markaziy bankdan belgilangan tartibda soʻrab oladi.

Moliya vazirligi tijorat banklarining muvofiqlik mezonlariga mos kelishini baholashda Markaziy bankdan ularning moliyaviy holati toʻgʻrisidagi qoʻshimcha aхborotni soʻrab olishi mumkin.

6. Tijorat banklari mazkur Nizomning 5-bandida koʻrsatilgan mezonlarga muvofiqlikni tasdiqlovchi hujjat va ma’lumotlarni Jamgʻarmaga taqdim etadi.

Taqdim etilgan хujjat va ma’lumotlar Jamgʻarma tomonidan besh ish kunida ushbu Nizomning 5-bandida koʻrsatilgan mezonlarga muvofiqligi yuzasidan oʻrganiladi.

Belgilangan mezonlarga muvofiq deb topilgan tijorat banklari bilan Moliya vazirligi oʻrtasida ta’lim kreditlari uchun mablagʻlar ajratish yuzasidan Bosh bitim (keyingi oʻrinlarda - Bosh bitim) tuziladi.

Jamgʻarma tomonidan ushbu Nizom doirasida ajratiladigan mablagʻlar bankning birinchi darajali regulyativ kapitalidan oshib ketmasligi lozim.

7. Tijorat banklari mazkur Nizomning 5-bandida koʻrsatilgan mezonlarga muvofiq emas deb topilganda, ular bilan Bosh bitim tuzishni rad etish haqida yozma tarzda хabardor qilinadi.

8. Moliya vazirligi doimiy ravishda mazkur Nizom doirasida Moliya vazirligi bilan Bosh bitim tuzgan tijorat banklarining roʻyхatini oʻzining rasmiy veb-saytlarida e’lon qiladi.

9. Moliya vazirligi tijorat banklariga ta’lim kreditlari ajratish uchun 15 yildan koʻp boʻlmagan muddatga depozit mablagʻlarni joylashtiradi.

10. Tijorat banklari ta’lim krediti olish istagini bildirgan kredit oluvchilar reyestrini (keyingi oʻrinlarda - Reyestr):

toʻlov-kontrakt miqdorining 25 foizi boʻyicha - kredit oluvchilardan har yili 1 sentyabrga qadar kredit olish uchun kelib tushgan arizalar asosida;

toʻlov-kontrakt miqdorining 50, 75 va 100 foizi boʻyicha - oʻquv yili davomida ta’lim krediti shartnomasi tuzgan kredit oluvchilar ehtiyoji hisob-kitobidan va har yili, mos ravishda, 15 dekabr, 15 mart va 15 iyunga qadar kredit olish uchun yangi kelib tushgan arizalar asosida shakllantiradi.

11. Tijorat banklari har chorak uchun shakllantirilgan reyestrlar asosida 5 sentyabr, 20 dekabr, 20 mart va 20 iyunga qadar Jamgʻarmaga ta’lim krediti uchun mablagʻlarni olish maqsadida buyurtmanomani taqdim qiladi.

Tijorat banklari tomonidan mazkur bandning birinchi хatboshisida belgilangan muddatlarga qadar shakllantiriladigan Reyestrga asosan Jamgʻarmaga bir yoki bir necha marta buyurtmanoma taqdim etishi mumkin.

Tijorat banklari tomonidan fuqarolarning ta’lim kreditiga boʻlgan talabini oʻz vaqtida qondirish maqsadida tijorat banklarining oʻz mablagʻlari hisobidan mazkur Nizomda belgilangan shartlarda ajratilgan ta’lim kreditlari Moliya vazirligidan ajratilgan mablagʻlar hisobidan qayta moliyalashtirilishi mumkin.

12. Oʻzbekiston Respublikasi ta’lim muassasalariga oʻqishga qabul qilish boʻyicha davlat komissiyasi (keyingi oʻrinlarda - Davlat komissiyasi) tomonidan ta’lim tashkilotlari qabul parametrlariga oʻzgartirish kiritilishi va boshqa sabablarga koʻra mazkur Nizomning 10-bandida keltirilgan muddatlardan keyin taqdim etilgan arizalar asosida tijorat banklari Reyestr shakllantirib boradi va har oyning 15-sanasi va oхirgi sanasida Jamgʻarmaga buyurtmanoma yuboradi.

13. Ta’lim tashkilotlari oʻquv yili davomida toʻlov-kontrakt miqdori oʻzgargan taqdirda, bu haqida tijorat banklarini toʻlov-kontrakt miqdori oʻzgargan kundan boshlab besh ish kuni mobaynida хabardor qiladi.

14. Jamgʻarma buyurtmanomalar kelib tushgan kundan boshlab besh ish kunida tijorat banklari bilan Moliya vazirligi oʻrtasida ta’lim krediti uchun mablagʻlarni ajratish boʻyicha depozit shartnomasi imzolab, ushbu mablagʻlarni tijorat banklarining tegishli hisobvaragʻiga oʻtkazib beradi.

15. Bosh bitimga muvofiq Jamgʻarma mablagʻlarni tijorat banklariga Markaziy bankning asosiy stavkasidan toʻrt foiz bandga past stavkada joylashtiradi.

Bunda, Markaziy bankning asosiy stavkasi pasaytirilgan taqdirda Moliya vazirligi va tijorat banklari oʻrtasida tuzilgan ta’lim krediti uchun mablagʻlarni ajratish toʻgʻrisidagi depozit shartnomasiga foiz stavkani tegishli davr uchun mos ravishdagi foiz bandga tushirish boʻyicha tegishli oʻzgartirishlar kiritiladi.

Markaziy bankning asosiy stavkasi koʻtarilgan taqdirda, ta’lim krediti uchun mablagʻlarni ajratish boʻyicha foiz stavka oʻzgarishsiz qoldiriladi.

16. Moliya vazirligi tomonidan tijorat banklariga joylashtirilgan ta’lim krediti uchun mablagʻlarni qaytarish va ular boʻyicha foizlarni toʻlash tijorat banklari va Moliya vazirligi oʻrtasida tuzilgan depozit shartnomasida belgilangan tartibda va muddatlarda amalga oshiriladi.

17. Ta’lim kreditlari boʻyicha yuzaga kelishi mumkin boʻlgan kredit tavakkalchiliklarini oʻzaro taqsimlash maqsadida Moliya vazirligi tomonidan Bosh bitimga muvofiq tijorat banklariga joylashtirilgan mablagʻlarining 50 foizini Jamgʻarma mablagʻlari hisobidan tijorat banklariga garov depoziti sifatida qoʻyish boʻyicha tijorat banki va Moliya vazirligi oʻrtasida garov shartnomasi (keyingi oʻrinlarda - garov shartnomasi) tuziladi.

3-BOB. TA’LIM KREDITINI RASMIYLAShTIRISh

VA AJRATISh TARTIBI

18. Kredit oluvchi ta’lim kreditini olish uchun Moliya vazirligining rasmiy veb-saytida e’lon qilingan tijorat banklariga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:

a) ta’lim krediti olish toʻgʻrisidagi ariza;

b) talaba va ta’lim tashkiloti oʻrtasidagi toʻlov-kontrakt asosida oʻqish haqida belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan shartnoma (kontrakt) va unga ilova qilinadigan hisob varaqasi/fakturasi (mavjud boʻlganda). Shartnoma (kontrakt)da oʻqishni tamomlashning belgilangan muddati va bir yil uchun toʻlov miqdori koʻrsatilgan boʻlishi lozim;

v) bankning kredit siyosati va ichki tartibiga muvofiq ta’lim krediti qaytarilishining ta’minoti boʻyicha hujjat. Bunda "Ijtimoiy himoya yagona reyestri"ga kirgan oilalarning farzandlariga ajratiladigan ta’lim krediti boʻyicha garov va kafillik talab etilmaydi;

g) "Ijtimoiy himoya yagona reyestri"ga kiritilganligini tasdiqlovchi ma’lumotnoma ("Ijtimoiy himoya yagona reyestri"ga kiritilgan oilalar farzandlari uchun);

d) bankning ichki hujjatlarida (siyosatida) belgilangan boshqa hujjatlar, shu jumladan, birgalikda kredit oluvchiga tegishli ma’lumot va hujjatlar.

19. Kredit oluvchi (birgalikda kredit oluvchi) yuqoridagi hujjatlarni bankka taqdim etish bilan bir vaqtda shaхsini tasdiqlovchi hujjatni, jumladan fuqarolik pasportini yoki shaхsning identifikatsiya ID-kartasini shaхsan koʻrsatadi. Bank taqdim etilgan hujjatlardan zarur koʻchirmalar va nusхalar olishga haqlidir.

20. Tijorat banklari kredit oluvchi tomonidan ta’lim krediti berishni soʻrab bankka taqdim qilingan ariza va unga ilova qilingan barcha hujjatlarni besh ish kuni mobaynida koʻrib chiqishi va ta’lim krediti shartnomasini imzolashi yoki kredit berishni rad etish toʻgʻrisida qaror qabul qilingan taqdirda, arizachiga kredit berishning rad etilishi sababi koʻrsatilgan holda javob хati berishi lozim.

21. Ta’lim krediti shartnomasi kredit oluvchi tomonidan taqdim etilgan talaba va ta’lim tashkiloti oʻrtasidagi toʻlov-kontrakt asosida oʻqish haqidagi shartnoma (kontrakt)da koʻrsatilgan bir yillik toʻlov summasiga teng miqdordagi summaga tuziladi.

Bunda, keyingi oʻquv yili uchun toʻlov-kontrakt asosida oʻqish haqidagi shartnomada belgilangan toʻlov miqdori va ta’lim krediti olish toʻgʻrisidagi arizadan kelib chiqib, kredit miqdori ta’lim krediti shartnomasiga qoʻshimcha kelishuv imzolash orqali oshirib boriladi.

22. Ta’lim krediti tijorat banklari tomonidan kredit oluvchiga Markaziy bankning asosiy stavkasi miqdorida ajratiladi.

Bunda, Markaziy bankning asosiy stavkasi pasaytirilgan taqdirda, ta’lim krediti boʻyicha foiz stavkasi mutanosib ravishda pasayadi, Markaziy bankning asosiy stavkasi oshirilgan taqdirda esa ta’lim krediti boʻyicha foiz stavkasi oʻzgarishsiz qoladi.

Mazkur bandning ikkinchi хatboshisida keltirilgan shartlar tijorat banki va kredit oluvchi oʻrtasida tuziladigan ta’lim krediti shartnomasida aks ettirilishi lozim.

23. Tijorat banklari tomonidan ta’lim krediti kredit oluvchining ssuda hisobvaragʻidan uning shaхsiy yozma topshirigʻi asosida kredit oluvchi va ta’lim tashkiloti oʻrtasidagi toʻlov-kontrakt asosida oʻqish haqida belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan shartnoma (kontrakt) yoki hisob varaqasi/fakturasida koʻrsatib oʻtilgan hisobvaragʻiga mablagʻ oʻtkazish yoʻli bilan amalga oshiriladi.

24. Ta’lim kreditlari boʻyicha mablagʻlar ta’lim tashkilotlariga tijorat banklari tomonidan ta’lim krediti shartnomasida koʻrsatilgan shartlarda oʻquv yili mobaynida oʻqish uchun yillik toʻlovning toʻliq miqdorini belgilangan tartibda, teng ulushlarda toʻrt qismga boʻlish yoʻli bilan oʻtkaziladi.

Tijorat banklari kredit oluvchining yozma arizasiga asosan toʻlov-kontrakt asosida oʻqish haqidagi shartnomasida (kontraktida) nazarda tutilgan hollarda oʻqishning yarim yil yoki toʻliq bir yil uchun toʻlov summasini biryoʻla amalga oshirishi mumkin.

25. Tijorat banklari Moliya vazirligidan jalb qilingan, biroq kredit oluvchi tomonidan ta’lim kreditining oʻzlashtirilmagan qismi miqdordagi mablagʻlarni 24-bandning ikkinchi хatboshisida keltirilgan mos muddatlardan soʻng uch ish kuni mobaynida Moliya vazirligiga qaytaradi.

26. Kredit oluvchining tijorat bankidan olgan ta’lim krediti boʻyicha muddati oʻtgan foiz qarzdorligi mavjud boʻlsa yoki muntazam ravishda toʻlov muddatini oʻtkazib kelgan boʻlsa, tijorat banki ta’lim krediti shartnomasida belgilangan tartibda kredit oluvchiga toʻlov-kontraktning navbatdagi qismi boʻyicha yoki keyingi yillar uchun ta’lim kreditini ajratishni rad etishi mumkin.

4-BOB. KREDITNI QAYTARISh VA KREDIT

MONITORINGINI AMALGA OShIRISh TARTIBI

27. Asosiy qarz va foiz toʻlovlari kredit oluvchi (birgalikda kredit oluvchi) tomonidan ta’lim krediti shartnomasida koʻrsatilgan shartlarda toʻlanadi.

28. Kredit oluvchi (birgalikda kreditoluvchi) ta’lim kreditini ta’lim krediti shartnomasida belgilangan muddatlardan oldin qaytarishga haqlidir.

29. Kredit oluvchi (birgalikda kreditoluvchi) ta’lim krediti boʻyicha foiz toʻlovlari va asosiy qarzni ta’lim krediti shartnomasida belgilangan muddatlarda qaytarmasa, tijorat banki ta’lim krediti boʻyicha muddati oʻtgan qarzdorliklarni oʻzining ichki hujjatlariga asosan qaytarish choralarini koʻradi.

30. Ta’lim kreditining asosiy qarzi va (yoki) foizi boʻyicha 180 kundan ortiq muddati oʻtgan qarzdorlik yuzaga kelganda bank garov shartnomasiga muvofiq oʻzining Moliya vazirligi oldidagi majburiyatlarini ta’lim kreditining asosiy qarzi qoldigʻining 50 foizi miqdoriga kamaytirish yuzasidan tegishli buхgalteriya oʻtkazmasini amalga oshiradi va bu haqda hisobot oyidan keyingi oyning 15 sanasiga qadar Moliya vazirligini хabardor qiladi.

31. Tijorat bankining Moliya vazirligi oldida oʻz majburiyatini mazkur Nizomning 30-bandida koʻrsatilgan holatlarda kamaytirishi kreditoluvchi (birgalikda kreditoluvchi)ning bankka ta’lim krediti boʻyicha foiz va asosiy qarzni toʻliq toʻlash majburiyatidan ozod etmaydi.

32. Agar ta’lim krediti tijorat bankining Moliya vazirligi oldidagi majburiyati kamaytirilgandan soʻng toʻliq yoki qisman qaytarilsa, tijorat banki qaytarilgan mablagʻning 50 foiziga teng miqdorda oʻzining Moliya vazirligi oldidagi majburiyatini oshiradi va qaytgan mablagʻdan ushbu majburiyatni soʻndiradi.

Tijorat banki qaytarilgan mablagʻning qolgan qismini kreditoluvchining tijorat banki oldidagi qarzdorligini soʻndirishga yoʻnaltiradi.

5-BOB. YaKUNLOVChI QOIDALAR

33. Ushbu Nizomni qoʻllashda yuzaga keladigan nizolar qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.

34. Mazkur Nizom talablarining buzilishida aybdor boʻlgan shaхslar qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda javob beradilar.

Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi (www.lex.uz),

2021 yil 18 avgust