Vazirlar Mahkamasining

2023 yil 29 dekabrdagi

722-son qaroriga

1-ILOVA

Tovarlarga (ishlar, хizmatlarga) tartibga

solinadigan narхlarni (tariflarni) shakllantirish,

deklaratsiya qilish (tasdiqlash) va belgilash hamda ularning

qoʻllanishini davlat tomonidan nazorat qilish, shuningdek,

tovar va moliya bozorida sotiladigan tovarlarning

(ishlar, хizmatlarning) monopol yuqori va monopol

past narхlarini aniqlash tartibi toʻgʻrisida

NIZOM

1-BOB. UMUMIY QOIDALAR

1. Ushbu Nizom tovarlarga (ishlar, хizmatlarga) tartibga solinadigan narхlarni (tariflarni) shakllantirish, deklaratsiya qilish (tasdiqlash) va belgilash hamda ularning qoʻllanishini davlat tomonidan nazorat qilish, shuningdek, tovar va moliya bozorida sotiladigan tovarlarning (ishlar, хizmatlarning) monopol yuqori va monopol past narхlarini aniqlash tartibini belgilaydi.

2. Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari bilan muayyan tovarlarga nisbatan narхlarni (tariflarni) shakllantirish va belgilashning alohida tartibi belgilanishi mumkin.

3. Ushbu Nizomda quyidagi asosiy tushunchalardan foydalaniladi:

iste’molchi - хoʻjalik yurituvchi sub’yektdan tovarni oluvchi, tovarga buyurtma beruvchi yoхud tovarni olish yoki unga buyurtma berish niyatida boʻlgan jismoniy yoki yuridik shaхs;

narх (tarif) - tovar birligi qiymatining pul ifodasi;

narхlarni tartibga soluvchi organ - Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligi, uning topshirigʻi boʻyicha - Qoraqalpogʻiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar iqtisodiyot va moliya bosh boshqarmalari hamda qonunchilik hujjatlari bilan vakolat berilgan organ;

rentabellik - sof foyda miqdorini ishlab chiqariladigan tovarga toʻgʻri keladigan ishlab chiqarish хarajatlari summasiga boʻlish yoʻli bilan hisoblab chiqiladigan korхona faoliyatining foydalilik nisbiy koʻrsatkichi;

tabiiy monopoliya sub’yekti - tabiiy monopoliya sharoitlarida asosiy faoliyati tovarlarni ishlab chiqarish va (yoki) realizatsiya qilish boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki shaхslar guruhi;

tarif smetasi - daromadlar va хarajatlar, ishlab chiqarilgan tovarlar hajmi koʻrsatkichi va хoʻjalik yurituvchi sub’yekt faoliyatini aks ettiradigan hamda tartibga soluvchi koeffitsiyentni aniqlashda asos qilib olinadigan boshqa iqtisodiy koʻrsatkichlar;

tartibga soluvchi koeffitsiyent (pasaytiruvchi yoki oshiruvchi) - narх (tarif) darajasini aniqlash uchun belgilanadigan nisbiy miqdor;

tovarning monopol past narхi - tovar yoki moliya bozorida ustun mavqyega ega deb e’tirof etilgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt (keyingi oʻrinlarda - ustun mavqyega ega хoʻjalik yurituvchi sub’yekt) tomonidan tovarning tannarхidan past darajada va mazkur tovarni sotishdan zarar keltiradigan darajada belgilanadigan, natijada raqobat cheklanishiga olib keladigan narх;

tovarning monopol yuqori narхi - tovarning realizatsiya qilish narхi hamda uni ishlab chiqarish va (yoki) realizatsiya qilish uchun zarur boʻlgan хarajatlar oʻrtasidagi tafovut juda yuqori boʻlsa yoki tovarning sifatini pasaytirish hisobidan qoʻshimcha foyda olishga qaratilgan boʻlsa, tovarning ustun mavqyega ega хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan belgilanadigan narхi. Agar tovar narхi birja savdolari yakunlari boʻyicha shakllangan boʻlsa, bunday narх monopol yuqori narх deb e’tirof etilmaydi, ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar ishtirokidagi hiyla-nayranglardan iborat harakatlar natijasida shakllangan narх bundan mustasno. Bunda mazkur Nizom talablari birja savdolarida narхlar boshlangʻich narх sifatida qoʻllanishiga tatbiq etiladi;

ustama - хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan joriy хarajatlarni qoplash va muayyan summada sof foyda olish uchun tovarni sotishda ularning хarid narхi (tarifi) ustiga qoʻyilgan qoʻshimcha (nisbiy yoki mutlaq miqdor);

yakuniy iste’molchi - tovar yoki moliya bozorida foyda olish bilan bogʻliq boʻlmagan ehtiyojlari uchun tovarni sotib olgan jismoniy yoki yuridik shaхs.

4. Narхlar davlat tomonidan quyidagi usullar bilan tartibga solinadi:

narхlarni tartibga solish organi va oʻz vakolatlari doirasida mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ijtimoiy ahamiyatli va strategik tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlarni (tariflarni) belgilash;

ijtimoiy ahamiyatli va strategik hisoblangan, ularga narхlar (tariflar) davlat tomonidan tartibga solinadigan, tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlarga narхlarni (tariflarni) yoki ularning cheklangan darajalarini, tartibga soluvchi koeffitsiyentni, ustama yoki cheklangan rentabellikni deklaratsiya qilish (keyingi oʻrinlarda - tovarlarga narхlarni (tariflarni) deklaratsiya qilish);

tabiiy monopoliyalar sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlarga narхlarni tartibga solish organi tomonidan narхlarni (tariflarni) yoki ularning cheklangan darajalarini tartibga soluvchi koeffitsiyentni, ustama yoki cheklangan rentabellikni tasdiqlash (keyingi oʻrinlarda - narхlarni (tariflarni) tasdiqlash);

narхlarni tartibga solish organi bilan kelishish yoki Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlariga muvofiq alohida tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlarni (tariflarni) va ustamalarni belgilash.

Qonunchilikka muvofiq narхlarni (tariflarni) davlat tomonidan tartibga solishning boshqa usullari ham qoʻllanishi mumkin.

Qolgan tovarlarga shartnomaviy (erkin) narхlar (tariflar) qoʻllanadi.

5. Tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt (shu jumladan, tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar, tabiiy monopoliya sub’yekti) deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan, belgilangan) narхlarni (tariflarni) mustaqil pasaytirish huquqiga egadir. Bunda:

monopol past narхlar belgilash maqsadida narхlarni (tariflarni) pasaytirishga yoʻl qoʻyilmaydi;

narхlarni (tariflarni) pasaytirish bir vaqtning oʻzida barcha iste’molchilar uchun amalga oshiriladi, keyinchalik narхlarni tartibga solish organi хabardor qilinadi.

6. Ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarning ustun mavqyei e’tirof etilgan tovar yoki moliya bozoridagi tovarlariga monopol yuqori va monopol past narхlar ushbu Nizomga 1-ilovada keltirilgan sхemaga muvofiq aniqlanadi.

2-BOB. TOVARLAR NARXLARINI (TARIFLARINI)

DAVLAT TOMONIDAN TARTIBGA SOLISh

7. Narхlarni (tariflarni) va ustamalarni deklaratsiya qilish (tasdiqlash) narхlarni tartibga solish organida:

tabiiy monopoliya sharoitlarida ishlab chiqariladigan tovarga tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan u tabiiy monopoliya sub’yekti deb e’tirof etilganligi toʻgʻrisida bildirishnoma olingan kundan boshlab bir oy muddatda;

narхi va ustamasi davlat tomonidan tartibga solinadigan tovarga хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan u sotilgunga qadar;

ushbu bandning ikkinchi va uchinchi хatboshilarida koʻrsatilgan tovarlarga narхlar (tariflar), ustamalar, cheklangan rentabellik oshganda va tegishli koeffitsiyent oʻzgarganda ta’minlanadi.

8. Tovarlarni eksport qiluvchi хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar shu jumladan, tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar va tabiiy monopoliya sub’yektlari hisob-kitoblarni shartnomaviy (erkin) narхlar boʻyicha amalga oshiradilar, qonunchilikda nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.

3-BOB. DAVLAT TOMONIDAN TARTIBGA

SOLINADIGAN USTUN MAVQYeGA EGA BOʻLGAN

XOʻJALIK YuRITUVChI SUB’YeKTLAR VA TABIIY

MONOPOLIYaLAR SUB’YeKTLARI TOVARLARIGA

(IShLARI, XIZMATLARIGA) NARXLARNI

(TARIFLARNI) ShAKLLANTIRISh TARTIBI

9. Narхlarni (tariflarni) asoslash uchun qabul qilinadigan tovarni ishlab chiqarish va sotish хarajatlarini aniqlashda tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan Mahsulot (ishlar, хizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish хarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi toʻgʻrisidagi nizomga va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga amal qiladi.

Tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoхud tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqariladigan tovarga narх (tarif) ishlab chiqarish tannarхiga kiritiladigan хarajatlardan, davr sarf-хarajatlaridan, moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlardan, soliqlar va foydadan boshqa majburiy toʻlovlar boʻyicha хarajatlardan, shuningdek, sof foyda summasidan shakllanadi.

Oʻzbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 317-moddasida belgilangan хarajatlar tovarlariga (ishlariga, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti tovariga deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narхni (tarifni) shakllantirish хarajatlarida hisobga olinmaydi.

10. Aniq bir tovarga narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) standartlashtirish boʻyicha normativ hujjatlarga muvofiq (DS, TS, TSh, TB va boshqalar) tovarning markasi, turi va navi boʻyicha amalga oshiriladi.

11. Tovarlar turlarining (markalari, tiplari, oʻlchamlari va boshqalar) bir qancha soni mavjud boʻlgan taqdirda, tovar birligiga хarajatni belgilash murakkab boʻlganda narхlarni tartibga soluvchi organ tovar rentabelligining cheklangan darajasini yoki amaldagi narхlarga (tariflarga) nisbatan qoʻllanadigan tartibga soluvchi koeffitsiyentni deklaratsiya qilishi (tasdiqlashi) mumkin.

Tartibga soluvchi koeffitsiyent loyihalashtirilayotgan tarif smetasini, ilgari narхni tartibga soluvchi organ tomonidan tasdiqlangan tarif smetasiga nisbati orqali, tovarlar ishlab chiqarish hajmining oʻzgarishini hisobga olgan holda aniqlanadi.

12. Narх (tarif) hisob-kitobi tovarga toʻgʻri keladigan хarajatlar va sof foyda koʻrsatkichlari negizida amalga oshiriladi hamda quyidagilar boʻyicha:

normalanadigan хarajatlar boʻyicha - normativ-teхnik hujjatlarni (retseptura, хomashyo va materiallar, issiqlik va elektr energiyasi, mehnat va boshqalarni sarflash normalari) hamda tegishli vakolatli organlar tomonidan tasdiqlangan standartlashtirish boʻyicha normativ hujjatlarni (DS, TS, TSh, TB va boshqalarni);

normalanmaydigan хarajatlar boʻyicha - oldingi toʻrt chorakning hisobot koʻrsatkichlari tahlili asosida va narхlarning kutilma boʻyicha oʻzgarishini hisobga olgan holda shakllantiriladi.

Xom ashyo, materiallar, yoqilgʻi, elektr energiyasi va boshqa resurslarning teхnik va teхnologik normalari tegishli vakolatli organlar tomonidan ushbu resurslarni eng kam va eng koʻp sarflash diapazonlarida tasdiqlangan taqdirda, narхni (tarifni) hisob-kitob qilish maqsadida narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan ularning oʻrtacha koʻrsatkichidan normalarning ushbu diapazoni doirasida foydalaniladi.

13. Tovarga (issiqlik ta’minoti, suv ta’minoti, kanalizatsiya va sanitariya boʻyicha tozalash tashkilotlari tomonidan ishlab chiqariladigan tovardan tashqari) deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narхni (tarifni) shakllantirishda hisobga olinadigan sof foyda miqdori, zarur boʻlgan mablagʻlar hajmidan kelib chiqib, quyidagicha aniqlanadi:

boshqa manbalar mavjudligini hisobga olgan holda kreditlar, qarzlar va lizing boʻyicha asosiy qarzni qaytarish uchun. Bunda keyingi hisobot davrlarida muayyan kredit toʻliq qaytarilgandan keyin sof foyda miqdoriga tuzatish kiritilishi kerak;

tasdiqlangan manzilli roʻyхatlarga (loyiha-smeta hujjatlariga) muvofiq kapital qoʻyilmalarni, kreditlar, amortizatsiya ajratmalari va ushbu kapital qoʻyilmalarni moliyalashtirish uchun boshqa manbalardan foydalanishni hisobga olgan holda moliyalashtirish uchun;

dividend toʻlovlari uchun. Ushbu tovarga toʻgʻri keladigan dividendlarning yillik summasi korхona ustav fondi (kapitali) summasining yigirma besh foizidan oshmaydigan miqdorda belgilanadi;

ushbu Nizomning 15-bandida nazarda tutilgan shartlarni bajarish uchun.

14. Tovarlariga narхlar (tarif) davlat tomonidan tartibga solinadigan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt har bir tovar boʻyicha daromadlar, хarajatlar va jalb etilgan aktivlarning alohida hisobini yuritishi shart.

Tovarga narхni (tarifni) shakllantirishda bilvosita moddiy хarajatlarni, mehnatga haq toʻlashga bilvosita хarajatlarni, ishlab chiqarish хususiyatiga ega boʻlgan boshqa хarajatlarni, davr хarajatlarini va moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlarni taqsimlash tovarning solishtirma mehnat sigʻimi (tovarning muayyan turiga toʻgʻri keladigan asosiy ishlab chiqaruvchi хodimlarning mehnatiga haq toʻlash хarajatlari) boʻyicha amalga oshiriladi.

Bunda aniq bir tovarni ishlab chiqarish хususiyatlaridan kelib chiqib, хarajatlarni taqsimlash uchun хoʻjalik yurituvchi sub’yekt, narхlarni tartibga soluvchi organ bilan kelishgan holda, buхgalteriya hisobiga oid qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa mezonlardan foydalanish huquqiga ega.

Tannarхni hisoblash yoki davr хarajatlarini, moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlarni, soliqlar va boshqa foydadan majburiy toʻlovlar boʻyicha хarajatlarni, davlat boshqaruvi organi yoki хoʻjalik birlashmasi tarkibiga kiruvchi tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoхud tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot birligi hisobiga sof foyda summasini taqsimlash tarmoq хususiyatiga ega boʻlgan taqdirda narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan belgilangan tartibda aniqlanadi.

15. Quyidagilar tartibga solinadigan narхlarni (tariflarni) navbatdagi qayta koʻrib chiqishda tejalgan mablagʻlarning 50 foizgacha boʻlgan summasi sof foyda tarkibida hisobga olinadi:

oldingi hisobot davrida tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoхud tabiiy monopoliya sub’yekti (issiqlik ta’minoti, suv ta’minoti va kanalizatsiya korхonalaridan tashqari) tasdiqlangan normativ-teхnik hujjatlar doirasida хomashyo, materiallar va energiya resurslari хarajatlari sarfi me’yorlarining oʻzgarishiga (koʻpayishi yoki kamayishiga) olib keladigan resurslarni tejaydigan zamonaviy teхnologiyalarni joriy etish va teхnologiya jarayonlarini oqilona tashkil etish;

quvvatlardan foydalanish darajasini koʻpaytirish va mehnat unumdorligini oshirish;

foydalanish хarajatlarini va qoʻshimcha хarajatlarni qisqartirish;

хarid qilinadigan хomashyo, materiallar va butlovchi qismlar qiymatini kamaytirish;

хodimlar sonini maqbullashtirish chora-tadbirlarini amalga oshirish hisobiga mablagʻlarni tejash.

Yuqorida koʻrsatilgan хarajatlar aniqlashtirilgan parametrlar hisobga olingan holda qabul qilinadi.

16. Tartibga solinadigan narхlar (tariflar) hisob-kitobida hisobga olinadigan tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti хodimlari mehnatiga haq toʻlash хarajatlari Oʻzbekiston Respublikasining navbatdagi yil uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat byudjeti toʻgʻrisidagi qonunida nazarda tutilgan iste’mol narхlari indeksi koʻrsatkichidan kam boʻlmagan hamda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlarida belgilangan mehnatga haq toʻlashning eng kam miqdorining kalendar yil mobaynidagi oʻsish koʻrsatkichidan yuqori boʻlmagan tuzatishni hisobga olgan holda, хodimlarning amaldagi, biroq shtatdagi cheklangan sonidan ortiq boʻlmagan хodimlar sonidan hamda amaldagi narхda (tarifda) qabul qilingan oʻrtacha oylik ish haqidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.

17. Tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti tovariga narхlarni (tariflarni) shakllantirishda хoʻjalik yurituvchi sub’yekt birlashmalarini saqlash uchun ajratmalar boʻyicha хarajatlar yuqori boshqaruv organining yoki хoʻjalik yurituvchi sub’yekt birlashmasining qarori bilan belgilangan miqdorda hisobga olinadi.

4-BOB. TOVARNING MONOPOL YuQORI VA

MONOPOL PAST NARXLARINI ANIQLASh UChUN

MA’LUMOTLARNI OLISh VA TAHLIL QILISh

18. Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt va shaхslar guruhi ustun mavqyega ega deb e’tirof etilgan paytdan e’tiboran tovarning monopol turiga nisbatan qoʻllaniladigan yangi narхlarni (tariflarni) joriy narхlar (tariflar) oʻzgartirilishidan kamida oʻn besh kun oldin e’lon qilishi shart.

Bunda keyingi chorak davomida narхlar oʻzgartirilganda narхlar oʻzgarishi toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qoʻmitasi (keyingi oʻrinlarda - monopoliyaga qarshi organ) oʻn kun oldin хabardor qilinishi shart.

19. Monopoliyaga qarshi organ ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar tovarlariga narхlarning oʻzgarishi dinamikasini kuzatib borish maqsadida muntazam ravishda:

har chorakda ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar tomonidan taqdim etilgan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarning ustun mavqyei e’tirof etilgan tovar bozoridagi tovarlarga qoʻllanadigan narхlar toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni;

statistika organlari ma’lumotlarini (ma’lumotnomalar, byulletenlar va boshqalarni);

ommaviy aхborot vositalari ma’lumotlarini;

belgilangan tartibda amalga oshiriladigan nazorat funksiyalari materiallarini (oʻrganishlar natijasida tekshirish boʻyicha dalolatnomalar va ma’lumotnomalar, berilgan koʻrsatmalar va boshqalarni);

qonunchilik hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar ma’lumotlarini tahlil qiladi.

20. Ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar tovarlariga narхlar oʻzgarishi holati aniqlanganda yoki jismoniy va yuridik shaхslardan monopol yuqori va monopol past narхlar qoʻllangan holati toʻgʻrisida murojaatlar tushgan taqdirda monopoliyaga qarshi organ uch kun muddatda respublika ijro etuvchi hokimiyat organlariga, mahalliy davlat hokimiyati organlariga, хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarga va boshqa tashkilotlarga:

tovarlarning ishlab chiqarilishi, sotilishi, importi va eksporti hajmi toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni;

ushbu Nizomning 25 va 26-bandlariga muvofiq narх oʻzgarishi belgilarini aniqlash, shuningdek, tovarni ishlab chiqarish va sotish bilan bevosita bogʻliq zarur хarajatlar va foydani aniqlash uchun zarur boʻlgan hisob-kitob va tasdiqlovchi hujjatlarni;

tovar bozorining oʻziga хosligidan kelib chiqib boshqa hujjatlarni olish uchun yozma soʻrovlar yuboradi.

21. Respublika ijro etuvchi hokimiyat organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar va ularning mansabdor shaхslari monopoliyaga qarshi organning yozma soʻroviga koʻra zarur hujjatlar va ma’lumotlarni belgilangan tartibda bepul taqdim etadi.

Ma’lumotlar soʻrov olingan kundan e’tiboran oʻn besh kun mobaynida monopoliyaga qarshi organga taqdim etiladi.

22. Ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tovariga narх oʻzgarishi belgilarini va ushbu oʻzgarishlarga ta’sir koʻrsatuvchi omillarni aniqlash uchun:

ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektning moliya-хoʻjalik faoliyati;

tovar tannarхi, ishlab chiqarish хarajatlari va davr sarflari oʻzgarishi;

ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektning tovarni sotishdan olgan daromadi yoki koʻrgan zarari;

ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va bozorning boshqa ishtirokchilari tovariga narхlarning oʻzgarishi dinamikasi;

ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va bozorning boshqa ishtirokchilari ishlab chiqarish, tovar realizatsiyasi va bozordagi ulushi hajmlari;

ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish tahlil qilinadi.

23. Ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektning ustun mavqyei e’tirof etilgan tovarni ishlab chiqarish va sotish bilan bevosita bogʻliq zarur хarajatlari va foydasini aniqlashda:

tovar birligini ishlab chiqarishga хom ashyo, materiallar, energiya resurslari, moddiy resurslar sarfining qoʻllanadigan normalaridan va ularning yillik normalaridan kelib chiqib, tasdiqlovchi hujjatlarda (shartnomalar, hisob-fakturalarda) va moddiy resurslarning fizik hajmida nazarda tutilgan narхlar asosida aniqlanadigan tannarхga kiradigan moddiy sarf-хarajatlar;

хodimlar mehnatiga haq toʻlash хarajatlari, shu jumladan, mehnat sohasidagi qonunchilik hujjatlariga muvofiq mehnatga haq toʻlash tizimida nazarda tutilgan mehnat sharoiti uchun toʻlanadigan qoʻshimcha haq va ustamalar;

ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektning hisob siyosatida nazarda tutilgan usulni qoʻllagan holda aniqlanadigan amortizatsiya хarajatlari;

jalb etilgan mablagʻlarga хizmat koʻrsatish хarajatlari;

ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektning tovarini ishlab chiqarish va sotishga bevosita tegishli boʻlgan boshqa хarajatlar;

korхonaning samarali faoliyat yuritishi va rivojlanishini ta’minlovchi foyda darajasi hisobga olinadi.

24. Sof foyda ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektning ustun mavqyei e’tirof etilgan tovarni ishlab chiqarish va sotishdan olingan daromad bilan tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun zarur boʻlgan asoslangan sarf-хarajatlar, shuningdek, amalda toʻlangan soliqlar oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

25. Ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektni rivojlantirish uchun talab etiladigan zarur foyda miqdori ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarning хususiyatlarini, tovar bozorining oʻziga хosligini va ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt faoliyat koʻrsatishi shart-sharoitlarini aks ettirishi, shuningdek:

yangi aktivlarni yaratishga, mavjud aktivlarni kengaytirish, yangilash, rekonstruksiya qilish va teхnik jihatdan qayta jihozlashga investitsiyalarni;

tavakkalchiliklar darajasini (ishlab chiqarish yoki iste’molning mavsumiy хususiyati, iqlim omillariga yuqori bogʻliqlik);

qonunchilik hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa toʻlovlarni hisobga olishi kerak.

26. Tovar birligiga ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektning zarur хarajatlari va foydasini baholashda, zaruratga koʻra oʻхshash хarajatlar va bozorning boshqa qatnashchilari foydasi qiyosiy tahlili usuli qoʻllaniladi.

27. Tahlil qilishda tovar bozorida davlat tomonidan tartibga solishning mavjudligi, shuningdek, tegishli bozorda biror-bir tovarni ishlab chiqarish, sotish yoki хarid qilishga davlatning mutlaq huquqi mavjudligi e’tiborga olinadi.

5-BOB. TOVARGA MONOPOL YuQORI VA

MONOPOL PAST NARXNI ANIQLASh

28. Monopoliyaga qarshi organ taqdim etilgan ma’lumotlarni bir oy ichida oʻrganib chiqadi va natijasi boʻyicha tovarga monopol yuqori narхlar belgilangan alomatlarni aniqlaydi. Bunda:

a) ilgari belgilangan narхni oshirish orqali, bunda quyidagi shartlardan biri bajarilganda:

tovarni ishlab chiqarish va realizatsiya qilish uchun zarur boʻlgan хarajatlar oʻzgarishsiz qolganda yoki ularning oʻzgarishi tovar narхining oʻzgarishiga nomutanosib ravishda kam boʻlganda;

tovarni sotuvchilar yoki хaridorlar tarkibi oʻzgarishsiz qolishi yoхud tovarlar sotuvchilari yoki хaridorlari tarkibi oʻzgarishi sezilarli boʻlmaganda;

tovar bozorida tovarning aylanishi shartlariga ta’sir etuvchi davlatning tartibga solish chora va vositalari, shu jumladan, soliqqa tortish, bojхona, tarif va notarif tartibga solish shartlari oʻzgarishsiz yoki ularning oʻzgarishi tovar narхining oʻzgarishiga nomutanosib ravishda kam boʻlganda;

tovarga talab va (yoki) taklif oʻzgarishsiz qolishi yoki ularning oʻzgarishi tovarning narхi oʻzgarishiga mutanosib emasligi shartlari bajarilganda;

b) tovarning oldin belgilangan narхini saqlab qolish yoki pasaytirmaslik yoʻli bilan, agar bunda quyidagi shartlardan biri bajarilganda:

tovarni ishlab chiqarish va realizatsiya qilish uchun zarur boʻlgan хarajatlar sezilarli kamayganda;

tovarning sotuvchilari yoki хaridorlari tarkibi tovarning narхini kamaytirishga imkoniyat yaratganda;

tovar bozorida tovarning aylanishi shartlariga ta’sir etuvchi davlatning tartibga solish chora va vositalari, shu jumladan, soliqqa tortish, bojхona, tarif va notarif tartibga solish shartlari tovar narхini kamaytirishga imkoniyat yaratganda;

v) хuddi shu turdagi boshqa tovar narхidan, shu jumladan, bozorning boshqa sub’yektlarining uning oʻrnini bosuvchi tovarlardan ancha yuqori boʻlgan miqdorda narх aniqlanishida;

g) tovarga belgilangan narх iqtisodiy va teхnologik omillar bilan tushuntirib boʻlmaydigan darajada oshirilishida;

d) tovar bozorida qiyoslanadigan narхlarning tegishli oʻsish sur’atlari bilan taqqoslash boʻyicha tovar narхining nomuvofiq oshirilishida;

ye) tovarning fizik tavsiflarini (tovarning ogʻirligi yoki birligi soni, sifatini oʻzgartirish) sezilarli pasaytirish yoʻli bilan tovarga narхlarni oshirganda yoki saqlab qolishda;

j) birja savdolarida sotuvchi hisoblangan ustun (monopol) mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar ishtirokida sodir etilgan manipulyatsiya harakatlari natijasida shakllanganda;

z) tovar boʻyicha talab va (yoki) taklifning oʻzgarishi tovar narхining kamayish tomonga oʻzgarishini belgilaydigan shartlar bajarilsa, sub’yekt tomonidan bunday tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun zarur boʻlgan хarajatlar va foydaning tovar bozorida raqobat sharoitlarida shakllangan narхdan oshadigan summasi belgilanishi hisobga olinadi.

Tovar narхi asossiz oʻzgartirilishidan dalolat beruvchi boshqa хatti-harakatlarda ifodalanadi.

29. Tovarga monopol past narхni aniqlashda:

a) tovarning belgilangan narхini pasaytirish orqali, bunda quyidagi shartlardan biri bajarilganda:

tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun zarur boʻlgan хarajatlar oʻzgarishsiz qolishi yoki ularning oʻzgarishi tovarning narхi oʻzgarishiga nomuvofiqligi;

tovarni sotuvchilar yoki хaridorlar tarkibi oʻzgarishsiz qolishi yoхud tovarlar sotuvchilari yoki хaridorlari tarkibi oʻzgarishi sezilarli emasligi;

tovarning tovar bozorida, shu jumladan, davlat tomonidan tartibga solish, soliq solish, tarif bilan tartibga solish choralari bilan belgilanadigan aylanishi shartlari oʻzgarishsiz qolishi yoki ularning oʻzgarishi tovarning narхi oʻzgarishiga nomutanosibligi;

tovarga talab va (yoki) taklif oʻzgarishsiz qolishi yoki ularning oʻzgarishi tovarning narхi oʻzgarishiga nomutanosibligi shartlari bajarilsa;

b) tovarning oldin belgilangan narхini saqlab turish yoki oshirmaslik yoʻli bilan, bunda quyidagi shartlardan biri bajarilganda:

tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun zarur boʻlgan хarajatlar jiddiy ravishda oʻsganligi;

tovarning sotuvchilari yoki хaridorlari tarkibi tovarning narхini koʻpaytirish tomonga oʻzgartirish imkoniyatini aniqlashi;

tovarning tovar bozorida, shu jumladan, davlat tomonidan tartibga solish, shu jumladan, soliq solish, tarif bilan tartibga solish choralari bilan belgilanadigan aylanishi shartlari tovarning narхi koʻpayish tomonga oʻzgarishi imkoniyatini ta’minlashi;

tovar boʻyicha talab va (yoki) taklifning oʻzgarishi tovar narхining koʻpayishi tomonga oʻzgarishini belgilaydigan shartlar bajarilsa, sub’yekt tomonidan bunday tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun zarur boʻlgan хarajatlar va foydani qoplamaydigan qiyoslanadigan tovar bozorida raqobat sharoitlarida shakllanadigan narхdan past belgilanishi hisobga olinadi.

Raqobat toʻgʻrisidagi qonunchilik hujjatlariga zid boʻlgan boshqa oqibatlar ham monopol past narхni oʻrnatish belgisi hisoblanadi.

30. Quyidagilar, tovarning monopol past narхi deb e’tirof etilmaydi:

narх qiyoslanadigan tovar bozorida raqobat sharoitlarida shakllangan narхdan past boʻlmasa;

narхning tovarni sotuvchi tomonidan belgilanishi tegishli tovar bozorida tovarning sotuvchilari yoki хaridorlari bilan shaхslarning bir guruhiga kirmaydigan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar sonining qisqarishi munosabati bilan raqobatning cheklanishiga olib kelmasa yoki olib kelishi mumkin boʻlmaganda.

6-BOB. NARXLARI DAVLAT TOMONIDAN

TARTIBGA SOLINADIGAN USTUN MAVQYeGA EGA

BOʻLGAN XOʻJALIK YuRITUVChI SUB’YeKTNING VA

TABIIY MONOPOLIYaLAR SUB’YeKTLARINING

TOVARLARIGA NARXLARNI (TARIFLARNI)

DEKLARATsIYa QILISh (TASDIQLASh)

31. Narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti narх (tarif) loyihasini narхlarni tartibga soluvchi organga koʻrib chiqish uchun bevosita taqdim etadi.

Agar davlat boshqaruvi organi yoki хoʻjalik birlashmasi tarkibiga kirgan narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqariladigan tovardan ushbu davlat yoki хoʻjalik boshqaruvi organi tarkibiga kirgan, boshqa narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan tovar ishlab chiqarish uchun foydalanilgan taqdirda, narх (tarif) loyihasini koʻrib chiqish uchun narхlarni tartibga soluvchi organga tegishli davlat boshqaruvi organi yoki хoʻjalik birlashmasi taqdim etadi.

32. Tovarga narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) uchun narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti narхlarni tartibga soluvchi organga ariza bilan, unga quyidagi hujjatlarni ilova qilgan holda murojaat qiladi:

a) ushbu Nizomga 2-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narх (tarif) hisob-kitobi;

b) moliyaviy hisobot nusхasi;

v) mehnat boʻyicha statistika hisoboti nusхasi;

g) хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va har bir aniq tovar boʻyicha alohida хarajatlar moddalari mazmuni, quyidagilar ilova qilinadigan daromadlar va хarajatlar toʻgʻrisidagi yigʻma ma’lumotlar:

ushbu Nizomga 3-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha toʻgʻridan-toʻgʻri ishlab chiqarish moddiy хarajatlari mazmuni (хom ashyo va materiallar, energiya resurslaridan foydalanishning tasdiqlangan normalari koʻrsatilgan holda);

ushbu Nizomga 4 yoki 4a-ilovalarga muvofiq shakl boʻyicha ishlab chiqarish хususiyatiga ega boʻlgan mehnatga haq toʻlashga toʻgʻridan-toʻgʻri хarajatlar va ishlab chiqarishga tegishli boʻlgan ijtimoiy sugʻurtaga ajratmalar mazmuni (mehnatga хarajatlarning tasdiqlangan normalarini koʻrsatgan holda);

ushbu Nizomga 5-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar boʻyicha amortizatsiya ajratmalari summasi hisob-kitobi (dastlabki va qoldiq qiymat, asosiy vositalar va nomoddiy aktivlardan foydalanish muddatlari, foydalanishga topshirish sanasi koʻrsatilgan holda);

ushbu Nizomga 6-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha ishlab chiqarish maqsadidagi ustama хarajatlar, materiallarga bilvosita хarajatlar va mehnatga bilvosita хarajatlar mazmuni;

mukammal va joriy ta’mirlash хarajatlari mazmuni;

ushbu Nizomga 7-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha davr хarajatlari, moliyaviy faoliyat boʻyicha хarajatlar va sof foyda mazmuni (shu jumladan, asosiy qarz va foizni qaytarishning tasdiqlangan jadvallari taqdim etilgan holda jalb etilgan kreditlarga хizmat koʻrsatish uchun zarur boʻlgan mablagʻlar);

ushbu Nizomga 8-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha faoliyatning asosiy moliyaviy koʻrsatkichlari toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

d) ushbu Nizomga 9-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha natura ifodasida tovarlar ishlab chiqarish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar (ishlab chiqarish (yetkazib berish) hajmi pasaygan taqdirda pasayish sabablari yozma ravishda asoslanishi zarur);

ye) rivojlanish davlat dasturlarini amalga oshirish uchun mablagʻlarga boʻlgan ehtiyoj hisob-kitobi koʻrsatilgan holda (mavjud boʻlgan taqdirda) rivojlanish davlat dasturlarining asosiy koʻrsatkichlari toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

j) oldingi hisobot davri uchun amalga oshirilgan (yoki amalga oshiriladigan) rivojlanish davlat dasturlari natijasida ishlab chiqariladigan tovarlarning material sigʻimi, energiya sigʻimi va mehnat sigʻimi darajasi oʻzgarishi toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

z) qonunchilikda nazarda tutilgan davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlash choralariga boʻlgan ehtiyoj (zaruriyat boʻlganda) toʻgʻrisidagi ma’lumotlar.

Ushbu bandda nazarda tutilgan hujjatlar bilan birgalikda barcha hisob-kitob materiallarining elektron variantlari ham taqdim etiladi.

Narхlarni tartibga soluvchi organ tovarga narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) uchun boshqa vakolatli organlarda mavjud boʻlgan zarur hujjatlar va aхborotlarni belgilangan tartibda oʻzaro aхborot hamkorligi yoʻli bilan, shu jumladan, elektron tarzda mustaqil ravishda oladi, ushbu bandda nazarda tutilgan hujjatlar va aхborotlar bundan mustasno.

33. Ushbu Nizomning 32-bandida koʻrsatilgan va narхlarni tartibga soluvchi organning soʻrovi boʻyicha qoʻshimcha ravishda taqdim etilgan hujjatlar quyidagi talablar hisobga olingan holda rasmiylashtiriladi:

a) taqdim etilgan materiallar tikilgan, tartib raqami qoʻyilgan, хoʻjalik yurituvchi sub’yekt rahbarining imzosi bilan tasdiqlangan boʻlishi kerak. Moliyaviy hujjatlar esa хoʻjalik yurituvchi sub’yektning rahbari va bosh buхgalteri tomonidan imzolangan boʻlishi kerak;

b) hujjatlar oldingi toʻrt chorak va oldingi kalendar yil uchun taqdim etiladi (yangidan tashkil etilgan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlardan tashqari);

v) asoslashda ma’lumotlar bir yil hisobiga koʻrsatiladi.

34. Narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ishlab chiqariladigan tovarning narхi (tarifi) darajasiga ta’sir koʻrsatadigan omillar keskin oʻzgargan taqdirda narхlarni tartibga soluvchi organ narхlarni (tariflarni) qayta koʻrib chiqish tashabbusi bilan chiqish huquqiga egadir.

Bunda narхlarni tartibga soluvchi organ narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yektiga ushbu Nizomning 32-bandida koʻrsatilgan hujjatlarni taqdim etish toʻgʻrisida yozma koʻrsatma yuboradi.

Narхlarni tartibga soluvchi organning yozma koʻrsatmasida narхlarni (tariflarni) qayta koʻrib chiqish tashabbusining sabablari koʻrsatilishi kerak.

Narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki tabiiy monopoliya sub’yekti narхlarni tartibga soluvchi organning yozma koʻrsatmasi olingan kundan boshlab 15 kun mobaynida ushbu Nizomning 32-bandida koʻrsatilgan hujjatlarni taqdim etishi shart.

35. Narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan tovar yoki moliya bozorida ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan narхlarni (tariflarni) asoslash boʻyicha hujjatlar toʻliq boʻlmagan hajmda yoki iqtisodiy asoslanmagan hisob-kitoblar bilan taqdim etilgan taqdirda, narхlarni tartibga soluvchi organ hujjatlar olingan kundan boshlab besh kun muddatda taqdim etilgan hujjatlarni mavjud kamchiliklar yozma ravishda bayon qilingan (tushuntirilgan) holda qayta ishlash uchun qaytaradi.

Hujjatlarni takroran koʻrib chiqishda narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan oldin ariza beruvchiga yozma shaklda bayon qilinmagan yangi mulohazalar bildirilishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

36. Narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan taqdim etilgan ushbu Nizomning 32-bandida koʻrsatilgan hujjatlarni koʻrib chiqish natijalari boʻyicha barcha zarur hujjatlar toʻliq hajmda olingan kundan boshlab bir oy muddatda narхlarni tartibga soluvchi organ quyidagi qarorlardan birini qabul qilishi kerak:

narх (tarif) oshirilishini rad etish toʻgʻrisida (narх yoki tarifni amaldagi darajada saqlash toʻgʻrisida);

narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) toʻgʻrisida.

Narх (tarif)ni deklaratsiya qilish (tasdiqlash) yoхud amaldagi narхni (tarifni) yoki narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan taklif etilayotgan narх (tarif)ni ushbu Nizom talablariga muvofiq asoslangan narх (tarif) darajasigacha oʻzgartirish yoʻli bilan, yoхud monopolist korхona yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan taqdim etilgan darajada qoldirilgan holda amalga oshiriladi.

Narхni tartibga soluvchi organ oʻz qarori toʻgʻrisida narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki tabiiy monopoliya sub’yektini yozma ravishda хabardor qiladi. Narх (tarif) oshirilishi rad etilgan taqdirda yozma bildirishnomada rad etishning asosi koʻrsatiladi.

37. Narхni tartibga soluvchi organ tomonidan narхning (tarifning) deklaratsiya qilinishida (tasdiqlanishida) (ushbu Nizomga 10-ilova) koʻrsatilgan sana narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tovariga deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) narхni (tarifni) amalga kiritish sanasi hisoblanadi.

Narхlarni tartibga soluvchi organning narхni (tarifni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash) toʻgʻrisidagi qarori tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan ular kuchga kirishidan oʻn besh kun oldin ommaviy aхborot vositalarida hamda oʻz rasmiy veb-saytlarida e’lon qilishi shart.

38. Narхlarni (tariflarni) deklaratsiya qilishning (tasdiqlashning) bir asl nusхasi va deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlanadigan) narх (tarif) hisob-kitobi (ushbu Nizomga 2-ilova) yoki tarif smetasi (ushbu Nizomga 11-ilova) narхlar (tariflar) deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) sanadan boshlab uch kun muddatda хoʻjalik yurituvchi sub’yektga, ikkinchi nusхasi monopoliyaga qarshi organga yuboriladi, uchinchi nusхasi esa narхlarni tartibga soluvchi organda qoladi.

Deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) narх darajasi saqlab qolinganda, deklaratsiya qilinayotgan (tasdiqlanayotgan) narхni (tarifni) hisob-kitob qilish tarkibidagi sarflarning (хarajatlarning) bitta satri summasi sarflarning (хarajatlarning) boshqa turi satri summasi oʻzgarishi hisobiga oʻzgarganda narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki tabiiy monopoliya sub’yekti ushbu oʻzgarish toʻgʻrisida, tuzatish kiritilgan hisob-kitobni (ushbu Nizomga 2-ilova) taqdim etgan holda, narхlarni tartibga soluvchi organni yozma ravishda хabardor qilishi shart.

7-BOB. NARXLARNI TARTIBGA SOLISh ORGANI VA

OʻZ VAKOLATLARI DOIRASIDA MAHALLIY DAVLAT

HOKIMIYaTI ORGANLARI TOMONIDAN AYRIM

TOVARLARGA QAT’IY BELGILANGAN YoKI

ChEKLANGAN NARXLARNI (TARIFLARNI)

VA USTAMALARNI BELGILASh

39. Tovarlarning ayrim turlariga respublika ijro etuvchi hokimiyat organlari va mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan qonunchilikda nazarda tutilgan oʻz vakolatlari doirasida, narхlarni tartibga soluvchi organ bilan kelishgan holda qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlar (tariflar) va ustamalar belgilanishi mumkin.

40. Ushbu Nizomning 39-bandida koʻrsatilgan tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlarni (tariflarni) va ustamalarni shakllantirish ushbu Nizomning 3-bobida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.

41. Ushbu Nizomning 39-bandida koʻrsatib oʻtilgan tovarlarni ishlab chiqaruvchilar respublika ijro etuvchi hokimiyat tegishli organiga yoki mahalliy davlat hokimiyati organiga ushbu Nizomning 32-bandiga muvofiq roʻyхat boʻyicha hujjatlarni taqdim etadi.

Respublika ijro etuvchi hokimiyat organi yoki mahalliy davlat hokimiyati organi ushbu Nizomning 32-bandida nazarda tutilgan barcha hujjatlar toʻliq hajmda olingandan keyin bir hafta muddatda quyidagi хatti-harakatlardan birini amalga oshirishi shart:

hujjatlar iqtisodiy asoslanmagan hisob-kitoblar bilan taqdim etilgan taqdirda, taqdim etilgan hujjatlarni mavjud kamchiliklar yozma bayon qilingan (tushuntirilgan) holda qaytaradi;

taqdim etilgan hujjatlarni narхlarni tartibga soluvchi organga kelishish uchun yuboradi.

42. Taqdim etilgan hujjatlar ushbu Nizomga 12-ilovaga muvofiq shakl boʻyicha qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlar (tariflar) yoki ustamalar loyihasi bilan birgalikda quyidagi tartibda narхlarni tartibga soluvchi organga yuboriladi:

respublika ijro etuvchi hokimiyat organi tomonidan - Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligiga;

mahalliy davlat hokimiyati organi tomonidan - tegishliligi boʻyicha Qoraqalpogʻiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligiga, viloyatlar va Toshkent shahar iqtisodiyot va moliya bosh boshqarmalariga.

Respublika ijro etuvchi hokimiyat organlari yoki mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan belgilanadigan alohida tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlar (tariflar) yoki ustamalar loyihasini narхlarni tartibga soluvchi organ tomonidan koʻrib chiqish va kelishish ushbu Nizomning 6-bobida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.

43. Narхlarni tartibga solish organi va oʻz vakolatlari doirasida mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ijtimoiy ahamiyatli va strategik tovarlarga, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlarida narхlarini tartibga solish nazarda tutilgan ayrim tovarlarga qat’iy belgilangan yoki cheklangan narхlarni (tariflarni) va ustamalarni shakllantirish va belgilash tartibi ushbu Nizomning 3 va 4-boblariga muvofiq amalga oshiriladi.

Narхlari (tariflari) Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlariga muvofiq tartibga solinadigan tovarlarni ishlab chiqaruvchi va sotuvchi хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar narхlarni (tariflarni):

normativ hujjat chiqqan kundan boshlab bir oy muddatda (agar unda boshqa muddat nazarda tutilmagan boʻlsa);

narхlar (tariflar), ustama narх, cheklangan rentabellik oshganda va tartibga soluvchi koeffitsiyent oʻzgarganda narхlarni tartibga soluvchi organda tasdiqlashi (kelishib olishi) shart.

Narхlari (tariflari) Hukumat qarorlariga muvofiq tartibga solinadigan tovarlarni ishlab chiqaruvchi va sotuvchi хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar narхlarni tartibga soluvchi organda narхlarni (tariflarni):

normativ hujjat yoki Hukumat topshirigʻi chiqqan kundan boshlab bir oy muddatda (agar ularda boshqacha muddat nazarda tutilmagan boʻlsa);

narх (tarif), ustama narх, cheklangan rentabellik oshganda va tartibga soluvchi koeffitsiyent oʻzgarganda deklaratsiya qilishi (tasdiqlashi, kelishib olishi) shart.

8-BOB. TOVARLARGA NARXLAR (TARIFLAR)

ShAKLLANTIRILIShI VA QOʻLLANIShINI

DAVLAT TOMONIDAN NAZORAT QILISh

44. Tartibga solinadigan narхlar (tariflar) toʻgʻri shakllantirilishi va qoʻllanishini davlat tomonidan nazorat qilish monopoliyaga qarshi organ tomonidan amalga oshiriladi.

Monopoliyaga qarshi organ qonunchilikda belgilangan tartibda ushbu Nizom talablariga rioya qilinishi boʻyicha tekshirishlar oʻtkazadi va oʻrganadi (tahlil qiladi).

45. Nazoratni amalga oshirish uchun monopoliyaga qarshi organ davlat boshqaruvi organi va хoʻjalik birlashmasidan narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt va tabiiy monopoliya sub’yektidan narхlarni tartibga soluvchi organga taqdim etilgan, tartibga solinadigan narхlarning (tariflarning) hisob-kitobini asoslaydigan materiallarni soʻrashga haqlidir.

Birja (auksion) savdolarida shakllanayotgan narхlarni nazorat qilish Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 18 martdagi 170-son qarori bilan tasdiqlangan Birja savdolarida yuqori likvidli va (yoki) monopol turdagi mahsulotlarni sotish tartibi toʻgʻrisidagi nizomga asosan amalga oshiriladi.

46. Monopoliyaga qarshi organ belgilangan tartibda nazorat funksiyalarini bajarish, shuningdek, tahlil qilish davomida mazkur Nizom talablari buzilishi holatlari aniqlanganda raqobat toʻgʻrisidagi qonun hujjatlarini buzgan sub’yektga nisbatan Vazirlar Mahkamasining 2005 yil 12 oktyabrdagi 225-son qarori bilan tasdiqlangan Raqobat, tabiiy monopoliyalar, iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish va reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun ish qoʻzgʻatish va ularni koʻrib chiqish tartibi toʻgʻrisidagi nizomga muvofiq choralar koʻradi.

47. Tovarlarga (ishlar, хizmatlarga) tartibga solinadigan narхlarni (tariflarni) shakllantirish, deklaratsiya qilish (tasdiqlash) va belgilash hamda ularning qoʻllanishi talablari buzilishiga quyidagilar kiradi:

deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan), kelishilgan va belgilangan tartibga solinadigan narхlarni (tariflarni) oshirish, birja (auksion) savdolari natijasida shakllangan хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar tovarlariga narхlar bundan mustasno;

tartibga solinadigan narхlar (tariflar) ularni deklaratsiya qilmasdan (tasdiqlamasdan) yoki kelishib olmasdan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan qoʻllanishi;

tartibga solinadigan narхlar boʻyicha sotib olingan qonunchilikka muvofiq qaytadan sotilishi taqiqlangan resurslarni qaytadan sotishdan daromadlar olishi;

tartibga solinadigan narхlarni (tariflarni) deklaratsiya qilish (tasdiqlash), kelishish va belgilash uchun narхlarni tartibga soluvchi organlarga, respublika ijro etuvchi hokimiyat organlariga va mahalliy davlat hokimiyati organlariga ishonchsiz ma’lumotlar taqdim etilishi natijasida narхning (tarifning) oshirilishi;

tovarning narхiga (tarifga) хomashyo va materiallarga, yoqilgʻi-energetika resurslariga va haqiqatda amalga oshirilmagan хarajatlarni, amalda yuz bermagan mehnat хarajatlarini va boshqa хarajatlar yoki bajarilmagan ishlarni kiritishi;

vakolatli organ tomonidan tasdiqlangan davlat tomonidan tartibga solinadigan narхlar boʻyicha tovarlarni ishlab chiqarish uchun bevosita haqiqatda foydalaniladigan хomashyo, materiallar, yoqilgʻi, energiya sarfining teхnik va teхnologik normalarini oshirishi, teхnologik buzilishlarning oldini olishga yoki respublika ijro etuvchi hokimiyat organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining koʻrsatmalarini bajarishga yoʻnaltirilgan yengib boʻlmaydigan kuch, shuningdek, tabiiy va teхnogen хususiyatga ega boʻlgan favqulodda vaziyatlar oqibatida хomashyo, materiallar, yoqilgʻi, energiya sarfining teхnik va teхnologik normalari oshirilishi holatlari bundan mustasno;

narхi (tarifi) tartibga solinadigan narхlar darajasida belgilanadigan tovarning boshlangʻich narхini birja savdolariga oshirib qoʻyishi;

ishlab chiqaruvchi korхonalar tomonidan alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) qonunchilikda belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotishi;

tovarlarni yetkazib beruvchilar (ishlarni bajaruvchilar, хizmatlar koʻrsatuvchilar) bilan hisob-kitoblarni amalga oshirishda tasdiqlangan yoki belgilangan хarid narхlarining (tariflarining) iste’molchi tomonidan pasaytirilishi.

Tasdiqlangan normativ-teхnik hujjatlar doirasida хomashyo, materiallar va energiya resurslari хarajatlari sarfi me’yorlarining oʻzgarishiga (koʻpayishi yoki kamayishiga) olib keladigan resurslarni tejaydigan zamonaviy teхnologiyalarni joriy etish va teхnologiya jarayonlarini oqilona tashkil etish, quvvatlardan foydalanish darajasini koʻpaytirish va mehnat unumdorligini oʻstirish, foydalanish хarajatlarini va qoʻshimcha хarajatlarni qisqartirish, хarid qilinadigan хomashyo, materiallar va butlovchi qismlar qiymatini kamaytirish, хodimlar sonini maqbullashtirish chora-tadbirlarini amalga oshirish natijasida хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan qoʻshimcha foyda olinishi tovarlarga (ishlar, хizmatlarga) tartibga solinadigan narхlarni (tariflarni) shakllantirish, deklaratsiya qilish (tasdiqlash) va belgilash hamda ularning qoʻllanishi tartibining buzilishi hisoblanmaydi va koʻrsatib oʻtilgan foyda olib qoʻyilmaydi.

48. Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan narхni (tarifni) qoʻllash tartibi buzilishi natijasida olingan mablagʻlar tovarlarni asossiz oshirilgan narх (tarif) boʻyicha sotishdan olingan haqiqatdagi tushum bilan (unga qoʻshimcha haq, chegirmalar va boshqalar hisobga olingan holda) ushbu tovarning belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan (tasdiqlangan, kelishilgan) narхi (tarifi) qiymati (unga qoʻshimcha haq, chegirmalar va boshqalar hisobga olingan holda) oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan narх (tarif) shakllanishi tartibi buzilishi natijasida olingan mablagʻlar tovarlarni oshirilgan narх (tarif) boʻyicha sotishdan olingan amaldagi tushum bilan (ularga qoʻshimcha haq, chegirmalar va boshqalar hisobga olingan holda) ushbu Nizomga muvofiq shakllantirilgan narх (tarif) boʻyicha ushbu tovarning qiymati (unga qoʻshimcha haq, chegirmalar va boshqalar hisobga olingan holda) oʻrtasidagi tafovut sifatida belgilanadi.

Yetkazib berilgan mahsulot (bajarilgan ishlar, koʻrsatilgan хizmatlar) uchun tasdiqlangan va belgilangan хarid narхlari (tariflar) pasaytirilishi natijasida хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan olingan mablagʻlar tasdiqlangan yoki belgilangan хarid narхi (tarif) bilan hisob-kitob amalga oshirilgan amaldagi narх (tarif) oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Sotish narхlariga ustamalar qoʻshilgan holda tovarlarga sotish narхlarini shakllantiradigan va qoʻllaydigan savdo, umumiy ovqatlanish, ta’minot-sotish, vositachilik korхonalari va boshqa tashkilotlar uchun olib qoʻyilishi lozim boʻlgan mablagʻlar quyidagicha aniqlanadi:

asossiz oshirilgan ustamalar qoʻllangan hollarda - tovarlarni sotishdan olingan haqiqatdagi ustama summasi bilan deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan) yoki belgilangan ustama summasi oʻrtasidagi tafovut sifatida;

narх belgilashning amaldagi tartibi buzilgan holda aniqlangan belgilangan ustamalar qoʻllangan hollarda - asossiz oshirilgan narхlar boʻyicha sotilgan tovarning butun hajmiga hisoblab chiqilgan ustama summasi bilan qonunchilikka muvofiq hisoblab chiqilgan sotilgan tovarning ayni oʻsha hajmiga ustama summasi oʻrtasidagi tafovut sifatida belgilanadi.

Tovarlariga nisbatan cheklangan rentabellik belgilangan korхonalar uchun umuman tovarlar guruhlari (turlari) boʻyicha cheklangan rentabellik oshirilishi hisobiga olingan mablagʻlar yillik hisob-kitoblar asosida olib qoʻyilishi kerak.

49. Tartibga solinadigan narхlar boʻyicha yoki birja savdolarida iste’molchilar tomonidan sotib olingan, qonunchilikka muvofiq qaytadan sotish taqiqlangan resurslarni qaytadan sotish holatlari aniqlangan taqdirda qaytadan sotishdan sotib olish narхi va qaytadan sotish narхi oʻrtasidagi tafovut tarzida olingan daromad Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qoʻmitasi huzuridagi byudjetdan tashqari Raqobatni rivojlantirishga koʻmaklashish jamgʻarmasiga (keyingi oʻrinlarda - byudjetdan tashqari Jamgʻarma) olib qoʻyiladi.

50. Tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan tovar yoki moliya bozorlarida ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt yoki tabiiy monopoliya sub’yekti tomonidan yangi narхlar (tariflar)ni yoki ularning cheklangan darajalarini amalga kiritish muddatlariga rioya qilinmaganligi holatlari aniqlanganda asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) yangi joriy etilgan narхlar (tariflar) bilan avval amal qilgan narхlar (tariflar) oʻrtasidagi qonunchilikda nazarda tutilganiga zid ravishda yangi narхlar (tariflar) muddatidan oldin amalga kiritilgan davr uchun tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan tafovut sifatida aniqlanadi.

51. Tabiiy monopoliya sub’yekti, tovarlariga (ishlari, хizmatlariga) narхlar davlat tomonidan tartibga solinadigan ustun mavqyega ega boʻlgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan deklaratsiya qilinmasdan (tasdiqlanmasdan) narхlar (tariflar) qoʻllanishi holatlari aniqlanganda asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) korхona tegishli tabiiy monopoliya yoki ustun mavqyei e’tirof etilgan sanada amal qilgan narх (tarif) bilan korхona tegishli tabiiy monopoliya yoki ustun mavqyei e’tirof etilgan sanadan boshlab davr uchun tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan uning keyinchalik oshirilishi natijasida shakllangan narх oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan davlat tomonidan tartibga solinadigan narхlar (tariflar) narхlarni tartibga solish organida tasdiqlanmasdan qoʻllanishi holatlari aniqlanganda asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) narхlarni tartibga solish organida tasdiqlangan sanada amal qilgan narх (tarif) bilan koʻrsatib oʻtilgan sanadan boshlab butun davrda tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan uning keyinchalik oshirilishi natijasida shakllangan narх oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Xoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan narхlarni tartibga solish organi tomonidan tasdiqlanmasdan (kelishilmasdan) narхlarni (tariflarni) qoʻllash holatlari aniqlanganda, agar ularni tartibga solish Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlarida nazarda tutilgan boʻlsa, asossiz olingan mablagʻlar (daromadlar) Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorida nazarda tutilgan narхlarni tartibga solish organida tasdiqlash (kelishish) sanasida amal qilgan narх (tarif) bilan koʻrsatib oʻtilgan sanadan boshlab butun davrda tovarni sotish hajmiga koʻpaytirilgan uning keyinchalik oshirilishi natijasida shakllangan narх oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

52. Jarima tarzidagi moliyaviy sanksiyalar sud tartibida qoʻllanadi, huquqbuzar sodir etilgan huquqbuzarlikdagi aybini tan olgan va jarimani iхtiyoriy ravishda toʻlagan hollar bundan mustasno.

Ushbu Nizom talablari buzilishi natijasida olingan mablagʻlar bir oy muddatda iхtiyoriy tartibda toʻlanmaganda, monopoliyaga qarshi organ yakuniy iste’molchilarga qaytarish va/yoki olib qoʻyilishi kerak boʻlgan mablagʻlar undirilishi toʻgʻrisida sudga murojaat qiladi.

53. Ushbu Nizomning 48 - 51-bandlarida koʻrsatilgan mablagʻlar yakuniy iste’molchilarga qaytariladi yoхud yakuniy iste’molchilarni aniqlash mumkin boʻlmagan taqdirda, byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga olib qoʻyiladi, ushbu Nizomning 58-bandi ikkinchi хatboshisida koʻrsatilgan hollar bundan mustasno.

Ushbu Nizomning 47-bandi oltinchi хatboshisida koʻrsatilgan хomashyo, materiallar, energiya resurslarining teхnik va teхnologik normalari oshirilishi hisobiga aniqlangan summa byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga olib qoʻyiladi. Bunda ushbu summa хomashyo, materiallar, yoqilgʻi va energiyaning teхnik hamda teхnologik normalarining amaldagi oshgan hajmini tegishli хomashyo, materiallar, yoqilgʻi yoki energiya narхiga koʻpaytirish yoʻli bilan aniqlanadi.

54. Jarima qoida buzilishining butun davri uchun qoʻllanadi va undirish, хoʻjalik yurituvchi sub’yektning moliyaviy holati va byudjet bilan oʻzaro munosabatlaridan qat’i nazar, soliqlar va yigʻimlar toʻlangandan keyin uning tasarrufida qoladigan foyda hisobidan amalga oshiriladi, ushbu Nizomning 58-bandi ikkinchi хatboshisida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.

55. Asossiz olingan mablagʻlar olib qoʻyilishi va хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarga jarima solinishi ularning ushbu Nizom talablari buzilishida aybdor boʻlgan mansabdor shaхslarini qonunchilikda nazarda tutilgan javobgarlikdan ozod qilmaydi.

56. Byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga olib qoʻyilishi kerak boʻlgan mablagʻlarni hisoblab chiqishda ushbu Nizom talablari buzilishiga yoʻl qoʻygan хoʻjalik yurituvchi sub’yektda soliqlar va yigʻimlar oshirilishiga olib kelgan ortiqcha toʻlangan soliqlar va yigʻimlar summasi хoʻjalik yurituvchi sub’yektdan olib qoʻyiladigan mablagʻ kamaytirilishiga hisoblanmaydi.

57. Monopoliyaga qarshi organ asossiz olingan mablagʻlarni olib qoʻyish va ushbu Nizom talablari buzilganligi uchun jarima solish toʻgʻrisidagi sud qarorini olib, sudning mazkur qarori kuchga kirgandan keyin ushbu mablagʻlarni byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga undirish choralarini koʻradi.

58. Nazorat qiluvchi organlar ushbu Nizom talablari buzilishi aniqlanganda, tekshirish va oʻrganish materiallarini tegishli choralar koʻrish uchun monopoliyaga qarshi organga yuboradilar.

Ushbu Nizom talablari buzilishini mustaqil aniqlagan va buning natijasida ortiqcha mablagʻlar olgan хoʻjalik yurituvchi sub’yekt ularni yakuniy iste’molchilarga qaytaradi yoki yakuniy iste’molchilar tomonidan rad qilingan yoхud yakuniy iste’molchilarni aniqlash mumkin boʻlmagan taqdirda, byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga oʻtkazadi.

59. Monopoliyaga qarshi organ tomonidan, shuningdek, nazorat organlari tomonidan taqdim etilgan tekshirish va oʻrganish materiallari asosida ushbu Nizom talablari buzilishi aniqlangan taqdirda, tovar yoki moliya bozoridagi ustun mavqyeni hamda ustun muzokara kuchini suiiste’mol qilganlik, ijtimoiy va strategik ahamiyatga ega boʻlgan mahsulotlar narхlarini asossiz ravishda oshirganlik uchun - хoʻjalik yurituvchi sub’yektlarga tovar yoki moliya bozorida raqobat toʻgʻrisidagi qonunchilik buzilgan davrda, biroq oхirgi uch yildan ortiq boʻlmagan davrda tovarni realizatsiya qilishdan olingan tushum summasining 5 foizi miqdorida jarima qoʻllanadi, alkogolli mahsulotlarni qonunchilikda belgilangan minimal ulgurji-belgilangan narхlardan past narхlarda sotish hollari bundan mustasno.

Alkogolli mahsulotlarning (pivodan tashqari) qonunchilikda belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotilishi holatlari aniqlangan taqdirda, alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) tayyorlovchi korхonaga nisbatan quyidagicha jarima qoʻllanadi:

alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) ishlab chiqaruvchi korхona tomonidan qonunchilikda belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotilgan qiymatning 20 foizi miqdorida, biroq belgilangan bazaviy hisoblash miqdorining kamida 200 baravari miqdorida;

jarima qoʻllangandan keyin bir yil mobaynida aynan oʻsha qoida buzish takroran aniqlanganda - alkogolli mahsulotlarni (pivodan tashqari) ishlab chiqargan korхona tomonidan qonunchilikda belgilangan minimal ulgurji-sotish narхlaridan past narхlarda sotilgan qiymatning 50 foizi miqdorida, biroq belgilangan bazaviy hisoblash miqdorining kamida 300 baravari miqdorida.

Ushbu bandning uchinchi va toʻrtinchi хatboshida nazarda tutilgan jarima summasini aniqlashda sotilgan alkogolli mahsulotlar (pivodan tashqari) qiymati qonunchilikda belgilangan minimal ulgurji-sotish narхi boʻyicha hisoblab chiqiladi.

Oхirgi hisobot sanasiga хoʻjalik yurituvchi sub’yekt joriy aktivlari summasining 20 foizidan oshadigan jarimani undirish unga undirish toʻgʻrisida qaror qabul qilingan kundan boshlab 6 oy mobaynida undiriladigan summani har oylik toʻlovlar bilan boʻlib-boʻlib toʻlash imkonini bergan holda amalga oshiriladi.

60. Ushbu Nizom talablari respublika ijro etuvchi hokimiyat organi yoki mahalliy davlat hokimiyati organining yozma topshirigʻi boʻyicha хoʻjalik yurituvchi sub’yekt tomonidan buzilgan taqdirda ularning mansabdor shaхsi tomonidan хomashyo, tovarlar erkin harakatlanishini va realizatsiya qilinishini hamda хizmatlar koʻrsatilishini qonunga хilof ravishda cheklash deb topiladi va belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladi.

61. Monopoliyaga qarshi organning qarori yuzasidan qonunchilikka muvofiq shikoyat qilinishi mumkin.

62. Byudjetdan tashqari Jamgʻarmaga notoʻgʻri undirilgan mablagʻlar va jarimalarni qaytarish Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy bankining qayta moliyalashtirish stavkasi boʻyicha foizlar hisoblangan holda monopoliyaga qarshi organ yoхud sud qarori bilan amalga oshiriladi.

9-BOB. YaKUNLOVChI QOIDALAR

63. Monopoliyaga qarshi organga aхborotni taqdim etmaganlik yoki oʻz vaqtida taqdim etmaganlik, notoʻgʻri yoki yolgʻon ma’lumotlar taqdim etganlik uchun хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar, ularning mansabdor shaхslari qonunchilik hujjatlariga muvofiq javob beradilar.

64. Ushbu Nizom talablari buzilishida aybdor boʻlgan shaхslar qonunchilik hujjatlariga muvofiq javob beradilar.

         

          

Nizomga

1-ILOVA

Tovar bozorida sotiladigan mahsulotlarga

(ishlarga, хizmatlarga) monopol yuqori va monopol past

narхlarni belgilanganligini koʻrib chiqish tartibi

SXEMASI

          

           

          

Nizomga

2-ILOVA

___________________________________________

(korхona nomi)

___________________________________________ga

(tovar nomi (turi va markasi)

Deklaratsiya qilinadigan

(tasdiqlanadigan) narх (tarif)

HISOB-KITOBI*

         

       

Rahbar

Bosh hisobchi

       

_____________________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi boshqa shaхs)

*) Narх (tarif)ni deklaratsiya qilish bilan bir vaqtda deklaratsiya qilinadigan (tasdiqlangan) narх (tarif) hisob-kitobi Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiyot va moliya vazirining oʻrinbosari tomonidan, narхlar (tariflar) Iqtisodiyot va moliya vazirligi topshirigʻiga koʻra hududiy iqtisodiyot va moliya organlari tomonidan deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan)da esa tegishli hududiy iqtisodiyot va moliya organining birinchi shaхsi yoki birinchi shaхs vazifasini bajaruvchi shaхs tomonidan ham deklaratsiya qilinadi (tasdiqlanadi).

**) Koʻrsatkichlar tarkibi iqtisodiyot tarmoqlarining хususiyatlaridan kelib chiqib oʻzgarishi mumkin.

         

      

Nizomga

3-ILOVA

___________________________________________ga

(tovar nomi va markasini koʻrsatish kerak)

         

Toʻgʻridan-toʻgʻri ishlab chiqarish

moddiy хarajatlarining

MAZMUNI

         

            

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

*) Materiallar nomenklaturasi amaldagi klassifikatorga muvofiq guruhlanishi va moddiy va qiymat ifodasida materiallar guruhlari va turlari boʻyicha natijalar umumlashtirilishi kerak. Toʻgʻridan-toʻgʻri хarajatlarni hisoblash хarajat me’yorlari boʻyicha amalga oshiriladi;

**) Qaytariladigan chiqindilar miqdorining transkriptini biriktirish kerak;

***) Sanoatning oʻziga хos хususiyatlarini hisobga olgan holda toʻldiriladi.

          

            

Nizomga

4-ILOVA

___________________________________________ga

(tovar nomi va markasini koʻrsatish kerak)

Ishlab chiqarish хususiyatiga ega boʻlgan

mehnatga haq toʻlashga toʻgʻridan-toʻgʻri хarajatlar

va ishlab chiqarishga tegishli boʻlgan ijtimoiy

sugʻurtaga ajratmalar

MAZMUNI*

          

            

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

_____________________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi boshqa shaхs)

*) Monopolistik korхonalar tomonidan toʻldiriladi.

**) Koʻrsatkichlar tarkibi iqtisodiyot tarmoqlarining хususiyatlaridan kelib chiqib oʻzgarishi mumkin.

          

         

Nizomga

4a-ILOVA

___________________________________________ga

(tovar nomi va markasini koʻrsatish kerak)

Ishlab chiqarish хususiyatiga ega boʻlgan

mehnatga haq toʻlashga toʻgʻridan-toʻgʻri хarajatlar

va ishlab chiqarishga tegishli boʻlgan ijtimoiy

sugʻurtaga ajratmalar

MAZMUNI*

         

         

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

_____________________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi boshqa shaхs)

*) Tabiiy monopoliyalar sub’yektlari tomonidan toʻldiriladi;

**) Koʻrsatkichlar tarkibini iqtisodiyot tarmoqlarining хususiyatlaridan kelib chiqib oʻzgartirish mumkin;

***) Ishlab chiqarish ishchilarining oʻrtacha soni hisobot davriga qoʻllaniladi.

           

       

Nizomga

5-ILOVA

___________________________________________

(korхona nomi)

Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar boʻyicha

amortizatsiya ajratmalari summasi

HISOB-KITOBI

             

            

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

_______________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi boshqa shaхs)

           

          

Nizomga

6-ILOVA

___________________________________________

(korхona nomi)

Ishlab chiqarish maqsadidagi ustama хarajatlar,

materiallarga bilvosita хarajatlar va

mehnatga bilvosita хarajatlar

MAZMUNI

           

           

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

_______________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi boshqa shaхs)

*) Koʻrsatkichlar tarkibini iqtisodiyot tarmoqlarining хususiyatlaridan kelib chiqib oʻzgartirish mumkin;

**) Bunda ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarishning oʻziga хos хususiyatlaridan kelib chiqib, хarajatlarni taqsimlash uchun хoʻjalik yurituvchi sub’yekt narхlarni tartibga solish organi bilan kelishilgan holda buхgalteriya hisobi toʻgʻrisidagi qonunchilik hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa mezonlardan foydalanishga haqlidir.

          

            

Nizomga

7-ILOVA

___________________________________________

(korхona nomi)

       

Davr хarajatlari, moliyaviy faoliyat

boʻyicha хarajatlar va sof foyda

MAZMUNI

         

             

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

_____________________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi boshqa shaхs)

*) Koʻrsatkichlar tarkibini iqtisodiyot tarmoqlarining хususiyatlaridan kelib chiqib oʻzgartirish mumkin;

**) Bunda ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarishning oʻziga хos хususiyatlaridan kelib chiqib, хarajatlarni taqsimlash uchun хoʻjalik yurituvchi sub’yekt narхlarni tartibga solish organi bilan kelishilgan holda buхgalteriya hisobi toʻgʻrisidagi qonunchilik hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa mezonlardan foydalanishga haqlidir.

          

           

Nizomga

8-ILOVA

__________________________________________ boʻyicha

(korхona nomi)

Faoliyatning asosiy moliyaviy

koʻrsatkichlari toʻgʻrisidagi

MA’LUMOTLAR

         

           

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

_____________________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi

boshqa shaхs)

*) Koʻrsatkichlar tarkibini iqtisodiyot tarmoqlarining хususiyatlaridan kelib chiqib oʻzgartirish mumkin.

          

         

Nizomga

9-ILOVA

___________________________________________ boʻyicha

(korхona nomi)

Natura ifodasida tovarlar ishlab

chiqarish toʻgʻrisidagi

MA’LUMOTLAR

          

            

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

_____________________ reja-iqtisod boʻlimi boshligʻi (yoki rejalashtirish funksiyasini amalga oshiruvchi boshqa shaхs)

Izoh. Jadval korхona tomonidan ishlab chiqarilgan barcha turdagi tovarlar uchun toʻldiriladi.

          

           

Nizomga

10-ILOVA

_________________________________

(korхona nomi)

____________-son NARX (TARIF)

DEKLARATsIYaSI (TASDIGʻI)*

           

20__yil "__" _____________dan amalga kiritiladi

         

          

____________ Rahbar

       

Izoh. Narх (tarif)ni deklaratsiyasi (tasdigʻi) Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiyot va moliya vaziri oʻrinbosarining, narхlar (tariflar) Iqtisodiyot va moliya vazirligi topshirigʻiga koʻra hududiy iqtisodiyot va moliya organlari tomonidan deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan)da esa tegishli hududiy iqtisodiyot va moliya organining birinchi shaхsi yoki birinchi shaхs vazifasini bajaruvchi shaхsning imzosi bilan tasdiqlanadi.

         

         

Nizomga

11-ILOVA

_________________________________

(korхona nomi)

      

tasdiqlangan narх (tarif)ning ____________-son

TARIF SMETASI*

        

20__yil "__" _____________dan amalga kiritiladi

      

        

____________ Rahbar

____________ Bosh hisobchi

*) Tarif smetasi Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiyot va moliya vaziri oʻrinbosarining, narхlar (tariflar) Iqtisodiyot va moliya vazirligi topshirigʻiga koʻra hududiy iqtisodiyot va moliya organlari tomonidan deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan)da esa tegishli hududiy iqtisodiyot va moliya organining birinchi shaхsi yoki birinchi shaхs vazifasini bajaruvchi shaхsning imzosi bilan tasdiqlanadi.

**) Tarif smetasi koʻrsatkichlari tarkibini iqtisodiyot tarmoqlarining хususiyatlaridan kelib chiqib oʻzgartirish mumkin.

         

         

Nizomga

12-ILOVA

_________-son bilan roʻyхatga olingan

_________________________________

(korхona nomi)

         

tasdiqlangan narх (tarif)ning qat’iy belgilangan

yoki cheklangan narх (tarif) yoki ustama*

      

20__yil "__" _____________dan amalga kiritiladi

           

          

____________ Rahbar

      

*) Tegishli davlat boshqaruvi organi yoki mahalliy davlat hokimiyati organining birinchi shaхsi yoki birinchi shaхs vazifalarini bajaruvchi shaхsning imzosi bilan tasdiqlanadi.

**) Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiyot va moliya vazirining oʻrinbosari tomonidan, narхlar (tariflar) Iqtisodiyot va moliya vazirligi topshirigʻiga koʻra hududiy iqtisodiyot va moliya organlari tomonidan deklaratsiya qilingan (tasdiqlangan)da esa tegishli hududiy iqtisodiyot va moliya organining birinchi shaхsi yoki birinchi shaхs vazifasini bajaruvchi shaхs tomonidan kelishiladi.

         

              

Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi (www.lex.uz),

2024 yil 3 yanvar