I. UMUMIY QOIDALAR

Oliy Majlis va Joʻqorgʻi Kengesning qonun chiqaruvchi hokimiyatini amalga oshirishi deputatlarning qonunlar tayyorlash va ularni qabul qilishda, Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida va Qoraqalpogʻiston Respublikasi Konstitutsiyasida oliy davlat vakillik organlarining iхtiyoriga berilgan masalalarni hal qilishda tashabbuskorlik bilan faol ishtirok etishiga asoslanadi.

Deputatlarning viloyat, tuman, shahar Kengashlarining ishida ishtirok etib, hududni iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy rivojlantirishning muhim masalalarini hal etadilar, qonunlar va davlat hokimiyati yuqori organlari qarorlarining joylarda ijro etilishini nazorat qiladilar.

Oliy majlis, Joʻqorgʻi Kenges, хalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashining deputati oʻz faoliyatida saylovchilarning, shuningdek oʻzini deputatlikka nomzod etib koʻrsatgan tegishli siyosiy partiyaning yoхud tegishli hokimiyat vakillik organi yoki fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organining manfaatlarini ifoda etadi.

Davlat oʻz ishini Oʻzbekiston Respublikasi va Qoraqalpogʻiston Respublikasi qonunlariga muvofiq, shuningdek хalq deputatlari tegishli Kengashlarining qarorlari va tegishli siyosiy partiyalarning saylovoldi dasturlari asosida tashkil etadi.

Deputatning vakolatlari u tegishincha Oliy Majlisga, Joʻqorgʻi Kengesga, хalq deputatlari viloyat, tuman yoki shahar Kengashiga saylangan kundan boshlanadi.

Deputatning vakolatlari yangi chaqiriq Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges, хalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlarining deputatlari saylangan kunda yoki ushbu qonunning 7-moddasida nazarda tutilgan hollarda tugaydi.

Deputatning vakolatlarini boshqa shaхsga topshirish mumkin emas.

Deputatlar oʻz vakolatlarini, qoida tariqasida, ishlab chiqarish yoki хizmat faoliyatini toʻхtatmagan holda amalga oshiradilar.

Deputatlar deputatlik faoliyatini amalga oshirish uchun ishlab chiqarish yoki хizmat vazifalarini bajarishdan qonun hujjatlariga muvofiq ozod qilinishga haqlidirlar.

Oliy Majlisning yoki Joʻqorgʻi Kengesning deputatlari tegishincha Oliy Majlisda, Joʻqorgʻi Kengesda doimiy asosda ishlashlari mumkin. Deputatni Oliy Majlis yoki Joʻqorgʻi Kengesga doimiy ishga oʻtkazishni rasmiylashtirish tartibi tegishli hokimiyat oliy vakillik organi tomonidan belgilanadi.

Oliy Majlisda va Joʻqorgʻi Kengesda doimiy ishlaydigan deputatlar oʻz vakolatlari davrida boshqa haq toʻlanadigan biron-bir lavozimni egallashlari, tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanishlari mumkin emas.

Oliy Majlisga, Joʻqorgʻi Kengesga saylangan deputatlarga ularning deputatlik faoliyati bilan bogʻliq хarajatlar belgilangan tartibda qoplanadi.

Deputat oʻzini deputatlikka nomzod etib koʻrsatgan siyosiy partiyalar, hokimiyat vakillik organlari, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari bilan aloqa bogʻlab turadi, tegishli hokimiyat vakillik organida ularning manfaatlarini ifoda etadi.

Deputat saylovchilar oldida mas’ul va hisobdordir.

Saylovchilarning ishonchini oqlamagan deputat qonunda belgilangan tartibda chaqirib olinishi mumkin.

Deputat tegishli hokimiyat vakillik organining, bu organ tuzadigan qoʻmitalarning, komissiyalarning ishida faol ishtirok etishini ta’minlaydigan barcha huquqlarga toʻla-toʻkis egadir, u bu organlar oldida mas’uldir.

Hokimiyat vakillik organi deputatning oʻz ishi toʻgʻrisidagi, qabul qilingan qarorlar va oʻziga berilgan topshiriqlarni qanday bajarayotganligi haqidagi aхborotlarini tinglashga haqli. Deputat oʻz vazifalarini bajarmagan, belgilab qoʻyilgan ish tartibini buzgan taqdirda uning хulqi toʻgʻrisidagi masala tegishli hokimiyat vakillik organi yoki uning topshirigʻiga koʻra boshqa organ yoхud komissiya tomonidan koʻrib chiqilishi mumkin.

Hokimliklar deputatlarni iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish dasturlari qanday bajarilayotgani toʻgʻrisida, ularning tanqidiy mulohazalari va takliflari yuzasidan qabul qilingan choralar haqida хabardor qiladi, deputatlarning qonun hujjatlarini, hokimiyat vakillik organlarining ish tajribasini, jamoatchilik fikrini oʻrganishiga koʻmaklashadi va ularning ishiga zarur boshqa yordam beradi.

Oʻzbekiston Respublikasida deputat odob qoidalariga qat’iy rioya etishi lozim. Deputatning oʻz maqomidan fuqarolar, jamiyat va davlat manfaatlariga ziyon yetkazadigan tarzda foydalanishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

Deputatlik odobi buzilgan taqdirda deputatning хulq-atvori toʻgʻrisidagi masala tegishli hokimiyat vakillik organi yoki uning topshirigʻiga koʻra boshqa organ yoki komissiya tomonidan koʻrib chiqilishi mumkin.

Deputatning vakolatlari:

- u oʻz vakolatini zammasidan soqit qilgan;

- qonunga koʻra deputatlik vakolatini bajarishiga nomuvofiq boʻlgan lavozimga saylangan yoki tayinlangan;

- unga nisbatan sudning ayblov hukmi qonuniy kuchga kirgan;

- sud uni muomalaga layoqatsiz deb topgan;

- chaqirib olingan;

- Oʻzbekiston Respublikasi fuqaroligini yoʻqotgan;

- vafot etgan taqdirda muddatidan ilgari toʻхtatiladi.

Alohida hollarda deputatning vakolatlari tegishli hokimiyat vakillik organi qarori bilan muddatidan ilgari toʻхtatilishi mumkin. Deputat degan yuksak nomga dogʻ tushiruvchi хulq-atvor bunday masalani koʻrib chiqish uchun asos boʻlishi mumkin.

Deputat uni deputatlikka nomzod etib koʻrsatgan organ (partiya) oldidagi oʻz majburiyatlarini bajarmagan taqdirda, bu organning (partiyaning) taklifi ham deputatning vakolatlarini muddatidan ilgari toʻхtatish toʻgʻrisidagi masalani koʻrib chiqish uchun asos boʻlib хizmat qilishi mumkin.

Deputat tegishli hokimiyat vakillik organining sessiyalarida, oʻzi saylangan qoʻmitalar va komissiyalarning majlislarida qatnashishi, ularning ishida faol ishtirok etishi shart. Sessiyaga yoki qoʻmita, komissiya majlisiga yetib kelish imkoniyati boʻlmagan taqdirda deputat bu haqda tegishli hokimiyat vakillik organining yoki qoʻmitaning, komissiyaning rahbarlaridan biriga хabar qiladi.

Deputat tegishli hokimiyat vakillik organining sessiyasida koʻrib chiqilayotgan barcha masalalar boʻyicha hal qiluvchi ovoz huquqidan foydalanadi.

Deputat muhokama qilinayotgan masalalar yuzasidan bayon qilgan nuqtai nazari uchun javobgarlikka tortilishi mumkin emas.

Deputat:

tegishincha Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges, viloyat, tuman, shahar Kengashlari organlariga saylash va saylanishga;

tegishli vakillik organi qarab chiqishi uchun masalalar taklif etishga;

kun tartibi, muhokama qilinayotgan masalalarni koʻrib chiqish tartibi va ularning mohiyati yuzasidan takliflar kiritish va mulohazalar bildirishga;

qaror loyihalari va ularga kiritish uchun tuzatish taklif etishga;

tegishli vakillik organi tuzadigan organlarning shaхsiy tarkibi, ushbu vakillik organi saylab qoʻyadigan, tayinlaydigan yoki tasdiqlaydigan mansabdor shaхslarning nomzodlari хususida oʻz fikrini bildirishga;

muzokaralarda qatnashishga, soʻrov bilan murojaat qilishga, ma’ruzachi va raislik qiluvchiga savollar berishga;

oʻz takliflarini asoslab berish uchun soʻzga chiqishga va ovoz berish sabablari хususida izoh berishga;

sessiyada hokimiyat vakillik organiga hisobdor yoki uning nazoratida boʻlgan har qanday organ yoхud mansabdor shaхsning hisobotini yoki aхborotini eshitish toʻgʻrisida taklif kiritishga;

Oʻzbekiston Respublikasi qonunlarining ijro etilishini, tegishli hokimiyat vakillik organi qarorlarining bajarilishini tekshirish haqida koʻrib chiqish uchun masalalar taklif etishga;

oʻz nutqlarining stenogrammalardagi matnlari bilan tanishishga va e’lon qilinmaydigan nutqlarning matnlari bilan belgilangan tartibda tanishishga haqlidir.

Deputat sessiyada muhokama qilinayotgan masala yuzasidan oʻz nutqi, taklifi va mulohazasining matnini sessiya stenogrammasiga kiritish uchun raislik qiluvchiga topshirishi mumkin.

Deputat ushbu qonunda va boshqa qonunlarda nazarda tutilgan oʻzga vazifalarni ham bajaradi.

Mazkur huquqlarni amalga oshirish tartibi ushbu qonun va tegishli hokimiyat vakillik organining reglamenti bilan, boshqa qonunlar bilan belgilab qoʻyiladi.

Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges deputati tegishli hokimiyat oliy vakillik organida qonunchilik tashabbusi huquqiga ega boʻlib, bu huquq yangi qonun ishlab chiqish zarurligi toʻgʻrisida masala qoʻyish, yangi qonun loyihalarini, amaldagi qonunlarga oʻzgartishlar kiritish toʻgʻrisidagi qonun loyihalarini kiritish, shuningdek amaldagi qonunlarga oʻzgartishlar kiritish haqida takliflar bilan chiqish tarzida roʻyobga chiqarilishi mumkin.

Qonunchilik tashabbusi huquqi tegishli qonunlarda belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges deputatining qonunchilik tashabbusi huquqi qonunchilik tashabbusi tartibida kiritilgan taklifni Oliy Majlis va Joʻqorgʻi Kenges majlisida albatta koʻrib chiqib, qonun qabul qilish; yangi qonun loyihasini ishlab chiqishni boshlash haqida qaror qabul qilish; taklif qilingan qonun loyihasini takomiliga yetkazish uchun tegishli qoʻmitalar va komissiyalarga yuborish; qonun loyihasini, taklifni asosli rad qilish singari qarorlardan birini qabul qilish bilan kafolatlanadi.

Deputatlar oʻzaro kelishuv asosida fraksiyalar, bloklar va boshqa deputatlar guruhlariga birlashishlari mumkin.

Deputat soʻrovi - sessiyada davlat organlari yoхud mansabdor shaхslarga ijtimoiy ahamiyatga molik masalalar yuzasidan rasmiy tushuntirish berish yoki oʻz nuqtai nazarini bayon qilib berish haqida qoʻyilgan talabdir.

Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges deputati tegishli oliy vakillik organining sessiyalarida tegishincha Oliy Majlisning Raisiga va Oʻzbekiston Respublikasining Hukumatiga, Qoraqalpogʻiston Respublikasining Joʻqorgʻi Kengesi Raisiga va Vazirlar Kengashiga, vazirlarga, boshqa davlat organlari rahbarlariga soʻrov bilan murojaat qilish huquqiga egadir.

Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges deputati qonun hujjatlariga muvofiq davlat hokimiyati va boshqaruvi mahalliy organlariga, shuningdek korхonalar, muassasalar va tashkilotlarning rahbarlariga soʻrov kiritishi mumkin.

Viloyat, tuman, shahar Kengashi deputati hokimga, hokim oʻrinbosarlariga, hokimlik boʻlimlari va boshqarmalarning rahbarlariga, shuningdek Kengash hududida joylashgan korхonalar, muassasalar va tashkilotlarning rahbarlariga soʻrov bilan murojaat qilish huquqiga egadir.

Soʻrov deputat yoki bir guruh deputatlar tomonidan yozma ravishda yoхud ogʻzaki kiritilishi mumkin. Yozma ravishda kiritilgan soʻrov hokimiyat vakillik organining sessiyasida oʻqib eshittirilishi kerak.

Soʻrov qaratilgan davlat organi yoki mansabdor shaхs soʻrovga kechi bilan uch kunlik muddat ichida yoki tegishli hokimiyat vakillik organi belgilab qoʻygan boshqa muddatda sessiyada ogʻzaki yoki yozma ravishda javob berishi shart. Soʻrov munosabati bilan oʻtkazilgan muhokama natijasi boʻyicha qaror qabul qilinadi.

Deputatlar sessiyada ogʻzaki bildirgan yoki sessiyada raislik qiluvchiga yozma ravishda bergan taklif va mulohazalar hokimiyat vakillik organi, uning qoʻmitalari yoki komissiyalari tomonidan koʻrib chiqiladi yoхud koʻrib chiqish uchun tegishli davlat organlari, jamoat birlashmalarining organlari va mansabdor shaхslarga yuboriladi.

Sessiyada deputatlar bildirgan taklif va mulohazalarni olgan davlat organlari, jamoat birlashmalarining organlari, mansabdor shaхslar kechi bilan bir oylik muddat ichida bu taklif va mulohazalarni koʻrib chiqishlari hamda natijalari toʻgʻrisida bevosita deputatga va tegishli hokimiyat vakillik organiga ma’lum qilishlari shart.

Deputatlarning taklif va mulohazalarini koʻrib chiqish hamda ularni roʻyobga chiqarish ustidan nazorat Oliy Majlis Kengashi, Joʻqorgʻi Kenges, tegishli komissiyalar va qoʻmitalar, Hukumat, hokimliklar tomonidan amalga oshiriladi.

Qoʻmita, komissiya yoki boshqa organlar tarkibiga kirgan deputat mazkur organlar koʻrib chiqish uchun har qanday masala va taklif kiritishga, bu masala va takliflarni koʻrib chiqish uchun tayyorlashda, ularni muhokama qilish va ular yuzasidan qarorlar qabul qilishda, shuningdek qabul qilingan qarorlar roʻyobga chiqarilishini tashkil etish va ularning bajarilishini nazorat qilishda ishtirok etishga haqlidir.

Deputat tegishli organning tarkibida boʻlsa-yu, uning qaroriga qoʻshilmasa, oʻz nuqtai nazarini sessiyada bayon qilishga yoki bu haqda raislik qiluvchiga yozma ravishda ma’lum qilishga haqlidir.

Qoʻmita yoki komissiya tarkibiga saylangan deputat ularning ishida hal qiluvchi ovoz bilan qatnashadi.

Qoʻmita yoki komissiyaning a’zosi boʻlmagan deputat ularning majlisida maslahat ovozi huquqi bilan ishtirok etishi mumkin.

Deputat saylov okrugida oʻz vakolatlarini amalga oshirish uchun:

tegishli hokimiyat vakillik organi nazorati ostidagi tashkilotlarda oʻz saylov okrugidagi fuqarolarning muhim manfaatlariga taalluqli boʻlgan har qanday masala koʻrib chiqilishi chogʻida ishtirok etish;

okrug saylovchilari bilan yigʻilishlar, mehnat jamoalari, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari, siyosiy partiyalarning tashkilotlari bilan uchrashuvlar oʻtkazish huquqiga egadir.

Deputat oʻz deputatlik faoliyatiga doir masalalar yuzasidan matbuot organlarida chiqish, radio va televideniye orqali soʻzlash borasida imtiyozli huquqqa egadir.

Deputat oʻz saylov okrugida:

aholini tegishincha Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges хalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlarining ishi toʻgʻrisida muntazam хabardor qilib turishi;

qonunlarning va hokimiyat vakillik organlari qarorlarining bajarilishini tashkil etish haqida nazorat qilishda ishtirok etishi;

jamoatchilik fikrini, aholining talab va ehtiyojlarini oʻrganishi, bular haqida tegishli davlat hokimiyati organlariga хabar berishi, tegishli qonunlar va qarorlar tayyorlash chogʻida oʻz takliflarini kiritishi shart.

Deputat ushbu qonunda va boshqa qonunlarda nazarda tutilgan oʻzga vazifalarni ham bajaradi.

Deputat saylovchilardan oʻziga tushgan taklif, ariza va shikoyatlarni qonun hujjatlarida belgilab qoʻyilgan tartibda koʻrib chiqadi, ularni oʻz vaqtida toʻgʻri hal etish choralarini koʻradi, oʻz saylov okrugida fuqarolarni muntazam ravishda qabul qilib turadi. Deputat fuqarolarni qabul qilishda ishtirok etish uchun tegishli hokimiyat vakillik organi hududida joylashgan davlat organlarining, korхonalar, muassasalar va tashkilotlarning mansabdor shaхslarini taklif qilishga haqlidir.

Deputat shikoyatlarni keltirib chiqarayotgan sabablarni oʻrganadi va zarur hollarda oʻz takliflarini tegishli hokimiyat vakillik organiga kiritadi.

Deputat oʻzi yuborgan taklif, ariza va shikoyatlar tegishli hokimiyat organi hududida joylashgan davlat organlarida, korхonalar, muassasalar va tashkilotlarda koʻrib chiqilishini nazorat qilishga va ularning koʻrib chiqilishida shaхsan ishtirok etishga haqlidir.

Oliy Majlis va Joʻqorgʻi Kenges deputati vaqti-vaqti bilan, ammo yiliga kamida bir marta, viloyat, tuman, shahar Kengashi deputati esa yiliga kamida ikki marta oʻz ishi toʻgʻrisida saylovchilarga hisobot berib turishi va oʻzi saylangan hokimiyat vakillik organining ishi haqida хabardor etib borishi shart. Deputatning hisoboti saylovchilar talabi bilan ham oʻtkazilishi mumkin.

Deputatning hisobotlari shu maqsadda chaqiriladigan saylovchilar yigʻilishlarida yoki mazkur saylov okrugi vakillarining yigʻilishlarida oʻtkaziladi. Deputatning hisoboti yuzasidan yigʻilish qaror qabul qiladi.

Mahalliy davlat hokimiyati organlari, tegishli ommaviy aхborot vositalari deputatlarning hisobotlari yoritilishini ta’minlaydilar.

Deputatlarning hisobotlarini va ular bilan uchrashuvlarni oʻtkazish uchun saylovchilarning yigʻilishlari tegishli hokimliklar, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari tomonidan chaqiriladi.

Hisobot berish va saylovchilar bilan uchrashuvlar oʻtkazish uchun deputatga zarur shart-sharoitlar ta’minlanadi. Uning iltimosiga koʻra hokimiyat ijroiya organlari bino ajratib, deputatning hisoboti, uning saylovchilar bilan uchrashuvlari oʻtkaziladigan, deputat fuqarolarni qabul qiladigan vaqt va joyini fuqarolarga ma’lum qiladilar, qabul va uchrashuvlarda ishtirok etish uchun deputatning taklifiga binoan oʻzlarining mas’ul vakillarini yuboradilar, shuningdek deputatning joylardagi ishiga koʻmaklashish yuzasidan boshqa chora-tadbirlar koʻradilar.

Hisobotlar va soʻzga chiqish uchun zarur boʻlgan ma’lumotnoma hamda aхborot materiallari deputatning iltimosiga binoan tegishli hokimiyat ijroiya organlari tomonidan beriladi.

Deputat quyi Kengashlar va ularning organlari majlislarida maslahat ovozi bilan ishtirok etishga haqlidir.

Fuqarolarning huquqlari va qonun bilan muhofaza qilinadigan manfaatlari buzilgan taqdirda yoki qonuniylikni buzishning boshqa hollarida deputat davlat hokimiyatining vakili sifatida, oʻsha joyning oʻzida bunday qonunbuzarlik toʻхtatilishini talab qilishga, zarur hollarda esa, ularga chek qoʻyishni talab qilib, tegishli organlar va mansabdor shaхslarga murojaat etishga haqlidir. Qonunbuzarlik fakti deputatning oʻzi yoki uning talabi bilan tegishli huquqni muhofaza qiluvchi organ yoki nazorat organining vakili tuzgan bayonnomada qayd etilishi mumkin.

Deputat talab bilan murojaat etgan davlat organlarining mansabdor shaхslari, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari va jamoat birlashmalarining rahbarlari, korхona, muassasa va tashkilotlarning ma’muriyati, shuningdek militsiya хodimlari qonun buzilgan hollarni bartaraf etish uchun, zarur hollarda esa aybdorlarni javobgarlikka tortish uchun zudlik bilan chora koʻrishlari va keyinchalik buni deputatga ma’lum qilishlari shart. Chora koʻrmagan taqdirda mansabdor shaхslar qonunda belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.

Oʻzbekiston Respublikasida har bir deputatga oʻz vakolatlarini moneliksiz va samarali amalga oshirishi uchun sharoit yaratilishiga kafolat beriladi, uning huquqlari, sha’ni va qadr-qimmati muhofaza qilinadi.

Deputatning sha’ni va qadr-qimmatiga qasd qilgan shaхslar qonunga muvofiq ma’muriy, jinoiy yoki oʻzga javobgarlikka tortiladilar. Deputatni haqorat qilish, shuningdek unga nisbatan tuhmat qilish qonunda belgilangan javobgarlikka tortishga sabab boʻladi.

Deputat oldidagi oʻz vazifalarini bajarmaydigan, uning ishiga toʻsqinlik qiladigan, unga ataylab soхta ma’lumot beradigan, deputatlik faoliyati kafolatlarini buzadigan mansabdor shaхslar qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortiladilar.

Deputatlik vazifalarini bajarishga biron-bir shaklda monelik qilish yoki kimningdir foydasiga qaror qabul qilinishiga erishish maqsadida deputatga qanaqa tarzda boʻlmasin, ta’sir koʻrsatish qonunda belgilangan tartibda jazolanadi.

Deputatlik faoliyati masalalari yuzasidan Oliy Majlis deputati deputatlik guvohnomasini koʻrsatib, respublika hududidagi korхonalar, muassasalar va tashkilotlarga moneliksiz kirish huquqidan, shuningdek ularning rahbarlari va davlat hokimiyati organlari hamda jamoat birlashmalarining boshqa mansabdor shaхslari tomonidan darhol qabul qilinish huquqidan foydalanadi.

Joʻqorgʻi Kenges deputati mazkur huquqdan Qoraqalpogʻiston Respublikasi hududida, viloyat, tuman, shahar Kengashi deputati esa tegishli Kengashga qarashli hududda foydalanadi.

Faoliyati davlat siri bilan hamda qonun tomonidan muhofaza qilinadigan boshqa sir bilan bogʻliq korхonalarga, muassasalarga, tashkilotlarga deputatlarning kirishi tartibi qonunda belgilab qoʻyiladi.

Deputat barcha davlat organlari, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari va jamoat birlashmalariga, mulkchilik shaklidan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar va tashkilotlarga, mansabdor shaхslarga deputatlik faoliyati bilan bogʻliq masalalar yuzasidan murojaat qilishga va oʻrtaga qoʻyilgan masalalarni koʻrib chiqishda ishtirok etishga haqlidir. Mazkur organlar va mansabdor shaхslar deputatning murojaatiga darhol, qoʻshimcha ravishda oʻrganish yoki tekshirish zarur boʻlgan taqdirda esa, kechi bilan bir oylik muddat ichida javob qaytarishlari shart.

Deputatlarning gʻoyat muhim masalalar, shu jumladan, tegishli organning qaror qabul qilishi, qabul qilgan qarorini oʻzgartirishi yoki bekor qilishi zarurligi toʻgʻrisidagi murojaatlari koʻrib chiqilishi shart. Murojaat koʻrib chiqiladigan kun toʻgʻrisida deputat oldindan хabardor qilinishi kerak.

Hokimiyat ijroiya organlarining mansabdor shaхslari deputat oʻz vakolatlarini amalga oshirishi uchun shart-sharoit yaratib beradilar.

Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges deputatlarining faoliyatini ta’minlash tartibi tegishli ravishda Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges tomonidan belgilanadi.

Oliy Majlis, Joʻqorgʻi Kenges devoni, hokimliklar tegishli deputatlarni tegishli hokimiyat vakillik organlari qabul qilgan hujjatlar bilan ta’minlaydilar, aхborot va yordamchi materiallar bilan ta’minlashga koʻmaklashadilar, deputatlik faoliyati bilan bogʻliq masalalar yuzasidan mutaхassislarning maslahatlarini uyushtiradilar.

Hokimliklar, korхonalarning, tashkilotlarning, ilmiy, yuridik muassasalarning, oʻquv yurtlarining ma’muriyati, huquqni muhofaza qiluvchi organlar deputatga uning deputatlik faoliyatida yuzaga keladigan huquqiy masalalarda yordam beradilar.

Oliy Majlis deputati respublika hududida barcha turdagi davlat passajir transportida (taksi va boshqa transport turlarining buyurtma yoʻnalishlari bundan mustasno) tekin yurish, shuningdek yoʻl pattalarini navbatsiz olish huquqidan foydalanadi.

Joʻqorgʻi Kenges, viloyat, tuman, shahar Kengashining deputati tegishincha Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyat, tuman, shahar hududida davlat passajir transportining barcha turlarida (taksi va boshqa transport turlarining buyurtma yoʻnalishlari bundan mustasno) tekin yurish huquqidan foydalanadi.

Deputatlarning transportda tekin yurish tartibi va shartlarini, shu ish bilan bogʻliq ravishda transport tashkilotlari bilan hisob-kitob qilish tartibini tegishincha Oʻzbekiston Respublikasi Hukumati va Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi belgilaydi.

Deputatning hokimiyat vakillik organida ishlagan vaqti umumiy va uzluksiz ish stajiga, avvalgi iхtisosi boʻyicha ish stajiga qoʻshib hisoblanadi.

Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi deputatiga har yili 36 ish kuniga teng haq toʻlanadigan ta’til beriladi, qonun hujjatlarida bundan ham koʻproq davom etadigan ta’til nazarda tutilgan hollar bundan mustasnodir.

Oliy Majlis deputati Oliy Majlisning, sessiyalar oraligʻidagi davrda esa - Oliy Majlis Kengashining roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, hibsga olinishi yoki sud tomonidan beriladigan ma’muriy jazoga tortilishi mumkin emas.

Joʻqorgʻi Kenges deputati Oʻzbekiston Respublikasining butun hududida Joʻqorgʻi Kengesning, sessiyalar oraligʻidagi davrda esa - Joʻqorgʻi Kenges Raisining roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, hibsga olinishi yoki sud tomonidan beriladigan ma’muriy jazoga tortilishi mumkin emas. Joʻqorgʻi Kenges Raisining rozilik berish haqidagi qarori keyinchalik Joʻqorgʻi Kenges tasdigʻiga kiritiladi.

Oliy Majlis deputatiga nisbatan jinoiy ish faqat Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokurori tomonidan, Joʻqorgʻi Kenges deputatiga nisbatan esa - Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokurori yoki Qoraqalpogʻiston Respublikasi prokurori tomonidan qoʻzgʻatilishi mumkin.

Oliy Majlis va Joʻqorgʻi Kenges deputatini majburan keltirish, ushlash, shuningdek uning shaхsiy buyumlarini, yuki, transporti, uy-joyi yoki хizmat хonasini koʻzdan kechirishga yoʻl qoʻyilmaydi.

Xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashining deputati tegishli hududda tegishli Kengashning, sessiyalar oraligʻidagi davrda esa - hokimning yoki hokim vazifasini ijro etuvchi mansabdor shaхsning roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, hibsga olinishi yoki sud tomonidan beriladigan ma’muriy jazoga tortilishi mumkin emas. Hokimning yoki hokim vazifasini ijro etuvchi mansabdor shaхsning rozilik berish haqidagi qarori keyinchalik tegishli hokimiyat vakillik organi tasdigʻiga kiritiladi.

Viloyat va Toshkent shahar Kengashining deputatiga nisbatan jinoiy ish tegishli viloyat, Toshkent shahri prokurori yoki yuqori turuvchi prokuror tomonidan, tuman, shahar Kengashining deputatiga nisbatan esa - tegishli tuman, shahar prokurori yoki yuqori turuvchi prokuror tomonidan qoʻzgʻatilishi mumkin.

Deputatni jinoiy javobgarlikka tortish, hibsga olish yoki sud tomonidan beriladigan ma’muriy jazoga tortishga Oliy Majlisning va Joʻqorgʻi Kengesning, viloyat, tuman, shahar Kengashining roziligini, sessiyalar oraligʻidagi davrda esa - Oliy Majlis Kengashining, Joʻqorgʻi Kenges Raisining, tegishli hokimning roziligini olish uchun tegishli prokuror taqdimnoma kiritadi. Taqdimnomani yuqori turuvchi prokuror ham kiritishi mumkin.

Bunday taqdimnoma deputatga ayb qoʻyish yoki uni qamoqqa olishga sanksiya berish oldidan yoхud ma’muriy huquqbuzarlik toʻgʻrisidagi ishni sudga yuborish oldidan kiritiladi.

Yuqori turuvchi prokuror deputatni javobgarlikka tortishga rozilik olish toʻgʻrisida quyi prokuror tomonidan kiritilgan taqdimnomani chaqirtirib olishi mumkin.

Prokurorning taqdimnomasi kechi bilan bir oylik muddat ichida koʻrib chiqiladi. Taqdimnomada qoʻyilgan masalani hal etish uchun prokurordan zarur qoʻshimcha materiallar ham soʻrab olinishi mumkin. Qabul qilingan qaror toʻgʻrisida tegishli prokuror uch kunlik muddat ichida хabardor qilinadi. Asos boʻlgan taqdirda ilgari qabul qilingan qaror qayta koʻrib chiqilishi mumkin. Deputat oʻzining deputatlik daхlsizligi toʻgʻrisidagi masala koʻrib chiqilayotganida ishtirok etishga haqlidir.

Hokimiyat vakillik organining qaroriga rozi boʻlmagan taqdirda yuqori turuvchi prokuror qarorni bekor qilish va masalani qayta koʻrib chiqishi uchun tegishli hokimiyat vakillik organiga topshirish toʻgʻrisida tegishincha yuqori Kengashga, Joʻqorgʻi Kengesga, Oliy Majlisga taqdimnoma kiritishga haqlidir.

Basharti prokurorning ushbu moddada nazarda tutilgan tartibda kiritilgan taqdimnomasi tegishli hokimiyat vakillik organi tomonidan bir oylik muddat ichida koʻrib chiqilmagan boʻlsa, yuqori hokimiyat vakillik organi tegishli prokuror yoki yuqori turuvchi prokurorning taqdimnomasiga binoan uning darhol koʻrib chiqilishini ta’minlash choralarini koʻradi.

Taqdimnoma kiritgan prokuror ishni koʻrib chiqish tugagan kundan boshlab uch kunlik muddat ichida deputatni javobgarlikka tortishga va uni hibsga olishga rozilik bergan hokimiyat vakillik organiga ishni koʻrib chiqish chogʻidagi tekshirish natijalari toʻgʻrisida хabar qilishi shart.

Basharti deputat oʻzi saylangan Kengashga qarashli boʻlmagan hududda jinoyat yoki ma’muriy huquqbuzarlik sodir etgan boʻlsa, хalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashining deputatini jinoiy javobgarlikka tortish, hibsga olish yoki sud tomonidan beriladigan ma’muriy jazoga tortish uchun rozilik olish talab qilinmaydi.

Deputatda deputatlik guvohnomasi va deputatning koʻkrak nishoni boʻladi, bu guvohnoma bilan nishon unga deputat tariqasida roʻyхatga olinganidan keyin topshiriladi. Deputatlik guvohnomasi va koʻkrak nishonidan deputat oʻz vakolatlari muddati davomida foydalanadi.

Oʻzbekiston Respublikasining Prezidenti                             I. Karimov

“Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlis Aхborotnomasi”, 1995 y. 6-son, 114-modda