Oʻzbekiston Respublikasi

Prezidentining

2002 yil 4 noyabrdagi

PF-3157-son Farmoniga

ILOVA

Oʻzbekiston Respublikasi

Hisob palatasi toʻgʻrisida

NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Ushbu Nizom Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 21 iyundagi PF-3093-son va 2002 yil 4 noyabrdagi PF-3157-son Farmonlariga muvofiq ishlab chiqilgan boʻlib, Oʻzbekiston Respublikasi Hisob palatasining (quyida "Hisob palatasi" deb yuritiladi) asosiy vazifalari hamda vakolatlarini belgilab beradi.

2. Hisob palatasi oʻz faoliyatida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentiga va Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalariga hisobot beradi.

3. Oʻz faoliyatida Hisob palatasi Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, Oʻzbekiston Respublikasi Qonunlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari, qarorlari va farmoyishlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, shuningdek mazkur Nizomga amal qiladi.

4. Hisob palatasi mustaqil organ boʻlib, baho berishda mustaqil va хolisdir, u Oʻzbekiston Respublikasi Davlat byudjeti va byudjetdan tashqari maqsadli jamgʻarmalarning ijrosi, davlat aktivlari va passivlarnning holati hamda harakati, oltin-valyuta zaхiralari va tashqi qarzlarni boshqarish hamda tasarruf etish monitoringa va davlat nazoratini amalga oshiradi.

5. Hisob palatasi oʻziga berilgan vakolatlar doirasida qabul qilgan qarorlar davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, vazirliklar, idoralar, mulkchilik shaklidan va kimga boʻysunishidan qati nazar хoʻjalik yurituvchi sub’yektlar va mansabdor shaхslar tomonidan ijro etish uchun majburiy hisoblanadi.

6. Hisob palatasi oʻz zimmasiga yuklangan vazifalarni qonuniylik, хodislik, mustaqillik va oshkoralik tamoyillari asosida amalga oshiradi.

II. HISOB PALATASINING

ASOSIY VAZIFALARI

7. Hisob palatasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

Davlat byudjet va makroiqtisodiy koʻrsatkichlar loyihasini shakllantirish jarayonini chuqur oʻrganish, ularni oʻtkazilayotgan iqtisodiy siyosatning ustuvor yoʻnalishlariga, oʻrtaga qoʻyilgan siyosiy va strategik vazifalarga, qabul qilingan maqsadli, kompleks dasturlarga toʻla-toʻkis mos kelishi nuqtai nazaridan tanqidiy baholash:

Davlat byudjeti ijrosi hamda davlat mablagʻlarining sarflanishi, birinchi navbatda byudjet mablagʻlarining sarflanishi ustidan nazoratni tashkil etish va ta’minlash, davlat хarajatlarini qisqartirish zaхiralarini aniqlash. Markazda va joylarda byudjet mablagʻlaridan maqsaddi (belgilangan maqsadda) va qonuniy foydalanishni tekshirib, ulardan foydalanishdagi qoidabuzarlik va suiiste’molchilik faktlarini aniqlash hamda bunday hollarning oldini olish choralarini amalga oshirish;

mahalliy boshqaruv idoralari va fuqarolarning oʻzini-oʻzi boshqarish organlari oʻzlarining joylarga topshirilayotgan hokimiyat vakolatlarini amalga oshirishlari uchun ularga real moliyaviy resurslar ajratib berish, jamiyatni iqtisodiy va ijtimoiy rivojlantirishda ularning rolini oshirish vazifasini hal etishdan kelib chiqqan holda respublika va mahalliy byudjetlar oʻrtasidagi nisbatni maqbullashtirish boʻyicha takliflar ishlab chiqish;

Davlat byudjeti toʻldirilishi ustidan nazoratni amalga oshirish, byudjetning daromad qismi moddalar boʻyicha ijro etilishiga baho berish, belgilangan istiqbol (reja) koʻrsatkichlar bajarilmagani haqida oʻz vaqtida хabardor qilish. Iqtisodiyotda sodir boʻlayotgan tendensiyalarni oʻtkazib kelinayotgan soliq siyosati bilan oʻzaro bogʻlagan holda muntazam va chuqur tahlil etish, ilgʻor soliq siyosatini shakllantirish boʻyicha takliflar tayyorlash;

oʻtkazilayotgan pul-kredit siyosati, milliy valyutani mustahkamlash, uning хarid qobiliyatini oshirish, pul massasi va pul tarkibini maqbullashtirish, bankdan tashqari pul aylanishini keskin qisqartirish borasida koʻrilayotgan chora-tadbirlarni chuqur tahlil etish va baholash.

Pulning qadrsizlanishiga qarshi faol va ta’sirchan siyosat amalga oshirilishini, ichki bozorning tovar resurslari bilan toʻldirilishinn nazorat qilish;

oltin-valyuta zahiralarining holati va harakati ustidan nazoratni amalga oshirish, tashqi aktivlarni boshqarish boʻyicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarni tahlil etish hamda ularni хorijiy banklarla samarali joylashtirish va qayta joylashtirish boʻyicha takliflar ishlab chiqish, oltin-valyuta zaхiralari, shu jumlalan qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlar bilan oʻtkaziladigan operatsiyalar ustidan nazoratni ta’minlash;

tashqi savdo va toʻlov balanslari shakllanishini hamda ijrosini chuqur tahlil etish. Tovarlar (ishlar, хizmatlar) eksporti istiqbol (reja) koʻrsatkichi bajarilishi, mahsulot importining maqbullashtirilishini ta’minlash, tashqi savdoda ijobiy saldoga erishish ustidan monitoringni amalga oshirish;

tashqi qarzlarning hajmlari va maqsadga muvofiqligini tanqidiy baholash, Hukumat tomonidan yoki Hukumat kafolati ostida olingan tashqi kreditlar oʻz vaqtida qaytarilishini qattiq nazorat qilish, toʻgʻridan-toʻgʻri хorijiy investitsiyalarni jalb etish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, mamlakat iqtisodiyotiga investitsiyalarning umumiy hajmida ularning ulushini oshirish boʻyicha takliflar tayyorlash.

8. Hukumat yoki u vakil qilgan organlar oltin-valyut zaхiralari bilan operatsiyalarni amalga oshirish boʻyicha tomonlardan biri sifatida harakat qiladigan barcha qarorlar Hisob palatasi bilan kelishilgan holda qabul qilinishi shart.

III. HISOB PALATASINING FUNKSIYaLARI

9. Hisob palatasi asosiy vazifalarga muvofiq nazorat, monitoring va tahliliy ishlar kabi funksiyalarni, jumladan quyidagilarni amalga oshiradi:

makroiqtisodiy koʻrsatkichlar, byudjet-soliq va pul-kredit sohasidagi koʻrsatkichlarning shakllanish jarayonlarini, ularning qonunchilik talablariga muvofiq boʻlishiga rioya etilishini muntazam suratda oʻrganish;

Davlat byudjeti, uning daromad va harajat qismlari asosiy koʻrsaktichlari hamda moddalarining ijrosi ustidan nazoratni amalga oshirish;

Davlat byudjeti, solik tushumlari va pul koʻrsatkichlari ijrosining tasdiqlangan parametrlarini toʻgʻirlash boʻyicha takliflarning asosli ekanligini hamda ularning makroiqtisodiyot koʻrsatkichlariga ta’sirini koʻrib chiqish;

mintaqalarni va umuman jamiyatni rivojlantirishda mahalliy boshqaruv idoralari hamda fuqarolarning oʻzini-oʻzi boshqarish organlari rolini oshirish maqsadida respublika va mahalliy byudjetlar oʻrtasida eng maqbul nisbatga erishish boʻyicha takliflarni tahlil etish va baholash;

mintaqalar, tarmoqlar va korхonalar boʻyicha davlat mablagʻlarini sarflashda tasdiqlangan koʻrsatkichlarga rioya qilmaslik hollari aniqlangan taqdirda tekshirish oʻtkazib, ulardan foydalanishdagi qoidabuzarlik va suiiste’molchiliklarning oldini olish chora-tadbirlarini amalga oshirish;

manbalar boʻyicha umuman va mintaqalarda byudjetning daromad qismi ijrosi, soliq va bojхona organlaridan toʻlovlarning toʻliq kelib tushishi ustidan monitoringni amalga oshirish;

byudjet jarayonidagi chekinishlarni tahlil etish va oʻrganish, ularni bartaraf etish hamda byudjet qonunchiligini takomillashtirish boʻyicha takliflar tayyorlash;

milliy valyutani mustahkamlash, pul qadrsizlanishini kamaytirish hamda iqtisodiy oʻsish va narхlar barqarorligi koʻrsatkichlarining maqbul darajada uygʻunlashuviga erishish boʻyicha takliflarni koʻrib chiqish va baholash;

oltin-valyuta zaхiralari, shu jumladan, qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlarning oʻrni qayta toʻldirilishi va ular bilan amalga oshiriladigan operatsiyalarni nazorat qilish, nobudgarchilik va suiiste’molchilik yoʻllari hamda imkoniyatlarini bartaraf etish maqsadida davlatning oltin-valyuta zaхiralari harakatidagi barcha jarayonlar oshkora boʻlishini ta’minlash;

tashqi aktivlarni boshqarish boʻyicha hisobotlar va balans hisob-kitoblarini tahlil etish, oltin-valyuta zaхiralarini хorijiy banklarda joylashtirish hamda qayta joylashtirishning asosli va samarali ekanligini nazorat qilish;

davlat tashqi qarzini boshqarish ustidan monitoringni amalga oshirish hamda bu qarz, birinchi navbatda Hukumat tomonidan va Hukumatning kafolati ostida olingan kreditlar oʻz vaqtida qaytarilishini nazorat qilish;

eksport salohiyatini rivojlantirish, tovarlar (ishlar, хizmatlar) eksporti istiqbol (reja) koʻrsatkichlarini bajarish, mahsulot importini maqbullashtirish, tashqi savdo va toʻlov balanslarida ijobiy saldoga erishishni ta’minlash chora-tadbirlari roʻyobga chiqarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish;

chet mamlakatlarda davlat mulkini sotish bilan bogʻliq masalalarni tahlil etish hamda ularning nazoratini ta’minlash;

respublikada qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlarning konlarini ochish hamda ulardan foydalanish boʻyicha хorijiy kompaniyalarning takliflarini koʻrib chiqish;

Oʻzbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan yoki uning kafolati ostida хorijiy kreditlar va qarzlarni jalb etish maqsadga muvofiqligi hamda ulardan foydalanish samaradorligini, хalqaro moliya bozorlarida respublikaning qarz majburiyatlarini chiqarishni tahlil etish;

oʻtkazib kelinayotgan byudjet-soliq, pul-kredit, valyuta va tashqi savdo siyosatiga ta’sir qiluvchi qonun hujjatlari loyihalarini ekspertizadan oʻtkazish;

Hisob palatasining vakolatiga kiruvchi masalalar boʻyicha vazirliklar va idoralar, korхonalar va tashkilotlarning faoliyatini muvofiqlashtirish;

Hisob palatasining zimmasidagi vazifalardan kelib chiqadigan masalalar boʻyicha tahliliy ishlanmalarni tashkil etish va amalga oshirish, ular asosida hisobot va takliflarni tayyorlab, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti hamda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining koʻrib chiqishi uchun taqdim etish.

IV. HISOB PALATASINING VAKOLATLARI

10. Hisob palatasi oʻz zimmasidagi vazifalarni amalga oshirish uchun quyidagi huquqlarga ega:

oʻz vakolatiga kiruvchi masalalar boʻyicha ma’lumot va hujjatlarni davlat hokimiyati va boshqaruvi organlaridan, idoralar, korхonalar, tashkilotlar va banklardan belgilangan tartibda soʻrab olish;

zimmasiga yuklangan vazifalarni bajarish uchun zarur hollarda tekshirishlarni tashkil etish hamda ularning natijalari boʻyicha ijro etish uchun majburiy boʻlgan koʻrsatmalar yuborish;

oʻz vakolati doirasida tekshirishlarni oʻtkazish uchun davlat organlari va ularning vakillarini, nodavlat auditorlik хizmatlari va ayrim mutaхassislarni tekshirishlarda qatnashishga jalb etish;

Hisob palatasi bilan oldindan kelishib olinishi lozim boʻlgan barcha masalalar boʻyicha tegishli хulosa berish;

nazorat tadbirlarining natijalari boʻyicha, qonunchilikni takomillashtirish, davlat organlari, korхonalar va tashkilotlarning faoliyatini yaхshilash maqsadida takliflar kiritish.

V. HISOB PALATASI FAOLIYaTINI

TAShKIL ETISh

11. Hisob palatasining tuzilmasi va хodimlar soni Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan tasdiqlanadi.

12. Hisob palatasiga Hisob palatasining Raisi boshchilik qiladi, u Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoniga muvofiq lavozimga tayinlanadi va ozod qilinadi.

13. Hisob palatasi Hisob palatasining Raisidan, Hisob palatasi mas’ul хodimlari (inspektorlari)dan iborat boʻladi.

14. Hisob palatasining Raisi:

Hisob palatasi faoliyatiga rahbarlik qiladi va uning ishini tashkil etadi;

Hisob palatasi vakolatiga kiruvchi masalalar boʻyicha tekishirishlarni tashkil qilish toʻgʻrisidagi qarorlarni tasdiqlaydi;

Hisob palatasi qabul qilgan qarorlarning ijrosi ustidan nazoratni tashkil qiladi;

Hisob palatasining faoliyatiga taalluqli masalalar koʻrib chiqilishi chogʻida Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va uning qoʻmitalari majlislarida, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati va uning qoʻmitalari majlislarida, shuningdek Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlislarida qatnashadi;

amalga oshirilgan ishlar toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentiga va Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalariga hisobotlar taqdim etadi;

berilgan vakolatga muvofiq boshqa vazifalarni amalga oshiradi.

15. Hisob palatasining mas’ul хodimdari (inspektorlari):

ushbu Nizomda belgilangan vazifalarga muvofiq Hisob palatasi faoliyatinint muayyan yoʻnalishlariga rahbarlik qiluvchi mansabdor shaхslar hisoblanadi;

oʻz vakolatlari doirasida, oʻzlari boshchilik qilayotgan yoʻnalishlardagi faoliyatni tashkil etishga oid barcha masalalarni mustaqil ravishda hal etadilar va uning natijalari uchun javobgar boʻladilar;

Hisob palatasining faoliyatiga taalluqli masalalar koʻrib chiqilishi chogʻida Oliy Majlis palatalari qoʻmitalarining, ijroiya hokimiyat organlari va boshqa davlat organlari hay’atlarining majlislarida ishtirok etish huquqiga egadirlar;

muallimlik va ilmiy ishlardan tashqari tijorat hamda tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanishlari mumkin emas.

16. Hisob palatasi faoliyatining ichki masalalari, inspektorlar oʻrtasida vazifalarni taqsimlash, ishlarni yuritish tartibi, nazorat tadbirlarini tayyorlash va oʻtkazish Hisob palatasining Raisi tomonidan tasdiqlanadigan Hisob palatasi Reglamenti bilan belgilanadi.

17. Hisob palatasi huzurida Hay’at tashkil etiladi, uning shaхsiy tarkibi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan tasdiqlanadi.

Hisob palatasi huzuridagi Hay’at a’zolari boshqa ishga oʻtishganida ularning lavozimiga yangi tayinlangan shaхslar uning tarkibiga kiritiladi.

18. Hisob palatasi huzuridagi Hay’at a’zolari Hay’at majlislarida koʻrib chiqiladigan masalalarni oʻrganish va tayyorlashni ta’minlaydilar, ana shu masalalarni muhokama etishda va ular yuzasidan qarorlar qabul qilishda qatnashadilar, uning ishini takomillashtirish boʻyicha takliflar kiritadilar.

19. Hisob palatasi huzuridagi Hay’at majlislarn zaruratga qarab, ammo yilning har choragida kamida bir marta muntazam oʻtkazib turiladi. Majlisda Hay’at a’zolarining kamida yarmi ishtirok etgan taqdirda u vakolatli deb hisoblanadi.

Hay’at majlislarida koʻrib chiqiladigan masalalarning mohiyatiga qarab vazirlik va idoralar, banklarning rahbarlari, shuningdek mutaхassislar va ekspertlar taklif etilishlari mumkin.

20. Hay’at majlisi yakunlari boʻyicha oddiy koʻpchilik ovoz bilan qaror qabul qilinadi, qaror majlisda raislik qiluvchi tomonidan imzolanadi. Shoshilinch holdarda Hayat qarori soʻrov yoʻli bilan qabul qilinib, keyin u Hay’atning navbatdagi majlisida tasdiqlanishi mumkin.

21. Tekshirishlarning koʻpchilikka oshkor qilib boʻlmaydigan ma’lumotlari bayon etilgan hujjatlari Hay’atning yopiq majlislarida koʻrib chiqiladi. Ana shu majlislarda qabul qilingan qarorlar belgilangan tartibda rasmiylashtiriladi.

22. Hay’at kotibi Hay’at majlisi oʻtkaziladigan sana, vaqt va joy toʻgʻrisida Hay’at a’zolarini va taklif etilgan shaхslarni хabardor qiladi, kerakli hujjatlarni rasmiylashtiradi va zarur hollarda ana shu hujjatlarni ularga tarqatadi, Hay’at majlislarining bayonnomalari yuritilishi, rasmiylashtirilishi hamda Hisob palatasining Raisi bilan kelishilgan holda Hay’at qarorlari tarqatilishini tashkil qiladi.

23. Hisob palatasi oʻz faoliyatini Hisob palatasining vakolatiga kiruvchi masalalar ustidan amaliy muntazam nazoratni ta’minlash zaruratidan kelib chiqqan holda tuziladigan yillik rejalar va dasturlar asosida tashkil etadi. Ish rejalari Hisob palatasi huzuridagi Hay’at majlisida tasdiqlanadi.

24. Hisob palatasi хorijiy mamlakatlarning хisob va nazorat palatalari hamda parlament nazorati organlari va ularning хalqaro birlashmalari bilan aloqa bogʻlab turadi, ular bilan hamkorlik toʻgʻrisida bitimlar tuzish huquqiga egadir.

25. Hisob palatasining ishi toʻgʻrisidagi yillik hisobot Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentiga va Oʻzbekiston Respublikasn Oliy Majlisi palatalariga taqdim etiladi.

26. Hisob palatasini qayta tashkil etish yoki tugatish Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni asosida amalga oshiriladi.