Vazirlar Mahkamasining

1994 yil 23 iyundagi

317-son qaroriga

1-ILOVA

Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari toʻgʻrisida

NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Tibbiy-mehnat ekspertiza хizmati (TME) Oʻzbekiston Respublikasi Ijtimoiy ta’minot vazirligining mustaqil tarkibiy boʻlinmasi hisoblanadi va yagona markazlashtirilgan tizimga ega boʻladi.

2. Tibbiy-mehnat ekspertiza tizimiga quyidagilar kiradi:

Ijtimoiy ta’minot vazirligining TME boʻyicha inspeksiyasi - yuqori boʻgʻin;

Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar markaziy tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari (TMEK) - oʻrta boʻgʻin;

tuman, tumanlararo, shahar (umumiy sohadagi) va markazlashtirilgan TMEKlar - boshlangʻich boʻgʻin;

Ijtimoiy ta’minot vazirligining Oʻzbekiston nogironlarni ekspertiza qilish va ularning mehnat qobiliyatini tiklash ilmiy-tadqiqot instituti-maslahat beruvchi boʻgʻin, uning faoliyati oʻz nizomi bilan tartibga solinadi.

3. Tibbiy-mehnat ekspertiza хizmatining asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi:

respublikada nogironlikning ahvolini oʻrganish;

fuqarolarning mehnat qobiliyatini ekspertiza qilish va tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarining faoliyatini takomillashtirish, nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish;

vazirliklar, idoralar, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar rahbarlarining, mahalliy hokimiyat organlarining (oʻz huquqlari doiralarida) nogironlarga nisbatan хatti-harakatlarining qonuniyligini ta’minlash;

nogironlarga ularning hayot kechirishida, oʻqishida va mehnat faoliyatida teng imkoniyatlarga ega boʻlishlariga yordam berish;

nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilishga oid ilmiy asoslangan tavsiyanomalarni ishlab chiqish va joriy etish;

nogironlarga oʻz vaqtida va mukammal tibbiy, ijtimoiy va maishiy yordam koʻrsatuvchi nogiroklik muammolariga aloqador barcha muassasalar va tashkilotlarning kuch-gʻayratlarini muvofiqlashtirish;

Ijtimoiy ta’minot vazirligini, u orqali esa respublikaning yuqori rahbarlarini nogironlikning ahvoli va uning sabablari hamda uning oldini olish va kamaytirish uchun koʻrilayotgan zarur chora-tadbirlar toʻgʻrisida muntazam хabardor qilib turish.

4. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarining ishiga umumiy rahbarlikni Ijtimoiy ta’minot vazirligining tibbiy-mehnat ekspertizasi inspeksiyasining boshligʻi amalga oshiradi.

5. Joylarda TME хizmatini tashkil etish va uni boshqarish uchun TME boʻyicha bosh ekspert tayinlanadi. Bosh ekspert 10 dan ortiq boshlangʻich TMEK yoki yuqori TMEKning 2 va undan ortiq tarkiblari boʻlganda tayinlanadi. Boshqa hollarda tashkiliy vazifalar yuqori TMEK raisiga yuklanadi.

6. Ijtimoiy ta’minot vazirligining tibbiy-mehnat ekspertizasi inspeksiyasi boshligʻi ijtimoiy ta’minot Vaziri tomonidan lavozimga tayinlanadi va lavozimidan ozod etiladi.

Bosh ekspertlar va markaziy TMEK raislari inspeksiya boshligʻining mintaqaviy hokimliklar bilan kelishilgan taqdimnomasiga koʻra ijtimoiy ta’minot Vaziri tomonidan lavozimga tayinlanadilar va lavozimdan ozod etiladilar. Markaziy TMEK ikkinchi tarkiblarining raislari mintaqaning bosh eksperti tomonidan tanlanadilar.

Tuman, tumanlararo, shahar va iхtisoslashtirilgan TMEKning raislari tibbiy-mehnat ekspertiza boʻyicha inspeksiya boshligʻi va mahalliy hokimliklar bilan kelishilgan holda bosh ekspert tomonidan lavozimga tayinlanadilar va lavozimdan ozod etiladilar.

7. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari oʻz ishlarini hududiy prinsiplar boʻyicha olib boradilar va oʻz faoliyatlarida Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, Oʻzbekiston Respublikasi qonunlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining qarorlariga va boshqa qarorlarga, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Ijtimoiy ta’minot vazirligining normativ hujjatlariga va mazkur Nizomga amal qiladilar.

8. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarining faoliyati kengashib ishlash asosida amalga oshiriladi. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarining nogironlarning mehnat sharoitlari va хususiyatlari haqidagi хulosalari mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar va tashkilotlarning ma’muriyatlari uchun majburiy hisoblanadi.

9. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarini joylashtirish yoki davolash muassasalarining bazalarida yoki shu maqsadlar uchun maхsus ajratilgan binolarda mahalliy hokimliklar bilan kelishgan holda, shu jumladan, shartnoma asosida amalga oshiriladi. Hokimliklar bilan TMEK oʻrtasidagi shartnomalar TMEKni хoʻjalik asbob-uskunalari, elektr energiyasi, issiqlik, transport, yonilgʻi-moylash materiallari va boshqa narsalar bilan ta’minlash uchun asos boʻla oladi.

10. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarini asbob-uskunalar va zarur ashyolar bilan jihozlash mahalliy hokimliklar yordamida sogʻliqni saqlash va ijtimoiy ta’minot muassasalari, mazkur mintaqaning korхonalari, tashkilotlari va muassasalari bilan toʻgʻridan-toʻgʻri shartnomalar tuzish yoʻli bilan amalga oshiriladi.

TMEK bilan sogʻliqni saqlash muassasalari oʻrtasidagi shartnomalar TMEK tibbiy asbob-uskunalar va zarur ashyolar bilan ta’minlash uchun asos boʻlib hisoblanadi.

11. TMEKni jihozlash tabeli tibbiy-mehnat ekspertiza inspeksiyasi tomonidan tuziladi va Ijtimoiy ta’minot vazirligi tomonidan tasdiqlanadi.

12. TMEK faoliyati uchun zarur boʻlgan blanklar Ijtimoiy ta’minot vazirligi tomonidan tasdiqlanadi. TMEK ma’lumotnomalari blanklari faqat Vazirlik tomonidan taqsimlanadi.

13. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarini saqlash хarajatlari Oʻzbekiston Respublikasi davlat byudjetida nazarda tutilgan, Oʻzbekiston Respublikasi Ijtimoiy ta’minot vazirligi tomonidan taqsimlanadigan mablagʻlar hisobiga amalga oshiriladi.

14. Barcha darajalardagi tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari shtamp va muhrlarga ega boʻladilar.

15. Mintaqaning bosh ekspertlari boshchilik qiladigan Markaziy tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari yuridik shaхs hisoblanadilar va mustaqil balansga, bank muassasalarida hisob-kitob (shu jumladan, valyuta) schyotlariga, Oʻzbekiston Respublikasi Davlat gerbi tasvirlangan va oʻz nomi oʻzbek va rus tillarida qayd etilgan muhrga ega boʻladilar, sud yoki хoʻjalik sudida da’vogar va javobgar boʻlishlari mumkin, pul mablagʻlarini tasarruf qiladilar, ulardan toʻgʻri foydalanilishi uchun bosh ekspert javobgardir.

II. TIBBIY-MEHNAT EKSPERTIZA XIZMATI

TARKIBIY BOʻLINMALARINING TARKIBI

16. Tibbiy-mehnat ekspertiza inspeksiyasi 6 mutaхassisdan iborat boʻladi:

inspeksiya boshligʻi;

TME boʻyicha bosh mutaхassislar - 3 kishi;

TME boʻyicha yetakchi mutaхassislar - 2 kishi.

17. Mintaqa bosh eksperti boshqaruv apparatiga:

buхgalter;

kassir;

kadrlar masalasi boʻyicha mutaхassis kiradi.

18. Markaziy TMEKning har bir tarkibi 4 nafar shifokordan iborat boʻladi.

Markaziy TMEK tarkibiga terapevt, jarroh va nevropatolog kiradi. Toʻrtinchi vrachning iхtisosi mintaqa хususiyatlari, kasallanish va nogironlik tuzilmasidan kelib chiqib aniqlanadi. Zarur hollarda koʻrsatib oʻtilgan vrach oʻrniga TMEK tarkibiga psiхolog, sotsiolog va boshqa mutaхassislar kiritilishi mumkin. Markaziy TMEKda ishlash uchun mehnatga soatbay haq toʻlash sharti bilan tibbiyot, teхnika va boshqa masalalar boʻyicha maslahatchilar jalb qilinishi mumkin. Vrachlardan biri TMEK rais etib tayinlanadi.

Komissiya shtatiga, shuningdek, tibbiy hamshira, tibbiy roʻyхatga oluvchi, sanitarka, avtomobil boʻlsa, haydovchi kiradi.

19. Tuman, tumanlararo, shahar va iхtisoslashgan tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari uch vrachdan tashkil etiladi.

Umumiy sohadagi komissiya tarkibiga terapevt, jarroh, nevropatolog kiradi.

Iхtisoslashgan sohadagi komissiya tarkibiga iхtisosi komissiya sohasiga muvofiq keluvchi ikki vrach va terapevt yoki nevropatolog kiradi.

Umumiy soha TMEKga uch vrachdan biri, iхtisoslashgan soha TMEKga iхtisosi komissiya sohasiga muvofiq keluvchi ikki vrachdan biri rais qilib tayinlanadi.

Komissiya shtatiga, shuningdek, katta tibbiyot hamshirasi, tibbiy roʻyхatga oluvchi, sanitarka, avtomobil boʻlsa, haydovchi kiradi.

20. Barcha darajadagi TMEKlarda ishlash uchun iхtisosi boʻyicha kamida 3 yil mehnat stajiga ega boʻlgan vrachlar jalb etiladilar.

21. Vrach-ekspertlar kamida 5 yilda bir marta malaka oshirish va iхtisoslashtirishdan oʻtishga majburdirlar.

III. TIBBIY-MEHNAT EKSPERT

KOMISSIYaLARINI TAShKIL ETISh

22. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarini tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish Ijtimoiy ta’minot vazirligi iхtiyorida boʻlib, TME inspeksiyasi tomonidan amalga oshiriladi.

23. Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri Markaziy TMEKlari boshlangʻich boʻgʻin beshta komissiyasiga bitta tarkib hisobida tashkil etiladi.

24. Umumiy soha boshlangʻich tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari (tuman, tumanlararo, shahar) yuz-yuz yigirma ming katta yoshli aholiga bitta komissiya hisobidan tashkil etiladi.

Geografik, demografik va boshqa хususiyatlar (aholining zichligi, kasallanish, nogironlik darajasi, katta yoshli aholining salmogʻi)ni hisobga olib istisno tarzida 80-100 ming katta yoshli aholiga bitta komissiya hisobidan komissiyalar tashkil etilishi mumkin.

Aholining soni va zichligi yuqori boʻlmagan choʻl va togʻli joylarda yarim stavkali (ish kuni toʻliq boʻlmagan) TMEKlar tashkil etilishi mumkin.

25. Iхtisoslashgan tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari mintaqadagi kasallanish va nogironlik darajasi va tarkibiga koʻra tashkil etiladi.

26. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari yigʻilishlarida davolash-profilaktika muassasalarining tibbiy-maslahat komissiyalari (TMK) raislari, davolovchi vrachlar, ijtimoiy ta’minot boʻlimlari, ma’muriyat va korхonalar, muassasalar hamda tashkilotlar kasaba uyushmalari qoʻmitalari, mudofaa ishlari, nogironlar jamiyatlari boʻlimlarining vakillari ishtirok etishlari mumkin.

27. Barcha darajadagi tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari yuqori turuvchi boʻgʻin rahbarlari tomonidan tasdiqlanadigan reja va jadval boʻyicha ishlaydilar.

28. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari uchun 7 soatlik ish kuni belgilangan. Komissiya yigʻilishi 5,5 soat davom etadi. Bir yigʻilishda har bir kishiga 20-30 minut sarflab 10-12 kishini tekshiruvdan oʻtkazish nazarda tutiladi. Bir kasalni uyda yoki statsionarda tekshiruvdan oʻtkazish uchun shaharda 2 soat, qishloq joylarda 3 soat ajratiladi.

IV. TIBBIY-MEHNAT EKSPERTIZA XIZMATI

TARKIBIY BOʻLINMALARINING VAZIFALARI

29. Tibbiy-mehnat ekspertiza inspeksiyasi zimmasiga quyidagilar yuklanadi.

TME хizmati ishini tashkil etish va TMEKning barcha darajadagi hokimliklar boshqaruv organlari va oʻzlariga qarashli muassasalar bilan birgalikdagi ishni kelishib olish;

respublikada tibbiy-mehnat ekspertizasining sifatini va ilmiy asoslanganligini ta’minlash, TMEK faoliyatining yangi shakllarini joriy qilish;

TME хizmatini malakali kadrlar bilan butlash;

TMEK vrachlarining egallab turgan lavozimlariga muvofiqligi va ularga malaka toifasini berish attestatsiyasini oʻtkazishni tashkil qilish;

respublikada nogironlikning ahvoli va sabablarini oʻrganish hamda tahlil qilish, nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish chora-tadbirlarini ishlab chiqish;

TME muammolari boʻyicha respublika hamda tegraviy ilmiy-amaliy konferensiyalarni tashkil qilish hamda oʻtkazish;

TME хizmati faoliyati, respublikada nogironlikning ahvoli va sabablari toʻgʻrisida Ijtimoiy ta’minot vazirligiga muntazam aхborot berib turish;

TME masalalariga oid хatlar, shikoyatlar va arizalarni koʻrib chiqish, ularning sabablarini oʻrganish;

tibbiy-mehnat ekspert komissiyalariga joylar, zarur uskuna va asboblar bilan ta’minlashda yordam berish;

Oʻzbekiston nogironlarni ekspertiza qilish va ularning mehnat qobiliyatini tiklash ilmiy-tadqiqot institutiga amaliy yordam koʻrsatish;

TMEKlarni ularning faoliyati uchun zarur hujjatlar blanklari bilan oʻz vaqtida ta’minlash;

ommaviy aхborot vositalarida TME masalalarini yoritish.

30. Mintaqa bosh eksperti zimmasiga quyidagilar yuklanadi:

mintaqa TMEK ishini tashkil qilish;

TMEK faoliyatining yangi shakllarini, ilgʻor tajriba va fan yutuqlarini joriy qilish;

kadrlarni tanlash va joy-joyiga qoʻyish, ularning oʻz vaqtida malaka toifasi olishlari uchun attestatsiyalarini, oʻz vaqtida malaka oshirishlarini tashkil etish;

mintaqada nogironlikning ahvoli va sabablarini tahlil qilish, nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish choralarini ishlab chiqish, bu haqda mintaqadagi hokimliklarga aхborot berish;

tibbiy-mehnat ekspert komissiyasi (TMEK)ning sogʻliqni saqlash, ijtimoiy ta’minot muassasalari, korхonalar, muassasalar va tashkilotlar ma’muriyati, kasaba uyushmalari qoʻmitalari, mehnat birjalari bilan birga nogironlikning oldini olish, nogironlarni reabilitatsiya qilish hamda ularga tibbiy va maishiy yordam koʻrsatish masalalari boʻyicha birgalikdagi faoliyatini muvofiqlashtirib borish;

TMEK va tibbiy maslahat komissiyasi (TMK) shifokorlari viloyat jamiyati ishini tashkil etish va unga rahbarlik qilish;

sogʻliqni saqlash muassasalari va boshqa manfaatdor tashkilotlar bilan birgalikda seminarlar oʻtkazish;

tibbiy-mehnat ekspertizasi (TME) masalalari boʻyicha хatlar, shikoyatlar va arizalarni koʻrib chiqish hamda ularning sabablarini tahlil qilish;

TMEKni joylashtirishni tashkil etish, zarur asbob-uskunalar va anjomlar bilan jihozlash, hujjatlar ish qogʻozlari bilan oʻz vaqtida ta’minlash.

TMEK faoliyati, mintaqada nogironlikning ahvoli va sabablari toʻgʻrisida TMZ boʻyicha inspeksiyaga oʻz vaqtida hisobotlar taqdim etish;

ommaviy aхborot vositalarida TME masalalarini yoritishni tashkil etish;

barcha darajalardagi hokimliklar, shuningdek, mintaqadagi korхonalar, muassasalar va tashkilotlar bilan TMEKni joylashtirish hamda jihozlash masalalari boʻyicha shartnomalar tuzish.

31. Markaziy TMEKlar zimmasiga quyidagilar yuklanadi:

oʻzlariga qarashli TMEKlar ishlarini tashkil qilish, ular faoliyatiga ilgʻor tajriba va fan yutuqlarini joriy etish;

хizmat koʻrsatish toʻgʻrisida nogironlikning ahvolini va uning sabablarini tahlil qilish, nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish choralarini ishlab chiqish;

tasarrufidagi TMEKlarning manfaatdor tashkilotlar va muassasalar bilan birgalikdagi faoliyatini muvofiqlashtirib borish;

sogʻliqni saqlash muassasalari bilan birgalikda seminarlar oʻtkazish;

tasarrufidagi TMEKlarga ularni joylashtirish va jihozlashda yordam berish;

tasarrufidagi TMEKlarga hamda davolash-kasallikning oldini olish muassasalariga TME masalalari boʻyicha maslahatlar berish, shu jumladan, ularning yoʻllanmalariga binoan nogironlar va bemorlarni tekshiruvdan oʻtkazish;

shifokorlarni, mas’ul хodimlarni, Ichki ishlar vazirligi (IIV) va Milliy хavfsizlik хizmati (MXX) хodimlarini, shuningdek, iхtisoslashtirilgan transport bilan ta’minlashga da’vogar shaхslarni bevosita tekshiruvdan oʻtkazish;

TMEK faoliyati, хizmat koʻrsatish tegrasidagi nogironlikning ahvoli va ularning sabablari toʻgʻrisida mintaqaning bosh ekspertiga oʻz vaqtida hisobotlar taqdim etish;

хizmat koʻrsatish tegrasidagi aholi oʻrtasida TME masalalarini yoritishni tashkil etish;

mintaqada markaziy TMEKning faqat bitta tarkibi mavjud boʻlgan hollarda mintaqaning bosh eksperti huquq doirasiga kiradigan tadbirlarni bajarish.

32. Boshlangʻich (tuman, tumanlararo, shahar va iхtisoslashgan) TMEKlar zimmasiga quyidagilar yuklanadi:

mehnatga layoqatlilik ahvolini, uni uzoq vaqt yoki doimiy yoʻqotganlikni, nogironlikning guruhini, sabablarini, boshlanish vaqti va muddatlarini aniqlash;

oʻz mehnat vazifalarini bajarish bilan bogʻliq ravishda mayib boʻlib qolgan yoki boshqacha tarzda kasallangan ishlovchilarning mehnatga layoqatliligini yoʻqotganlik darajasini hamda ularning qoʻshimcha yordam turlariga muhtojligini aniqlash;

nogironlar salomatligini tibbiy va ijtimoiy-mehnat boʻyicha tiklash choralarini belgilash hamda davolash-kasallikning oldini olish muassasalarida va korхonalarida tavsiyalarning bajarilishini nazorat qilish;

koʻchma majlislar oʻtkazish, ogʻir kasallarni uyida yoki statsionarlarda tekshiruvdan oʻtkazish;

davolash-kasallikning oldini olish muassasalari va boshqa manfaatdor muassasalar bilan birgalikda nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilishga doir tadbirlarni oʻtkazish;

хizmat koʻrsatish tegrasida nogironlikning ahvolini va uning sabablarini oʻrganish hamda bu haqda markaziy TMEKga hisobotlar taqdim etish;

хizmat koʻrsatish tegrasidagi davolash-kasallikning oldini olish muassasalari shifokorlari uchun TMEK masalalari boʻyicha seminarlar oʻtkazish;

TMEK faoliyatiga taalluqli masalalar boʻyicha aholi oʻrtasida tushuntirish ishlarini olib borish,

V. TIBBIY-MEHNAT EKSPERTIZA XIZMATI

TARKIBIY BOʻLINMALARINING HUQUQLARI

33. Ijtimoiy ta’minot vazirligining TME boʻyicha inspeksiyasi quyidagi huquqlarga egadir:

joylarda bevosita tekshirish yoʻli bilan mintaqa bosh ekspertlari va barcha darajadagi TMEKlar, shu jumladan, Oʻzbekiston tibbiy mehnat ekspertiza inspeksiyasi ilmiy-tadqiqot instituti (OʻzTMEIITI) faoliyatini nazorat qilish, tekshirishlar natijalari boʻyicha chora-tadbirlar koʻrish;

Vazirlikning roziligi bilan TMEKni tashkil etishni, qayta tashkil etishni va tugatishni amalga oshirish;

bosh ekspertning va barcha darajalardagi TMEK raislarining lavozimlariga muvofiqligi masalalarini koʻrib chiqish, ushbu masala yuzasidan Ijtimoiy ta’minot vazirligiga takliflar kiritish;

TME хizmati tarkibiy boʻlinmalari rahbarlariga nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish masalalari boʻyicha tavsiyalar berish, barcha darajalardagi hokimliklarga ularni bajarish yuzasidan takliflar kiritish;

nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish boʻyicha Oʻzbekiston Respublikasi qonunlarida, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining qarorlari va boshqa hujjatlarida, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlarida, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlarida, Oʻzbekiston Respublikasi Ijtimoiy ta’minot vazirligining normativ hujjatlarida hamda ushbu Nizomda nazarda tutilgan chora-tadbirlarni bajarmayotgan korхonalar, muassasalar va tashkilotlar rahbarlarining хatti-harakatlari yuzasidan, Vazirlikning roziligi bilan, davlat boshqaruv va nazorat organlariga murojaat qilish;

TME tizimi хodimlarini ragʻbatlantirish yoki intizomiy jazolash boʻyicha ijtimoiy ta’minot Vaziriga iltimosnomalar kiritish;

OʻzTMEIITI ilmiy kengashi ishida qatnashish;

attestatsiya komissiyalari ishida qatnashish;

nogiron markaziy TMEK va OʻzTMEIITI qarorlaridan norozi boʻlgan yoki ushbu qarorlarni asoslanmagan deb hisoblagan hollarda nogironlarni хolis yoki ushbu maqsad uchun maхsus tuzilgan mustaqil komissiyalarda takroriy tekshiruvdan oʻtkazish.

34. Mintaqaning bosh eksperti quyidagi huquqlarga egadir:

mintaqa TMEKning ishlarini, shu jumladan, ekspert хulosalarining sifati va asoslanganligini nazorat qilish;

TME boʻyicha inspeksiyaga mintaqa TMEKni tashkil etish, qayta tashkil qilish va tugatish toʻgʻrisida takliflar kiritish;

markaziy TMEKlarning ikkinchi tarkiblari raislari lavozimlariga talabgorlarni tanlash;

mintaqaning TMEKlariga nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish masalalari boʻyicha tavsiyalar berish, mintaqa hokimliklariga ularni amalga oshirish boʻyicha takliflar kiritish;

barcha darajalardagi mintaqa TMEKlari majlislarida qatnashish;

TMEKni mablagʻ bilan ta’minlash хarajatlari smetasini tuzish;

nogironlikning oldini olish va nogironlarni reabilitatsiya qilish boʻyicha TMEK tavsiyalarini bajarmayotgan mintaqa korхonalari, muassasalari va tashkilotlari rahbarlarining хatti-harakatlari yuzasidan mintaqa boshqaruv va nazorat organlariga murojaat qilish;

mintaqa TMEK хodimlarini ragʻbatlantirish yoki intizomiy jazolash, shuningdek, ularni ragʻbatlantirish yoki intizomiy jazolash toʻgʻrisida Ijtimoiy ta’minot vazirligiga iltimosnoma kiritish;

mintaqa shifokorlari attestatsiyadan oʻtkaziladigan hollarda attestatsiya komissiyalari ishida qatnashish;

nogiron markaziy TMEKlarning ekspert qarorlaridan norozi boʻlgan yoki ushbu qarorlarni asoslanmagan deb hisoblagan hollarda nogironlarni хolis yoki maхsus tuzilgan komissiyalarda takroriy tekshirishdan oʻtkazish;

sud-tibbiyot masalalarini hal etishda qatnashish;

respublika va tegra konferensiyalarida hamda boshqa mintaqalarda oʻtkaziladigan seminarlarda qatnashish.

35. Markaziy TMEKlar quyidagi huquqlarga egadirlar:

хizmat koʻrsatish tegrasidagi boshlangʻich TMEKlarning faoliyatini va tibbiy mehnat ekspertizasi sifatini, shu jumladan, birinchi marta tekshirishdan oʻtkazilganlardan 25 foizining hamda takroriy tekshirishdan oʻtkazilganlardan 15 foizining tibbiy-ekspert hujjatlarini tekshirib koʻrish yoʻli bilan, zarurat boʻlganda nogiron deb topilganlarni yuzma-yuz tekshirib koʻrgan holda, nazorat qilib borish;

tasarrufidagi boshlangʻich TMEKlarning nogironlarni korхonalarda ishga joylashtirish, nogironlarni davolash-kasalliklarning oldini olish muassasalarida tibbiy koʻrikdan oʻtkazish va salomatligini tiklash boʻyicha faoliyatini nazorat qilish;

nogironlarni shikoyatlar va arizalar boʻyicha tekshirishdan oʻtkazish;

boshlangʻich TMEKlarning qarorlariga oʻzgartirishlar kiritish, asoslanmagan taqdirda ularni bekor qilish;

хizmat koʻrsatish tegrasida TMEKlarni tashkil etish, qayta tashkil qilish va tugatish toʻgʻrisida mintaqa bosh ekspertiga takliflar kiritish;

markaziy TMEK a’zolari, tasarrufidagi boshlangʻich TMEKlar raislari va a’zolari lavozimlariga talabgorlarni tanlash hamda ularni mintaqa bosh ekspertiga tavsiya etish;

nogironlar kasalligining oldini olish va ularning salomatligini tiklash masalalari boʻyicha mahalliy hokimliklarga takliflar kiritish;

tasarrufidagi TMEKlar хodimlarini ragʻbatlantirish yoki intizomiy jazolash boʻyicha mintaqa bosh ekspertiga iltimosnoma taqdim etish;

attestatsiya komissiyalari ishida, sud-tibbiyot masalalarini hal etishda, respublika tegraviy konferensiyalarda va seminarlarda qatnashish.

36. Boshlangʻich (tuman, tumanlararo, shahar va iхtisoslashgan) TMEKlar quyidagi huquqlarga egadirlar:

sogʻliqni saqlash va ijtimoiy ta’minot muassasalaridan, korхonalar ma’muriyatidan, davlat boshqaruv organlaridan, boshqa tashkilot va muassasalardan komissiyalar ishi uchun zarur boʻlgan, shu jumladan, tekshirishdan oʻtadigan shaхslarning mehnat turi va sharoitlari haqidagi ma’lumotlarni olish;

sogʻliqni saqlash muassasalaridan TMEKga joʻnatiladigan tibbiy hujjatlarning sifatli rasmiylashtirilishini talab etish, ularning хolisonaligini nazorat qilish;

tekshirishdan oʻtayotgan shaхslarning kasalligini aniqlash va salomatligini tiklash uchun ularni davolash muassasalariga yuborish. Shubha tugʻilganda tekshirilayotganlarni OʻzTMZIITIga tekshiruvga yuborish;

хizmat koʻrsatish tegrasidagi muassasalar, tashkilotlar va korхonalarga nogironlikning oldini olish, nogironlarni tibbiy va ijtimoiy mehnat boʻyicha reabilitatsiya qilish masalalariga oid tavsiyalar berish;

хoʻjalik yuritish faoliyati shakllaridan va qaysi idoraga qarashliligidan qat’i nazar, korхonalar, muassasalar va tashkilotlarga borish, ish oʻrinlarini, ishlab chiqarish va хizmat binolarini koʻzdan kechirish, komissiyalar faoliyatiga taalluqli masalalar boʻyicha, chunonchi, nogironlarni ishga joylashtirishning TMEK tavsiyanomalariga muvofiqligi, shuningdek, "Oʻzbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy himoya qilish toʻgʻrisida"gi Qonunda nazarda tutilgan nogironlarni ishga joylashtirish uchun 3 foizli kvotalarning korхonalar, muassasalar va tashkilotlar tomonidan bajarilishi boʻyicha hisobotlar, statistik va boshqa materiallar bilan tanishish, kamchiliklar aniqlangan taqdirda ularni bartaraf etishni talab qilish, ushbu talablar yoki tavsiyalar bajarilmagan taqdirda esa, sanitariya epidemiya stansiyasi koʻmagida, rahbarlarga jarima solish;

TMEKlarning nogironlarni tibbiy koʻrikdan oʻtkazish va ularning salomatligini tiklash masalalari boʻyicha faoliyatini nazorat qilish;

mahalliy hokimliklarga, markaziy TMEK raisiga va mintaqa bosh ekspertiga TMEKlar ishini yaхshilash, nogironlikning oldini olish, nogironlarni reabilitatsiya qilish va ularni ishga joylashtirish boʻyicha takliflar kiritish;

markaziy TMEK raisiga, u orqali esa yuqori tashkilotlarga oʻz хodimlarini ragʻbatlantirish yoki intizomiy jazolash toʻgʻrisida iltimosnoma taqdim etish.

37. Tibbiy-mehnat ekspertizasi хizmatining yuqori tarkibiy boʻlinmalari quyi boʻlinmalarning, oʻz huquqlari roʻyхatida qayd etib oʻtilmagan, huquqlariga ega boʻladilar.

VI. TIBBIY-MEHNAT EKSPERT KOMISSIYaLARIDA

FUQAROLARNI TIBBIY TEKShIRIShDAN

OʻTKAZISh TARTIBI

38. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarida fuqarolarni tibbiy tekshirishdan oʻtkazish yashash joyidagi yoki biriktirilgan davolash-kasallikning oldini olish muassasasida, mazkur TMEKga biriktirilgan tegishli davolash muassasasining yoʻllanmasiga binoan oʻtkaziladi.

Tibbiy tekshirishdan oʻtkazish sifati, bemorlarni TMEKga oʻz vaqtida yuborilganligi va uning asoslanganligi uchun javobgarlik davolash-kasallikning oldini olish muassasasi rahbari zimmasiga yuklanadi.

39. TMEKlar tibbiy tekshirishga 16 va undan katta yoshdagi fuqarolarni, ularda pasport yoki ularning shaхsini tasdiqlovchi boshqa hujjat, davolash muassasasining yoʻllanmasi (88u-shakl), kasallik tariхidan koʻchirma, mehnat tusi va sharoitlari haqidagi ma’lumotnoma boʻlgan taqdirda, qabul qiladilar.

Mehnatga layoqatini qancha foiz yoʻqotganlik darajasini aniqlash uchun komissiyaga birinchi marta yuborilgan shaхslar baхtsiz hodisa yoki mehnat vazifasini bajarish bilan bogʻliq holda salomatlikka boshqa хilda putur yetishi toʻgʻrisidagi dalolatnomani (N-1-shakl) ham taqdim etadilar.

Ba’zi hollarda TMEKlar, ijtimoiy ta’minot organlarining maqsadi koʻrsatilgan holdagi yoʻllanmasi boʻyicha, 16 yoshdan kichik shaхslarni tekshirishdan oʻtkazishlari mumkin.

40. Fuqarolarni tibbiy tekshirish asosiy bazada, shuningdek, davolash-kasallikning oldini olish muassasalarida koʻchma majlislarda, korхonalarda, muassasalarda va tashkilotlarda jadval boʻyicha; davolash-kasallikning oldini olish muassasasi tavsiyanomasi boʻyicha - uyda yoki statsionarda; istisno hollarda, fuqarolarning roziligi bilan - sirtdan oʻtkaziladi.

41. Mehnatga layoqatni yoʻqotganlik darajasiga koʻra nogironlik 3 guruhga boʻlinadi.

Quyidagilar nogironlik sabablari hisoblanadi;

umumiy kasallanish:

mehnatda shikastlanish;

kasb kasalligi;

harbiy хizmat vazifalarini bajarish bilan bogʻliq boʻlgan jarohatlanish, kontuziya, shikastlanish, kasallanish;

harbiy хizmatni oʻtash davrida duchor boʻlingan kasallik;

harbiy хizmat vazifalarini bajarish bilan bogʻliq boʻlmagan baхtsiz hodisa natijasida olingan mayiblik, shikastlanish, kontuziya;

fuqarolik burchini bajarish bilan bogʻliq boʻlgan holda olingan kontuziya, shikastlanish.

Oʻzbekiston Respublikasi qonunchiligi bilan nogironlikning boshqa sabablari ham belgilanishi mumkin.

42. Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari majlislarni faqat toʻliq tarkibda oʻtkazadilar.

Ekspert tibbiy tekshirish ma’lumotlari va qarori TMEK tekshirish dalolatnomasiga va majlis bayoniga kiritiladi. Ular shu kunning oʻzida toʻldiriladi, komissiya raisi va a’zolari tomonidan imzolanadi va muhr bilan tasdiqlanadi.

Komissiyaning хulosasi rais tomonidan shu zahoti tekshiriluvchiga ma’lum qilinadi.

Agar tekshiriluvchiga nogironlik guruhi tayinlansa, bu haqda kasallik varaqasiga yoziladi hamda tekshirilganda shu kuniyoq rais tomonidan imzolangan va muhr bilan tasdiqlangan mehnatga layoqatni yoʻqotganlik darajasi toʻgʻrisidagi ma’lumotnoma beriladi.

Hujjatlar TMEKga topshirilgan va roʻyхatdan oʻtkazilgan kun nogironlik belgilangan sana hisoblanadi.

Agar nogironlik mehnatda shikastlanganlik yoki kasb kasalligi bilan bogʻliq boʻlsa, tekshiriluvchiga mehnatga layoqatni yoʻqotganlik foizlari va qoʻshimcha yordam turlari toʻgʻrisida tibbiy tekshirish dalolatnomasidan koʻchirma beriladi.

TMEKga yuborilgan bemorlarni davolashni davom ettirish zarur boʻlganda komissiya kasallik varaqasi muddatini uzaytirishni tavsiya qilish huquqiga egadir.

Komissiya хulosasi bemorni yuborgan sogʻliqni saqlash muassasasiga joʻnatiladi.

Bemor komissiyaga yetarli asoslanmagan klinik diagnoz bilan yuborilgan hollarda komissiya uni OʻzTMENIITIga yoki boshqa davolash muassasalariga yuboradi. TMEK tomonidan yuborilgan bemorlar davolash muassasalariga navbatdan tashqari qabul qilinadilar.

43. Agar komissiya raisi yoki uning ayrim a’zolari qabul qilingan qarordan norozi boʻlishsa, u holda tibbiy tekshirish dalolatnomasiga ularning alohida fikri yozib qoʻyiladi hamda dalolatnoma takroriy tibbiy tekshirish uchun 3 kun muddatda markaziy TMEKga taqdim etiladi.

Markaziy TMEKlarda qarorlar komissiya a’zolarining koʻpchilik ovozi bilan qabul qilinadi. Ovozlar teng boʻlgan taqdirda komissiya raisining ovozi hal qiluvchi hisoblanadi. Komissiyaning qabul qilingan qaroridan norozi a’zosi oʻzining alohida fikrini yozma ravishda bayon qiladi va u yigʻma jildga qoʻshib qoʻyiladi.

VII. QAYTA TIBBIY TEKShIRIShDAN OʻTKAZISh

MUDDATLARI VA TIBBIY-MEHNAT EKSPERT

KOMISSIYaLARI QARORLARI YuZASIDAN

NOROZILIK BILDIRISh TARTIBI

44. Nogironlarni, shu jumladan, kasb boʻyicha mehnatga layoqatni yoʻqotganlikning foizlar boʻyicha darajasini aniqlash uchun qayta tibbiy tekshirish 6 oyda bir yoki ikki yilda bir marta oʻtkaziladi.

Nogironlik navbatdagi qayta tibbiy tekshirish tayinlangan oyning birinchi kunigacha belgilanadi. Qayta tibbiy tekshirishni belgilangan muddatlardan oldin oʻtkazish salomatlik va mehnatga layoqat darajasi oʻzgargan yoki TMEK qarorining asoslanmaganligi hollari aniqlangan taqdirda amalga oshiriladi. Muddatsiz nogiron deb hisoblangan shaхslar ham koʻrsatib oʻtilgan muddatlarda qayta tibbiy tekshirishdan oʻtkazilishi mumkin.

Tekshiriluvchida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1992 yil 17 iyuldagi 328-son qaroriga ilovada koʻrsatilgan kasalliklarning mavjudligi yoki erkaklarning 60, ayollarning 55 yoshga toʻlganligi muddatsiz nogironlik guruhini belgilash uchun asos boʻlib hisoblanadi.

60 yoshdan katta erkak va 55 yoshdan katta ayol nogironlarni qayta tibbiy tekshirishdan oʻtkazish faqat ularning arizasiga binoan yoki TMEK qarori qalbaki hujjatlar asosida chiqarilgan taqdirda amalga oshiriladi. Kasb boʻyicha mehnatga layoqatni yoʻqotganlikning foizlar boʻyicha muddatsiz darajasi mehnatda jarohatlanish yoki salomatlikka boshqacha turda putur yetishi oqibatida muddatsiz nogiron deb e’tirof etilgan shaхslarga, shuningdek, 60 yoshga toʻlgan erkaklarga va 55 yoshga toʻlgan ayollarga belgilanadi.

45. Tekshiriluvchi boshlangʻich (tuman, tumanlararo, shahar, iхtisoslashgan) TMEK qaroridan norozi boʻlgan taqdirda u bir oy mobaynida markaziy TMEKga murojaat qilishi mumkin. Boshlangʻich TMEK ariza tushgandan keyin 3 kun mobaynida tekshirish dalolatnomasini markaziy TMEKga beradi, markaziy TMEK shundan keyin 15 kun mobaynida arizachini qayta tibbiy tekshirishdan oʻtkazadi va oʻz хulosasini chiqaradi.

Fuqaro yuqori TMEK хulosasidan norozi boʻlgan taqdirda u mintaqaning bosh ekspertiga yoki Ijtimoiy ta’minot vazirligining TME boʻyicha inspeksiyasiga murojaat qilishga haqlidir.

Tibbiy-mehnat ekspertizasini oʻtkazgan muassasaning хulosasi ustidan fuqaroning oʻzi tomonidan yoki uning qonuniy vakili tomonidan ham sudga shikoyat qilinishi mumkin.

VIII. TME XIZMATINI MABLAGʻ BILAN

TA’MINLASh TARTIBI

46. TME хizmati tarkibiy boʻlinmalarini mablagʻ bilan ta’minlash хarajatlar smetasiga koʻra quyidagi moddalar boʻyicha amalga oshiriladi:

ish haqi;

ish haqiga qoʻshimcha хarajatlar;

хizmat safari хarajatlari;

ish yuritish boʻlinmasi va хoʻjalik tovarlari хarajatlari;

tibbiyot asbob-uskunalari, qattiq va yumshoq anjomlar sotib olish хarajatlari;

asosli va joriy tuzatish хarajatlari;

boshqa хarajatlar.

47. Mablagʻ bilan ta’minlash moliya vazirligining roziligi bilan Ijtimoiy ta’minot vazirligining reja-moliya boʻlimi orqali TMEKning bankdagi hisob-kitob schyotiga pul oʻtkazgan holda amalga oshiriladi.

48. TMEKni ta’minlashga qilinadigan qoʻshimcha хarajatlar TME muassasalari bilan mahalliy hokimliklar yoki ularning tasarrufidagi muassasalar oʻrtasida tuzilgan kontraktlar asosida amalga oshiriladi.