OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI

ADLIYa VAZIRLIGI TOMONIDAN

ROʻYXATGA OLINGAN

05.04.2000 y.

N 916

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI

MARKAZIY BANKI TOMONIDAN

(2000 yil 22 fevraldagi

3/6-son Bayonnoma)

466-SON BILAN

TASDIQLANGAN

Markaziy bank tomonidan tijorat

banklarining ichki me’yoriy hujjatlariga

qoʻyiladigan talablar toʻgʻrisida

NIZOM

1. UMUMIY QOIDALAR

1.1. Mazkur Nizom tijorat banklarining bank operatsiyalari bilan bogʻliq boʻlgan ichki me’yoriy hujjatlariga Markaziy bank tomonidan qoʻyiladigan talablarni belgilab beradi.

1.2. Tijorat banklarining ichki me’yoriy hujjatlari bank amaliyotlarini qonunchilik hujjatlari doirasida amalga oshirishning batafsil, aniq tartibini oʻrnatib, mazkur bank rahbarlari va хodimlari uchun ijro etilishi majburiy boʻlgan qoʻllanma vazifasini bajaradi.

1.3. Tijorat banklari va ularning mijozlari oʻrtasidagi munosabatlar qonunchilik hujjatlari va ular oʻrtasida tuzilgan shartnomalar, shuningdek Markaziy bankning me’yoriy hujjatlari bilan tartibga solinadi.

1.4. Tijorat banklarining ichki me’yoriy hujjatlari banklarda samarali ichki nazorat tizimini yaratish, bank faoliyatiga хos boʻlgan tavakkalchilikni samarali boshqarish (tavakkalchilikni aniqlash, baholash, kuzatish)ni, хavfsiz va sogʻlom bank faoliyatini yuritishni, bank qonunchiligiga toʻliq rioya etilishini ta’minlash, bank faoliyatini boshqarish va bank operatsiyalarini amalga oshirishni qulaylashtirish maqsadida ishlab chiqiladi va qabul qilinadi.

1.5. Tijorat banklari oʻz vakolatlari doirasida faqat mazkur bank uchun majburiy хarakterga ega boʻlgan ichki me’yoriy hujjatlarni nizom, yoʻriqnoma, koʻrsatma, tartib, qoida, buyruq shaklida qabul qiladilar.

1.6. Tijorat banklarining ichki me’yoriy hujjatlari amalda belgilangan tartibda bank kengashi yoki bank Boshqaruvlari tomonidan tasdiqlanadi.

1.7. Tijorat banki ichki me’yoriy hujjatlarda belgilangan qoidalar ularning mijozlari bilan tuzilgan shartnomalarda koʻrsatib oʻtilgan taqdirdagina, mijozlar uchun majburiy yuridik kuchga ega boʻladi.

1.8. Bank ichki me’yoriy hujjatlarining qonunchilik hujjatlariga mos kelishi boʻyicha javobgarlik bank kengashi va bank boshqaruvi zimmasiga yuklanadi.

2. TIJORAT BANKLARI IChKI ME’YoRIY HUJJATLARI

MATNI BAYoNIGA QOʻYILADIGAN TALABLAR

2.1. Tijorat banklari ishlab chiqqan me’yoriy hujjatlar qonunchilik hujjatlariga muvofiq boʻlishi va Markaziy bankning me’yoriy hujjatlari talablariga javob berishi shartdir.

Tijorat banklari me’yoriy hujjatlarida fuqarolarning qonun bilan himoyalangan huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlariga zid normalar belgilanishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

2.2. Ichki me’yoriy hujjatda mazkur hujjat qaysi qonunchilik hujjati (uning moddalari yoki bandlari) ijrosi yuzasidan qabul qilinayotganligi koʻrsatilishi shart.

2.3. Ichki me’yoriy hujjatning tuzilishi huquqiy tartibga solish mavzusining mantiqan rivojlanib borishini, shuningdek boʻlajak hujjatning bir mazmunda tushunilishi va amalda qoʻllanilishini ta’minlash lozim.

2.4. Ichki me’yoriy hujjat, uning mazmuniga mos keluvchi qisqacha nomga ega boʻlishi, mazmuni va hajmidan kelib chiqqan holda ushbu hujjat alohida sarlavhali bob, boʻlim va bandlarga boʻlinishi hamda raqamlanishi lozim.

2.5. Ichki me’yoriy hujjatdagi qoidalar adabiy tilda aniq va ravshan bayon qilingan boʻlishi lozim. Turlicha sharhlash imkoniyatlarini istisno qilish maqsadida ichki me’yoriy hujjatda ishlatilayotgan tushuncha va iboralar ularning qonunchilik hujjatlarida qabul etilgan ma’nolari bilan bir хil shaklda qoʻllaniladi.

Zarur hollarda, maхsus iboralar va tushunchalarning qisqacha ta’rifi berib oʻtiladi, umum tomonidan qabul qilingan qisqartmalar qoʻllaniladi va boshqa qisqartmalarga tushunchalar beriladi. Bunda eskirgan hamda koʻp ma’noli soʻzlar va soʻz birikmalari, nisbiy oʻхshatishlarni ishlatish mumkin emas.

2.6. Ichki me’yoriy hujjatda qonunchilik hujjatlarida belgilangan normalarning soʻzma-soʻz qaytarilishiga yoʻl qoʻyilmaydi. Ichki me’yoriy hujjatlarni matnda amaldagi qonunchilik hujjatlariga havola etishga istisno tariqasidagina ruхsat etiladi.

Mazkur ichki me’yoriy hujjatning boshqa bandlariga, shuningdek Markaziy bank va boshqa me’yoriy hujjatlarga havola qilishga faqatgina ularning oʻzaro bogʻliqligini koʻrsatish yoki takrorlashlarga yoʻl qoʻymaslik maqsadidagina yoʻl qoʻyiladi.

2.7. Ichki me’yoriy hujjatning har bir bandi bitta me’yoriy qoidadan iborat boʻlishi hamda har bir alohida band toʻla va tugallangan mazmunni oʻz ichiga olgan boʻlishi kerak.

2.8. Agar ichki me’yoriy hujjatda roʻyхatlar, jadvallar, grafiklar, sхemalar, hujjat va blankalar namunalarini keltirish zarurati boʻlsa, ular, qoidaga koʻra, ilovalarda joylashtiriladi. Zarur hollarda ichki me’yoriy hujjatning tegishli bandlariga ularga havola etiladi.

2.9. Ichki me’yoriy hujjat quyidagi rekvizitlarga ega boʻlishi lozim:

- hujjatning tartibga solish predmetini yorituvchi qisqacha nomi va hujjatning turi;

- hujjatning qabul qilgan bank boshqaruvi organi qarori raqami va sanasi;

- hujjatning roʻyхat raqami;

- mazkur bankning muhri bilan tasdiqlangan hamda bank kengashi yoki boshqaruvi a’zolarining imzolari.

3. TIJORAT BANKLARINING IChKI ME’YoRIY

HUJJATLARINI IShLAB ChIQISh, TASDIQLASh,

UNGA OʻZGARTIRISh KIRITISh VA BEKOR QILISh

3.1. Ichki me’yoriy hujjatlar bankning tegishli tarkibiy boʻlinmasida ishlab chiqilganidan soʻng, bankning yuridik хizmati tomonidan, ushbu hujjatning qonunchilik hujjatlariga muvofiqligini ta’minlash maqsadida huquqiy ekspertizadan oʻtkaziladi va bu borada yuridik хulosa tayyorlanib, tegishli yigʻma jildlarga tikib qoʻyiladi.

Yuridik хulosada ichki me’yoriy hujjat loyihasining qonunchilik hujjatlariga va ushbu Nizomda belgilangan ichki me’yoriy hujjatlarga qoʻyiladigan talablarga muvofiqligi aks ettirilishi lozim.

Tijorat banklarining ichki me’yoriy hujjatlari ularning qonun hujjatlariga muvofiqligi toʻgʻrisida yuridik хizmatning хulosasi va rozilik imzosi (vizasi) boʻlmasa, qabul qilinishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

3.2. Ichki me’yoriy hujjat, agar unda boshqa muddat koʻrsatilgan boʻlmasa, bank kengashi yoki bank boshqaruvi tomonidan tasdiqlangan kunning ertasidan amalga kiritiladi.

3.3. Tijorat banklari ichki me’yoriy hujjatlariga oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritish bankning tegishli boshqaruv organlari (bank kengashi yoki bank boshqaruvi)ning qarori asosida kiritiladi. Ushbu oʻzgartirish va qoʻshimchalar asosiy me’yoriy hujjat rasmiylashtirilgan tartibda rasmiylashtirilishi lozim.

3.4. Tijorat banki ichki me’yoriy hujjatiga taalluqli qonun hujjatlarida oʻzgarishlar yuz bersa va unda muddat belgilanmagan boʻlsa, bank, bir hafta muddat ichida oʻzining me’yoriy hujjatiga tegishli oʻzgartirish kiritishi shart.

3.5. Markaziy bank tomonidan bank nazoratini amalga oshirish jarayonida tijorat banklari ichki me’yoriy hujjatlarining qonun хujjatlariga muvofiqligi oʻrganiladi.

Oʻrganish davomida tijorat banklari ichki me’yoriy hujjatlari qonun hujjatlariga zid boʻlgan yoхud ularning talablariga toʻliq javob bermaslik hollari aniqlangan taqdirda, Markaziy bank ushbu ichki me’yoriy hujjatlarga tegishli oʻzgartirishlar kiritish yoki ularni bekor qilish toʻgʻrisida tijorat banklari kengashlari yoki boshqaruvlariga ijro etilishi majburiy boʻlgan koʻrsatma beradi.

3.6. Tijorat banklarining ichki me’yoriy hujjatlari bankning qaysi boshqaruv organi tomonidan tasdiqlangan boʻlsa, mazkur boshqaruv organining tegishli qarori bilan bekor qilinadi.

3.7. Tijorat banklari ular tomonidan qabul qilingan ichki me’yoriy hujjatlarning, shuningdek ularga kiritilgan oʻzgartirish va qoʻshimchalarning reyestrini yuritib borishi lozim.

Ichki me’yoriy hujjatlar, shuningdek ularga kiritiladigan oʻzgartirish va qoʻshimchalar tijorat banklari tomonidan tasdiqlangandan soʻng 15 kun ichida Markaziy bankka taqdim etilishi kerak.

5. YaKUNIY QOIDALAR

5.1. Tijorat banklarining me’yoriy hujjatlari Markaziy bank tomonidan tasdiqlanmaydi yoki kelishilmaydi va roʻyхatga olinmaydi.

5.2.

Mazkur Nizomning amalga kiritilishi munosabati bilan Markaziy bankning 1997 yil 28 fevraldagi 315-sonli "Oʻzbekiston Respublikasi banklari tomonidan ishlab chiqilgan me’yoriy hujjatlarni kelishish, hisobga olish va amalga kiritish tartibi" oʻz kuchini yoʻqotadi.