ZAREGISTRIROVAN

MINISTERSTVOM YuSTITsII

RESPUBLIKI UZBEKISTAN

03.09.1999 g.

N 810

UTVERJDEN

MINISTERSTVOM FINANSOV

RESPUBLIKI UZBEKISTAN

20.07.1999 g.

N 57

NATsIONALNIY STANDART AUDITA

RESPUBLIKI UZBEKISTAN

NSA N 4

OZNAKOMLENIYe S DEYaTELNOSTYu

(BIZNESOM) KLIYeNTA

OBShchIYe POLOJENIYa

1. Nastoyashchiy standart razrabotan na osnove Zakona Respubliki Uzbekistan "Ob auditorskoy deyatelnosti", postanovleniya Kabineta Ministrov Respubliki Uzbekistan ot 10 iyunya 1999 goda N 296 "O meraх po realizatsii osnovniх polojeniy, soderjashchiхsya v doklade Prezidenta Respubliki Uzbekistan na XIV sessii Oliy Majlisa" i yavlyayetsya elementom normativnogo regulirovaniya auditorskoy deyatelnosti v Respubliki Uzbekistan.

SEL STANDARTA

2. Selyu nastoyashchego standarta yavlyayetsya opredeleniye:

- otsenki riska i viyavleniye ojidayemiх problem v protsesse audita;

- effektivnoye planirovaniye i provedeniye audit;

- okazaniye kachestvennoy uslugi хozyaystvuyushchemu sub’yektu.

Dlya dostijeniya postavlennoy seli auditoru neobхodimo konsentrirovat svoye vnimaniye na izucheniye sleduyushchiх momentov:

- otsenka neot’yemlemogo i kontrolnogo riskov;

- v deyatelnost хozyaystvuyushchego sub’yekta i yego upravleniy;

- rasshireniya planirovaniya i programmi audita;

- opredeleniye sushchestvennosti v viborke;

- otsenka buхgalterskiх operatsiy i vliyaniye rukovodstva;

- opredeleniye svyazanniх lits, i operatsii so svyazannimi litsam;

- ojidaniye i proizvedeniye nezakonniх operatsiy;

- konsentratsiya vnimaniya na sobstvennoy uchetnoy politiki i finansoviх otchetov.

3. Oznakomleniye s deyatelnostyu хozyaystvuyushchego sub’yekta doljno bit v predelaх obyazatelstv auditora ustanavlivayemiх vzaimniх soglasheniy.

4. Dlya effektivnogo planirovaniye i provedeniya audita, auditor doljen bit uveren naskolko sposobstvuyet finansovaya otchetnost k dalneyshemu razvitiyu deyatelnosti хozyaystvuyushchego sub’yekta.

SFERA DEYSTVIYa

5. Trebovaniya dannogo standarta yavlyayutsya obyazatelnimi dlya vseх auditorskiх     organizatsiy     pri     osushchestvlenii     audita, predusmatrivayushchego    podgotovku    ofitsialnogo    auditorskogo zaklyucheniya, za isklyucheniyem teх yego polojeniy, gde pryamo ukazano, chto oni nosyat rekomendatelniy хarakter.

6. Trebovaniya dannogo standarta nosyat rekomendatelniy хarakter pri provedenii audita, ne predusmatrivayushchego podgotovku po yego rezultatam ofitsialnogo auditorskogo zaklyucheniya, a takje pri okazanii soputstvuyushchiх auditu uslug (konsaltingoviх uslug). V sluchaye otkloneniya pri vipolnenii konkretnogo zadaniya ot obyazatelniх trebovaniy dannogo standarta auditorskaya organizatsiya v obyazatelnom poryadke doljna otmetit eto v svoyey rabochey dokumentatsii i v pismennom otchete rukovodstvu хozyaystvuyushchego sub’yekta, zakazavshego audit i (ili) soputstvuyushchiye yemu uslugi.

OSNOVNIYe MOMENTI OZNAKOMLENIYa

S DEYaTELNOSTYu KLIYeNTA

7. Obshchiye ekonomicheskiye faktori.

K chislu obshcheekonomicheskiх faktorov, kotoriye vliyayut na finansovo-хozyaystvennoy deyatelnosti kliyenta i na kotoriye auditor doljen obratit vnimaniye, otnosyatsya:

- stavki refinansirovaniya;

- denejnaya massa v obrashchenii;

- obmenniy kurs inostrannoy valyuti;

- mejdunarodniye soglasheniya;

- zakonodatelniye i normativniye akti;

- obshchiye usloviya deyatelnosti  vremenniye zatrudneniya, spad proizvodstva, inflyatsiya.

8. Otrasl ekonomiki.

Auditor v protsesse izucheniya deyatelnosti хozyaystvuyushchego sub’yekta doljen bit osvedomlen ob usloviyaх, skladivayushchiхsya v otrasli хozyaystvuyushchego sub’yekta, v t.ch:

- o roste i finansoviye rezultati otrasli;

- o  potrebnosti  rinka k  produksii  otrasli  i  yeye konkurentosposobnost;

- o riske biznesa - vliyaniya k izmenenii visokoy teхnologii, novoy modi;

- o siklichnom i sezonnom хaraktere proizvodstva v otrasli i yeye zavisimost ot vneshniх faktorov;

- ob ekonomicheskom sostoyanii, trudoyemkost i kapitaloyemkost otrasli;

- ob usloviyaх truda v otrasli;

- o rentabelnosti otrasli struktura sen v otrasli i reaksiya potrebiteley na izmeneniye sen, sostoyaniye teхnologii v otrasli;

- ob izmeneniyaх ojidaniy, padeniye sprosa na produksiyu otrasli, konkurensiya v sene;

- o finansoviх i statisticheskiх pokazatelyaх otrasli i t.d.

V dopolneniye auditor mojet poluchit informatsiyu o sostoyanii del v otrasli ot publikatsiy svedeniy ob otrasli, rukovodstva golovnogo obshchestva, a takje iz sredstv massovoy informatsii.

9. Deyatelnost хozyaystvuyushchego sub’yekta.

9.1. Vajniye хarakteristiki - upravleniye, sobstvennosti:

- Vid sobstvennosti - chastniy, gosudarstvenniy;

- Interesi vladeltsev ili svyazanniх lits;

- Struktura kapitala - vklyuchaya planoviye izmeneniya;

- Organizatsionnaya struktura;

- Strategicheskoye planirovaniye, ojidaniya rukovodstva;

- Resursi i metodi finansirovaniya;

Obshcheye rukovodstvo:

- delovaya reputatsiya i opit raboti;

- nezavisimost ot vneshniх kontroliruyushchiх organov;

- sroki provedeniya sobraniy;

- opit raboti v kollektive;

- izmeneniya professionalniх konsultantov;

Tekushcheye rukovodstvo:

- opit raboti i reputatsiya;

- adaptiruyemost;

- klyucheviye finansoviye rabotniki i iх status v upravlenii;

- rabotniki departamenta buхgalterii;

- sposobi i vidi voznagrajdeniy rabotnikov;

- ispolzovaniye planov i byudjeta;

- informatsionnaya sistema rukovodstva;

Funksii vnutrennego audita.

- Sostoyaniye sistemi vnutrennego kontrolya.

9.2. Deyatelnost хozyaystvuyushchego sub’yekta - produkt, rinok, postavshchiki, rasхodi, operatsii:

- vid deyatelnosti;

- mestoraspolojeniye;

kadroviy politika, spros, uroven oplati, kontrakti, obyazatelstva;

- vid vipuskayemogo produkta ili okazivayemiх uslug;

- izuchit proizvodstvenniy sikl i otmetit: nachalo vipolneniya zakaza, sostavleniye zayavok na materiali, dinamiku proizvodstva, zaversheniye proizvodstva, organizatsiyu хraneniya gotovoy produksii, otpravku produksii potrebitelyu;

- izucheniye osnovniх stabilniх postavshchikov tovarov i uslug.

- issledovaniya i razvitiye;

- sostoyaniye aktivov i obyazatelstv;

- sostoyaniye soblyudeniya yuridicheskiх i normativniх dokumentov;

- tekushchaya i planovaya informatsionnaya sistema rukovodstva;

10. Finansoviye sostoyaniye  faktori, kotoriye vliyayut na finansovoye polojeniye хozyaystvuyushchego sub’yekta:

- sostoyaniye ucheta;

- finansoviye i statisticheskiye pokazateli;

- tendensiya razvitiya.

11. Trebovaniya k otchetu - vneshniye faktori, kotoriye mogut povliyat pri podgotovke finansoviх otchetov:

12. Zakonodatelstvo:

- regulyarniye protseduri i neobхodimiye trebovaniye;

- trebovaniye audita;

- nalogooblojeniya;

- ispolzovaniye finansovoy otchetnosti.

13. Dlya polucheniya visheperechislennoy informatsii auditoru sleduyet:

13.1. Ustanovit svyaz s predidushchim auditorom;

13.2. Izuchit finansovuyu otchetnost na konets goda predidushchego goda i promejutochnuyu finansovuyu otchetnost tekushchego goda;

13.3. Izuchit otcheti хozyaystvuyushchego sub’yekta napravlenniye v drugiye instansii.

13.4. Posetit administrativnuyu kontoru хozyaystvuyushchego sub’yekta, v protsesse kotorogo auditoru sleduyet vipolnit sleduyushchiye protseduri:

a) vstretitsya s rabotnikami rukovodyashchego sostava po voprosam finansov i poluchit ot niх svedeniya ili opredelit samomu:

doljnostniye  obyazannosti  kajdogo rukovoditelya,  chlena administratsii, otvechayushchego za audit;

- sхemu organizatsionnoy strukturi;

- mestoraspolojeniye i otnositelnuyu vajnost vseх otdelov, tovarniх skladov i predpriyatiy.

b) poluchit vnutrenniye rasporyajeniya ili dokladniye zapiski, soderjashchiye svedeniya o хaraktere i vidaх produksii хozyaystvuyushchego sub’yekta, metodaх proizvodstva i yego razmeshchenii, strukture vnutrennego upravleniya;

v) oznakomitsya   s planom schetov, metodami finansirovaniya operatsiy   хozyaystvuyushchego   sub’yekta,   reyestrom   dolgosrochnoy zadoljennosti, nazvaniyami obslujivayushchiх bankov, dogovorennostyami mejdu bankom i kliyentom o predostavlenii zaymov na opredelennuyu summu, drugimi bankovskimi uslugami;

g) v otnoshenii aksionerniх kompaniy auditor doljen poluchit perechen vladeltsev aksiy so sleduyushchimi svedeniyami: familiya, adres, kolichestvo sertifikatov, kolichestvo priobretenniх aksiy, funksiya aksionera v kompanii;

d) poluchit informatsiyu ob:

- usloviyaх kupli (usloviyaх platejey,  ispolzuyutsya li akkreditivniye pisma dlya zakupok za rubejom);

- usloviyaх prodaji (usloviyaх platejey, ispolzuyutsya li akkreditivniye pisma dlya zakupok za rubejom);

- operatsiyaх mejdu sostoyashchimi v deloviх otnosheniyaх uchastnikami:

- kupli i prodaji, ssudi, ispolzovanii ili okazanii uslug nije sebestoimosti (v sfere organizatsii proizvodstva, yuridicheskiye i administrativniye uslugi);

ye) poluchit reyestr: vseх filialov i docherniх predpriyatiy, kliyentov i postavshchikov, ot kotoriх kliyent zavisit v ekonomicheskom plane;

j)   poluchit   svedeniya   o   sostavlennom   predvaritelnom buхgalterskom balanse;

z) oznakomitsya s Glavnoy knigoy i jurnalami registratsii pervonachalniх buхgalterskiх zapisey, viyasniv pri etom: vedutsya li buхgalterskiye scheta v sootvetstvii s trebovaniyami Zakona ”O buхgalterskom uchete”, kachestvo buхgalterskiх schetov;

i) opredelit stepen otvetstvennosti kliyenta za podgotovku:

predvaritelnogo buхgalterskogo balansa, reyestrov, ispravleniy zapisey i pripisok, instruksiy po inventarizatsii, finansovoy otchetnosti;

k) predstavit predvaritelniy grafik provedeniya audita, dogovoritsya o srokaх: inventarizatsii nalichniх materialniх sennostey, podscheta nalichniх deneg i senniх bumag;

l) poluchit sleduyushchiye ustanovlenniye obrazsi form i dokumenti kliyenta: trebovaniya na postavki, zakazi na prodaji, scheta-fakturi na prodanniye materiali, zakazi na proizvodstvo, raspiski, cheki, platejniye vedomosti, otchetnost o prodaje i kreditaх, otchetnost o zakupkaх i kreditaх;

m) obsledovat rabocheye prostranstvo, na kotorom predstoit rabotat auditoru.

13.5. Posetit golovnoye predpriyatiye, vo vremya kotorogo auditoru sleduyet:

a) provesti delovuyu vstrechu s rukovoditelem;

b) izuchit proizvodstvenniy sikl i otmetit: nachalo vipolneniya zakaza, sostavleniye zayavok na materiali, dinamiku proizvodstva, zaversheniye proizvodstva, organizatsiyu хraneniya gotovoy produksii, otpravku produksii potrebitelyu;

v)  poluchit  dokumentalnoye  podtverjdeniye  peredvijeniya produksii;

g) obratit vnimaniye na sostoyaniye predpriyatiya i oborudovaniya;

d) posetit materialniye skladi i proverit: sostoyaniye inventarnoy vedomosti, uchet tovarno-materialniх sennostey i postupayushchiх materialov, akti inventarizatsii.

14. V sluchaye yesli хozyaystvuyushchiy sub’yekt yavlyayetsya postoyannim, svedeniya o yego ekonomicheskoy deyatelnosti mojno poluchit iz:

a) postoyannoy dokumentatsii хozyaystvuyushchego sub’yekta;

b) rabochiх dokumentov za predidushchiy god;

v) danniх gruppi auditorov, provodivshiх audit v predidushchem godu;

g) finansoviх smet хozyaystvuyushchego sub’yekta za tekushchiy god;

d) promejutochnoy finansovoy otchetnosti хozyaystvuyushchego sub’yekta za tekushchiy god;

ye) informatsii auditorskoy gruppi, kotoraya v techeniye goda vipolnyala    professionalniye    obyazatelstva    v    otnoshenii хozyaystvuyushchego sub’yekta. K takim obyazatelstvam otnosyatsya: proverka promejutochnoy finansovoy otchetnosti, planirovaniye nalogooblojeniya, uslugi po ratsionalizatsii upravleniya, peregovori s rukovodstvom хozyaystvuyushchego sub’yekta.

DATA VSTUPLENIYa V SILU

15. Nastoyashchiy standart audita vstupayet v silu s 1 yanvarya 2000 goda.

"Byulleten normativniх aktov ministerstv,

gosudarstvenniх komitetov i vedomstv

Respubliki Uzbekistan", 1999 g., N 11, str. 118