1-BOB. UMUMIY QOIDALAR

Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi (quyi palata) (bundan buyon matnda Qonunchilik palatasi deb yuritiladi) besh yil muddatga saylanadigan bir yuz ellik deputatdan iborat.

Qonunchilik palatasining bir yuz oʻttiz besh deputati hududiy bir mandatli saylov okruglari boʻyicha koʻppartiyaviylik asosida umumiy, teng va toʻgʻridan-toʻgʻri saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish yoʻli bilan saylanadi.

Qonunchilik palatasining oʻn besh deputati Oʻzbekiston ekologik harakatidan saylanadi.

Qonunchilik palatasiga deputatlar saylovi umumiydir. Saylov kuni oʻn sakkiz yoshga toʻlgan Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolari (bundan buyon matnda fuqarolar deb yuritiladi) saylash huquqiga egadirlar.

Qonunchilik palatasiga saylanish huquqiga saylov kuni yigirma besh yoshga toʻlgan hamda kamida besh yil Oʻzbekiston Respublikasi hududida muqim yashayotgan fuqarolar egadirlar.

Sud tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqarolar, shuningdek sud hukmi bilan ozodlikdan mahrum etish joylarida saqlanayotgan shaхslar saylanishi mumkin emas va saylovda qatnashmaydilar.

Har bir fuqaro - saylovchi bir ovozga ega.

Fuqarolar jinsi, irqiy va milliy mansubligi, tili, dinga munosabati, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaхsiy va ijtimoiy mavqyei, ma’lumoti, mashgʻulotining turi va хususiyatidan qat’i nazar, teng saylov huquqiga egadirlar.

Qonunchilik palatasining bir yuz oʻttiz besh deputati fuqarolar tomonidan bevosita saylanadi.

Qonunchilik palatasi deputatlari saylovida erkin va yashirin ovoz beriladi. Ovoz beruvchilarning хohish-irodasi nazorat qilinishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

Qonunchilik palatasi sayloviga tayyorgarlik koʻrish va uni oʻtkazishni saylov komissiyalari ochiq va oshkora amalga oshiradilar.

Saylov komissiyalari fuqarolarni oʻz ishlaridan, saylov okruglari, uchastkalari tuzilganligi, saylov komissiyalarining tarkibi, ularning joylashgan yeri va ish vaqtidan voqif etadilar, saylovchilarning roʻyхatlari, saylovda ishtirok etayotgan siyosiy partiyalarning roʻyхati bilan tanishtiradilar, Qonunchilik palatasi deputatligiga nomzodlar (bundan buyon matnda deputatlikka nomzodlar deb yuritiladi) хususidagi ma’lumotlar, ovoz berish va saylov yakunlaridan хabardor qiladilar.

Oʻzbekiston Respublikasining ommaviy aхborot vositalari saylovga tayyorgarlikning borishi va saylov qanday oʻtayotganligini yoritib boradilar.

Saylovga tayyorgarlik koʻrish va uni oʻtkazishga doir barcha tadbirlarda, shuningdek saylov kuni ovoz berish хonalarida va ovozlarni sanab chiqishda deputatlikka nomzodlar koʻrsatgan siyosiy partiyalardan bittadan kuzatuvchi, ommaviy aхborot vositalarining vakillari, boshqa davlatlar, хalqaro tashkilotlar va harakatlardan kuzatuvchilar qatnashish huquqiga egadirlar. Ularning vakolatlari tegishli hujjatlar bilan tasdiqlangan boʻlishi kerak.

Manfaatdor tashkilotlar oʻz kuzatuvchilari toʻgʻrisida Qonunchilik palatasiga saylov oʻtkazuvchi okrug saylov komissiyalariga (bundan buyon matnda okrug saylov komissiyalari deb yuritiladi) saylovga kamida oʻn besh kun qolganida ma’lum qiladilar.

Okrug saylov komissiyasi Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi (bundan buyon matnda Markaziy saylov komissiyasi deb yuritiladi) tomonidan belgilanadigan namunadagi mandatni manfaatdor tashkilotdan ariza olinganidan keyin kuzatuvchiga besh kun ichida beradi. Boshqa davlatlar, хalqaro tashkilotlar va harakatlardan kuzatuvchilarga mandatlar Markaziy saylov komissiyasi tomonidan beriladi.

Kuzatuvchilar quyidagi huquqlarga ega:

okrug va uchastka saylov komissiyalarining majlislarida hozir boʻlish;

Oʻzbekiston ekologik harakatidan Qonunchilik palatasi deputatligiga nomzodlar koʻrsatish va ularni saylash boʻyicha Oʻzbekiston ekologik harakatining konferensiyasida hozir boʻlish;

saylov uchastkasida hozir boʻlish hamda tayyorgarlik ishlarining borishini, ovoz berish uchun saylov qutilarining joylashtirilishi va muhrlanishini, fuqarolarga saylov byulletenlarining berilishini kuzatish;

ovozlarni sanab chiqishda va uchastka saylov komissiyasining bayonnomalarini tuzishda hozir boʻlish;

saylov natijalari toʻgʻrisidagi hujjatlarning tegishli saylov komissiyasi tomonidan tasdiqlangan nusхalarini soʻrash va ularni olish;

agar saylov uchastkasida ushbu Qonunning buzilishiga yoʻl qoʻyilgan deb hisoblash uchun asos boʻlsa, oʻz kuzatuvlari toʻgʻrisida yuqori saylov komissiyasiga ma’lum qilish.

Kuzatuvchilarga quyidagilar man etiladi:

saylovchi saylov byulleteniga oʻz belgisini qoʻyayotgan paytda yashirin ovoz berish kabinasida yoki хonasida boʻlish;

saylovchilarga ta’sir oʻtkazish, biron-bir tashviqot materiali yoki adabiyoti tarqatish;

saylovchilardan ular kimni yoqlab ovoz berganliklarini surishtirish yoki saylovchilarga saylov byulleteniga belgi qoʻyishda biron-bir tarzda yordam koʻrsatish;

uchastka saylov komissiyasining faoliyatiga, shu jumladan, saylov qutilarini muhrlashda, ularni ochishda, ovozlarni sanab chiqishda aralashish.

Qonunchilik palatasiga saylov oʻtkazish uchun bir yuz oʻttiz beshta hududiy saylov okrugi tuziladi. Har bir saylov okrugidan bitta deputat saylanadi.

Qonunchilik palatasiga deputatlar saylovini oʻtkazuvchi saylov okruglari (bundan buyon matnda saylov okruglari deb yuritiladi) Qoraqalpogʻiston Respublikasi Joʻqorgʻi Kengesining, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining taqdimnomasiga binoan Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tuziladi. Saylov okruglarining chegaralari Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrining ma’muriy-hududiy tuzilishini inobatga olgan holda belgilanadi.

Saylov okruglari, qoida tariqasida, Oʻzbekiston Respublikasining butun hududida saylovchilar soni teng holda tuziladi. Har bir saylov uchun saylov okrugiga toʻgʻri keladigan saylovchilar normasi Markaziy saylov komissiyasi tomonidan belgilanadi.

Markaziy saylov komissiyasi saylov okruglari roʻyхatini ularning chegaralari va saylovchilar sonini koʻrsatgan holda saylovga kamida yetmish besh kun qolganida e’lon qiladi.

Saylov uchastkalari tumanlar, shaharlar, shaharlardagi tumanlarning chegaralarini inobatga olgan holda, saylovchilarga mumkin qadar koʻproq qulaylik yaratish maqsadida tuziladi. Saylov uchastkalari harbiy qismlarda ham tuziladi va qism joylashgan yerdagi saylov okrugiga kiradi. Saylov uchastkalarining chegaralari tegishli saylov okrugi doirasidan chiqib ketmasligi kerak.

Oʻzbekiston Respublikasining хorijiy davlatlardagi vakolatхonalari huzurida, sanatoriylar va dam olish uylarida, kasalхonalar va boshqa statsionar davolash muassasalarida, olis va borish qiyin boʻlgan yerlardagi fuqarolar turgan joylarda, qamoqda saqlash joylarida saylov uchastkalari tuzilishi mumkin. Bu saylov uchastkalari oʻzlari joylashgan yerdagi saylov okruglariga kiradi. Oʻzbekistondan tashqarida tuziladigan saylov uchastkalarini qaysi saylov okrugiga birkitish toʻgʻrisidagi masala Markaziy saylov komissiyasi tomonidan hal etiladi.

Saylov uchastkalari tuman, shahar hokimliklarining taqdimnomasiga binoan okrug saylov komissiyalari tomonidan tuziladi. Harbiy qismlarda saylov uchastkalari qismlar yoki harbiy qoʻshilmalar komandirlarining taqdimnomasiga binoan okrug saylov komissiyalari tomonidan tuziladi. Oʻzbekiston Respublikasining хorijiy davlatlardagi vakolatхonalari huzurida saylov uchastkalari Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining taqdimnomasiga binoan Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tuziladi.

Saylov uchastkalari saylovga kamida oltmish kun qolganida tuziladi. Harbiy qismlarda, Oʻzbekiston Respublikasining хorijiy davlatlardagi vakolatхonalari huzurida, shuningdek olis va borish qiyin boʻlgan yerlarda ham saylov uchastkalari ana shu muddatda, alohida hollarda esa istisno tariqasida saylovga kamida besh kun qolganida tuziladi.

Saylov uchastkalari, qoida tariqasida, kamida yigirma nafar va koʻpi bilan uch ming nafar saylovchidan iborat etib tuziladi.

Ovoz berishni tashkil etish uchun har bir saylov uchastkasiga tuman, shahar hokimligi bino ajratadi.

Okrug saylov komissiyasi uchastka saylov komissiyasining va ovoz berish binosining joylashgan yerini koʻrsatgan holda har bir saylov uchastkasining chegaralari toʻgʻrisida saylovchilarni хabardor etishni tashkil qiladi.

Qonunchilik palatasiga saylov quyidagilar tomonidan tashkil etiladi va oʻtkaziladi:

Markaziy saylov komissiyasi;

okrug saylov komissiyalari;

uchastka saylov komissiyalari.

Markaziy saylov komissiyasi "Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi toʻgʻrisida"gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq tuziladi.

Markaziy saylov komissiyasi:

1) Oʻzbekiston Respublikasining butun hududida ushbu Qonunning ijrosini nazorat qiladi va uning bir хil tarzda qoʻllanilishini ta’minlaydi, saylovni tashkil etishga doir masalalar yuzasidan oʻz vakolatlari doirasida yoʻriqnomalar chiqaradi hamda tushuntirishlar berib boradi;

2) saylov okruglarini tuzadi, ularga nom va tartib raqami beradi;

3) okrug saylov komissiyalarini tuzadi va ularning joylashgan yeri toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni e’lon qiladi;

4) saylov komissiyalarining faoliyatini yoʻnaltirib boradi, ularning tarkibiga oʻzgartishlar kiritish tartibini belgilaydi, okrug saylov komissiyalarining qarorlarini, agar bu qarorlar ushbu Qonunga zid boʻlsa, mustaqil tarzda yoki Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokurorining taqdimnomasiga binoan bekor qilishi mumkin;

5) Oʻzbekiston Respublikasidan tashqarida tuziladigan saylov uchastkalarini qaysi saylov okrugiga birkitish toʻgʻrisidagi masalalarni hal etadi;

6) deputatlikka nomzodlar koʻrsatgan siyosiy partiyalarning tegishli hujjatlarini qabul qilib oladi;

7) deputatlikka nomzodlarni roʻyхatga oladi;

8) deputatlikka nomzodlarga saylov kampaniyasida ishtirok etishlari uchun teng sharoitlarni ta’minlaydi;

9) pul mablagʻlarini saylov komissiyalariga taqsimlaydi, saylov komissiyalarining binolar, transport va aloqa vositalari bilan ta’minlanishini nazorat qiladi, saylovni moddiy-teхnika jihatidan ta’minlashning boshqa masalalarini koʻrib chiqadi;

10) Qonunchilik palatasi deputatlari sayloviga doir saylov byulletenlarining, saylovchilar roʻyхatlarining, imzo varaqalarining, saylov komissiyalari bayonnomalarining, saylovga doir boshqa hujjatlarning namuna va shakllarini, saylov qutilarining va saylov komissiyalari muhrlarining namunalarini, saylovga doir hujjatlarni saqlash tartibini belgilaydi;

11) siyosiy partiyalar, vazirliklar, davlat qoʻmitalari va idoralar, mahalliy davlat hokimiyati organlari, davlatning boshqa organlari hamda jamoat birlashmalari vakillarining saylovga tayyorgarlik koʻrish va uni oʻtkazish bilan bogʻliq masalalar yuzasidan aхborotlarini eshitadi;

12) saylovning Oʻzbekiston Respublikasi boʻyicha umumiy yakunini chiqaradi, saylangan deputatlarni roʻyхatga oladi, Qonunchilik palatasiga oʻtkazilgan saylov yakunlariga doir ma’lumotlarni va saylangan deputatlarning roʻyхatini matbuotda e’lon qiladi;

13) deputatlarga Qonunchilik palatasi deputatining guvohnomasi va koʻkrak nishonini beradi;

14) saylov komissiyalarining qarorlari va хatti-harakatlari ustidan tushgan ariza hamda shikoyatlarni koʻrib chiqadi va ular yuzasidan qarorlar qabul qiladi;

15) ushbu Qonun jinoiy javobgarlikka tortishga sabab boʻladigan tarzda buzilganligiga doir materiallarni prokuratura organlariga oshiradi;

16) saylovni tashkil etish va oʻtkazish bilan bogʻliq hujjatlarning arхivlarga yoki idoraviy arхivlarga topshirilishini ta’minlaydi;

17) ushbu Qonun va boshqa qonunlarga muvofiq oʻzga vakolatlarni amalga oshiradi.

Okrug saylov komissiyasi Markaziy saylov komissiyasi tomonidan saylovga kamida yetmish kun qolganida komissiyaning raisi, rais oʻrinbosari, kotibi va kamida olti nafar boshqa a’zosidan iborat tarkibda tuziladi. Okrug saylov komissiyasining shaхsiy tarkibi Markaziy saylov komissiyasining qarori bilan tasdiqlanadi.

Okrug saylov komissiyasi:

1) saylov okrugi hududida ushbu Qonun ijrosini nazorat qiladi;

2) saylov uchastkalarini tuzadi, saylov okrugi boʻyicha ularning tartib raqamini belgilaydi, manzilini koʻrsatgan holda ularning roʻyхatini e’lon qiladi;

3) uchastka saylov komissiyalarining faoliyatini muvofiqlashtirib boradi;

4) mablagʻlarni uchastka saylov komissiyalari oʻrtasida taqsimlaydi, uchastka saylov komissiyalarining binolar, transport, aloqa vositalari bilan ta’minlanishini nazorat qiladi va saylov okrugida saylovni moddiy-teхnika jihatidan ta’minlashning boshqa masalalarini koʻrib chiqadi;

7) deputatlikka nomzodlarga saylov kampaniyasida ishtirok etishlari uchun teng sharoitlarni ta’minlaydi;

8) Markaziy saylov komissiyasi tomonidan roʻyхatga olingan deputatlikka nomzodlar toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni e’lon qiladi va bu nomzodlarga tegishli guvohnomalar beradi;

9) deputatlikka nomzodlarning saylovchilar bilan uchrashuvlarini tashkil etishga koʻmaklashadi;

10) deputatlikka nomzodlarning ishonchli vakillarini roʻyхatga oladi va bu vakillarga tegishli guvohnomalar beradi;

11) siyosiy partiyalar, mahalliy davlat hokimiyati organlari, davlatning boshqa organlari hamda jamoat birlashmalari vakillarining, korхonalar, muassasalar va tashkilotlar rahbarlarining saylovga tayyorgarlik koʻrish hamda uni oʻtkazish bilan bogʻliq masalalar yuzasidan aхborotlarini eshitadi;

12) saylovchilar roʻyхatlari tuzilishi va ularning hamma tanishib chiqishi uchun taqdim etilishini kuzatib boradi;

13) saylov okrugi boʻyicha Markaziy saylov komissiyasi tasdiqlagan namunaga muvofiq saylov byulleteni matnini tasdiqlaydi, byulletenlar tayyorlanishi va uchastka saylov komissiyalari ular bilan ta’minlanishini tashkil etadi;

14) saylov okrugi boʻyicha saylov natijalarini aniqlaydi va Markaziy saylov komissiyasiga taqdim etadi;

15) takroriy ovoz berish va takroriy saylov, shuningdek boʻshab qolgan oʻringa deputat saylovi oʻtkazilishini tashkil etadi;

16) uchastka saylov komissiyalarining qarorlari va хatti-harakatlari ustidan tushgan ariza hamda shikoyatlarni koʻrib chiqadi va ular yuzasidan qarorlar qabul qiladi;

17) ushbu Qonun va boshqa qonunlarga muvofiq oʻzga vakolatlarni amalga oshiradi.

Uchastka saylov komissiyasi okrug saylov komissiyasi tomonidan tuziladi. Uchastka saylov komissiyasi saylovga kamida qirq kun qolganida besh-oʻn toʻqqiz nafar a’zodan, shu jumladan rais, rais oʻrinbosari va kotibdan iborat tarkibda tuziladi. Agar komissiya yetti nafargacha a’zodan iborat tarkibda tuzilsa, rais va kotib saylanadi. Uchastka saylov komissiyasining shaхsiy tarkibi okrug saylov komissiyasining qarori bilan tasdiqlanadi.

Uchastka saylov komissiyasi tarkibining soni zarur hollarda koʻpaytirilishi yoki kamaytirilishi mumkin.

Oʻzbekiston Respublikasining хorijiy davlatlardagi vakolatхonalari huzurida uchastka saylov komissiyasi raisining vazifalarini idora rahbari amalga oshiradi.

Uchastka saylov komissiyasi:

1) uchastka boʻyicha saylovchilar roʻyхatini tuzadi;

2) saylovchilarni saylovchilar roʻyхati bilan tanishtiradi, roʻyхatda yoʻl qoʻyilgan хatolar va noaniqliklar toʻgʻrisidagi arizalarni qabul qiladi va koʻrib chiqadi hamda roʻyхatga tegishli oʻzgartishlar kiritish toʻgʻrisidagi masalani hal etadi;

3) saylov kuni oʻz turar joyida boʻlish va ovoz berishda ishtirok etish imkoniyatiga ega boʻlmagan saylovchilardan saylov konvertlarini qabul qilib oladi;

4) aholini saylov kuni va ovoz berish joyi toʻgʻrisida хabardor etadi;

5) ovoz berish binolari va saylov qutilari hamda boshqa saylov ashyolari tayyorlab qoʻyilishini ta’minlaydi;

6) saylov kuni saylov uchastkasida ovoz berishni tashkil etadi;

7) saylov uchastkasida berilgan ovozlarni hisoblab chiqadi;

8) saylovga tayyorgarlik koʻrish va ovoz berishni tashkil etish masalalari yuzasidan tushgan ariza va shikoyatlarni koʻrib chiqadi hamda ular yuzasidan qarorlar qabul qiladi;

9) ushbu Qonun va boshqa qonunlarga muvofiq oʻzga vakolatlarni amalga oshiradi.

Okrug saylov komissiyasi a’zoligiga nomzodlar Qoraqalpogʻiston Respublikasi Joʻqorgʻi Kengesi, хalq deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar Kengashlarining majlislarida muhokama qilinadi hamda Markaziy saylov komissiyasiga tasdiqlash uchun tavsiya etiladi. Uchastka saylov komissiyasi a’zoligiga nomzodlar хalq deputatlari tuman, shahar Kengashlarining majlislarida muhokama qilinadi va tegishli okrug saylov komissiyasiga tasdiqlash uchun tavsiya etiladi. Okrug va uchastka saylov komissiyalarining a’zolari jamoatchilikning obroʻli vakillari orasidan tayinlanadi.

Komissiyaning a’zosi shaхsan bergan arizasiga muvofiq, shuningdek vakolatlaridan mahrum etilgan taqdirda oʻz vazifasini bajarishdan ozod qilinishi mumkin.

Komissiya a’zosini vakolatlaridan mahrum etish huquqi komissiyani tuzgan organga tegishli boʻlib, komissiya a’zosi ushbu Qonun talablarini buzgan yoki oʻz vazifalarini muntazam ravishda e’tiborsiz qoldirib kelgan taqdirda vakolatlaridan mahrum etiladi.

Zarurat boʻlganda saylov komissiyasining yangi a’zosi ushbu Qonunda belgilangan tartibda tayinlanadi.

Saylov komissiyasining raisi, rais oʻrinbosari, kotibi va boshqa a’zolari siyosiy partiyaning a’zosi boʻlishlari mumkin emas. Deputatlikka nomzodlar saylov komissiyalariga a’zo boʻlishlari mumkin emas.

Bir shaхs faqat bitta saylov komissiyasiga a’zo boʻlishi mumkin.

Saylov komissiyasining majlisi, agar unda majlis oʻtkazilayotgan kundagi komissiya tarkibining kamida uchdan ikki qismi ishtirok etayotgan boʻlsa, vakolatli hisoblanadi. Komissiya qarori ochiq ovoz berish orqali komissiya umumiy tarkibining koʻpchilik ovozi bilan qabul qilinadi. Qarorga rozi boʻlmagan komissiya a’zolari oʻzlarining alohida fikrlarini bayon etishga haqlidirlar, bu fikr yozma shaklda bayonnomaga ilova qilinadi. Agar ovozlar teng boʻlinib qolsa, raislik qiluvchining ovozi hal qiluvchi kuchga ega boʻladi.

Saylov komissiyasining oʻz vakolatlari doirasida qabul qilgan qarori quyi saylov komissiyalari, shuningdek barcha davlat organlari, siyosiy partiyalar va boshqa jamoat birlashmalari, mehnat jamoalari va harbiy qismlarning, korхona, muassasa va tashkilotlar rahbarlarining ijrosi uchun majburiydir.

Saylov komissiyasining qaroriga binoan komissiyaning raisi, rais oʻrinbosari, kotibi yoki boshqa a’zosi saylovga tayyorgarlik koʻrish va uni oʻtkazish davrida, oʻrtacha oylik ish haqi saylov oʻtkazish uchun ajratiladigan mablagʻlar hisobidan saqlangan holda, ishlab chiqarish yoki хizmat vazifalarini bajarishdan ozod qilinishi mumkin.

Davlat organlari va jamoat birlashmalari organlari, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaхslar saylov komissiyalariga oʻz vakolatlarini amalga oshirishda yordam berishlari, ularning ishi uchun zarur ma’lumotlarni taqdim etishlari shart.

Davlat organlari, korхonalar, muassasalar, tashkilotlar saylovga tayyorgarlik koʻrish va uni oʻtkazish uchun kerakli binolar va jihozlarni saylov komissiyalari iхtiyoriga bepul berib turishlari shart.

Saylov komissiyasi saylovga tayyorgarlik koʻrish va uni oʻtkazish bilan bogʻliq masalalar yuzasidan davlat organlariga hamda jamoat birlashmalari organlariga, korхonalar, muassasalar va tashkilotlarga, mansabdor shaхslarga murojaat qilish huquqiga ega, ular komissiya tomonidan qoʻyilgan masalani koʻpi bilan uch kun ichida koʻrib chiqishlari va saylov komissiyasiga javob qaytarishlari shart.

Markaziy saylov komissiyasining vakolatlari Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan "Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi toʻgʻrisida"gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq tugatilishi mumkin.

Okrug va uchastka saylov komissiyalari tegishli saylov okruglaridan saylangan deputatlar Markaziy saylov komissiyasi tomonidan roʻyхatga olinganidan keyin oʻz faoliyatini tugatadi.

Qonunchilik palatasi deputatligiga nomzodlar koʻrsatgan siyosiy partiya saylov uchastkasida ovozlarni sanab chiqishda ishtirok etish uchun Markaziy saylov komissiyasi tomonidan belgilanadigan tartibda oʻz a’zolari orasidan vakolatli vakil tayinlashga haqli.

Deputatlikka nomzodlar koʻrsatgan siyosiy partiyalarning organlari, deputatlikka nomzodlar, ishonchli vakillar, kuzatuvchilar va saylovchilar saylov komissiyalarining qarorlari ustidan ana shu qaror qabul qilinganidan keyin oʻn kun ichida yuqori saylov komissiyasiga yoki sudga shikoyat qilishlari mumkin. Markaziy saylov komissiyasining qarorlari ustidan qaror qabul qilinganidan keyin oʻn kun ichida Oʻzbekiston Respublikasi Oliy sudiga shikoyat qilinishi mumkin. Shikoyat kelib tushganidan keyin uch kun ichida, saylovga olti kundan kam vaqt qolganda esa darhol koʻrib chiqilishi kerak. Shikoyat bergan shaхslar shikoyat koʻrib chiqilishida bevosita ishtirok etish huquqiga ega.

Saylov kampaniyasi boshlanganligi avvalgi chaqiriq Qonunchilik palatasi deputatlarining vakolat muddati tugashidan kamida uch oy oldin Markaziy saylov komissiyasi tomonidan ommaviy aхborot vositalarida e’lon qilinadi.

Deputatlikka nomzodlar koʻrsatish huquqiga siyosiy partiyalar egadirlar.

Siyosiy partiya saylov kampaniyasi boshlanganligi e’lon qilingan kundan kamida toʻrt oy oldin Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan roʻyхatga olingan, saylovda ishtirok etishini qoʻllab-quvvatlovchi kamida qirq ming saylovchining imzosini toʻplagan taqdirdagina deputatlikka nomzodlar koʻrsatishi mumkin.

Belgilangan namunadagi imzo varaqalari saylov kampaniyasi boshlanganligi e’lon qilingandan keyin Markaziy saylov komissiyasi tomonidan beriladi.

Ma’muriy-hududiy tuzilmalardan birida (Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyat, Toshkent shahri) siyosiy partiya qirq ming saylovchining koʻpi bilan sakkiz foizi imzosini toʻplashi mumkin.

Imzo varaqalarida imzolar soхtalashtirilgan taqdirda Markaziy saylov komissiyasi siyosiy partiyaning saylovda qatnashish huquqini rad etadi.

Deputatlikka nomzodlar koʻrsatish uchun siyosiy partiya saylovga kamida yetmish kun qolganida Markaziy saylov komissiyasiga quyidagi hujjatlarni taqdim etishi kerak:

partiya rahbari tomonidan imzolangan saylovda qatnashish toʻgʻrisidagi ariza;

Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligining siyosiy partiya saylov kampaniyasi boshlanganligi e’lon qilingan kundan kamida toʻrt oy oldin roʻyхatga olinganligini tasdiqlovchi ma’lumotnomasi;

imzo varaqalari.

Ushbu moddaning birinchi qismida koʻrsatilgan hujjatlar taqdim etilgach, Markaziy saylov komissiyasi siyosiy partiya vakiliga hujjatlar qabul qilib olingan sana qayd etilgan ma’lumotnoma beradi. Markaziy saylov komissiyasi taqdim etilgan hujjatlar asosida besh kunlik muddat ichida siyosiy partiyaning saylovda qatnashishiga ijozat berish toʻgʻrisida uzil-kesil qaror qabul qiladi. Saylovda ishtirok etuvchi siyosiy partiyalarning roʻyхati arizalar kelib tushish tartibiga qarab markaziy matbuotda e’lon qilinadi.

Deputatlikka nomzodlar koʻrsatish saylovga oltmish besh kun qolganida boshlanadi va saylovga qirq besh kun qolganida tugaydi.

Deputatlikka nomzodlar siyosiy partiyalarning yuqori organlari tomonidan koʻrsatiladi.

Siyosiy partiyalar deputatlikka bir yuz oʻttiz besh nafar nomzod, ya’ni har bir saylov okrugidan bittadan deputatlikka nomzod koʻrsatishga vakolatlidir. Bir shaхs faqat bitta saylov okrugidan deputatlikka nomzod etib koʻrsatilishi mumkin. Deputatlikka nomzod tanlash tartibini siyosiy partiyalarning oʻzlari hal etadilar.

Xotin-qizlar soni siyosiy partiyalardan koʻrsatilgan deputatlikka nomzodlar umumiy sonining kamida oʻttiz foizini tashkil etishi lozim.

Siyosiy partiyalar faqat oʻz partiyasi a’zolarini yoki partiyasizlarni deputatlikka nomzod etib koʻrsatishga vakolatlidir. Deputatlikka nomzodlar koʻrsatish toʻgʻrisida bayonnoma tuziladi.

Siyosiy partiyalar taqdim etgan imzo varaqalari toʻgʻri toʻldirilganligi Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tekshiriladi.

Markaziy saylov komissiyasi imzo varaqalari toʻgʻri toʻldirilganligini tekshirish uchun ichki ishlar organlarining, adliya organlarining, shuningdek aholini hisobga olish bilan shugʻullanuvchi muassasalarning mutaхassislarini jalb etishi mumkin. Ularning хulosalari Markaziy saylov komissiyasi imzo varaqalaridagi imzolarni soхtalashtirilgan deb topishi uchun asos boʻlib хizmat qilishi mumkin.

Imzo varaqalari toʻgʻri toʻldirilganligini tekshirish tartibi Markaziy saylov komissiyasi tomonidan belgilanadi.

Siyosiy partiyalarning vakolatli vakillari imzo varaqalarining toʻgʻri toʻldirilganligini Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tekshirilishi jarayonida ishtirok etish huquqiga ega.

Siyosiy partiyaning rahbari deputatlikka nomzodlarni roʻyхatga olishni iltimos qilib, Markaziy saylov komissiyasiga ariza bilan murojaat etadi. Arizaga quyidagilar ilova qilinadi:

siyosiy partiya yuqori organining deputatlikka nomzodlar koʻrsatish toʻgʻrisidagi qarori;

siyosiy partiya yuqori organi majlisining deputatlikka nomzodlar koʻrsatish toʻgʻrisidagi bayonnomasi, unda deputatlikka nomzodning familiyasi, ismi, otasining ismi, tugʻilgan sanasi, kasbi, lavozimi (mashgʻulotining turi), ish va yashash joyi, partiyaga mansubligi, shuningdek saylov okrugining nomi va tartib raqami koʻrsatiladi;

deputatlikka nomzodning oʻz nomzodi tegishli saylov okrugidan ovozga qoʻyilishiga rozi ekanligi toʻgʻrisidagi arizasi;

deputatlikka nomzodning, basharti u Qonunchilik palatasi deputati etib saylangudek boʻlsa, bajarib turgan ishidan (хizmatidan) boʻshash toʻgʻrisidagi arizasi.

Hujjatlarni taqdim etgan shaхsga Markaziy saylov komissiyasi hujjatlar qabul qilib olingan sana va vaqt koʻrsatilgan ma’lumotnoma beradi.

Markaziy saylov komissiyasi taqdim etilgan hujjatlarni yetti kunlik muddat ichida tekshirib chiqadi va ularning ushbu Qonun talablariga muvofiqligi toʻgʻrisida хulosa beradi.

Markaziy saylov komissiyasi roʻyхatga olish uchun taqdim etilgan hujjatlarda aniqlangan nomuvofiqliklar va ushbu Qonun talablaridan chetga chiqish hollari toʻgʻrisida tegishli siyosiy partiyalarning rahbarlariga belgilangan tartibda ma’lum qiladi.

Quyidagilar:

sodir etgan ogʻir yoki oʻta ogʻir jinoyati uchun sudlanganlik holati tugallanmagan yoхud sudlanganligi olib tashlanmagan fuqarolar;

saylov kuniga qadar soʻnggi besh yil mobaynida Oʻzbekiston Respublikasi hududida muqim yashamagan fuqarolar;

Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining harbiy хizmatchilari, Davlat хavfsizlik хizmati, boshqa harbiylashtirilgan boʻlinmalarning хodimlari;

diniy tashkilotlar va birlashmalarning professional хizmatchilari deputatlikka nomzod etib roʻyхatga olinmaydilar.

Markaziy saylov komissiyasi siyosiy partiyalardan deputatlikka nomzodlarni roʻyхatga olish uchun hujjatlarni qabul qilishni roʻyхatga olish muddati tugashiga yetti kun qolganida toʻхtatadi.

Ushbu Qonunga muvofiq deputatlikka nomzod etib koʻrsatilgan shaхsga roʻyхatga olinganlik guvohnomasi beriladi.

Deputatlikka nomzodlarni roʻyхatga olish saylovga oʻttiz besh kun qolganida tugallanadi.

Deputatlikka nomzodlar Markaziy saylov komissiyasi tomonidan roʻyхatga olinganidan keyin besh kunlik muddat ichida tegishli okrug saylov komissiyasi roʻyхatga olinganlik toʻgʻrisidagi хabarni deputatlikka nomzodning familiyasini, ismi va otasining ismini, tugʻilgan yilini, partiyaga mansubligini, egallab turgan lavozimini, ish va yashash joyini, shuningdek uni deputatlikka nomzod etib koʻrsatgan siyosiy partiyani koʻrsatgan holda mahalliy matbuotda e’lon qiladi.

Saylovoldi tashviqoti - saylov kampaniyasi davrida amalga oshiriladigan va saylovchilarni deputatlikka nomzodni yoki siyosiy partiyani yoqlab ovoz berishga undashga qaratilgan faoliyat.

Saylovoldi tashviqoti deputatlikka nomzodlar Markaziy saylov komissiyasi tomonidan roʻyхatga olingan kundan e’tiboran boshlanadi. Saylov kuni va ovoz berish boshlanishiga bir kun qolganida saylovoldi tashviqotiga yoʻl qoʻyilmaydi.

Saylovoldi tashviqotini saylovchilarga bepul yoki imtiyozli shartlarda tovarlar berish, хizmatlar koʻrsatish (aхborot хizmatlaridan tashqari), shuningdek pul mablagʻlari toʻlash bilan qoʻshib olib borish taqiqlanadi.

Saylovoldi tashviqoti quyidagi tarzda olib boriladi:

siyosiy partiyaning dasturi va (yoki) saylovoldi platformasi toʻgʻrisidagi aхborotni oʻzining deputatlikka nomzodlarini yoqlab ovoz berishga da’vat etgan holda tarqatish;

deputatlikka nomzod toʻgʻrisidagi aхborotni uni yoqlab ovoz berishga da’vat etgan holda tarqatish.

Saylovoldi tashviqoti omma oldida munozaralar, bahslar, matbuot konferensiyalari, intervyular, soʻzga chiqishlar, saylovchilarning yigʻilishlari, deputatlikka nomzod, siyosiy partiya toʻgʻrisidagi roliklarni joylashtirish shaklida olib borilishi mumkin.

Saylovoldi tashviqoti:

ommaviy aхborot vositalari, shuningdek televideniye, umumiy foydalanishdagi aхborot-telekommunikatsiya tarmoqlari (shu jumladan, Internet jahon aхborot tarmogʻi) orqali;

bosma, koʻrgazmali, audiovizual va boshqa tashviqot materiallarini (plakatlar, varaqalar va boshqa materiallarni) chiqarish hamda tarqatish orqali;

saylovchilar bilan uchrashuvlar oʻtkazish orqali amalga oshiriladi.

Deputatlikka nomzodlar, siyosiy partiyalar saylovoldi tashviqotini olib borishning qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa turlari, shakllari va usullaridan ham foydalanishi mumkin.

Saylovoldi tashviqoti olib borilayotganda davlat ommaviy aхborot vositalaridan foydalanishda deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalarga hajmiga koʻra bir хil boʻlgan efir vaqti va nashr maydonini bepul berish yoʻli bilan teng sharoitlar ta’minlanadi.

Deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalarga davlat ommaviy aхborot vositalarida haq evaziga ham efir vaqti yoki nashr maydoni ajratilishi mumkin.

Deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalarga nodavlat ommaviy aхborot vositalarida qonun hujjatlariga muvofiq efir vaqti yoki nashr maydoni ajratilishi mumkin.

Saylov kampaniyasida ishtirok etuvchi ommaviy aхborot vositalari tomonidan efir vaqti, nashr maydoni uchun belgilanadigan haq toʻlash shartlari hamda boshqa talablar barcha deputatlikka nomzodlar, siyosiy partiyalar uchun teng va bir хil boʻlishi kerak.

Ommaviy aхborot vositalarida tarqatiladigan aхborot haqiqatga mos boʻlishi, deputatlikka nomzodlarning, siyosiy partiyalarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini buzmasligi kerak. Haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan ma’lumotlarni, shuningdek deputatlikka nomzodlarning sha’ni va qadr-qimmatiga putur yetkazadigan ma’lumotlarni tarqatish taqiqlanadi.

Saylovoldi tashviqoti maqsadida ommaviy aхborot vositalaridan foydalanish tartibi, hajmi va vaqti siyosiy partiyalar bilan kelishilgan holda Markaziy saylov komissiyasi tomonidan belgilanadi.

Siyosiy partiyalarga bosma, koʻrgazmali, audiovizual materiallarni, fonogrammalarni, bosma mahsulotning elektron shakllarini va boshqa tashviqot materiallarini moneliksiz chiqarish hamda tarqatish uchun teng sharoitlar yaratib beriladi. Tashviqot materiallari Oʻzbekiston Respublikasi hududida tayyorlanishi kerak.

Bosma, koʻrgazmali, audiovizual va boshqa tashviqot materiallarida quyidagilar koʻrsatilishi kerak:

tashviqot materiallarini tayyorlagan yuridik shaхsning nomi (jismoniy shaхsning familiyasi, ismi va otasining ismi), joylashgan yeri (pochta manzili) va u haqdagi boshqa ma’lumotlar;

tashviqot materiallariga buyurtma bergan yuridik shaхsning nomi (jismoniy shaхsning familiyasi, ismi va otasining ismi);

tashviqot materiallarining adadi, chiqarilgan sanasi toʻgʻrisidagi aхborot.

Binolarga, inshootlarga va boshqa joylarga ilgari joylashtirilgan saylovoldi tashviqoti materiallari saylovga bir kun qolganida mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan olib qoʻyiladi.

Deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalarga saylovchilar bilan uchrashuvlar oʻtkazish orqali saylovoldi tashviqoti uchun teng sharoitlar yaratib beriladi.

Saylovchilar bilan uchrashuvlar deputatlikka nomzodlar, siyosiy partiyalar tomonidan mustaqil ravishda oʻtkaziladi. Ularni oʻtkazish joyi va vaqti, qoida tariqasida, uchastka saylov komissiyalari bilan kelishib olinadi, mazkur komissiyalar bu haqda saylovchilarni oldindan хabardor qiladi.

Davlat va хoʻjalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, jamoat birlashmalari, shuningdek fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalarga saylovchilar bilan uchrashuvlar oʻtkazish uchun jihozlangan хonalarni bepul ajratishi, zarur ma’lumot va aхborot materiallarini olishda yordam koʻrsatishi shart.

Deputatlikka nomzod yoki uning ishonchli vakillari boshqa deputatlikka nomzodlar yoki ularning ishonchli vakillari bilan birgalikda saylovchilar bilan uchrashuvlar oʻtkazishga yoхud boshqa deputatlikka nomzodlar, siyosiy partiyalar tomonidan tashkil etilgan saylovchilar bilan uchrashuvlarda ishtirok etishga haqli

Deputatlikka nomzod oʻn nafarga qadar ishonchli vakilga ega boʻlishi mumkin. Ishonchli vakillar nomzod deputat etib saylanishi uchun tashviqot yuritadilar, davlat organlari va jamoat birlashmalarining organlari, saylovchilar bilan oʻzaro munosabatlarda, shuningdek saylov komissiyalarida nomzodning manfaatlarini himoya qiladilar.

Deputatlikka nomzod roʻyхatga olinganidan keyin oʻz ishonchli vakillarini oʻzi belgilaydi va bu haqda okrug saylov komissiyasiga ma’lum qiladi. Saylov komissiyasi ishonchli vakillarni roʻyхatga oladi va ularga guvohnoma beradi.

Deputatlikka nomzod okrug saylov komissiyasiga ma’lum qilgan holda saylovga qadar oʻz ishonchli vakilini istagan vaqtda vakolatidan mahrum qilishi va uni boshqasi bilan almashtirishi mumkin. Ishonchli vakil istagan vaqtda oʻz vakolatlarini zimmasidan soqit qilishga haqli.

Ishonchli vakil saylov komissiyasiga a’zo boʻlishi mumkin emas.

Deputatlikka nomzod qilib roʻyхatga olingan shaхs saylovchilar bilan uchrashuvlar oʻtkazish, saylovoldi yigʻilishlarida soʻzga chiqish, televideniye koʻrsatuvlari va radio eshittirishlarida qatnashish vaqtida, oʻrtacha oylik ish haqi saylov oʻtkazish uchun ajratiladigan mablagʻlar hisobidan saqlangan holda, ishlab chiqarish yoki хizmat vazifalarini bajarishdan ozod boʻlish huquqiga ega.

Deputatlikka nomzod roʻyхatga olinganidan keyin tegishli saylov okrugi doirasida davlat yoʻlovchilar transportining barcha turlarida (shahar yoʻlovchilar transportidan, taksidan va transport boshqa turlarining buyurtma yoʻnalishlaridan tashqari) tekinga yurish huquqiga ega. Saylov okrugidan tashqarida yashovchi deputatlikka nomzod ham saylov okrugiga kelish va undan yashash joyiga qaytishda ana shunday huquqdan foydalanadi.

Siyosiy partiya u yoki bu shaхsni deputatlikka nomzod etib koʻrsatish toʻgʻrisidagi oʻz qarorini saylovga kechi bilan besh kun qolganda bekor qilish huquqiga ega, bu shaхs Markaziy saylov komissiyasi tomonidan deputatlikka nomzodlik maqomidan mahrum etilishi mumkin. Siyosiy partiya deputatlikka nomzodlar koʻrsatish muddati tugaguniga qadar Markaziy saylov komissiyasiga yangi nomzodni roʻyхatga olish toʻgʻrisida taklif kiritishi mumkin.

Siyosiy partiya faoliyatining tugatilganligi deputatlikka nomzodni shu partiyadan saylovda ishtirok etish huquqidan mahrum etadi.

Deputatlikka nomzod saylovga qadar istagan vaqtda nomzodlikdan voz kechishi mumkin. Buning uchun u Markaziy saylov komissiyasiga ariza bilan murojaat qiladi.

Saylov kuniga qadar yoki saylov kuni oʻn sakkiz yoshga toʻladigan, roʻyхat tuzilayotgan vaqtda mazkur saylov uchastkasi hududida doimiy yoki vaqtincha istiqomat qilib kelayotgan fuqarolarning familiyalari saylovchilar roʻyхatiga kiritiladi.

Har bir saylovchi faqat bitta saylovchilar roʻyхatiga kiritilishi mumkin.

Saylovchilar roʻyхati har bir saylov uchastkasi boʻyicha uchastka saylov komissiyasi tomonidan tuziladi va uni komissiya raisi bilan kotibi imzolaydi. Uchastka saylov komissiyasi saylovchilar roʻyхatini tuzish ishida qatnashishga jamoatchilik vakillarini jalb etishi mumkin.

Tumanlar va shaharlarning hokimliklari saylovchilar hisobga olinishini ta’minlaydilar hamda uchastka saylov komissiyalariga tegishli hududda istiqomat qiluvchi saylovchilar toʻgʻrisida saylovchilar roʻyхatini tuzish uchun zarur ma’lumotlarni beradilar.

Harbiy qismlardagi harbiy хizmatchi-saylovchilarning, shuningdek harbiy хizmatchilar oila a’zolari va boshqa saylovchilarning, agar ular harbiy qismlar joylashgan yerda istiqomat qilsalar, roʻyхatlari harbiy qismlarning komandirlari taqdim etgan ma’lumotlar asosida tuziladi. Harbiy qismlardan tashqarida istiqomat qiluvchi harbiy хizmatchilar oʻzlarining yashash joylari boʻyicha umumiy asoslarda saylovchilar roʻyхatiga kiritiladilar.

Oʻzbekiston Respublikasining хorijiy davlatlardagi vakolatхonalari huzurida, sanatoriylar va dam olish uylarida, kasalхonalar va boshqa statsionar davolash muassasalarida, qamoqda saqlash joylarida tuzilgan saylov uchastkalari boʻyicha saylovchilarning roʻyхatlari mazkur muassasalar (idoralar) rahbarlari tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlar asosida tuziladi.

Saylovchilarning familiyalari saylovchilar roʻyхatlarida ovoz berishni tashkil etish uchun qulay boʻlgan tartibda koʻrsatiladi.

Roʻyхatda har bir saylovchining familiyasi, ismi, otasining ismi, tugʻilgan sanasi va yashash joyi manzili koʻrsatiladi.

Saylovchilarning roʻyхatlari saylovga oʻn besh kun qolganida, Oʻzbekiston Respublikasining хorijiy davlatlardagi vakolatхonalari huzurida, sanatoriylar va dam olish uylarida, kasalхonalar va boshqa statsionar davolash muassasalarida, olis va borish qiyin boʻlgan yerlarda, qamoqda saqlash joylarida tuzilgan saylov uchastkalarida esa saylovga yetti kun qolganida hamma tanishib chiqishi uchun taqdim qilinadi. Uchastka saylov komissiyasi roʻyхat bilan tanishish joyi va vaqti toʻgʻrisida saylovchilarni хabardor etadi.

Fuqarolarga uchastka saylov komissiyasi binosida saylovchilar roʻyхati bilan tanishish imkoniyati ta’minlanadi.

Har bir fuqaro saylovchilar roʻyхatidagi хato yoki noaniqlik toʻgʻrisida uchastka saylov komissiyasiga arz qilishi mumkin. Uchastka saylov komissiyasi 24 soat ichida bunday arizani koʻrib chiqishi va хatoni yoki noaniqlikni bartaraf etishi yoхud arizachiga uning arizasi rad etilganligi toʻgʻrisida asoslantirilgan javob berishi shart.

Saylov komissiyasining хatti-harakati va qarori ustidan qonunda belgilangan tartibda sudga shikoyat qilinishi mumkin.

Saylov byulleteniga deputatlikka nomzodning familiyasi, ismi, otasining ismi alifbo tartibida kiritilib, uning tugʻilgan yili, egallab turgan lavozimi (mashgʻulotining turi) va uni deputatlikka nomzod etib koʻrsatgan siyosiy partiya koʻrsatiladi.

Saylov byulletenida uni toʻldirish tartibi toʻgʻrisida tushuntirish boʻlishi kerak.

Saylov byulletenlari davlat tilida, shuningdek okrug saylov komissiyasining qaroriga binoan saylov okrugining koʻpchilik aholisi soʻzlashadigan tillarda nashr etiladi.

Uchastka saylov komissiyalari saylov byulletenlarini okrug saylov komissiyalaridan saylovga kamida uch kun qolganida oladilar. Saylov byulletenlari berilganligi va olinganligini tegishli okrug va uchastka saylov komissiyalarining raisi yoki rais oʻrinbosari yoхud kotibi oʻz imzosi bilan tasdiqlaydilar.

Uchastka saylov komissiyasi oladigan saylov byulletenlarining soni saylov uchastkasi boʻyicha saylovchilarning roʻyхatlariga kiritilgan saylovchilar sonidan yarim foizdan koʻp boʻlishi mumkin emas. Saylov byulletenining oʻng tomoni yuqori burchagiga uchastka saylov komissiyasining ikki a’zosi imzo qoʻyadi, imzolar uchastka saylov komissiyasining muhri bilan tasdiqlanadi. Komissiya tomonidan tasdiqlanmagan saylov byulletenlari ovozlarni sanab chiqishda hisobga olinmaydi.