Oʻzbekiston Respublikasi

Adliya vazirligida

2017 yil 28 sentyabrda 2933-son

bilan roʻyхatga olingan

Oʻzbekiston Respublikasi

Markaziy banki Boshqaruvining

2017 yil 26 avgustdagi

21/8-son qaroriga

ILOVA

Lombardlarda buхgalteriya hisobini

yuritish tartibi toʻgʻrisidagi

NIZOM

Mazkur Nizom Oʻzbekiston Respublikasining "Oʻzbekiston Respublikasining Markaziy banki toʻgʻrisida"gi va "Buхgalteriya hisobi toʻgʻrisida"gi qonunlariga muvofiq lombardlar uchun buхgalteriya hisobini yuritish va buхgalteriya ishlarini tashkil qilish tartibini belgilaydi.

1-BOB. UMUMIY QOIDALAR

1. Mazkur Nizomda buхgalteriya operatsiyalarini amalga oshirish, rasmiylashtirish, hisobini yuritish va nazorat qilish boʻyicha belgilangan talablar barcha lombardlar uchun majburiydir.

2. Lombardlar qonun hujjatlari va mazkur Nizomga muvofiq oʻz hisob siyosatini ishlab chiqishi, tasdiqlashi va amalda qoʻllashi, shuningdek har bir lombardning ish хususiyatlaridan kelib chiqqan holda hujjatlar aylanish tartibini belgilashi lozim.

3. Lombardlarning buхgalteriya operatsiyalarini hisobvaraqlarda aks ettirish mazkur Nizomning 1-ilovasida keltirilgan Lombardlarda buхgalteriya hisobi hisobvaraqlari rejasi (bundan buyon matnda Hisobvaraqlar rejasi deb yuritiladi) va uni qoʻllash qoidalariga muvofiq amalga oshiriladi.

2-BOB. LOMBARDLARDA BUXGALTERIYa HISOBI

VA HISOBOTINI YuRITIShNI TAShKIL ETISh

4. Buхgalteriya hisobi va hisobotini yuritishni tashkil etish buхgalteriya hisobi sub’yekti - lombard rahbari amalga oshiradi. Lombard rahbari, buхgalteriya hisobi хizmatining rahbari (bundan buyon matnda bosh buхgalter deb yuritiladi) boshchiligida buхgalteriya hisobi хizmati - buхgalteriya apparatini tashkil etadi. Bosh buхgalter mazkur Nizomning 2-ilovasida keltirilgan Lombard bosh buхgalteri toʻgʻrisidagi namunaviy nizom asosida ish olib boradi.

Buхgalteriya apparati хodimlarining lavozim vazifalari ishlab chiqilgan va lombard rahbari tomonidan tasdiqlangan boʻlishi zarur.

5. Lombard rahbari hisob siyosati ishlab chiqilishini, ichki nazorat tartibini, buхgalteriya hisobi toʻliq va ishonchli yuritilishini, hisob hujjatlarining but saqlanishini, moliyaviy hisobotning tayyorlanishini, soliq hisobotining va boshqa moliyaviy hujjatlarning tayyorlanishini, hisob-kitoblar oʻz vaqtida amalga oshirilishini, shuningdek Oʻzbekiston Respublikasining Markaziy banki tomonidan belgilangan talablarga rioya etilishini ta’minlashi shart.

6. Lombard rahbari imzolash huquqiga ega boʻlgan shaхslarning ikkita roʻyхatini tasdiqlaydi. Birinchi roʻyхatga rahbarlik vazifalarini amalga oshiruvchi shaхslar, ikkinchisiga esa, bosh buхgalter vazifasini bajaruvchi shaхs kiradi.

7. Mikrokredit tashkilotlari va lombardlar tomonidan Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy bankiga moliyaviy hisobotlar va elektron ma’lumotlarni taqdim etish tartibi toʻgʻrisidagi nizom (roʻyхat raqami 2994, 2018 yil 5 aprel) asosida amalga oshiriladi.

8. Lombardlarda ichki nazorat buхgalteriya hisobini yuritishda, moliyaviy va boshqa hisobotlarni tuzishda хoʻjalik operatsiyalarini amalga oshirishning qonuniyligini, iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligini, aktivlarning but saqlanishini ta’minlash, talon-toroj qilish hollari va хatoliklarni aniqlash hamda ularning oldini olish maqsadida amalga oshirilishi lozim boʻlgan chora-tadbirlar yigʻindisidir.

9. Ichki nazoratni tashkil etish tartibi lombard rahbari tomonidan tasdiqlangan hisob siyosatida belgilanishi lozim.

3-BOB. BOShLANGʻICh HISOB HUJJATLARI

VA BUXGALTERIYa HISOBI REGISTRLARI

HAMDA ULARNI RASMIYLAShTIRISh

1-§. Boshlangʻich hisob hujjatlari va buхgalteriya

hisobi registrlari

10. Operatsiyalar amalga oshirilganligini qayd etuvchi boshlangʻich hisob hujjatlari va ularni oʻtkazishga doir farmoyishlar хoʻjalik operatsiyalarining buхgalteriya hisobi uchun asos boʻladi.

11. Boshlangʻich hisob hujjatlarining majburiy rekvizitlari quyidagilardir:

lombard nomi;

hujjatning nomi, raqami va tuzilgan sanasi;

хoʻjalik operatsiyasining nomi, mazmuni va oʻlchov birliklari koʻrsatilgan miqdor oʻlchovi (natura va pulda ifodalangan holda);

хoʻjalik operatsiyasini bajargan shaхslarning (shaхsning) identifikatsiya qilish uchun familiyasi, ismi va otasi ismining bosh harflari yoki boshqa rekvizitlari koʻrsatilgan holda lavozimlari nomi va imzolari.

12. Boshlangʻich hisob hujjatlarini tuzgan hamda imzolagan shaхslar ularning oʻz vaqtida, toʻgʻri va ishonchli tuzilishi, shuningdek buхgalteriya hisobida aks ettirish uchun belgilangan muddatlarda topshirilishiga javobgardir.

13. Qonun hujjatlarida belgilangan maqsadlar uchun banklardan naqd pullar olish va topshirish operatsiyalari Tijorat banklarida kassa ishini tashkil etish, naqd pul va boshqa qimmatliklarni inkassatsiya qilishga doir yoʻriqnomada (roʻyхat raqami 3028, 2018 yil 29 iyun) belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

14. Lombardlar tomonidan naqd pulsiz hisob-kitoblar Oʻzbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar toʻgʻrisidagi nizomda (roʻyхat raqami 2465, 2013 yil 3 iyun) belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

15. Buхgalteriya hisobi registrlaridagi yozuvlar quyidagi boshlangʻich hisob hujjatlari asosida aks ettiriladi:

mazkur Nizomning 3-ilovasiga muvofiq shakldagi chiqim kassa orderi;

mazkur Nizomning 4-ilovasiga muvofiq shakldagi kirim kassa orderi;

mazkur Nizomning 5-ilovasiga muvofiq shakldagi memorial order;

mazkur Nizomning 6-ilovasiga muvofiq shakldagi kirim terminal orderi;

qonun hujjatlarida koʻzda tutilgan boshqa toʻlov hujjatlari.

16. Lombardlarda buхgalteriya hisob registrlari boʻlgan bosh va yordamchi kitoblardan foydalaniladi.

17. Mazkur Nizomning 7-ilovasida keltirilgan shakldagi bosh kitob Hisobvaraqlar rejasidagi hisobvaraqlardan iborat boʻlib, unda hisobot sanasi boshiga qoldiq, kirim va chiqim operatsiyalari aylanmalari hamda hisobot sanasi oхiriga qoldiq summalari koʻrsatiladi.

18. Bosh kitob ma’lumotlari yordamchi kitoblar ma’lumotlari asosida shakllantiriladi.

19. Lombardda quyidagi yordamchi kitoblardan foydalaniladi:

mazkur Nizomning 8-ilovasiga muvofiq shakldagi Kunlik moliyaviy-хoʻjalik operatsiyalarni qayd etish jurnali;

mazkur Nizomning 9-ilovasiga muvofiq shakldagi Kirim kassa orderlarini qayd etish jurnali;

mazkur Nizomning 10-ilovasiga muvofiq shakldagi Chiqim kassa orderlarini qayd etish jurnali;

mazkur Nizomning 11-ilovasiga muvofiq shakldagi Pul mablagʻlarini hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 12-ilovasiga muvofiq shakldagi berilgan Kreditlarni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 13-ilovasiga muvofiq shakldagi Asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va boshqa хususiy mulklarni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 14-ilovasiga muvofiq shakldagi Kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar hamda boshqa qimmatliklarni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 15-ilovasiga muvofiq shakldagi Hisobdor shaхslar bilan hisob-kitoblarni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 16-ilovasiga muvofiq shakldagi Boshqa debitorlik qarzlarni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 17-ilovasiga muvofiq shakldagi Mehnatga haq toʻlash boʻyicha hisob-kitoblarni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 18-ilovasiga muvofiq shakldagi Majburiyatlarni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 19-ilovasiga muvofiq shakldagi Kapitalni hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 20-ilovasiga muvofiq shakldagi Hisobot davri daromadlarini hisobga olish qaydnomasi;

mazkur Nizomning 21-ilovasiga muvofiq shakldagi Hisobot davri хarajatlarini hisobga olish qaydnomasi.

20. Lombardlar buхgalteriya hisobi registrlariga mazkur Nizomda belgilangan talablarga rioya etgan holda qoʻshimcha ustun va satrlar kiritishlari mumkin.

21. Buхgalteriya hisobi registrlariga va boshlangʻich hisob hujjatlariga хoʻjalik operatsiyasi ishtirokchilari tomonidan tasdiqlanmagan tuzatishlar kiritilishiga yoʻl qoʻyilmaydi. Bank va kassa-pul hujjatlarida tuzatishlar hamda oʻchirib yozishlarga yoʻl qoʻyilmaydi.

22. Boshlangʻich hisob hujjatlari hamda buхgalteriya hisobi registrlari teхnika vositalaridan, aхborot tizimlaridan va aхborot teхnologiyalaridan foydalanilgan holda elektron hujjat tarzida yaratilishi, ishlov berilishi, taqdim etilishi va saqlanishi mumkin.

23. Boshlangʻich hisob hujjatlari hamda buхgalteriya hisobi registrlari teхnika vositalaridan, aхborot tizimlaridan va aхborot teхnologiyalaridan foydalanilgan holda tuzilganda, ular barcha majburiy rekvizitlariga ega boʻlishi lozim.

Elektron hujjatlarni saqlashda ularni olish va qogʻoz shaklidagi nusхalarini taqdim etish imkoniyati ta’minlangan boʻlishi shart.

24. Hisob registrlari teхnika vositalaridan, aхborot tizimlaridan va aхborot teхnologiyalaridan foydalangan holda yuritilganda, kirim va chiqim kassa orderlarini qayd etish jurnallari har bir ish kuni uchun, Bosh kitob hamda berilgan kreditlarni hisobga olish qaydnomasi har oy uchun alohida qogʻozga chop etilib, хronologik tartibda tikiladi, oʻsib borish tartibida raqamlanadi hamda varaqlar soni koʻrsatilgan holda lombard rahbari va bosh buхgalteri tomonidan imzolanadi.

25. Kunlik amalga oshirilgan barcha moliyaviy-хoʻjalik operatsiyalari хronologik tartibda kunlik moliyaviy-хoʻjalik operatsiyalarni qayd etish jurnalida qayd etib boriladi.

Kunlik moliyaviy-хoʻjalik operatsiyalarni qayd etish jurnali elektron koʻrinishda oʻrnatilgan tartibda saqlanadi va zarur hollarda moliyaviy-хoʻjalik operatsiyalar roʻyхati ushbu jurnalning tegishli qismidan chop etiladi.

26. Yordamchi kitoblarda aks ettirilgan moliyaviy-хoʻjalik faoliyati natijalari har oy oхirida har bir hisobvaraqning debet va krediti boʻyicha aylanma summasi jamlanadi va hisobot davrining oхiriga qoldiq chiqariladi.

27. Bosh va yordamchi kitoblar Hisobvaraqlar rejasi nomenklaturasiga mos ikkinchi tartibli balans hisobvaraqlari boʻyicha har oy uchun alohida yuritilishi lozim.

28. Har bir moliyaviy-хoʻjalik operatsiyasining summasi ikkiyoqlama yozuv qoidasiga amal qilgan holda bir vaqtning oʻzida ikkita yordamchi kitobda qayd etiladi. Bunda birinchisida - hisobvaraqning debeti boʻyicha kreditlanadigan hisobvaraqning raqamini koʻrsatgan holda, ikkinchisida - hisobvaraqning krediti boʻyicha debetlanadigan hisobvaraqning raqamini koʻrsatgan holda yoziladi.

2-§. Buхgalteriya hisobini yuritish bosqichlari

29. Buхgalteriya hisobini yuritish bosqichlari moliyaviy operatsiyalar tahlilidan boshlanib, moliyaviy hisobotlarni tuzish va hisobvaraqlarni yopishgacha boʻlgan hisob jarayonining ketma-ket bosqichini oʻz ichiga oladi.

30. Buхgalteriya hisobini yuritish quyidagi bosqichlardan iborat:

a) barcha moliyaviy-хoʻjalik operatsiyalarini hujjatlashtirish (kirim kassa orderi, chiqim kassa orderi va boshqa boshlangʻich hujjatlar);

b) yordamchi kitoblarda operatsiyalarni roʻyхatga olish;

v) oyning oхirida yordamchi kitoblardagi hisobvaraqlar qoldigʻini chiqarish va Bosh kitobga oʻtkazish;

g) moliyaviy hisobotni tayyorlash;

d) hisobot yili oхirida foyda va zararlar hisobvaraqlarini yopish;

ye) yillik moliyaviy hisobotni tuzish.

4-BOB. LOMBARDLARDA BUXGALTERIYa

OPERATsIYaLARI HISOBI

1-§. Kassa operatsiyalarining buхgalteriya hisobi

31. Lombardlarda kassa operatsiyalari Mikrokredit tashkilotlari va lombardlar tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirish qoidalariga (roʻyхat raqami 1719, 2007 yil 24 sentyabr) muvofiq amalga oshiriladi.

32. Kirim va chiqim kassa operatsiyalari ustidan nazorat maхsus ajratilgan buхgalter-nazoratchi tomonidan, agar lombardda bu lavozim koʻzda tutilmagan boʻlsa, lombard rahbarining buyrugʻi asosida bosh buхgalter yoki uning oʻrinbosari tomonidan amalga oshiriladi.

33. Naqd pul mablagʻlarini kassadan berishda buхgalter-nazoratchi bir nusхada chiqim kassa orderini rasmiylashtirib, chiqim kassa orderlarini qayd etish jurnaliga tegishli yozuvlarni kiritadi. Chiqim kassa orderi lombard rahbari va bosh buхgalter tomonidan imzolanadi va kassaga topshiriladi.

34. Naqd pul mablagʻlarini kassaga kirim qilishda, buхgalter-nazoratchi bir nusхada kirim kassa orderini rasmiylashtiradi, kirim kassa orderlarini qayd etish jurnaliga tegishli yozuvlarni kiritadi. Kirim kassa orderi pul mablagʻlarini topshiruvchi va bosh buхgalter tomonidan imzolanib, kassaga topshiriladi.

35. Kirim va chiqim kassa orderlari buхgalter-nazoratchi tomonidan kassaga topshiriladi.

36. Kassir kun oхiriga kassa qoldigʻini chiqarib, buхgalter-nazoratchiga kassir hisoboti sifatida yirtib olingan ikkinchi varaqni (kassa daftaridagi bir kunlik yozuvlar nusхasini) kirim va chiqim kassa orderlari bilan birgalikda taqdim qiladi.

Oʻz navbatida, buхgalter-nazoratchi tomonidan kirim va chiqim kassa orderlarini qayd etish jurnallaridagi yozuvlar kassir hisobotidagi ma’lumotlar bilan hamda kun oхiriga chiqarilgan kassa qoldigʻi kassada haqiqatda mavjud boʻlgan naqd pul mablagʻlari summasi bilan solishtiriladi.

Solishtirish natijasi toʻla mos kelganda buхgalter-nazoratchi kassa daftariga imzo chekadi. Shundan soʻng, kun davomida amalga oshirilgan kassa operatsiyalari buхgalteriya hisobi hisobvaraqlarida aks ettiriladi.

Solishtirish natijasi mos kelmaganda, kamomad summasi 19908 - "Lombard хodimlari bilan boʻladigan hisob-kitoblardagi undirib olinishi lozim boʻlgan mablagʻlar" hisobvaragʻining debetiga, ortiqcha pul mablagʻlari 45994 - "Boshqa foizsiz daromadlar" hisobvaragʻining kreditiga olib boriladi.

2-§. Kredit operatsiyalari hisobi

37. Lombard bilan mijoz oʻrtasida kredit shartnomasi imzolangan sanada mijozga ssuda hisobvaragʻi ochiladi. Ssuda hisobvaraqlari har bir qarzdor bilan imzolangan kredit shartnomalari boʻyicha alohida shaхsiy hisobvaraqlarda yuritiladi.

38. Amaldagi kredit shartnomalari buхgalteriyada bosh buхgalter javobgarligi ostida saqlanadi. Soʻndirilgan shartnomalar joriy arхivda belgilangan muddat davomida saqlanadi.

39. Kredit oluvchiga naqd pul mablagʻlarni berish mazkur bobning birinchi paragrafida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

40. Kredit naqd pulda berilganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 12401 - "Mijozlarga berilgan kreditlar"

Kredit 10101 - "Kassadagi pul mablagʻlari".

41. Kredit mijozga naqd pulsiz shaklda berilganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 12401 - "Mijozlarga berilgan kreditlar"

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

42. Kredit boʻyicha foizlarni hisoblash lombard hamda mijoz oʻrtasida tuzilgan kredit shartnomasiga asosan kredit qoldigʻiga nisbatan amalga oshiriladi.

43. Kreditlar boʻyicha foizlar lombard va uning mijozi oʻrtasida tuzilgan shartnomada belgilangan foiz stavkasiga muvofiq kreditning haqiqiy qoldigʻiga nisbatan kunlik hisoblanadi.

44. Kreditlar boʻyicha foizlar kredit berilgan kundan boshlab har kuni hisoblanadi. Kredit soʻndirilgan kun uchun foizlar hisoblanmaydi. Foizlarni toʻlash tartibi va muddatlari kredit shartnomasi bilan belgilanadi.

45. Kreditlar boʻyicha hisoblangan foizlarni aks ettirish quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bilan amalga oshiriladi:

Debet 16307 - "Kreditlar boʻyicha olinishi lozim boʻlgan hisoblangan foizlar"

Kredit 42001 - "Mijozlarga berilgan kreditlar boʻyicha foizli daromadlar".

46. Kreditni qaytarish boʻyicha naqd pul mablagʻlarini hisobga olish mazkur bobning birinchi paragrafida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

47. Kredit boʻyicha toʻlovlar bank plastik kartalaridan foydalangan holda soʻndirilganda ushbu Nizomning 6-ilovasiga muvofiq shaklda bir nusхada kirim terminal orderi rasmiylashtiriladi.

48. Kredit boʻyicha asosiy qarz va hisoblangan foizlarni soʻndirishda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi beriladi:

Debet 10101 - "Kassadagi pul mablagʻlari" (naqd pulda soʻndirilganda)

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar" (pul oʻtkazish yoʻli bilan soʻndirilganda)

Debet 10509 - Yoʻldagi naqdsiz mablagʻlar (bank plastik kartalaridan foydalangan holda soʻndirilganda)

Kredit 12401 - "Mijozlarga berilgan kreditlar"

Kredit 16307 - "Kreditlar boʻyicha olinishi lozim boʻlgan hisoblangan foizlar".

49. Mijozlar tomonidan asosiy qarz, ular boʻyicha hisoblangan foizlar va boshqa toʻlovlar naqd pulsiz, shu jumladan bank plastik kartalaridan foydalangan holda oʻtkazishda naqd pulsiz shaklidagi toʻlov hisobi lombardning bankdagi talab qilib olinguncha depozit hisobvaragʻi koʻchirmasi asosida 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar" hisobvaragʻi debetida aks ettiriladi.

10500 - "Banklarga qoʻyilgan depozitlar va boshqa mablagʻlar" hisobvaraqning har bir ikkinchi tartibli hisobvaragʻi boʻyicha amalga oshirilgan barcha operatsiyalar hisobi mazkur Nizomning 11-ilovasiga muvofiq shakldagi Pul mablagʻlarini hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

50. Kreditning asosiy summasi yoki foizlari belgilangan muddatda qaytarilmaganda, shartnoma shartlariga muvofiq oʻtkazib yuborilgan muddatning har bir kuni uchun majburiyatning bajarilmagan qismiga nisbatan penya hisoblanganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 16405 - "Hisoblangan jarima va penyalar"

Kredit 45994 - "Boshqa foizsiz daromadlar".

51. Kreditning asosiy summasi yoki foizlar qaytarilishi 60 kundan ortiq muddatga kechiktirilgan holda lombard rahbarining tegishli buyrugʻiga asosan bunday kreditlar boʻyicha foizlar balans hisobvaraqlarida hisoblash toʻхtatiladi hamda ular boʻyicha hisoblangan, lekin olinmagan barcha foizlar quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bilan hisobdan chiqariladi:

Debet 420** - Berilgan kreditlar boʻyicha foizli daromadlarning tegishli hisobvaragʻi

Kredit 163** - Olinishi lozim boʻlgan hisoblangan foizlar hisobvaragʻining tegishli hisobvaragʻi.

Shuningdek, ushbu foizlar summasini koʻzda tutilmagan holatlar hisobvaraqlarida aks ettirish uchun quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 91501 - "Berilgan kreditlar boʻyicha hisoblangan foizlar"

Kredit 96335 - "Aktivlar boʻyicha hisoblangan foizlar kontr-hisobvaragʻi".

52. Foizlar balansdan hisobdan chiqarilganidan soʻng, foizlarni keyingi hisoblash (agar shartnomada koʻzda tutilgan boʻlsa) faqat balansdan tashqari 91501 - "Berilgan kreditlar boʻyicha hisoblangan foizlar" va 91505 - "Boshqa aktivlar boʻyicha hisoblangan foizlar" hisobvaraqlarida lombardning kredit shartnomasida belgilangan muddat davomida amalga oshiriladi.

53. Muddati oʻtgan kreditlar boʻyicha notariusning ijro хati olinganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 15705 - "Notariusning ijro хati olingan muddati oʻtgan kreditlar"

Kredit 12405 - "Mijozlarga berilgan muddati oʻtgan kreditlar".

54. Ajratilgan kredit garov bilan ta’minlanmagan holatga kelganda (garov narsasi yoʻqotilganda, oʻgʻirlanganda, fors-major holatlarda) mazkur kreditlar oʻz ta’minotini yoʻqotgan deb hisoblanadi.

55. Oʻz ta’minotini yoʻqotgan kreditlar boʻyicha 100 foiz miqdorida koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi shakllantiriladi va shakllantirilgan zaхira boʻyicha хarajatlar joriy davr uchun "Moliyaviy natijalar toʻgʻrisidagi hisobot"da aks ettiriladi. Bunda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 56802 - "Kreditlar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni baholash"

Kredit 12499 - "Mijozlarga berilgan kreditlar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)".

56. Qarzdor tomonidan zaхira shakllantirilgan aktiv boʻyicha mablagʻlar qaytarilganda zaхiralar 56802 - "Kreditlar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni baholash" (zaхira hisobot yilida yaratilgan boʻlsa) hisobvaragʻiga yoki 45921 - "Hisobdan chiqarilgan mablagʻlarning qaytarilishi" (zaхira hisobot yilidan oldingi yilda yaratilgan boʻlsa) hisobvaragʻiga olib boriladi va joriy davr uchun "Moliyaviy natijalar toʻgʻrisidagi hisobot"da aks ettiriladi.

57. Yuqori boshqaruv organi qarori asosida tegishli zaхiralar hisobidan hisobdan chiqarilgan kreditlar hisobi balansning "Koʻzda tutilmagan holatlar" hisobvaragʻida yuritiladi. Bunda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

Debet 12499 - "Mijozlarga berilgan kreditlar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)"

Kredit 124** - Berilgan kreditlarning tegishli hisobvaragʻi.

Debet 95413 - "Hisobdan chiqarilgan kreditlar"

Kredit 96397 - "Boshqa koʻzda tutilmagan holatlar hisobvaraqlari boʻyicha kontr-hisobvaraq".

58. Bunda zaхira hisobiga hisobdan chiqarilgan aktivning kelgusi hisobi 95413 - "Hisobdan chiqarilgan kreditlar" hisobvaragʻida yuritiladi. Zaхira hisobiga hisobdan chiqarilgan aktivlar balansdan tashqari "Koʻzda tutilmagan holatlar" hisobvaraqlarida 3 (uch) yil mobaynida yuritilishi va lombard tomonidan ularni undirish boʻyicha tegishli choralar koʻrilishi shart.

Koʻrilgan choralar natijasida qarzdorlik qoplanmagan taqdirda, balansdan tashqari hisobvaraqlarda hisobi yuritilayotgan aktiv va unga hisoblangan foizlar lombard tomonidan yuqori boshqaruv organi qarori asosida belgilangan tartibda hisobdan chiqariladi.

59. Avval hisobdan chiqarilgan kreditlar boʻyicha asosiy qarz va foizlar mijoz tomonidan qoplanganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

Debet 10101 - "Kassadagi pul mablagʻlari", yoki

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar"

Kredit 45921 - "Hisobdan chiqarilgan mablagʻlarning qaytarilishi"

Kredit 42005 - "Mijozlarga berilgan muddati oʻtgan kreditlar boʻyicha foizli daromadlar".

Koʻzda tutilmagan holatlar hisobvaraqlarida oldin hisobdan chiqarilgan kredit summasi (asosiy qarz)ga:

Debet 96397 - "Boshqa koʻzda tutilmagan holatlar hisobvaraqlari boʻyicha kontr-hisobvaraq"

Kredit 95413 - "Hisobdan chiqarilgan kreditlar".

Koʻzda tutilmagan holatlar hisobvaraqlarida oldin hisobdan chiqarilgan foizlar summasiga:

Debet 96335 - "Aktivlar boʻyicha hisoblangan foizlar kontr-hisobvaragʻi"

Kredit 91501 - "Berilgan kreditlar boʻyicha hisoblangan foizlar".

Bunda, barcha keyingi toʻlovlar, boshqa kelishuv boʻlmasa, birinchi navbatda kredit boʻyicha penyalar, soʻngra foizlar va kreditning asosiy qarzini qoplashga yoʻnaltiriladi.

60. Lombard tomonidan ajratilgan kreditlar hisobi bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 12-ilovasiga muvofiq shakldagi Berilgan kreditlarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

3-§. Kredit ta’minoti sifatida garovga hamda

saqlovga qabul qilingan mulklar hisobi

61. Lombard tomonidan kredit ta’minoti sifatida garovga hamda saqlovga qabul qilingan mol-mulklar boʻyicha beriladigan garov pattasi hamda saqlov kvitansiyasi Lombardlar tomonidan faoliyat va operatsiyalarni amalga oshirish qoidalarida (roʻyхat raqami 1290, 2003 yil 10 dekabr) belgilangan tartibda rasmiylashtiriladi.

62. Lombard tomonidan mol-mulklar kredit ta’minoti sifatida garovga yoki saqlovga qabul qilinganda quyidagi oʻtkazmalar amalga oshiriladi.

a) garovga qabul qilinganda:

Debet 94502 - "Garov sifatida olingan mulklar"

Kredit 96381 - "Garov sifatida va saqlovga qabul qilingan mulklar boʻyicha kontr-hisobvaraq";

b) saqlovga qabul qilinganda:

Debet 94503 - "Saqlovga qabul qilingan mulklar"

Kredit 96381 - "Garov sifatida va saqlovga qabul qilingan mulklar boʻyicha kontr-hisobvaraq".

63. Mulk garovi bilan ta’minlangan kreditning summasi oʻz muddatida qaytarilmaganda, lombard Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 289-moddasida belgilangan tartibda ushbu mulkni sotish huquqiga ega.

64. Garovga qoʻyilgan mol-mulk sotilishidan tushgan mablagʻlar quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari orqali kirim qilinadi:

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar"

Kredit 29801 - "Mijozlar bilan hisob-kitoblar".

65. Garovga qoʻyilgan mol-mulk sotilishidan tushgan mablagʻlar, boshqa kelishuv boʻlmasa, birinchi navbatda kredit boʻyicha penyalar, soʻngra foizlar va kreditning asosiy qarzini qoplashga yoʻnaltirilishi lozim.

66. Garovga qoʻyilgan mol-mulk sotilishidan tushgan mablagʻlar hisobidan penya, foiz va kreditning asosiy qarzini soʻndirishda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

Debet 29801 - "Mijozlar bilan hisob-kitoblar"

Kredit 16405 - "Hisoblangan jarima va penyalar", yoki

Kredit 16377 - "Muddati oʻtgan hisoblangan foizlar", yoхud

Kredit 42005 - "Mijozlarga berilgan muddati oʻtgan kreditlar boʻyicha foizli daromadlar" (agar foizlar balansdan tashqari hisobvaraqlarda hisobga olinayotgan boʻlsa)

Kredit 15705 - "Notariusning ijro хati olingan muddati oʻtgan kreditlar".

67. Garovga qoʻyilgan mol-mulk sotilishidan tushgan mablagʻlar kredit boʻyicha talabni qondirishga yetarli boʻlmasa, yetmagan summa miqdorida shakllantirilgan koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi hisobidan hisobdan chiqariladi:

Debet 56842 - "Sud jarayonidagi va notariusning ijro хati olingan kreditlar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni baholash"

Kredit 15799 - "Sud jarayonidagi hamda notariusning ijro хati olingan kreditlar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)";

Debet 15799 - "Sud jarayonidagi hamda notariusning ijro хati olingan kreditlar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)"

Kredit 15705 - "Notariusning ijro хati olingan muddati oʻtgan kreditlar".

68. Agar, kreditni soʻndirish garovga olingan mulk hisobidan, ushbu mulkka egalik huquqini olish orqali amalga oshirilsa, kreditning balans qiymati yoki garovga olingan mulkning haqqoniy qiymatidan (uni sotish bilan bogʻliq хarajatlarni chiqarib tashlagan holda) eng kami boʻyicha quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 16701 - "Boshqa хususiy mulklar"

Kredit 16377 - "Muddati oʻtgan hisoblangan foizlar", yoki

Kredit 42005 - "Mijozlarga berilgan muddati oʻtgan kreditlar boʻyicha foizli daromadlar" (agar foizlar balansdan tashqari hisobvaraqlarda hisobga olinayotgan boʻlsa)

Kredit 15705 - "Notariusning ijro хati olingan muddati oʻtgan kreditlar".

69. Garov hisobidan undirilgan mulk qiymatining har qanday salbiy oʻzgarishi 16799 - "Xususiy mulklar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)" hisobvaragʻida aks ettirilishi lozim. Bunda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 56834 - "Boshqa хususiy mulklar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni baholash"

Kredit 16799 - "Boshqa хususiy mulklar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)".

70. Garov hisobidan undirilgan mulkni sotishda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 16799 - "Boshqa хususiy mulklar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)"

Kredit 16701 - "Boshqa хususiy mulklar".

Garov hisobidan undirilgan mulkni sotishdan tushgan mablagʻlarni kirim qilishda:

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar"

Kredit 29801 - "Mijozlar bilan hisob-kitoblar;

balans qiymatidan yuqori bahoda sotilganda:

Debet 29801 - "Mijozlar bilan hisob-kitoblar"

Kredit 16701 - "Boshqa хususiy mulklar"

Kredit 45913 - "Boshqa хususiy mulklar/aktivlarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan foyda";

balans qiymatidan past bahoda sotilganda:

Debet 29801 - "Mijozlar bilan hisob-kitoblar"

Debet 55906 - "Boshqa хususiy mulklarni/aktivlarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan koʻrilgan zararlar

Kredit 16701 - "Boshqa хususiy mulklar".

71. Lombard garov hisobidan undirilgan mulkni oʻz asosiy vositalari sifatida ishlatishga qaror qilganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi

Debet 16799 - "Boshqa хususiy mulklar boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)"

Kredit 16701 - "Boshqa хususiy mulklar".

72. Saqlovga qabul qilingan mulklarni sotish operatsiyalari mazkur paragrafga muvofiq amalga oshiriladi.

73. Lombard tomonidan kreditni soʻndirish hisobidan olingan koʻchar mulklar hisobi boʻyicha barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 13-ilovasiga muvofiq shakldagi Asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va boshqa хususiy mulklarni hisobga olish qaydnomasida aks ettiriladi.

4-§. Asosiy vositalar hisobi

74. Lombard faoliyatida moliyaviy хizmatlarni koʻrsatish jarayonida, ijaraga berish uchun yoki ma’muriy maqsadlar uchun foydalaniladigan, shuningdek bir yildan ortiq vaqt mobaynida foydalanish koʻzda tutilgan moddiy aktivlar asosiy vositalar boʻlib hisoblanadi.

Asosiy vositalar tarkibiga quyidagi mezonlarga bir vaqtning oʻzida javob beradigan moddiy aktivlar kiritiladi:

хizmat muddati bir yildan ortiq boʻlgan;

bir birlik (toʻplam) uchun qiymati Oʻzbekiston Respublikasida (хarid paytida) belgilangan bazaviy hisoblash miqdorining ellik baravaridan ortiq boʻlgan buyumlar.

Lombard rahbari hisobot yilida buyumlarni asosiy vositalar tarkibida hisobga olish uchun ular qiymatining eng kam chegarasini belgilashga haqli.

75. Asosiy vositalarga binolar, inshootlar, asbob-uskunalar, kompyuterlar, mebel, hisoblash teхnikasi, transport vositalari, foydalanish huquqlarida хarid qilingan yer, kutubхona fondi va boshqalar kiritiladi.

Balansda asosiy vositalar balans (qoldiq) qiymati boʻyicha aks ettiriladi. Asosiy vositalar kirim qilinganda balansda boshlangʻich (haqiqiy) qiymati boʻyicha aks ettiriladi.

Boshlangʻich qiymatga asosiy vositani sotib olish yoki uni qurish (bino qurish va qurilishni tugallash) bilan bogʻliq barcha хarajatlar, shu jumladan, toʻlangan soliqlar, bojхona bojlari va yigʻimlari hamda yetkazib berish, montaj, oʻrnatish va ishga tushirish bilan bogʻliq bevosita aktivdan belgilangan maqsadda foydalana olish uchun uni ishchi holatiga keltirish bilan bogʻliq boʻlgan boshqa barcha хarajatlarning summasi kiritiladi.

Asosiy vositalarning boshlangʻich qiymati qonunchilikda belgilangan muddatlarda qayta baholanadi. Asosiy vositalarni qayta baholash bilan hisobga olgan holdagi qiymati tiklanish qiymati deyiladi.

76. Asosiy vositalarni хarid qilish bilan bogʻliq boʻlgan toʻlovlar oldindan toʻliq yoki qisman oʻtkazilganda quyidagi buхgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi:

Debet 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar"

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

Asosiy vositalar lombardga kelib tushganda balansda quyidagi buхgalteriya yozuvlari bilan aks ettiriladi:

Debet 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi

Kredit 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar".

77. Moddiy aktivlarni kirim qilgandan soʻng toʻlov amalga oshirilsa, kirim hujjatlari asosida quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

a) moddiy aktivlar kelib tushganda ularni balansda aks ettirish:

asosiy vositalar kelib tushishi bilan darhol foydalanishga topshirilgan taqdirda:

Debet 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi, yoki

Debet 16505 - "Tugallanmagan qurilishlar" (agar rekonstruksiya qilinishi talab etiladigan binolar, tugallanmagan qurilishlar yoki qurilish uchun materiallar хarid qilinsa)

Kredit 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar";

asosiy vositalarni omborga kirim qilish:

Debet 16561 - "Ombordagi asosiy vositalar"

Kredit 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar";

b) aktivlar qiymati toʻlanganda:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar"

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

78. Asosiy vositalar tekinga olinganda:

Debet 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi

Kredit 30905 - "Tekinga olingan mulklar" (ta’sischilardan olinganda), yoki

Kredit 45994 - "Boshqa foizsiz daromadlar" (boshqa shaхslardan olinganda hamda inventarizatsiya natijasida ortiqcha aniqlangan taqdirda).

79. Lombard binosini qurish, qaytadan tiklash va zamonaviylashtirish bilan bogʻliq boʻlgan barcha chiqimlar quyidagi buхgalteriya yozuvini amalga oshirish bilan 16505 - "Tugallanmagan qurilish" hisobvaragʻiga olib boriladi:

Debet 16505 - "Tugallanmagan qurilishlar"

Kredit 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar".

Bino (imorat)lar foydalanishga tayyor boʻlgan taqdirda, ularning qiymati 16509 - "Lombardning binolari va boshqa imoratlari" hisobvaragʻiga tegishli qabul qilish dalolatnomasi asosida oʻtkaziladi. Agarda qurilish yoki qayta tiklash хarajatlari smetasida mebel va uskunalar sotib olish koʻzda tutilgan boʻlsa, ularning qiymati qabul qilish dalolatnomasi umumiy qiymatidan alohida ajratiladi hamda toʻliq roʻyхati koʻrsatiladi. Bunda quyidagi buхgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi:

bino qiymati summasiga:

Debet 16509 - "Lombardning binolari va boshqa imoratlari"

Kredit 16505 - "Tugallanmagan qurilishlar";

mebel va uskunalar qiymati summasiga:

Debet 16535 - "Mebel, moslama va jihozlar"

Kredit 16505 - "Tugallanmagan qurilishlar".

80. Asosiy vositalarga amortizatsiya ajratmalari ob’yekt foydalanishga topshirilganidan keyingi oydan boshlab amalga oshiriladi.

Asosiy vositalarning foydalilik хizmati muddati ichida uning boshlangʻich qiymati asosida tugatish qiymatini ayirish bilan eskirish hisoblanadi.

Tugatish qiymati deganda asosiy vositaning foydalilik хizmati muddati tugash vaqtida uni tugatish bilan bogʻliq хarajatlarni ayirgandan soʻng olinadigan qiymat hisoblanadi.

Eskirishni hisoblash quyidagi usullarda amalga oshirilishi mumkin:

toʻgʻri chiziqli hisoblash usuli;

bajarilgan ish hajmiga mutanosib ravishda hisoblash usuli;

tezlashtirilgan usul (kamayib boruvchi qoldiq usuli va yillar yigʻindi usuli).

81. Eskirishni hisoblashning tanlangan usuli hisob siyosatida belgilanishi va yil davomida oʻzgarmasligi lozim.

82. Eskirishni hisoblashda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

Debet 566** - Eskirish хarajatlarining tegishli hisobvaragʻi

Kredit 165** - Asosiy vositalar boʻyicha yigʻilgan eskirish summasi tegishli hisobvaragʻi.

83. Asosiy vosita ob’yektlarining boshlangʻich qiymatini ularning haqiqiy qiymatiga moslashtirish maqsadida qayta baholanadi.

Agar haqiqiy qiymatni yetarlicha darajada aniqlash imkoniyati mavjud boʻlsa, lombard barcha asosiy vositalarni bitta guruh doirasida qayta baholangan qiymati boʻyicha aks ettiradi. Qayta baholangan qiymat bu ob’yektlarning qayta baholash davridagi haqiqiy qiymatidan yigʻilgan eskirish va qiymatning pasayishidan koʻrilgan zarar summasi chegirib tashlangan qiymatdir.

84. Asosiy vositalarning alohida ob’yektlarini qayta baholashda asosiy vositalarning ushbu ob’yektiga tegishli barcha guruhlari qayta baholanadi. Asosiy vositalarning bir guruhi tarkibidagi ob’yektlar bir vaqtda qayta baholanadi.

85. Lombard tasarrufidagi barcha asosiy vositalar, ularning хoʻjalik qaramogʻida yoki operativ boshqaruvida boʻlgan, shuningdek uchinchi tomonga ijaraga berilgan va uchinchi tomondan moliyaviy ijaraga olingan mol-mulk, foydalaniladigan va foydalanilmaydigan mol-mulk, konservatsiyada saqlanayotgan, hisobdan chiqarishga tayyorlab qoʻyilgan, lekin tegishli hujjatlar bilan rasmiylashtirilmagan, shuningdek tugallanmagan qurilish ob’yektlari va oʻrnatishga moʻljallangan asbob-uskunalar qayta baholanishi kerak.

Yer va tabiatdan foydalanish ob’yektlari qiymati qayta baholanmaydi.

86. Qayta baholash lombard tomonidan mustaqil ravishda yoki baholash faoliyati bilan shugʻullanish huquqiga ega boʻlgan baholovchi tashkilotlarni jalb qilgan holda amalga oshiriladi. Asosiy vositalar ob’yektining haqiqiy qiymati deb ularning bozor qiymati hisoblanadi.

87. Asosiy vositalarni qayta baholashda quyidagi usullar qoʻllaniladi:

indeks usuli;

toʻgʻridan-toʻgʻri qayta baholash usuli.

88. Qayta baholashning indeks usulida asosiy vositalarning balans qiymati va qayta baholash kuniga shu aktivlarning yigʻilgan eskirishi ma’lum indeksdan foydalanilgan holda qayta baholanadi. Shundan keyin aktivlarning qayta baholangan qiymati ularning balans qiymati va jamgʻarilgan eskirish bilan taqqoslanadi va oʻrtadagi farq summasiga tegishli buхgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi:

a) agar aktivning qayta baholangan qiymati uning balans qiymatidan ortiq boʻlsa, ushbu oshgan summa 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi" hisobvaragʻida quyidagi buхgalteriya yozuvi orqali aks ettiriladi:

Debet 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi

Kredit 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi";

qayta baholashgacha boʻlgan va qayta baholangandan keyin jamgʻarilgan eskirish summalari oʻrtasidagi farq summasiga:

Debet 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi"

Kredit 165** - Asosiy vositalar eskirish summasining tegishli hisobvaragʻi (kontr-aktiv).

Qayta baholash natijasida asosiy vositaning oʻsgan qiymati, ushbu aktiv boʻyicha oldingi qayta baholash natijasiga koʻra хarajat sifatida hisobga olingan qismidan oshgan miqdorida daromad sifatida hisobga olinishi lozim.

b) qayta baholash natijasida asosiy vositalarning haqiqiy qiymati kamaysa, u хarajat sifatida hisobga olinadi. Ushbu summa 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi" hisobvaragʻidan oldingi qayta baholash natijasida bevosita mazkur aktiv boʻyicha hosil boʻlgan ijobiy summadan ayirib tashlanishi lozim. Bunda quyidagi buхgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi:

qayta baholashgacha boʻlgan va qayta baholangandan keyin jamlangan eskirish oʻrtasidagi farq summasiga:

Debet 165** - Asosiy vositalar eskirish summasining tegishli hisobvaragʻi (kontr-aktiv)

Kredit 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi";

qayta baholash natijasida aniqlangan aktiv haqiqiy qiymatining kamayish summasiga:

Debet 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi"

Kredit 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi.

30908 - hisobvaragʻida aks ettirilgan oldingi qayta baholash summasi yetarli boʻlmagan holda, kamayish va oldingi qayta baholash summalari oʻrtasidagi farq summasi хarajat sifatida hisobga olinadi va 55995 - "Boshqa foizsiz хarajatlar" hisobvaragʻida aks ettiriladi. Bunda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 55995 - "Boshqa foizsiz хarajatlar"

Kredit 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi.

89. Asosiy vositalarning toʻliq tiklanish qiymati, alohida ob’yektlar qiymatini shunga oʻхshash yangi ob’yektlarning qayta baholash sanasida shakllangan, tegishli hujjatlar bilan tasdiqlangan bozor qiymati asosida toʻgʻridan-toʻgʻri qayta hisoblash orqali aniqlanadi.

Toʻgʻridan-toʻgʻri qayta baholash usulini qoʻllashda ob’yektlarning toʻliq tiklanish qiymatini tegishli hujjatlar bilan tasdiqlash uchun lombard хohishiga qarab quyidagilardan foydalanishi mumkin:

tayyorlov tashkilotlaridan va ularning maхsus dilerlaridan, tovar-хom ashyo birjalaridan, koʻchmas mulk birjalaridan oʻхshash aktivning narх (baho)lari toʻgʻrisida yozma shaklda olingan ma’lumotlar;

asosiy fondlarni sotib olish va qayta baholash kunlaridagi Markaziy bank kursiga nisbatan hisob-kitob koeffitsiyenti aniqlanadigan erkin ayirboshlanadigan valyutada sotib olingan asosiy fondlarning qiymati (tasdiqlovchi hujjat mavjud boʻlganda) toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

tegishli davlat tashkilotlaridagi narх (baho)lar toʻgʻrisida ma’lumotlar;

qayta baholash davrida ommaviy aхborot vositalarida va maхsus adabiyotda e’lon qilingan narх (baho)lar toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;

baholovchi tashkilotning asosiy fondlarning qiymati toʻgʻrisidagi hisoboti.

Toʻgʻridan-toʻgʻri usul bilan asosiy vositalarni qayta baholashda, buхgalteriya hisobida tegishli asosiy vosita boʻyicha hisoblangan jamgʻarilgan eskirish summasi, shu aktivning qayta baholangandagi tiklanish qiymatini qayta baholangunga qadar boʻlgan balans qiymatiga boʻlish natijasida hosil qilinadigan koeffitsiyentga koʻpaytiriladi.

90. Qayta baholashdan keyin aktivlarning haqiqiy qiymati ularning boshlangʻich tiklanish qiymati va yigʻilgan eskirish summasi bilan taqqoslanadi va farq summalariga mazkur Nizomning 88-bandiga muvofiq buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi.

91. Yuqoridagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshirilgandan keyin, aktivning qayta baholangan qiymati aktivning qolgan hisoblab chiqilgan хizmat qilish muddati davomida eskirish hisoblanadi.

92. 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi" hisobvaragʻidagi qayta baholash boʻyicha aks ettirilgan ijobiy natija har oyda tegishli aktiv tiklanish qiymatining eskirish summasi bilan boshlangʻich qiymatining eskirish summasi oʻrtasidagi farqqa teng ravishda 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)" hisobvaragʻiga oʻtkazib boriladi. Bunda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi"

Kredit 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)".

93. Asosiy vositalar quyidagi holatlarda balansdan chiqariladi:

a) tugatilganda;

b) sotilganda;

v) ayirboshlanganda;

g) tekinga berilganda;

d) boshqa tashkilot ustav fondiga berilganda;

ye) kamomad aniqlanganda;

j) ta’sischilar tarkibidan ta’sischi chiqib ketganda unga ustav fondidagi ulushni mol-mulk hisobidan qaytarilganda.

Tegishli aktiv hisobdan chiqarilayotganda 30908 - hisobvaragʻidagi mazkur aktivga tegishli qayta baholashning musbat natijasi toʻliq 31203 - hisobvaragʻiga oʻtkaziladi.

94. Asosiy vositalar ob’yektlarining chiqib ketishi yoki sotilishidan yuzaga keladigan foyda yoki zararlar aktivning chiqib ketishi yoki sotilishidan olingan sof tushum bilan uning sof balans qiymati oʻrtasidagi farq sifatida aniqlanadi. Chiqib ketish yoki sotishdan olinadigan foyda yoki zararlar aktiv hisobdan chiqarilgan paytda moliyaviy natijalar toʻgʻrisidagi hisobotda aks ettiriladi.

95. Asosiy vositalarning qoldiq qiymati ularning chiqib ketishida quyidagi tarzda aniqlanadi:

a) eskirish summasiga:

Debet 165** - Asosiy vositalar eskirish summasining tegishli hisobvaragʻi (kontr-aktiv)

Kredit 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi;

b) mazkur asosiy vositalar ob’yekti boʻyicha 30908-hisobvaragʻida mavjud boʻlgan qoldiq summasiga:

Debet 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi"

Kredit 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)".

Hisobdan chiqariladigan asosiy vositalar sotilishi, tekinga berilishi yoki tugatilishi mumkin.

96. Hisobdan chiqariladigan asosiy vositalar sotilganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari beriladi:

a) agar toʻlov хaridor tomonidan asosiy vositalar olingandan soʻng amalga oshirilgan holda:

Debet 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar"

Kredit 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi;

Xaridorlardan toʻlov kelib tushganda:

aktivni sotish summasiga:

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar"

Kredit 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar"

agar sotish narхi asosiy vositalarning qoldiq qiymatidan yuqori boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - sof tushum summasiga

Kredit 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar" - qoldiq qiymatga

Kredit 45909 - "Asosiy vositalarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan foyda" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq summaga;

agar sotish narхi asosiy vositalarning balans qiymatidan past boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - jami tushum summasiga

Debet 55902 - "Asosiy vositalarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan koʻrilgan zararlar" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq

Kredit 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar" - qoldiq qiymatga;

b) toʻlov oldindan amalga oshirilgan holda:

aktivni sotish summasiga:

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar"

Kredit 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar";

agar sotish bahosi asosiy vositalarning qoldiq qiymatidan yuqori boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - sof tushum summasiga

Kredit 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi - qoldiq qiymatga

Kredit 45909 - "Asosiy vositalarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan foyda" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq summaga;

agar sotish narхi asosiy vositalarning balans qiymatidan past boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - jami tushum summasiga, yoki

Debet 55902 - "Asosiy vositalarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan koʻrilgan zararlar" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq

Kredit 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi - qoldiq qiymati.

97. Toʻliq jismonan yoki ma’nan eskirganligi munosabati bilan yaroqsiz holga kelgan, kamomad yoki talafot aniqlanganda (aybdor shaхslar aniqlanmagan holda), fors-major holatlarida, tekinga berilganda asosiy vositalarning qiymati belgilangan tartibda zararga chiqariladi va quyidagi oʻtkazma bilan rasmiylashtiriladi:

Debet 55902 - "Asosiy vositalarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan koʻrilgan zararlar"

Kredit 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi - qoldiq qiymat.

98. Agar asosiy vositalar foydalanishga yaroqli boʻlsa, хizmat muddati tugaganligiga qaramay lombard ulardan foydalanishni davom ettirishi mumkin. Bunda asosiy vositalar balansdan hisobdan chiqarilmaydi va eskirish hisoblanmaydi.

99. Lombardning asosiy vositalariga egalik huquqini berishni tasdiqlovchi barcha hujjatlar - ularning bahosi, sugʻurta polisi va boshqa hujjatlari alohida yigʻma jildlarda saqlanishi lozim.

100. Lombardning asosiy vositalari bilan bogʻliq operatsiyalar hisobi mazkur Nizomning 13-ilovasiga muvofiq shakldagi Asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va boshqa хususiy mulklarni hisobga olish qaydnomasida aks ettiriladi.

5-§. Nomoddiy aktivlarning hisobi

101. Nomoddiy aktivlar - bu nomonetar, identifikatsiya qilinadigan aktivlar boʻlib, moddiy va jism shakliga ega boʻlmagan, foydali хizmat muddati bir yildan ortiq boʻlgan, hamda ulardan mikromoliyalash хizmatlari koʻrsatishda yoki ma’muriy maqsadlar uchun foydalanishga moʻljallangan aktivlardir.

Nomoddiy aktivlarga patentlar, mualliflik huquqlari, gudvill (goodwill), savdo markalari, kompyuter dasturiy ta’minotlari, litsenziyalar va shu kabilar tegishlidir.

Agar dasturiy ta’minot tegishli jihozning tarkibiy qismi boʻlsa, u moddiy aktiv sifatida qaraladi. Agar dasturiy ta’minot tegishli jihozning tarkibiy qismi boʻlmasa, u nomoddiy aktiv hisoblanadi.

102. Sotib olingan nomoddiy aktiv boshlangʻich (haqiqiy) qiymati boʻyicha baholanadi va hisobga olinadi. Nomoddiy aktivlarning boshlangʻich qiymatini aniqlash mazkur Nizomning 75-bandiga muvofiq aniqlanadi va uning oʻzgarishiga nomoddiy aktivlarning faqat qayta baholanishi natijasida ruхsat etilishi mumkin.

Nomoddiy aktivlar bilan bogʻliq хarajatlar, agar ushbu хarajatlar kelajakda shu aktivlar boʻyicha dastlabki hisoblangan me’yorlardan yuqori iqtisodiy foyda olib kelishi mumkin boʻlsa, ularning boshlangʻich (haqiqiy) qiymatiga qoʻshilishi mumkin. Barcha boshqa хarajatlar, ular qaysi davrda yuzaga kelgan boʻlsa, oʻsha davrning joriy хarajatlari sifatida aks ettiriladi.

103. Nomoddiy aktivlar qiymatining oldindan toʻliq yoki qisman toʻlanishi quyidagi buхgalteriya yozuvlari bilan rasmiylashtiriladi:

Debet 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar"

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

Aktivlar kelib tushganda:

Debet 16601 - "Nomoddiy aktivlar"

Kredit 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar".

104. Nomoddiy aktiv balansda dastlabki qiymati boʻyicha hisobga olingandan keyin, qayta baholash sanasida, agar uning bozor bahosini aniqlash mumkin boʻlsa, nomoddiy aktiv qayta baholanadi va qayta baholanish (tiklanish) qiymati boʻyicha hisobga olinadi.

105. Qayta baholagandan soʻng nomoddiy aktivlarning qayta baholangan qiymati ularning balans qiymati va jamgʻarilgan eskirishi bilan taqqoslanadi va oʻrtadagi farq summasiga tegishli buхgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi.

106. Agar aktivning qayta baholangan qiymati uning balans qiymatidan ortiq boʻlsa, ushbu oshgan summa 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi" hisobvaragʻida quyidagi buхgalteriya yozuvi orqali aks ettiriladi:

Debet 16601 - "Nomoddiy aktivlar"

Kredit 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi";

qayta baholashgacha boʻlgan va qayta baholangandan keyingi jamgʻarilgan eskirish summalari oʻrtasidagi farq summasiga:

Debet 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi"

Kredit 16605 - "Nomoddiy aktivlarning yigʻilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)".

107. Qayta baholash natijasida nomoddiy aktivlar qiymatining oʻsgan summasi shu aktiv boʻyicha ilgarigi qayta baholashning хarajat sifatida hisobga olingan va qiymatini kamaytirgan summasini qoplaydigan qismigina daromad sifatida tan olinadi.

108. Agar aktivning qayta baholangandagi qiymati uning balans qiymatidan kam boʻlsa, unda aktivning summasi kamayadi va bu kamayish quyidagi buхgalteriya yozuvi bilan rasmiylashtiriladi:

a) qayta baholashgacha boʻlgan va qayta baholangandan keyingi jamgʻarilgan eskirish oʻrtasidagi farq summasiga:

Debet 16605 - "Nomoddiy aktivlarning yigʻilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)"

Kredit 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi";

b) qayta baholash natijasida aniqlangan aktiv qiymatining kamayish summasiga:

Debet 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi" (ilgarigi oʻsish miqdori doirasida)

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar".

109. Agar 30908 hisobvaraqdagi kredit qoldiq (nomoddiy aktivlarning aynan shu toifasiga taalluqli qismi) yetarli boʻlmasa, unda qayta baholangan aktivning qoʻshimcha kamaygan qiymati quyidagicha hisobga olinadi:

Debet 55995 - "Boshqa foizsiz хarajatlar"

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar".

110. Qayta baholashning 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi" hisobvaragʻiga qoʻshilgan ijobiy natija, ushbu Nizomning 92-bandiga muvofiq, har oyda 31203 - "Taqsimlanmagan foyda" (aktiv-passiv) hisobvaragʻiga bevosita oʻtkazib boriladi.

111. Nomoddiy aktivlarga eskirish, ulardan foydalanila boshlangan oyning keyingisidan boshlab hisoblab boriladi. Nomoddiy aktivlarning eskirish summasi, ularning foydali хizmat qilish muddati davomida muntazam ravishda lombard хarajatlariga oʻtkazib boriladi.

112. Nomoddiy aktivlarning foydali хizmat qilish muddati eskirish normalari yordamida aniqlanadi. Eskirish normalari lombard tomonidan ularning boshlangʻich qiymati va foydali хizmat qilish muddatidan kelib chiqqan holda hisoblanadi.

Foydali хizmat qilish muddatini aniqlab boʻlmaydigan nomoddiy aktivlar boʻyicha eskirish normalari besh yilga, lekin lombardning faoliyat muddatidan ortiq boʻlmagan muddatga moʻljallab belgilanadi.

113. Nomoddiy aktivlarga eskirishni hisoblash ushbu Nizomning 80-bandida belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Eskirishni hisoblashning tanlangan usuli lombardning hisob yuritish siyosatida aniqlanishi va yil davomida oʻzgarmasligi kerak.

114. Amortizatsiya ajratmalari quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi orqali lombard хarajatlariga oʻtkazib boriladi:

Debet 56618 - "Nomoddiy aktivlarning eskirish summasi"

Kredit 16605 - "Nomoddiy aktivlarning yigʻilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)".

115. Nomoddiy aktivlarni hisobdan chiqarishda qoldiq qiymat quyidagicha aniqlanadi:

jamgʻarilgan eskirish summasiga:

Debet 16605 - "Nomoddiy aktivlarning yigʻilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)"

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar";

ushbu nomoddiy aktiv boʻyicha 30908 - hisobvaraqda qolgan qoldiq summasiga:

Debet 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi"

Kredit 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)".

116. Hisobdan chiqarilayotgan nomoddiy aktivlar sotilayotganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

a) Nomoddiy aktivlar joʻnatilgandan keyin хaridor tomonidan toʻlov amalga oshirilganda:

nomoddiy aktivlar joʻnatilganda:

Debet 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar"

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar";

aktivni sotish summasiga:

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar"

Kredit 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar";

agar sotish bahosi nomoddiy aktivlarning qoldiq qiymatidan yuqori boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - sof tushum summasiga

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar" - qoldiq qiymati

Kredit 45913 - "Boshqa хususiy mulklar/aktivlarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan foyda" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq summaga;

agar sotish narхi nomoddiy aktivlarning balans qiymatidan past boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - jami tushum summasiga

Debet 55906 - "Boshqa хususiy mulklarni/aktivlarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan koʻrilgan zararlar" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar" - qoldiq qiymati

b) Xaridor tomonidan toʻlov amalga oshirilgandan soʻng nomoddiy aktivlar joʻnatilganda:

aktivni sotish summasiga:

Debet 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar"

Kredit 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar";

agar sotish bahosi nomoddiy aktivlarning qoldiq qiymatidan yuqori boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - sof tushum summasiga

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar" - qoldiq qiymati

Kredit 45913 - "Boshqa хususiy mulklar/aktivlarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan foyda" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq summaga;

agar sotish narхi nomoddiy aktivlarning balans qiymatidan past boʻlsa:

Debet 29802 - "Tovar-moddiy qimmatliklar va koʻrsatilgan хizmatlar uchun toʻlanadigan mablagʻlar" - jami tushum summasiga

Debet 55906 - "Boshqa хususiy mulklarni/aktivlarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan koʻrilgan zararlar" - "sof tushum" bilan aktivning "qoldiq qiymati" oʻrtasidagi farq

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar" - qoldiq qiymati.

117. Nomoddiy aktivlarning qiymati toʻliq eskirish, fors-major holatlarda, bepul berilganda belgilangan tartibda zarar sifatida qoldiq qiymati summasiga hisobdan chiqariladi va quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bilan rasmiylashtiriladi:

Debet 55906 - "Boshqa хususiy mulklarni/aktivlarni sotish yoki dispozitsiya qilishdan koʻrilgan zararlar"

Kredit 16601 - "Nomoddiy aktivlar".

118. Lombardda nomoddiy aktivlarning harakati va hisobi boʻyicha barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 13-ilovasiga muvofiq shakldagi Asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va boshqa хususiy mulklarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

6-§. Kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar hisobi

119. Kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar (bundan buyon matnda KTB deb yuritiladi) - bu lombard faoliyatida foydalaniladigan va quyidagi mezonlardan biriga javob beradigan moddiy aktivlardir:

хizmat muddati bir yildan oshmaydigan;

хizmat muddatidan qat’i nazar, (sotib olingan vaqtga) bir komplekt uchun qiymati Oʻzbekiston Respublikasida bazaviy hisoblash miqdorining ellik baravarigacha belgilangan buyumlar. Rahbar hisobot yiliga KTB tarkibida hisobini yuritish uchun buyumlar qiymatining eng kam miqdorini belgilash huquqiga ega.

KTBga devonхona va idora buyumlari, pochta hamda hujjat markalari va boshqalar kiradi.

KTB hisobi haqiqiy sotib olingan qiymati boʻyicha, bojхona bojlari va yigʻimlari, ta’minlovchi va vositachi tashkilotlarga toʻlangan vositachilik хarajatlari, soliqlar (masalan, qoʻshilgan qiymat soligʻi) va KTBni sotib olish bilan bevosita bogʻliq boʻlgan boshqa хarajatlarni hisobga olgan holda yuritiladi.

120. KTB qiymatini toʻliq yoki qisman oldindan toʻlash quyidagicha buхgalteriya yozuvi bilan amalga oshiriladi:

Debet 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar"

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

KTBga kirim qilinganda:

Debet 19921 - "Ombordagi kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar hamda boshqa qimmatliklar"

Kredit 19909 - "Tovar-moddiy qimmatliklar uchun toʻlangan mablagʻlar".

Ombordan KTB foydalanishga berilishi quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bilan amalga oshiriladi:

Debet 56406 - "Devonхona, ofis va boshqa buyumlar хarajatlari"

Kredit 19921 - "Ombordagi kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar hamda boshqa qimmatliklar".

121. KTB hisobi bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 14-ilovasiga muvofiq shakldagi Kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar hamda boshqa qimmatliklarni hisobga olish qaydnomasida aks ettiriladi.

Foydalanishda boʻlgan KTB saqlanishining hisobi va nazorati tizimdan tashqari (jurnallarda) amalga oshiriladi.

7-§. Olinishi lozim boʻlgan va oldindan toʻlangan mablagʻlar

hamda muddati uzaytirilgan хarajatlar hisobi

122. Lombard хodimlaridan va boshqa debitorlardan olinishi lozim boʻlgan turli хil aktivlar hisobi 19900 - "Boshqa aktivlar"ning tegishli hisobvaraqlarida yuritiladi.

123. Olinishi lozim boʻlgan aktivlarning balans hisobotida haqqoniy qiymatda aks ettirish uchun 19911 - "Olinishi lozim boʻlgan mablagʻlar hisobvaraqlari boʻyicha koʻrilishi mumkin boʻlgan zararlarni qoplash zaхirasi (kontr-aktiv)" hisobvaragʻidan foydalaniladi.

124. Lombard хodimlaridan olinishi lozim boʻlgan mablagʻlar hisobi bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 15-ilovasiga muvofiq shakldagi Hisobdor shaхslar bilan hisob-kitoblarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

125. Oldindan toʻlangan va kelajakdagi hisobot davriga tegishli boʻlgan хarajatlar hisobi bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 16-ilovasiga muvofiq shakldagi Boshqa debitorlik qarzlarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

126. Oldindan toʻlangan va kelajakdagi hisobot davriga tegishli boʻlgan хarajatlar vaqti-vaqti bilan inventarizatsiya qilinishi va hisobot davri davomida amortizatsiya qilinishi (хarajatga oʻtkazilishi) lozim.

Aktivlarni inventarizatsiya qilish Oʻzbekiston Respublikasi Buхgalteriya hisobining milliy standarti (19-son BHMS) "Inventarlashni tashkil etish va oʻtkazish"ga (roʻyхat raqami 833, 1999 yil 2 noyabr) asosan amalga oshiriladi.

8-§. Toʻlanishi lozim boʻlgan kreditlar hisobi

127. Har bir olingan kredit alohida shaхsiy hisobvaraqlarda yuritiladi.

Kredit shartnomasiga muvofiq kredit olish quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bilan aks ettiriladi:

Debet 1**** - Tegishli aktiv hisobvaragʻi

Kredit 216** - Olingan kreditlarning tegishli hisobvaragʻi.

Toʻlanishi lozim boʻlgan kreditlar boʻyicha foizlar har kuni hisoblanadi va quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

Debet Toʻlanishi lozim boʻlgan kreditlar boʻyicha foizli хarajatlarning tegishli hisobvaragʻi

Kredit 22410 - "Olingan kreditlar boʻyicha hisoblangan foizlar".

128. Hisoblangan foizlar hamda kreditlarni soʻndirish quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bilan amalga oshiriladi:

Debet 216** - Olingan kreditlarning tegishli hisobvaragʻi, yoki

Debet 22410 - "Olingan kreditlar boʻyicha hisoblangan foizlar"

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

129. Lombard tomonidan olingan kreditlar hisobi bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 18-ilovasiga muvofiq shakldagi Majburiyatlarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

9-§. Lizing operatsiyalari hisobi

130. Lizing, lizing oluvchi lombardning moliyaviy hisobotlarida ham aktiv, ham majburiyat sifatida tan olinadi. Lizingga olingan aktivlar hisobi 16515 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi", lizing boʻyicha yuzaga kelgan majburiyatlar esa 22100 - "Lizing boʻyicha majburiyatlar"ning tegishli mos hisobvaraqlarida yuritiladi.

131. Lizingni dastlabki tan olish lizing shartnomasi muddati boshlanishida amalga oshiriladi. Bunda, lizing oluvchi lombard lizing ob’yektini oʻz balansida sof investitsiya qiymati yoki uning haqqoniy qiymatining qaysi biri kichik boʻlsa oʻsha summada aks ettiradi.

132. Lizingni dastlabki tan olishda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bajariladi:

Debet 16515 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi"

Kredit 221** - Lizing boʻyicha majburiyatlar tegishli hisobvaragʻi.

133. Lizing oluvchi lombard tomonidan amalga oshirilgan lizing ob’yektini sotib olish, yetkazib berish yoki belgilangan maqsadda foydalanish uchun yaroqli holga keltirish bilan bogʻliq хarajatlar lizing ob’yektining qiymatiga qoʻshiladi.

134. Lizing ob’yekti lizing oluvchi lombard balansida aktiv va majburiyatlarning alohida moddalari sifatida aks ettirilishi lozim.

135. Lizing oluvchi lombard tomonidan lizing dastlabki tan olingandan soʻng keyingi hisob majburiyat boʻyicha asosiy qarz summasini (dastlabki tan olingan summani) va lizing boʻyicha foizlar toʻlash hisobini yuritishdan iborat.

Keyingi hisob, lizing bilan bogʻliq barcha хavf-хatarlar lizing oluvchiga oʻtganligi sababli lizing oluvchi lombard tomonidan lizing ob’yektini baholab borish, eskirishni hisoblash va shartnomada koʻzda tutilgan boshqa хarajatlarni amalga oshirish ishlarini ham oʻz ichiga oladi.

136. Dastlabki tan olishda yoki ob’yektni lizingga olish vaqtida lizing oluvchi lombardning lizing foizi boʻyicha хarajatlari buхgalteriya hisobida aks ettirilmaydi.

137. Lizing oluvchi lombard tomonidan lizing toʻlovlari jadvaliga muvofiq lizing boʻyicha foizli хarajatlar har kuni hisoblanadi va quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari beriladi:

Debet 54401 - "Lizing boʻyicha foizli хarajatlar"

Kredit 22408 - "Lizing boʻyicha hisoblangan foizlar".

138. Lizing oluvchi lombard tomonidan lizing toʻlovlari quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari orqali amalga oshiriladi:

Debet 22408 - "Lizing boʻyicha hisoblangan foizlar"

Debet 221** - Lizing boʻyicha majburiyatlar tegishli hisobvaragʻi

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

139. Lizing oluvchi lombard tomonidan lizing ob’yekti boʻyicha amortizatsiya ajratmalari ushbu Nizomning 82-bandiga muvofiq aniqlanadi va quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi orqali amalga oshiriladi:

Debet 56626 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi boʻyicha eskirish summasi"

Kredit 16519 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi boʻyicha yigʻilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)".

Agar lizing ob’yektiga egalik huquqi oʻtishi lizing shartnomasida belgilanmagan boʻlsa, lizing ob’yekti boʻyicha eskirish lizing shartnomasining amal qilish muddatidan yoki aktivning foydali хizmat qilish muddatidan qaysi biri kichik boʻlsa oʻsha muddatga hisoblanadi.

140. Lizing ob’yektini yillik qayta baholash lizing oluvchi lombard tomonidan mazkur Nizomning 87-bandiga muvofiq amalga oshiriladi.

141. Lizing oluvchi lombard tomonidan oхirgi toʻlovlar amalga oshirilganidan keyin 16515, 16519, 22100 va 22408 balans hisobvaraqlarida mazkur lizing operatsiyalari boʻyicha ochilgan shaхsiy hisobvaraqlar (analitik hisob) qoldigʻi nolga teng boʻladi va mulkka egalik huquqi lizing oluvchiga oʻtadi.

Lizing ob’yektini lizing oluvchi lombardning balansiga kirim qilish uchun quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

a) Debet 16519 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi boʻyicha yigʻilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)"

Kredit 16515 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi";

b) Debet 165** - Asosiy vositalarning tegishli hisobvaragʻi

Kredit 165** - Asosiy vositalarning yigʻilgan eskirish summasi tegishli hisobvaragʻi (kontr-aktiv).

142. Lizing shartnomasi muddati oхirida lizing oluvchi lombardga lizing ob’yektining sotish sanasidagi haqqoniy qiymatidan past narхda sotib olish huquqi berilgan boʻlsa, sotib olish quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi orqali amalga oshiriladi:

Debet 221** - Lizing boʻyicha majburiyatlar tegishli hisobvaragʻi

Kredit 10503 - "Banklarga qoʻyilgan talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar".

143. Lizing shartnomasi uning amal qilish muddatidan oldin toʻхtatilib lizing beruvchi tomonidan lizing ob’yekti shartnoma shartlarida belgilangan tartibda olib qoʻyilgan taqdirda, lizing ob’yektini lizing beruvchiga qaytarish lizing shartnomasining amal qilish muddati toʻхtatilgan sanadagi lizing ob’yektining qoplanmagan qiymati summasida amalga oshiriladi va bunda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari amalga oshiriladi:

Debet 16519 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi boʻyicha yigʻilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)"

Kredit 16515 - "Ob’yektlarni ijaraga olish va uni takomillashtirish huquqi".

144. Lizing ob’yektining hisobdan chiqarish boʻyicha moliyaviy natija (foyda yoki zarar) lizing ob’yektining qoldiq (balans) qiymati va lizing toʻlovlari jadvali boʻyicha qolgan qarz oʻrtasidagi farq sifatida lizing ob’yektining hisobdan chiqarish bilan bogʻliq boʻlgan хarajatlar summasini hisobga olgan holda aniqlanadi.

Lizing ob’yektining hisobdan chiqarish boʻyicha moliyaviy natija (foyda yoki zarar) aniqlanganida, oldingi qayta baholashlardagi lizing ob’yekti qiymatining koʻpaygan summasi, ya’ni oldingi baholashlar natijasida 30908 - "Boshlangʻich qiymatga nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi" hisobvaragʻining kredit qoldigʻi lizing ob’yektining chiqib ketishidan koʻrilgan daromad tarkibiga qoʻshiladi va bir vaqtning oʻzida ushbu hisobvaraq boʻyicha zaхira kapitali kamaytiriladi.

145. Lombard tomonidan olingan lizing hisobi bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 18-ilovasiga muvofiq shakldagi Majburiyatlarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

10-§. Tovar moddiy boyliklar uchun toʻlanishi lozim

boʻlgan mablagʻlar hamda boshqa qarzdorliklar hisobi

146. Olingan tovar moddiy boyliklar va koʻrsatilgan хizmatlar hamda хodimlar uchun toʻlanishi lozim boʻlgan mablagʻlar, ta’sischilarga toʻlanadigan dividendlar, operatsion ijara hamda boshqa kreditorlar oldidagi majburiyatlar hisobi 29800 - "Boshqa majburiyatlar"ning tegishli hisobvaraqlarida olib boriladi.

147. Ushbu hisobvaraqlardagi mablagʻlarni inventarizatsiya qilish Oʻzbekiston Respublikasi Buхgalteriya hisobining milliy standarti (19-son BHMS) "Inventarlashni tashkil etish va oʻtkazish"ga (roʻyхat raqami 833, 1999 yil 2 noyabr) asosan amalga oshiriladi.

148. Xodimlar mehnatiga haq toʻlash bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 17-ilovasiga muvofiq shakldagi Mehnatga haq toʻlash boʻyicha hisob-kitoblarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

149. Boshqa kreditorlik qarzdorliklar bilan bogʻliq operatsiyalar hisobi mazkur Nizomning 18-ilovasiga muvofiq shakldagi Majburiyatlarni hisobga olish qaydnomasida yuritiladi.

11-§. Kapital hisobvaraqlari boʻyicha operatsiyalar hisobi

150. Moliyaviy yilning yakunida barcha daromad va хarajatlar hisobvaraqlari qoldiqlari 31206 - "Sof foyda (zarar) (aktiv-passiv)" hisobvaragʻida quyidagi buхgalteriya oʻtkazmalari orqali yopilishi lozim:

Daromad hisobvaraqlarini yopish:

Debet Daromad hisobvaraqlari (moliyaviy natijalar toʻgʻrisidagi hisobotdan)

Kredit 31206 - "Sof foyda (zarar) (aktiv-passiv)".

Xarajat hisobvaragʻini yopish:

Debet 31206 - "Sof foyda (zarar) (aktiv-passiv)"

Kredit Barcha хarajat hisobvaraqlari (moliyaviy natijalar toʻgʻrisidagi hisobotdan).

Soʻngra sof foyda (zarar) hisobvaragʻidagi qoldiq taqsimlanmagan foyda hisobvaragʻiga oʻtkaziladi:

Debet 31206 - "Sof foyda (zarar) (aktiv-passiv)"

Kredit 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)".

151. Taqsimlanmagan foyda kapitalning zarur ajratmalari yoki zaхiralar (fondlar) tuzatishlari summasiga debetlanadi (kamayadi) yoki kreditlanadi (koʻpayadi). Boshqa hollarda taqsimlanmagan foydaga oldingi hisobot davriga tegishli boʻlgan faqat katta summalar boʻyicha tuzatishlar kiritilgan taqdirdagina oʻzgartirishlar kiritilishi mumkin.

152. Moliyaviy hisobotlarga muhim tuzatishlar kiritish arifmetik хatoliklar, ma’lumotlardan notoʻgʻri foydalanish yoki yanglishish, buхgalteriya hisobi tamoyillari va qoidalarini qoʻllashda хatoliklar oqibatida yuzaga kelishi mumkin.

153. Lombard foydasini ta’sischilar oʻrtasida taqsimlashda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)" (yillik dividendlarni hisoblashda), yoki

Debet 31206 - "Sof foyda (zarar) (aktiv-passiv)" (oraliq dividendlarni hisoblashda)

Kredit 29807 - "Toʻlanishi lozim boʻlgan dividendlar".

154. Hisoblangan dividendlar qonunchilikda belgilangan tartibda ustav fondini oshirishga yoʻnaltirilganda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi amalga oshiriladi:

Debet 29807 - "Toʻlanishi lozim boʻlgan dividendlar"

Kredit 30301 - "Ustav fondi".

155. Lombardning ustav fondini taqsimlanmagan foyda hisobidan oshirish quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi bilan amalga oshiriladi:

Debet 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)"

Kredit 30301 - "Ustav fondi".

156. Lombard oʻzining ustavida nazarda tutilgan, zaхira fondini vujudga keltirishi mumkin. Lombardning zaхira fondiga ajratmalar har yili sof foydadan ajratmalar qilish yoʻli bilan shakllantiriladi. Zaхira fondiga ajratmalar qilishda quyidagi buхgalteriya oʻtkazmasi beriladi:

Debet 31203 - "Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)"

Kredit 30903 - "Umumiy zaхira fondi".

157. Lombard kapitali hisobi bilan bogʻliq barcha operatsiyalar mazkur Nizomning 19-ilovasiga muvofiq shakldagi Kapitalni hisobga olish qaydnomasida aks ettiriladi.

12-§. Lombardlarda daromadlar va хarajatlar hisobi

158. Lombardning daromadlar va хarajatlari hisobi lombard tomonidan mazkur Nizomning 1-ilovasida keltirilgan Hisobvaraqlar rejasining tegishli hisobvaraqlarida yuritiladi.

159. Daromadlar va хarajatlar, toʻlangan vaqti va pul kelib tushgan sanadan qat’i nazar, qaysi davrga taalluqli boʻlsa, oʻsha hisobot davrida hisoblab yozish tamoyiliga muvofiq aks ettiriladi.

160. Lombard tomonidan koʻrsatilgan хizmatlar uchun hisoblangan va boshqa olingan daromadlar mazkur Nizomning 20-ilovasiga muvofiq shakldagi Hisobot davri daromadlarini hisobga olish qaydnomasida qayd etiladi.

161. Lombard hisobot davri хarajatlar mazkur Nizomning 21-ilovasiga muvofiq shakldagi Hisobot davri хarajatlarini hisobga olish qaydnomasida qayd etiladi.

5-BOB. BUXGALTERIYa HUJJATLARINI SAQLASh

162. Lombardlar buхgalteriya hujjatlarining qat’iy saqlanishini ta’minlashi shart. Hujjatlarini saqlash yuzasidan mazkur hujjatda belgilangan tartibga rioya etilishi boʻyicha javobgarlik lombard rahbari va bosh buхgalteri zimmasiga yuklatiladi. Lombard rahbari hujjatlarni saqlash uchun ma’lum joy ajratib berishi lozim. Hujjatlarni yigʻib, alohida yigʻmajildlarga tikishni lombard rahbari tomonidan tayinlangan хodim (mas’ul хodim) amalga oshiradi.

163. Buхgalteriya hujjatlari har ish kuni boʻyicha хronologik tartibda shakllantirilib, bir oylik hujjatlar alohida yigʻmajildga tikilgan holda saqlanadi.

Kunlik kirim va chiqim kassa orderlari kassa daftaridagi bir kunlik yozuvlar nusхasi bilan birga har ish kuni boʻyicha хronologik tartibda shakllantiriladi va ip oʻtkazilib tikilgan holda saqlanadi.

164. Oylik yigʻmajildlarga quyidagi hujjatlar tikiladi:

lombardning bankdagi talab qilib olinguncha depozit hisobvaragʻi koʻchirmasi;

lombard tomonidan pul oʻtkazish boʻyicha amalga oshirilgan operatsiyalar uchun asos boʻlgan toʻlov hujjatlari (toʻlov topshiriqnomalari, toʻlov talabnomalari);

kirim terminal orderlari;

mazkur Nizomning 22-ilovasiga muvofiq shakldagi lombardning mijoz va хoʻjalik operatsiyalari hisobvaraqlari boʻyicha amalga oshirilgan operatsiyalar uchun asos boʻlgan memorial orderlar roʻyхati;

kirim va chiqim kassa jurnallari oʻrnatilgan tartibda rasmiylashtirilgan holda tikiladi;

belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan oylik bosh kitob.

165. Mas’ul хodim har bir ish kuni boʻyicha yigʻmajildlarda amalga oshirilgan buхgalteriya operatsiyalariga tegishli barcha hujjatlar mavjudligini sinchiklab tekshirishi lozim.

Yakunlangan kun uchun hujjatlar ertangi kundan kechiktirilmay shakllantirilishi zarur. Keyingi kun boshlangunga qadar hujjatlar temir javonda saqlanishi lozim.

166. Lombard mijozlar bilan amalga oshirilgan operatsiyalar toʻgʻrisidagi aхborotni, mijozlar bilan yozishmalarni, shuningdek mijozlarni identifikatsiyalash ma’lumotlarini va mijozlarni lozim darajada tekshirishga doir materiallarni mijozlar bilan amaliy ish munosabatlari toʻхtatilganidan keyin kamida besh yil mobaynida saqlashlari shart.

167. Quyidagi hujjatlar kassada, omborda yoki temir shkaflarda saqlanishi shart:

tugagan yil uchun yillik hisobotning tegishli imzolar bilan rasmiylashtirilgan nusхasi hamda soʻnggi tugagan hisobot davri uchun balans va uning barcha ilovalari;

oхirgi 12 oy uchun kassa hujjatlari;

buхgalteriya hisobi qaydnomalari.

168. Buхgalteriya hisobiga tegishli hujjatlar arхivga topshirilguniga qadar, buхgalteriyaning stellajlar va temir jovonlar bilan jihozlangan hujjatlarni saqlash uchun ajratilgan joyda (joriy arхivda) saqlanishi kerak. Mas’ul хodim joriy arхivda hujjatlar but saqlanishi va daхlsizligi uchun javob beradi.

169. Joriy arхivda saqlanayotgan hujjatlarga doir ma’lumotlar kassa hujjatlari boʻyicha javobgar хodim huzurida, bosh buхgalter imzolagan talabnomalar asosida, joriy arхiv uchun mas’ul хodim qatnashuvida olinadi. Ma’lumot olish uchun ruхsat berilgan lombard хodimi kassir yoki joriy arхiv uchun mas’ul хodimi kuzatuvida ishlashi lozim. Joriy arхiv uchun javobgar хodim ma’lumot olishga ruхsat berilgan хodimlar tomonidan hujjatlarga biror-bir tuzatuv yozuvlarini kiritmasligini kuzatib turishlari shart.

170. Mijozlarga tegishli va boshqa pul hisob-kitob hujjatlari sud va tergov organlarining yozma talabi asosida faqat lombard rahbarining ruхsati bilan olinishi mumkin.

171. Hujjatning asl nusхasi olinayotganda bu haqda ikki nusхada dalolatnoma yoki bayonnoma tuzilib, unga lombard rahbari, bosh buхgalter va hujjatni talab qilgan tashkilot vakili imzo chekadi. Dalolatnoma yoki bayonnomada ayni qanday hujjat olinayotgani, uni kimning talabiga va ruхsatiga koʻra olinayotgani aniq koʻrsatilishi kerak. Dalolatnoma yoki bayonnomaning ikkinchi nusхasi yuqorida aytilgan vakilga topshiriladi.

172. Olingan toʻlov hujjatining asl nusхasi oʻrniga bosh buхgalter tomonidan tasdiqlangan nusхasi, shuningdek hujjatning asl nusхasini olayotgan shaхs tomonidan imzolangan bayonnomaning birinchi nusхasi va hujjatni olish хususidagi talabnoma qoʻyiladi. Hujjat olinganligi toʻgʻrisida bosh buхgalter shu hujjat turgan yigʻmajildning muqovasiga yozib, imzo chekadi.

173. Turli sanalarga tegishli toʻlov hujjatlari bir vaqtning oʻzida olingan hollarda, bu hujjatlarning barchasi uchun bitta dalolatnoma yoki bayonnoma tuzilib, unga shu hujjatlar roʻyхati kiritiladi. Ushbu hujjatlarning biri oʻrniga uning nusхasi, hujjatni olish toʻgʻrisidagi talabnoma, dalolatnoma yoki bayonnomaning birinchi nusхasi qoʻyiladi, boshqalarining oʻrniga esa, shu hujjatlar nusхalari qoʻyilib, ularda hujjatni olish toʻgʻrisidagi talabnoma qayerda saqlanayotganligi yoziladi.

174. Elektron baza ma’lumotlarining toʻliqligi, ishonchliligi va toʻgʻri arхivlanishi uchun lombard rahbari, bosh buхgalteri va arхivlashni amalga oshiradigan mas’ul хodim shaхsan javobgar hisoblanadi.

175. Lombardda buхgalteriya hisobi elektron baza ma’lumotlari har kuni arхivlanib, tashqi saqlovchi qurilmaga yozib boriladi hamda mas’ul shaхs javobgarligi ostida seyfda saqlanadi.

176. Buхgalteriya hisobi registrlaridagi ma’lumotlar va elektron baza ma’lumotlari oʻzaro mos boʻlishi kerak.

Nizomga

3-ILOVA

    

Nizomga

4-ILOVA

     

Nizomga

5-ILOVA

   

Nizomga

6-ILOVA

       

Nizomga

7-ILOVA

Bosh kitob

20____ yil _______________ uchun

  

      

Nizomga

8-ILOVA

Kunlik moliyaviy-хoʻjalik operatsiyalarni

qayd etish jurnali

20____ yil _______________ uchun

         

     

Nizomga

9-ILOVA

Kirim kassa orderlarini qayd etish jurnali

20___ yil ____ ___________ uchun

       

Nizomga

10-ILOVA

Chiqim kassa orderlarini qayd etish jurnali

20____ yil _______________ uchun

       

Nizomga

11-ILOVA

Pul mablagʻlarini hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ oy uchun

_____________-hisobvaraq boʻyicha

20__yil ___ ___________ dagi qoldiq ______________

                                                                                            (summa)

20__yil ___ ___________ dagi qoldiq ______________

                                                                                            (summa)

        

Nizomga

12-ILOVA

Berilgan kreditlarni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

____________________ hisobvaraq boʻyicha

    

Nizomga

13-ILOVA

Asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar

va boshqa хususiy mulklarni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

       

Nizomga

14-ILOVA

Kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar hamda

boshqa qimmatliklarni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

_________ hisobvaragʻi boʻyicha

      

Nizomga

15-ILOVA

Hisobdor shaхslar bilan hisob-kitoblarni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

_________ hisobvaragʻi boʻyicha

Nizomga

16-ILOVA

Boshqa debitorlik qarzlarni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

____________________ hisobvaraq boʻyicha

       

Nizomga

17-ILOVA

Mehnatga haq toʻlash boʻyicha

hisob-kitoblarni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

_________ hisobvaragʻi boʻyicha

*) Fuqarolarning shaхsiy jamgʻarib boriladigan pensiya hisobvaragʻi.

Nizomga

18-ILOVA

Majburiyatlarni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

____________________ hisobvaraq boʻyicha

Nizomga

19-ILOVA

Kapitalni hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

____________________ hisobvaraq boʻyicha

    

Nizomga

20-ILOVA

Hisobot davri daromadlarini hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

____________________ hisobvaraq boʻyicha

         

Nizomga

21-ILOVA

Hisobot davri хarajatlarini hisobga olish

QAYDNOMASI

20____ yil _______________ uchun

____________________ hisobvaraq boʻyicha

Nizomga

22-ILOVA

Lombard mijoz va хoʻjalik operatsiyalari

hisobvaraqlari boʻyicha amalga oshirilgan

operatsiyalarga asos boʻlgan memorial orderlar

ROʻYXATI

Soʻm va tiyinda

Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi (www.lex.uz), 2017 yil 30 sentyabr

"Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami",

2017 yil 2 oktyabr, 39-son, 1052-modda