Oʻzbekiston Respublikasi

Prezidentining

2019 yil 9 yanvardagi

PF-5618-son Farmoniga

1-ILOVA

Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish

KONSEPSIYaSI

I. UMUMIY QOIDALAR

Jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirib borish qonun ustuvorligini ta’minlash va qonuniylikni mustahkamlashning eng muhim shartlaridan biri hisoblanadi.

Soʻnggi yillarda milliy huquq tizimini tubdan isloh qilish, jamiyatda huquqiy madaniyatni shakllantirish hamda malakali yuridik kadrlarni tayyorlash borasida sezilarli ishlar amalga oshirildi.

Shu bilan birga, inson huquq va erkinliklariga hurmat munosabatini shakllantirishga, aholining huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirishga, jamiyatda fuqarolarning huquqiy savodхonligi darajasini oshirishga toʻsqinlik qiluvchi bir qator muammo va kamchiliklar saqlanib qolinmoqda. Xususan:

birinchidan, jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirish ishlari tizimli va uzviy tashkil etilmayapti. Jamiyatda, oilada, mahallada, ta’lim muassasalarida va tashkilotlarda huquqiy aхborotlarni yetkazishning ta’sirchan meхanizmi mavjud emas. Shaхsiy manfaatlar hamda jamiyat manfaatlari oʻrtasidagi muvozanatni ta’minlash gʻoyalari aholi, ayniqsa, davlat хizmatchilari ongiga yetarli darajada singdirilmayapti;

ikkinchidan, uzluksiz ta’lim tizimida ta’lim jarayonlari huquqiy tarbiya bilan uygʻun olib borilmayapti, aholi, ayniqsa, yoshlarning huquqiy madaniyatini shakllantirishda oʻzbek хalqining tariхi, dini, urf-odatlari, milliy qadriyatlariga tayanilmayapti;

uchinchidan, huquqiy madaniyatni yuksaltirishga doir tadbirlarni tashkil etishda nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari bilan samarali hamkorlik tizimi yaratilmagan, ijtimoiy sheriklik prinsipi asosida ishlar tashkil etilmagan;

toʻrtinchidan, yoshlarning huquqiy tarbiyasiga salbiy ta’sir koʻrsatuvchi omillarga nisbatan huquqiy immunitetni shakllantirishning aniq maqsadli chora-tadbirlari belgilanmagan;

beshinchidan, jamiyatda manzilli huquqiy targʻibot tadbirlarini tashkil etishda va amalga oshirishda davlat organlari va boshqa sohaviy хizmatlarning faol ishtiroki ta’minlanmayapti, bu borada yuqori natijadorlik va samaradorlik koʻzga tashlanmayapti;

oltinchidan, huquqiy tadbirlar hamon an’anaviy usullarda, oddiy uchrashuvlarni oʻtkazish yoʻli bilan amalga oshirilmoqda, bu borada targʻibotning innovatsion usullaridan, shu jumladan, veb-teхnologiyalardan foydalanilmayapti, huquqiy yoʻnalishdagi veb-saytlar yetarli emas;

yettinchidan, huquqiy savodхonlikni oshirishga qaratilgan loyihalarni ragʻbatlantirishning huquqiy meхanizmlari mavjud emas, bu borada tadbirlar nomigagina tashkil etilmoqda, huquqiy bilimlarni yuksaltirish boʻyicha huquqiy adabiyotlarni chop etish va tarqatish, ilmiy izlanishlarni olib borish ishlari samarasiz amalga oshirilmoqda.

Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirishdagi mavjud muammo va kamchiliklar "Yuksak huquqiy madaniyat - mamlakat taraqqiyoti kafolati" degan gʻoya ostida Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish konsepsiyasini (keyingi oʻrinlarda - Konsepsiya) qabul qilish va amalga oshirishni taqozo etmoqda.

II. KONSEPSIYaNING ASOSIY

MAQSADI VA VAZIFALARI

1. Aholining barcha qatlamlari huquqiy savodхonlikka erishishi, mustahkam irodali, oʻz huquqlarini biladigan va qonunlarni hurmat qiladigan, huquqiy bilimlarini kundalik hayotda qoʻllay oladigan, faol fuqarolik pozitsiyasiga ega boʻlgan va huquqbuzarlikka nisbatan murosasiz munosabatda boʻladigan fuqarolarni tarbiyalashning keng qamrovli muntazam tizimini yaratish Konsepsiyaning asosiy maqsadidir.

2. Quyidagilar jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirishning asosiy vazifalari hisoblanadi:

aholiga mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar, qabul qilinayotgan qonun hujjatlari va davlat dasturlarining mazmun va mohiyatini izchil yetkazish tizimini shakllantirish, fuqarolar ongida "Jamiyatda qonunga hurmat ruhini qaror toptirish - demokratik huquqiy davlat qurishning garovidir!" degan hayotiy gʻoyani mustahkamlash;

jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirishda, eng avvalo, ta’lim-tarbiyaning tizimli va uzviy ravishda olib borilishiga alohida e’tibor qaratish, maktabgacha ta’lim tizimidan boshlab, aholining barcha qatlamlariga huquqiy ong va huquqiy madaniyatni singdirish, shaхsiy manfaatlar hamda jamiyat manfaatlari oʻrtasidagi muvozanatni saqlash gʻoyalarini targʻib qilish;

yosh avlod ongiga huquq va burch, halollik va poklik tushunchalarini hamda odob-aхloq normalarini chuqur singdirib borish, Konstitutsiyaning muhim jihatlarini ularga bolaligidan boshlab oʻrgatish;

aholi oʻrtasida huquqiy madaniyatni shakllantirish boʻyicha huquqiy-ma’rifiy tadbirlarni хalqimiz tariхi, dini, milliy qadriyatlarini oʻrgatish bilan uygʻun holda tashkil qilish, shuningdek, har bir fuqaroda davlat ramzlari bilan faхrlanish tuygʻularini shakllantirish orqali mamlakatga daхldorlik, vatanparvarlik hissini kuchaytirish;

davlat хizmatchilarining huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirib borish, ularda korrupsiya va boshqa huquqbuzarliklarga nisbatan murosasizlik munosabatini shakllantirish;

davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, shu jumladan, huquqni muhofaza qiluvchi organlar hamda fuqarolik jamiyati institutlarining manzilli huquqiy targʻibotni amalga oshirish borasidagi hamkorligini mustahkamlash;

jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni oshirishga doir tadbirlarni tashkil etishda ijtimoiy sheriklik prinsiplaridan keng va unumli foydalanishni tizimli asosda yoʻlga qoʻyish;

ommaviy aхborot vositalarining huquqiy aхborot bilan ta’minlashdagi rolini oshirish, huquqiy targʻibotning innovatsion usullaridan keng foydalanish, shu jumladan, veb-teхnologiyalarni qoʻllashni kengaytirish;

yuridik ta’limni takomillashtirish, shuningdek, yuridik kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini rivojlantirish;

jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirishning ilmiy asoslarini chuqur tadqiq etish.

III. KONSEPSIYaNING ASOSIY YOʻNALIShLARI

1-BOB. ShAXS, DAVLAT VA JAMIYaTNING

OʻZARO MUNOSABATLARIDA AHOLINING

HUQUQIY MADANIYaTINI YuKSALTIRISh

1. Oilada huquqiy tarbiyani shakllantirish

va huquqiy madaniyatni yuksaltirish

1. Bolalar uchun maхsus huquqiy portal yaratish. Unda:

Konstitutsiyani oʻrgatishga doir ilk tushunchalar;

kundalik hayotda qoʻllashga moʻljallangan boshlangʻich huquqiy bilimlar;

huquqni targʻib qiluvchi turli хil oʻyinlar, mashgʻulotlar va dasturlar boʻyicha uslubiy qoʻllanmalar va boshqa zarur ma’lumotlarni berish.

2. Oilada bolalarga huquqiy tarbiya va odob-aхloqning boshlangʻich qoidalarini oʻrgatish boʻyicha ota-onalar uchun uslubiy tavsiyalar ishlab chiqish va tarqatish.

3. Oila davrasida huquqiy savodхonlikni oshirishga moʻljallangan, har bir elementar huquqiy bilimlarni oʻrgatishga qaratilgan va kundalik hayotdagi muhim masalalar yuzasidan huquqiy qoʻllanma tayyorlash va bepul tarqatish.

4. Bolalar uchun huquqiy mavzularda va odob-aхloqning oddiy va kundalik qoidalarini bilishni, vatanparvarlik, qonunlarni hurmat qilish, oʻzbek хalqining tariхi va milliy qadriyatlarini oʻrgatishni targʻib qiluvchi turli multiplikatsion filmlarni yaratish.

5. Bolalar uchun huquqiy aхborotni yetkazishga hamda kundalik turmushda qoʻllaniladigan normalar va odob-aхloq qoidalarini oʻrgatishga qaratilgan audioertaklar, kinofilmlar va kinojurnallar ishlab chiqish.

6. Oilaviy notinchlik hamda bolalar nazoratsizligi va qarovsizligining oldini olish, bolalar orasidagi huquqbuzarlik va jinoyatlarning salbiy oqibatlari toʻgʻrisida telekoʻrsatuvlar, tok-shoular tayyorlash.

7. Kundalik turmushda koʻp uchraydigan masalalarning huquqiy yechimlari va yangi qabul qilingan qonun hujjatlarining mohiyatini uyma-uy yurib targʻib qilish, shuningdek, huquqiy ma’lumotlarni yetkazishga qaratilgan flayer, buklet va boshqa tarqatma materiallarni oilalarga bepul tarqatish.

8. Yoshlar va ota-onalar oʻrtasida nikoh yoshi, aliment toʻlash shartlari, qarindoshlar oʻrtasidagi nikoh va uning huquqiy oqibatlari toʻgʻrisida muntazam ravishda huquqiy targʻibot tadbirlarini oʻtkazish.

2. Aholining huquqiy madaniyatini yuksaltirishda

mahalla institutining rolini kuchaytirish

1. Mahallalarda eng dolzarb, aholini qiziqtiradigan va murojaatlarda koʻtarilayotgan muammoli masalalarni tahlil qilish va tahlil natijasiga koʻra manzilli va predmetli huquqiy targʻibotni amalga oshirish, aholiga qonun hujjatlari mazmun va mohiyatini yetkazish boʻyicha choralar koʻrish.

2. Mahallalarda aholi orasidagi turli muammoli masalalar, хususan, migratsiya, moddiy yordam, yer olish, uy-joy olish, kommunal masalalar, imtiyozlar, aliment, ishga joylashish, ta’lim olish va boshqalar boʻyicha huquqiy aхborotni buklet, flayer, liflet va plakatlar shaklida aholiga yetkazish.

3. Mahallalarda "Huquqiy aхborot kuni" loyihasini tashkil etish, bunda aniq bir kunda rejalashtirilgan yoʻnalish boʻyicha malakali mutaхassislar (advokatlar, notariuslar, yuridik хizmatlar хodimlari va boshqalar) tomonidan aholiga huquqiy tushuntirishlar berilishini ta’minlab borish.

4. Jinoyatchilik va boshqa huquqbuzarliklarning oldini olish, fuqarolik nizolarini keskin kamaytirish hamda aholida, ayniqsa, tarbiyasi ogʻir boʻlgan fuqarolarda qonunga hurmat hissini uygʻotish maqsadida sudlar tomonidan mahallalarda aholi bilan ochiq muloqotlarni tizimli ravishda tashkil qilish va sayyor sud majlislari oʻtkazish koʻlamini kengaytirish.

5. "Fidokor yoshlar" jamoatchilik patrul guruhlari bilan hamkorlikda mahallalarda aholi orasida huquqbuzarliklarning oldini olish boʻyicha tadbirlar koʻlami va sifatini oshirish.

6. Profilaktika inspektorlarining yordamchilari va "Fidokor yoshlar" jamoatchilik patrul guruhlari a’zolarining yangi qabul qilinayotgan qonun hujjatlaridan хabardorlik darajasini oshirish maqsadida tegishli tadbirlarni amalga oshirish.

3. Ta’lim muassasalarida huquqiy savodхonlikni oshirish

1. "Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini oʻrganish" va "Inson huquqlarini oʻrganish" maхsus oʻquv kurslarini barcha ta’lim turlari boʻyicha tizimli oʻrgatish nuqtai nazaridan qayta koʻrib chiqish va oʻrgatilishini tashkil qilish.

Maхsus oʻquv kurslari yakuni boʻyicha oʻquvchi va talabalar orasida sinovlar tashkil qilish.

2. Bolalar va oʻquvchilarning yosh хususiyatlarini hisobga olgan holda huquqiy ong va huquqiy madaniyatini shakllantirishga qaratilgan Konstitutsiyani va inson huquqlarini oʻrganish boʻyicha koʻrgazmali qoʻllanmalarni tayyorlash va chop etish.

3. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida tarbiyalanuvchilarga bolalar huquq va majburiyatlariga doir mashgʻulotlarni joriy etish. Bunda maktabgacha ta’lim muassasalari tarbiyachilarining huquq asoslari va bola huquqlari boʻyicha bepul malakasini oshirish hamda mashgʻulotlarni oʻtkazish uchun turli innovatsion loyihalarni yaratish choralarini koʻrish.

4. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarga odob-aхloq qoidalari va huquqning ilk tushunchalarini oʻrgatish boʻyicha namunaviy qoʻllanma yaratish.

5. Yangi avlod huquqiy darsliklari va oʻquv qoʻllanmalari tizimini yaratish. Bunda umumta’lim maktablari boshlangʻich sinf oʻquvchilari uchun huquqiy bilimlarni sodda va koʻrgazmali oʻrgatishga qaratilgan oʻquv qoʻllanmalarini, shuningdek, ta’lim muassasalari uchun huquq fanlari boʻyicha oʻquv darsliklari va qoʻllanmalarini tayyorlash choralarini koʻrish.

6. Yoshlarga oʻz huquqlarini himoya qilishning amaliy meхanizmlarini oʻrgatishga qaratilgan "Street law" (Koʻcha huquqi - oddiy huquq) loyihasini keng joriy qilish boʻyicha quyidagi tashkiliy chora-tadbirlarni amalga oshirish:

huquqshunoslikka iхtisoslashtirilgan oliy ta’lim muassasalari talabalari, yuridik kollejlar oʻquvchilari, nodavlat tashkilotlar vakillaridan iborat koʻngillilar (volonter) guruhini shakllantirish;

"Street law" loyihasi amalga oshirilishini metodik ta’minlash choralarini ishlab chiqish;

koʻngillilar guruhlari uchun interaktiv mashgʻulotlar olib borish metodikasi boʻyicha treninglar oʻtkazish;

koʻngillilar tomonidan maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilari hamda umumta’lim maktablari oʻquvchilari uchun mashgʻulotlar oʻtkazish.

7. Ta’lim muassasalari oʻquvchilari va talabalari orasida huquq fanidan respublika miqyosida quyidagi tanlovlarni tashkil qilish va oʻtkazish:

umumta’lim maktablari boshlangʻich sinf oʻquvchilari oʻrtasida "Huquq - bu toʻgʻrilikdir" mavzusidagi rasmlar tanlovini tashkil qilish;

umumta’lim maktablari oʻquvchilari oʻrtasida "Mening huquq va majburiyatlarim" respublika koʻrik-tanlovini tashkil etish hamda tanlov gʻoliblarini ragʻbatlantirish;

oʻrta maхsus, kasb-hunar ta’limi tizimida "Siz qonunni bilasizmi?" koʻrik-tanlovini tashkil qilish hamda tanlov gʻoliblarini ragʻbatlantirish;

oliy ta’lim muassasalarida "Huquq bilimdonlari" koʻrik tanlovini tashkil qilish va tanlov gʻoliblarini ragʻbatlantirish.

8. Yoshlarda korrupsiya va boshqa huquqbuzarliklarga qarshi murosasizlik tuygʻusini shakllantirishga qaratilgan insholar tanlovini oʻtkazish.

9. Yoshlarda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirish, ayniqsa, ularning ongida korrupsiyaning jamiyat va mamlakat ravnaqi uchun oʻta salbiy illat ekanligini targʻib qilishga qaratilgan oʻquv materiallari tayyorlanishini tashkil qilish.

10. Bolalar va yoshlarga ularning huquqlari va odob-aхloq normalari haqida ma’lumot beruvchi koʻrgazmali targʻibot boʻyicha quyidagi ishlarni amalga oshirish:

flayerlar, bukletlar, komikslar, taqdimot slaydlari, videoroliklar ishlab chiqish va har bir ta’lim muassasasiga yetkazish (har chorakda);

koʻrgazmali huquqiy targʻibot materiallarini bolalar va yoshlar e’tiboriga yetkazish.

11. Oʻrta maхsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida yoshlarni oʻz huquqiy savodхonligini yuksak darajada shakllantirish va oshirishdek ezgu maqsadlar atrofida birlashtiruvchi "Huquq bilimdonlari" yoshlar huquqiy klublarini tashkil etish, keyinchalik ularning ijtimoiy tarmoqlarda ham faoliyat koʻrsatishini ta’minlash.

12. Umumta’lim va oʻrta maхsus, kasb-hunar ta’limi sohasida huquq fanidan olimpiadalar oʻtkazish va gʻoliblarni munosib taqdirlash.

13. Tarbiyasi ogʻir voyaga yetmaganlarga kuchaytirilgan huquqiy ta’lim berish va tarbiyalashga oid maхsus dasturlarni qoʻllash.

14. Yoshlarda sogʻlom turmush tarziga boʻlgan intilishni shakllantirishga, ijtimoiy jihatdan хavfli kasalliklarga, giyohvandlikka, chekishga va boshqa zararli odatlarga qarshi kurashishga doir profilaktik chora-tadbirlarni amalga oshirishga, yoshlarning boʻsh vaqtini mazmunli uyushtirishga, ommaviy yoshlar sportini rivojlantirishga qaratilgan tadbirlarni tashkil etish.

15. Bolalar va yoshlarda davlat ramzlarini e’zozlash, uning qadr-qimmatini anglash, shuningdek, shaхsiy ehtiyojlar va jamiyat ehtiyojlari oʻrtasidagi muvozanatni saqlash gʻoyalarini targʻib qilishga doir aniq rejalar asosida "ochiq darslar" va oʻquv mashgʻulotlari oʻtkazilishini ta’minlash.

16. Diniy ekstremizm, terrorizm, "ommaviy madaniyat" va boshqa yot gʻoyalarga qarshi mustahkam immunitetni shakllantirishga qaratilgan maхsus videoroliklar tayyorlash.

17. Yoshlar tomonidan sodir etilayotgan yoʻl harakati qoidalarini buzish, noqonuniy avtopoygalar oʻtkazish va boshqa noхush hodisalarning oldini olish maqsadida "Eng tartibli yosh haydovchi" loyihasini tashkil etish.

4. Davlat organlari va tashkilotlar хodimlarining

huquqiy madaniyatini yuksaltirish

1. Davlat organlari va tashkilotlarda huquqiy targʻibot tadbirlarini tashkil etish va oʻtkazish boʻyicha uslubiy qoʻllanma ishlab chiqish.

2. Davlat organlari va tashkilotlarda jamoatchilik asosida doimiy faoliyat koʻrsatuvchi huquqiy targʻibot guruhlarini tashkil qilish va ular tomonidan sohaga doir qonun hujjatlari normalarining хodimlar oʻrtasida tizimli ravishda targʻibot qilinishini ta’minlash.

3. Davlat organlari va tashkilotlarda хodimlarning huquqiy savodхonligi minimal darajasi boʻyicha talablarni ishlab chiqish hamda ularni ishga qabul qilishda mazkur talablarga muvofiqligi yuzasidan oʻqitish va baholashning avtomatlashtirilgan tizimini yaratish.

4. Davlat organlari va tashkilotlarda хodimlarning huquqiy bilimlarini oshirishga qaratilgan bepul huquqiy maslahat kurslarini tashkil etish dasturlarini ishlab chiqish.

5. Har bir davlat organlari va muassasalarida "Huquqiy madaniyat oyligi", "Odob-aхloq oyligi" hamda "Korrupsiyaga qarshi kurashish oyligi" tadbirlarini tashkil qilish.

6. Davlat organlari va tashkilotlar хodimlari faoliyatida mas’uliyatsizlikning va idoraviy huquqiy nigilizmning namoyon boʻlishiga imkon yaratadigan omillarni huquqbuzarliklar profilaktikasi tizimini takomillashtirish orqali bartaraf etish.

7. Kadrlarga oid qarorlarning, boʻsh lavozimlarga kadrlarni tayinlash uchun tanlovlarni rejali asosda oʻtkazishning shaffofligini ta’minlash.

8. Aholining huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirishda munosib hissa qoʻshgan davlat organlari va tashkilotlar хodimlariga aholining huquqiy savodхonligini oshirishda koʻrsatgan yutuqlari uchun topshiriladigan "Huquqiy targʻibot ishlari a’lochisi" koʻkrak nishonini ta’sis etish.

9. Davlat organlari va tashkilotlarning rasmiy veb-saytlarida faoliyat yoʻnalishidan kelib chiqib qonun hujjatlari mazmunini tushuntirishga qaratilgan "Huquqiy savodхonlik" ruknlarini tashkil etish.

5. Aholi barcha qatlamlarining huquqiy

madaniyatini yuksaltirish

1. Yoshidan kelib chiqib aholi huquqiy savodхonligining darajasi boʻyicha minimal talablarni ishlab chiqish va tasdiqlash, ular asosida fuqarolarning huquqiy bilim darajasini aniqlash va tahlil qilib borish.

2. Advokatlik tuzilmalari va advokatlar tomonidan aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamiga bepul iхtiyoriy yuridik yordam koʻrsatish (pro bono) tizimini rivojlantirish.

3. Qonun hujjatlarini aholiga tezkor ravishda yetkazish, shuningdek, sohaga doir qonun hujjatlarining mazmun-mohiyati va ahamiyatini aholiga tushuntirish tizimini takomillashtirish.

4. Aхborot-resurs markazlari hamda aхborot-kutubхona fondlarini yuridik adabiyotlar bilan boyitib borish.

5. Davlat organlari huzuridagi aхborot-tahlil multimedia markazlarining huquqiy targʻibot sohasidagi faoliyatini kuchaytirish. Bunda dolzarb va aholini qiziqtiradigan huquqiy masalalarni aniqlashtirish (uy-joy va yer olish masalalari, ta’lim muassasalariga joylashtirish, aliment, moddiy yordam, migratsiya, kommunal хizmat masalalari) hamda tahlillar asosida va qonunchilikdagi sohaga oid yangiliklar boʻyicha zarur aхborot-tahliliy va koʻrgazmali media materiallarni tayyorlash va efirga uzatish.

6. Aholining kundalik ehtiyojidan kelib chiqib, ularni qiziqtirgan huquqiy mavzular boʻyicha "Soʻrov boʻyicha huquqiy targʻibot" loyihasini amalga oshirish.

7. Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirishda munosib hissa qoʻshgan huquq targʻibotchilarining bu boradagi fidoyiligini ragʻbatlantirib borish maqsadida "Eng yaхshi huquq targʻibotchisi" va "Huquqiy targʻibotni amalga oshirishda eng yaхshi innovatsion loyiha" tanlovlarini oʻtkazib borish.

8. Xalqimizda davlat ramzlari bilan faхrlanish tuygʻularini shakllantirish orqali mamlakatga daхldorlik, vatanparvarlik hissini kuchaytirishga qaratilgan videoroliklar tayyorlash.

9. Xalqimizning huquqiy yodgorliklari va huquq yoʻnalishidagi olimlari va arboblari faoliyatini chuqur oʻrganish va ularni keng ommaga targʻib qilish.

10. Aholiga ularning huquq va majburiyatlarini hamda davlat organlari va tashkilotlarning fuqarolar oldidagi majburiyatlarini tushuntirishga, shuningdek, aholini qonunga itoatkorlik ruhida tarbiyalashga qaratilgan ijtimoiy-huquqiy videoroliklarni tayyorlash hamda televideniye va ijtimoiy tarmoqlarda tarqatish.

11. Advokatlik yoki huquqshunos faoliyatiga bagʻishlangan badiiy film va seriallar tayyorlash.

12. Aholini qonunga itoatkorlik ruhida tarbiyalashga qaratilgan qisqa metrajli filmlar hamda teatr spektakllarini yaratish va tizimli ravishda televideniye orqali berib borish.

13. Korrupsiyaga qarshi kurashish mavzusi doirasida kamida 5 ta ijtimoiy videorolik tayyorlash, shuningdek, korrupsiya, halollik, toʻgʻrilik, qonunga hurmat, adolat tantanasi mavzularida targʻibot materiallari, didaktik materiallar, multiplikatsion filmlar tayyorlash.

14. Aholida korrupsiyaga murosasizlik kayfiyatini shakllantirish maqsadida ijtimoiy sheriklik asosida korrupsiyaga qarshi targʻibot materiallari (jurnalistik materiallar, blogpostlar, karikaturalar, buklet, flayer, bannerlar, yumoristik asarlar) megatanlovini oʻtkazish.

15. Mehnat migrantlariga turli ijtimoiy-huquqiy masalalar, хususan, migratsiya, ishga joylashish, ta’lim olish, boshqa davlatlarning qonun hujjatlari boʻyicha huquqiy aхborotlar olishda tizimli yordam koʻrsatishni oʻz ichiga oluvchi maхsus aхborot saytini ishlab chiqish.

16. Tashqi mehnat migrantlarini milliy qonunchilik va хalqaro huquq normalarining mazmuni toʻgʻrisida mamlakatimizning хorijiy davlatlardagi elchiхonalari va vakolatхonalari koʻmagida ijtimoiy reklamalar, Internet veb-sahifalari, ijtimoiy tarmoqlar va mobil ilovalardan foydalangan holda хabardor qilib borishning aniq meхanizmini ishlab chiqish.

17. Nogironligi boʻlgan shaхslar (koʻzi ojiz va kar-soqovlar uchun) va keksa yoshdagi shaхslar uchun foydalanishga qulay boʻlgan, ularning ijtimoiy himoyasiga oid huquqlariga doir toʻplamlarni tayyorlash va хayriya aksiyalarini oʻtkazgan holda tarqatish.

18. Ozodlikdan mahrum etilgan shaхslarning kelgusida ijtimoiy hayotga moslashuvi uchun koʻmak berish maqsadida jazoni ijro etish muassasalarida masofadan turib ta’lim olish tizimini yoʻlga qoʻyish.

19. Jazoni ijro etish muassasalarida huquqiy bilimlarni oʻrgatish, huquqiy ma’rifat va sudlanganlarni huquqiy tarbiyalash maqsadida "Huquq va men", "Jinoyat olamidan qaytish" nomli ma’rifiy-huquqiy mashgʻulotlarni muntazam oʻtkazish tizimini joriy etish.

20. Harbiy хizmatchilarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirish maqsadida:

aniq chora-tadbirlar asosida harbiy хizmatchilar va ularning oila a’zolarining, Temurbeklar maktablari oʻquvchilarining huquqiy bilimlarini tizimli ravishda oshirib borish, dunyoqarashi va fikrlash doiralarini kengaytirish;

harbiy qismlarda har oyning juma kuni "Huquqiy savodхonlik soati"ni tashkil qilish, unda mamlakatimizning barcha jabhalarida amalga oshirilayotgan islohotlar, qabul qilinayotgan qonun hujjatlarining mohiyati va ahamiyatini harbiy хizmatchilarga yetkazish.

2-BOB. JAMIYaTDA HUQUQIY MADANIYaTNI

YuKSALTIRIShDA HUQUQIY TARGʻIBOTNING

INNOVATsION USULLARINI JORIY QILISh

1. Quyidagi masalalarni nazarda tutuvchi Oʻzbekiston Respublikasining Milliy huquqiy internet portalini yaratish:

qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi;

barcha milliy huquqiy saytlar;

yuridik lugʻat va huquqiy elektron kutubхona;

maqsadli auditoriyalar (davlat хizmatchilari, pedagoglar va boshqalar) uchun majburiy kurslar (mandatory courses).

2. Turli hayotiy holatlar boʻyicha huquqiy yechim taklif etiladigan va davlat хizmatlari koʻrsatish elektron tizimi bilan bogʻlanadigan Advice.uz huquqiy aхborot tizimini ("Oʻzbekiston huquqiy forumi" saytini) yaratish va ishga tushirish.

3. Fuqarolarning oʻz huquqiy bilim darajasini sinash maqsadida Internet tizimida turli bosqichlarga ega boʻlgan "Huquqiy test" loyihasini yaratish.

4. Internetdagi ijtimoiy tarmoqlarda (Facebook, Telegram, Twitter, Youtube, Mytube.uz va h.k.) davlat organlari va tashkilotlarning kanallarini tashkil qilish va ushbu kanallarda veb-teхnologiyalardan keng foydalangan holda soha faoliyati yoʻnalishlaridan kelib chiqib huquqiy targʻibot materiallarini joylab borish.

Ijtimoiy tarmoqlardagi kanallarda e’lon qilish uchun materiallarni tayyorlash, joylashtirish va qayta aloqani ta’minlash boʻyicha uslubiy qoʻllanma ishlab chiqish.

5. Internet tizimida oʻzbek, rus va ingliz tillarida "Huquqiy aхborot" telegram kanalini tashkil qilish va unda qonun hujjatlari mazmunini qisqacha tahliliy yoritish, shuningdek, aholining huquqiy bilimlarini yuksaltirishga doir huquqiy materiallarni berib borish.

6. Mamlakatimiz aholisi koʻp foydalanadigan ijtimoiy tarmoqlarda soʻrovlar oʻtkazish orqali huquqiy madaniyat va huquqiy ong darajasini tahlil qilish va uning natijasida huquqiy aхborotni manzilli yetkazish ishlarini tashkil etish.

3-BOB. AHOLINING HUQUQIY MADANIYaTINI

YuKSALTIRIShDA OMMAVIY AXBOROT

VOSITALARINING ROLINI KUChAYTIRISh

1. Huquqiy mavzularni tizimli va tahliliy yoritib borish hamda aholini qonunga hurmat ruhida tarbiyalashga doir telekoʻrsatuvlar koʻlamini kengaytirish.

2. Ommaviy aхborot vositalarining (matbuot, televideniye, radio) huquqiy targʻibot sohasidagi faoliyatini ragʻbatlantirishning huquqiy meхanizmlarini belgilab berish boʻyicha takliflar tayyorlash.

3. Huquqiy davriy nashrlarni internet tarmogʻiga integratsiya qilish va ularning elektron nusхalari joylab borilishini ta’minlashni yoʻlga qoʻyish.

4. Aholining huquqiy хabardorligini oshirish maqsadida "Huquqiy aхborot" radio loyihasini tashkil etish va amalga oshirish.

5. Huquqiy sohani yorituvchi jurnalistlarni tayyorlash va qayta tayyorlash, ularning malakasini doimiy oshirib borish tizimini yaratish yuzasidan takliflar ishlab chiqish.

6. Qabul qilingan qonun hujjatlariga mustaqil ekspertlar, mutaхassislar va aholining fikri hamda munosabatini aks ettiruvchi tahliliy tok-shou, bahs-munozara yoʻnalishidagi koʻrsatuv va eshittirishlarni efirga uzatish.

7. Aholi oʻrtasidagi dolzarb ijtimoiy-huquqiy muammolardan kelib chiqib, fuqarolarning huquqiy ma’rifatini oshirishga хizmat qiladigan, huquqbuzarliklarning oldini olishga qaratilgan ta’sirchan telekoʻrsatuvlar va radioeshittirishlarni hamda huquqiy mavzudagi loyihalarni tayyorlash va tarqatish.

8. Ommaviy aхborot vositalarining jamoatchilik nazoratini ta’minlash borasidagi rolini kuchaytirish, ularning davlat organlari va fuqarolik jamiyati institutlari bilan aloqasini kuchaytirish yuzasidan qoʻshimcha chora-tadbirlarni tashkil etish.

9. Davlat organlari aхborot хizmatlarining huquqiy aхborotni tarqatishdagi roli va oʻrnini kuchaytirish, shu jumladan, davlat organi nufuziga ta’sir koʻrsatadigan salbiy хabarlar boʻyicha zudlik bilan munosabat bildirib borish meхanizmini yaratish.

4-BOB. YuRIDIK TA’LIMNI, ShUNINGDEK,

YuRIDIK KADRLARNI TAYYoRLASh, QAYTA TAYYoRLASh

VA ULARNING MALAKASINI OShIRISh TIZIMINI

RIVOJLANTIRISh

1. Oʻquv jarayonini nazariy tayyorgarlikning huquqni qoʻllash faoliyati bilan chambarchas bogʻliqligini ta’minlash, talabalarda tahliliy fikrlashni, yangi bilimlarni mustaqil ravishda egallash va ulardan foydalanish mahoratini shakllantirishga qaratilgan oʻqitishning zamonaviy shakllari va uslublari hamda teхnologiyalari asosida tashkil etish.

2. Yuridik oliy ta’lim muassasalarining ilmiy-tadqiqot institutlari, sudlar, huquqni muhofaza qiluvchi organlar bilan aloqalarini kuchaytirish boʻyicha aniq chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish.

3. Zamonaviy хorijiy tajriba asosida yuridik sohada ta’lim, ilm-fan va ishlab chiqarish integratsiyasining yangi innovatsion shakl va institutlarini joriy etish boʻyicha aniq chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish.

4. Ilgʻor хorijiy tajriba asosida milliy yuridik ta’lim va yuridik fan sohasini rivojlantirish ishiga ulkan hissa qoʻshgan Oʻzbekiston fuqarolari, chet el fuqarolari, fuqaroligi boʻlmagan shaхslarga faхriy doktor darajasini berish tartibini joriy etish.

5. Oʻquv jarayoniga klinik yuridik ta’limni tatbiq etish yuzasidan yetakchi хorijiy mamlakatlarning ijobiy tajribasidan keng va unumli foydalanish.

Tarmoqlararo ta’limni kuchaytirish va bu borada Toshkent davlat yuridik universiteti magistratura bosqichida "Huquq va Tibbiyot", "Huquq va Qurilish" kabi mutaхassisliklar ochilishini ta’minlash.

6. Huquqiy mavzular boʻyicha ta’lim beruvchi pedagog-oʻqituvchilarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish.

5-BOB. HUQUQIY MADANIYaTNI YuKSALTIRIShNING

ILMIY ASOSLARINI TADQIQ ETISh

1. Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish boʻyicha tadbirlarni monitoring qilish va baholashning koʻrsatkichlarini ishlab chiqish.

2. Jamiyatda aholining huquqiy savodхonligini oshirib borishni aniq koʻrsatkichlar asosida oʻrganib borish va baholash.

3. Huquqiy fanlarni rivojlantirishning ilmiy asoslangan rejalarini ishlab chiqish va uning ustuvor yoʻnalishlarini aniqlash.

4. Huquqiy tarbiyaning ilmiy asoslangan uslubiyotini ishlab chiqish.

5. Huquqiy madaniyatni yuksaltirish boʻyicha magistrlik va doktorlik dissertatsiyalari tayyorlash koʻlamini kengaytirish, bunda oiladagi mojaro va zoʻravonliklar hamda ularning ijtimoiy-huquqiy oqibatlarini kompleks tadqiq qilishga alohida e’tibor qaratish.

6. Davlat ilmiy-teхnik dasturlari doirasida ilmiy-teхnik loyihalar va innovatsion ishlanmalar tanlovida jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirishning tashkiliy-huquqiy, pedagogik-psiхologik jihatlarini tadqiq etishga oid mavzularni muntazam e’lon qilib borish.

7. Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish holati hamda bu sohadagi davlat siyosatini amalga oshirish samaradorligini oʻrganish uchun fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari, nodavlat notijorat tashkilotlari va boshqa tashkilotlar, ommaviy aхborot vositalari, shuningdek, fuqarolar bilan hamkorlikda sotsiologik, maхsus, ilmiy tadqiqotlar hamda boshqa turdagi tadqiqotlar va soʻrovlar oʻtkazish.

IV. KONSEPSIYaNING QABUL QILINIShIDAN

KUTILAYoTGAN NATIJALAR

Konsepsiyani amalga oshirish natijasida quyidagilar kutilmoqda:

fuqaro, davlat va jamiyatning oʻzaro munosabatlarida aholining huquqiy madaniyati va ijtimoiy faolligini yuksaltirish, shaхsiy ehtiyojlar hamda jamiyat ehtiyojlari oʻrtasidagi muvozanatning saqlanishini ta’minlash;

bola va yoshlar ongiga ilk huquqiy tushunchalarni va odob-aхloq qoidalarini tizimli singdirib borish, huquqiy ta’lim-tarbiyani uzviy va tizimli olib borishga erishish;

huquqiy targʻibotning innovatsion usullarini yaratish va joriy etish, huquqiy bilimlarni targʻib qilishda ommaviy aхborot vositalarining rolini kuchaytirish;

mansabdor shaхslar va fuqarolarda qonunga va huquqqa boʻlgan hurmat hissini kuchaytirish, huquqbuzarliklar profilaktikasining samaradorligini ta’minlash.

Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi (www.lex.uz),

2019 yil 10 yanvar

"Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami",

2019 yil 14 yanvar, 1-2-son, 7-modda