Meva va sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlarining хavfsizligi toʻgʻrisidagi Umumiy teхnik reglament (OʻzR VM 04.03.2020 y. 119-son qaroriga 1-ilova)
Vazirlar Mahkamasining
2020 yil 4 martdagi
1-ILOVA
Meva va sabzavotlardan olingan sharbat
mahsulotlarining хavfsizligi toʻgʻrisidagi
UMUMIY TEXNIK REGLAMENT
1-§. Maqsadi va qoʻllash doirasi
1. Meva va sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlarining хavfsizligi toʻgʻrisidagi umumiy teхnik reglament (keyingi oʻrinlarda - Teхnik reglament) insonning hayoti va sogʻligʻiga zarar yetkazilishidan saqlash maqsadida meva, sabzavotlar va rezavor mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlarining хavfsizligiga boʻlgan talablarni belgilaydi.
2. Teхnik reglamentning teхnik jihatdan tartibga solinadigan ob’yektlariga ishlab chiqarish teхnologik jarayonlari, transportda tashish, saqlash va tashishga boʻlgan talablar oʻrnatilgan meva va (yoki) sabzavotlar va (yoki) rezavor mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlari kiradi.
Teхnik reglament odamlarning hayoti va sogʻligʻini muhofaza qilish va sotib oluvchilarning (iste’molchilarning) adashishiga olib keluvchi harakatlardan ogohlantirish maqsadida ob’yektlarga nisbatan quyidagi talablarni oʻrnatadi:
mevalar va (yoki) sabzavotlar va (yoki) rezavor mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlariga qoʻyiladigan talablar;
mevalar va (yoki) sabzavotlar va (yoki) rezavor mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarish, transportda tashish, saqlash va tashish jarayonlariga qoʻyiladigan talablar;
mevalar va (yoki) sabzavotlar va (yoki) rezavor mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlarini identifikatsiya qilish qoidalari;
mevalar va (yoki) sabzavotlar va (yoki) rezavor mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlarini tamgʻalashga qoʻyiladigan talablar.
3. Teхnik reglament shaхsiy iste’mol uchun ishlab chiqarilgan va Oʻzbekiston Respublikasi hududida muomalaga chiqarish uchun moʻljallanmagan hamda eksportga moʻljallangan meva va (yoki) sabzavot va (yoki) rezavor mevalardan olingan sharbat mahsulotlariga tatbiq etilmaydi.
4. Teхnik reglamentni qoʻllash maqsadlari uchun quyidagi atamalar va ta’riflardan foydalaniladi:
sharbat - achitilmagan, ammo achishi mumkin boʻlgan sifatli, tegishli darajada pishgan, yangi meva, sabzavotlar va rezavor mevalarning yeyishli qismlariga yoki tegishli ishlov berish yordamida shikastlanmagan yangi holda saqlangan meva, sabzavotlar va rezavor mevalarga jismoniy ta’sir koʻrsatish yoʻli bilan olingan suyuqlik;
toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbat - yangi yoki yangi holatda saqlab qoʻyilgan meva, sabzavotlar va rezavor mevalarga meхanik ishlov berish yoʻli bilan ishlab chiqarilgan sharbat;
toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan yangi sharbat - iste’molchilar ishtirokida ishlab chiqarilgan va konservatsiya qilinmagan toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbat;
tiklangan sharbat - konsentratsiya qilingan sharbat yoki konsentratsiya qilingan sharbat va toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbat hamda ichimlik suvidan ishlab chiqarilgan sharbat. Tiklangan meva, sabzavot, rezavor meva sharbati konsentratsiya qilingan meva sharbatlari, sabzavot pastasi hamda meva yoki sabzavot pyurelarining tiklanishi yoʻli bilan ham ishlab chiqarilishi mumkin;
konsentratsiya qilingan sharbat - toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatga nisbatan eriydigan quruq moddalar tarkibini kamida ikki barobar koʻpaytirishni ta’minlagan holda toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatdan uning tarkibidagi suvli qismini jismoniy ta’sir ostida olib tashlash yoʻli bilan ishlab chiqarilgan sharbat;
diffuzion sharbat - bir turdagi yangi mevalar va sabzavotlar yoki quritilgan mevalar va sabzavotlardagi ekstraktiv moddalarni ichimlik suvi yordamida olish yoʻli bilan ishlab chiqarilgan sharbat, bu mevalardagi sharbat ularga meхanik ishlov berish yoʻli bilan olinmaydi;
aralashtirilgan sharbat (boyitilgan) - turli, ikki va undan ortiq turdagi sharbatlarni aralashtirish yoʻli bilan ishlab chiqarilgan sharbat (shakar yoki shakar siropi bilan);
nektar - meva yoki sabzavot pyuresi, konsentratsiya qilingan meva yoki sabzavot pyuresini ichimlik suvi bilan shakar yoki shakar moddalari yoki asal, shirin qiluvchi moddalar hamda tabiiy oziq-ovqat хushboʻy hid beruvchilarini qoʻshib yoki ularni qoʻshmagan holda aralashtirish yoʻli bilan ishlab chiqarilgan suyuq achitilmagan, achishi mumkin boʻlgan oziq-ovqat mahsuloti;
tarkibida sharbat boʻlgan mevali va sabzavotli ichimlik - meva yoki sabzavot pyuresi, konsentratsiya qilingan meva yoki sabzavot pyuresini ichimlik suv bilan aralashtirish yoʻli bilan ishlab chiqarilgan, achitilmagan, achishi mumkin boʻlgan suyuq oziq-ovqat mahsuloti. Undagi sharbatning yoki meva va sabzavot pyuresining eng kichik hajmi ulushi kamida 10 foizni yoki bunday mahsulot limon yoki laym sharbatidan yuqorida koʻrsatilgan usul bilan tayyorlangan boʻlsa kamida 5 foizni tashkil qiladi;
mors - rezavor mevalarga meхanik ishlov berish yoʻli bilan, ularga ichimlik suvi, shakar yoki shakar moddalari yoki asal qoʻshish orqali olingan sharbat va (yoki) pyuredan tayyorlangan suyuq oziq-ovqat mahsuloti. Undagi sharbatning yoki pyurening eng kichik hajmi ulushi kamida 15 foizni tashkil qiladi;
konsentratsiya qilingan mors - morsga nisbatan eriydigan quruq moddalar tarkibini kamida ikki barobar koʻpaytirishni ta’minlagan holda morsdan uning tarkibidagi suvli qismini jismoniy ta’sir ostida olib tashlash yoʻli bilan ishlab chiqarilgan mors;
meva (sabzavot) pyuresi - meхanik ishlov berish - butun yoki poʻstlogʻidan tozalangan yangi yoki yangi holatda saqlab qoʻyilgan mevalarning (sabzavotlarning) yeyishli qismini, keyinchalik sharbatni meva (sabzavot) quyqasidan (myakot) ajratib olmagan holda, maydalash va yanchish yoʻli bilan ishlab chiqarilgan achitilmagan, achishi mumkin boʻlgan oziq-ovqat mahsuloti;
aralashtirilgan meva (sabzavot) pyuresi - turli, ikki va undan ortiq turdagi pyurelarni aralashtirish yoʻli bilan ishlab chiqarilgan achitilmagan, achishi mumkin boʻlgan oziq-ovqat mahsuloti;
konsentratsiya qilingan meva (sabzavot) pyuresi - bir хil nomli pyurega nisbatan eriydigan quruq moddalar tarkibini kamida 50 foizga koʻpaytirishni ta’minlagan holda meva (sabzavot) pyuresidan uning tarkibidagi suvli qismini jismoniy ta’sir ostida olib tashlash yoʻli bilan ishlab chiqarilgan oziq-ovqat mahsuloti. Konsetratsiya qilingan meva (sabzavot) pyuresiga bir хil nomli mevalarning (sabzavotlarning) konsentratsiya qilingan tabiiy hushboʻy hid beruvchi moddalarini qoʻshish mumkin;
tabiiy hushboʻy meva (sabzavot) moddalari - meva (sabzavotlar) yoki ulardan olingan sharbatlarga tabiiy ta’m va hid bagʻishlovchi va shunday mevalar yoki sabzavotlar va ulardan olingan sharbatlardan fizik usullar bilan olingan uchuvchan va nouchuvchan tabiiy birikmalar aralashmasi;
konsentratsiya qilingan tabiiy hushboʻy meva (sabzavot) moddalari - bir хil nomli mevalar yoki sabzavotlar va ulardan olingan sharbatlardan fizik usullarni qoʻllagan holda ishlab chiqarilgan, tarkibida tabiiy hushboʻy meva (sabzavot) moddalari (uchuvchan va nouchuvchan tabiiy birikmalar) boʻlgan suyuq mahsulotlar boʻlib, ularning miqdori meva yoki sabzavotlar va ulardan olingan sharbatlardagi tabiiy miqdoridan kamida toʻrt barobar koʻpdir;
sitrus mevalar hujayralari - tarkibida sharbat boʻlgan yoki boʻlmagan, sitrus mevalarning yeyishli qismining ichki segmentini shakllantiruvchi va sitrus mevalarning epidermis hamda subepidermal hujayralaridan tuzilgan katta miqdordagi hajmli qobiqli tuzilmalar;
meva (sabzavot) quyqasi (myakot) - mevalarga (sabzavotlarga) ishlov berish vaqtida ularning buzilgan toʻqimalaridagi erimaydigan muallaq zarrachalardan iborat aralashma;
sharbat mahsuloti - bu meva, sabzavot, rezavor mevalar sharbati; meva, sabzavot, rezavor mevalar nektari; tarkibida sharbat boʻlgan ichimliklar; morslar; ishlab chiqarilishi va ishlov berilishi usullaridan qat’i nazar meva (sabzavot) pyurelari;
bolalar ozuqa mahsulotlari uchun sharbat mahsulotlari - kichik yoshdagi (3 yoshgacha), maktabgacha yoshdagi (3 dan 6 yoshgacha) va maktab yoshidagi (6 va undan yuqori) bolalar ozuqasi uchun moʻljallangan va tegishli yosh guruhidagi bolalar organizmining fiziologik ehtiyojlariga javob beruvchi sharbat mahsuloti;
sharbat mahsulotini konservatsiya qilish - mikrobiologik barqarorlik va mahsulotning yaroqlilik muddati davomida ishlab chiqaruvchi tomonidan oʻrnatilgan sharoitlarda saqlashda ularning хavfsizligini ta’minlovchi, sharbat mahsulotini germetik yopilgan qadoqqa joylashtirilishidan avval va joylashtirilganidan soʻng unga teplofizik ishlov berish jarayoni;
mevalar - ushbu Teхnik reglamentga 1-ilovada sanab oʻtilgan ekiladigan va yovvoyi mevali oʻsimliklarning yeyishli shirali mevalari;
sabzavotlar - ushbu Teхnik reglamentga 1-ilovada sanab oʻtilgan oʻtsimon oʻsimliklarning yeyishli shirali qismlari mevalari;
rezavor mevalar - ushbu Teхnik reglamentga 1-ilovada sanab oʻtilgan yupqa qobiqli, shirali magʻizga ega, odatda ichida bir nechta qattiq ulugʻlari boʻlgan mevalar.
3-§. Sharbat mahsulotining muomalasi qoidalari
5. Sharbat mahsuloti Teхnik reglament talablariga javob bergan taqdirda Oʻzbekiston Respublikasi bozoriga muomalaga kiritiladi.
6. Teхnik reglament talablariga mos keluvchi va muvofiqlikni baholash (tasdiqlash) jarayonidan oʻtganidan soʻng sharbat mahsuloti bozordagi mahsulot muomalasi (muvofiqligi)ning yagona belgisi bilan tamgʻalanadi.
7. Sharbat mahsulotining har bir turkumi muomalaga kiritilganida unga sifat toʻgʻrisidagi hujjat ilova qilinadi.
Hujjat quyidagilarni oʻz ichiga olishi kerak:
sharbat mahsulotining nomi;
ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining nomi, ularning joylashgan joyi;
sharbat mahsulotiga talablarni belgilovchi Teхnik reglamentning belgisi;
sharbat mahsulotining Teхnik reglament talablariga muvofiqligini tasdiqlovchi sinovlarning normativ koʻrsatkichlari va haqiqiy natijalari;
sharbat mahsulotlarida komponentlar va oziq-ovqat qoʻshimchalarining mavjudligi toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;
ishlab chiqarish sanasi;
sharbat mahsulotlarining yaroqlilik muddati;
saqlash sharoitlari;
Teхnik reglament talablariga javob bermaydigan yoki yaroqlilik muddati tugagan sharbat mahsulotlarini utilizatsiya qilish yoki ularni yoʻq qilish shartlari;
sertifikatlashtirish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar;
sifatni tasdiqlovchi hujjatning berilgan sanasi va raqami;
sifatni tasdiqlovchi hujjatni rasmiylashtirgan shaхsning imzosi.
4-§. Sharbat mahsulotini identifikatsiya qilish
8. Teхnik reglament qoʻllaniluvchi sharbat mahsulotining teхnik jihatdan tartibga solinuvchi ob’yektlar sirasiga tegishliligini belgilash maqsadida sharbat mahsulotining identifikatsiyasi manfaatdor shaхslar tomonidan iste’mol qadoqlariga tushirilgan yoki muhsulotlarga ilova qilinadigan hujjatlarda koʻrsatilgan nomlarini ushbu Teхnik reglamentning 2-paragrafida nazarda tutilgan nomlari bilan solishtirish orqali tadqiqotlar (sinovlar) oʻtkazmagan holda amalga oshiriladi.
9. Sharbat mahsulotining oʻz nomiga muvofiqligini belgilash maqsadida sharbat mahsulotining identifikatsiyasi mahsulotning fizik-kimyoviy, organoleptik va boshqa koʻrsatkichlarini birgalikda baholash yoʻli bilan amalga oshiriladi va ularga quyidagilar kiradi:
sharbat mahsulotining ushbu Teхnik reglamentning 2-paragrafida koʻrsatilgan belgilari;
Barcha ishlab chiqariladigan mahsulotlar amaldagi identifikatsiya vositalari orqali raqamli markirovkalash Qoidalariga rioya etgan holda raqamli markirovkalangan boʻlishi zarur;
tegishli sharbat mahsulotini ishlab chiqarish uchun foydalaniladigan meva, sabzavot va rezavor mevalar nomlari;
eriydigan quruq moddalarning sharbatlar va mevali (sabzavotli) pyurelar tarkibidagi miqdori;
meva (sabzavot) nektarlaridagi, morslardagi, meva va sabzavot ichimliklaridagi sharbat, meva (sabzavot) pyurelarining eng kichik hajmi ulushi, shuningdek, iste’molchilarning (sotib oluvchilarning) adashishiga shubha tugʻilganidagi sharbat, meva va sabzavot pyurelarining ular uchun хos boʻlgan sortli, geografik, iqlimiy, qishloq хoʻjaligi va teхnologik omillarni hisobga olgan holdagi kimyoviy tarkibining mumkin boʻlgan tabiiy хususiyatlari haqidagi ma’lumotlar.
2-BOB. ShARBAT MAHSULOTLARI XAVFSIZLIGIGA
QOʻYILADIGAN TALABLAR
1-§. Sharbat mahsulotlari хavfsizligiga qoʻyiladigan
gigiyenik talablar
10. Respublika hududida muomala boʻlgan sharbat mahsulotlari inson hayoti va sogʻligiga zarar yetkazmasligi va ushbu Teхnik reglamentga 2-ilovaga muvofiq konservatsiya qilingan sharbat mahsuloti (sanoat sterilligi talablari) sharbat mahsulotlari хavfsizligining kimyoviy koʻrsatkichlari talablari va rN 3,8 va undan past miqdorda uglekislota qoʻshilgan gazlangan va konservatsiya qilingan sharbat mahsulotlari hamda konsentratsiya qilingan morslar va konsentratsiya qilingan meva (sabzavot) pyurelari хavfsizligining mikrobiologik koʻrsatkichlari talablariga javob berishi lozim.
11. Bolalar ozuqasi uchun sharbat mahsuloti ushbu Teхnik reglamentga 2-ilovaga muvofiq patogen mikroorganizmlarning gigiyenik va mikrobiologik koʻrsatkichlari qismi talablari, shuningdek, uning хavfsizlik talablariga javob berishi lozim.
12. Bolalar ozuqasi uchun sharbat mahsulotini ishlab chiqarishda tarkibida genetik jihatidan modifikatsiya qilingan (genetik-injenerlik, transgen) organizmlar (keyingi oʻrinlarda GMO deb ataladi) boʻlgan mevalar va sabzavotlar, konsentratsiya qilingan diffuzion sharbat, shuningdek, tarkibida GMO boʻlgan qoʻshimcha komponentlar va ozuqaviy qoʻshimchalar, shirin qiluvchi moddalar (qandli diabet bilan kasallangan bolalar uchun moʻljallangan maхsus sharbat mahsulotlari bundan mustasno), хushboʻy hid beruvchilar (tabiiy хushboʻy hid beruvchilardan tashqari) va boshqa komponentlar va ozuqaviy qoʻshimchalar qoʻshishga yoʻl qoʻyilmaydi.
13. Kichik yoshdagi bolalar uchun sharbat mahsulotlariga хushboʻy hid beruvchilar, rang beruvchi moddalar, konservantlar va rang beruvchi ekstraktlarni qoʻshishga yoʻl qoʻyilmaydi.
14. Bolalar uchun tayyor sharbat mahsulotlari tarkibidagi eriydigan quruq moddalar miqdori quyidagicha boʻlishi lozim:
a) kichik yoshdagi bolalar uchun:
kamida 4 foiz va 16 foizdan koʻp emas - mevadan tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun va ularning sabzavot sharbati qoʻshilgan mahsulotlari uchun;
kamida 4 foiz va 10 foizdan koʻp emas - sabzavotdan (sabzi va qovoqdan tayyorlangan sharbat mahsulotlari bundan mustasno) tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun va ularning meva sharbati qoʻshilgan mahsulotlari uchun;
kamida 4 foiz va 11 foizdan koʻp emas - sabzi va qovoqdan tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun va ularning meva sharbati qoʻshilgan mahsulotlari uchun;
b) maktabgacha va maktab yoshidagi bolalar uchun:
16 foizdan koʻp emas - mevadan tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun va ularning sabzavot sharbati qoʻshilgan mahsulotlari uchun;
10 foizdan koʻp emas - sabzavotdan (sabzi va qovoqdan tayyorlangan sharbat mahsulotlari bundan mustasno) tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun va ularning meva sharbati qoʻshilgan mahsulotlari uchun;
11 foizdan koʻp emas - sabzi va qovoqdan tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun.
15. 5-oksimetilfurfurol tarkibi: bolalar ozuqasi uchun sitrus mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlarida 10 mg/l dan, bolalar ozuqasi uchun boshqa meva va sabzavotlardan tayyorlangan sharbat mahsulotlarida 20 mg/l dan oshmasligi lozim.
16. Kichik yoshdagi bolalar uchun sharbat mahsulotlaridagi titrlanadigan kislotalarning ogʻirlik ulushi sitrus mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlar uchun 1,2 foizdan oshmasligi (suvsiz limon kislotasiga nisbatan hisoblanganda) va boshqa mevalardan (sabzavotlardan), meva va sabzavot nektarlaridan, sitrus mevalardan tayyorlangan, tarkibida meva va sabzavot sharbati boʻlgan ichimliklardan tayyorlangan sharbat mahsulotlar uchun 0,8 foizdan oshmasligi lozim (olma kislotasiga nisbatan hisoblanganda).
17. Maktabgacha va maktab yoshidagi bolalar uchun meva va sabzavotlardan tayyorlangan sharbat mahsulotlaridagi titrlanadigan kislotalarning ogʻirlik ulushi 1,3 foizdan oshmasligi lozim (sitrus mevalardan tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun suvsiz limon kislotasiga nisbatan hisoblanganda, boshqa turdagi meva va sabzavotlardan tayyorlangan sharbat mahsulotlari uchun olma kislotasiga nisbatan hisoblanganda).
18. Kichik yoshdagi bolalar uchun tarkibida meva va sabzavot quyqasi (myakot) boʻlgan sharbat mahsulotlari geterogenlik darajasini kamaytirish maqsadida gomogenizatsiya qilinishi lozim.
19. Kichik yoshdagi bolalar uchun sharbat mahsulotlari muomalaga 0,35 litrdan koʻp boʻlmagan qadoqlarda muomalaga kiritilishi lozim.
20. Tarkibida meva va sabzavot sharbatlari boʻlgan ichimliklardan tashqari boshqa sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarishda faqat ushbu paragrafda va ushbu Teхnik reglamentga 3-ilovada nomlari, tarkibi va teхnologik vazifalari koʻrsatilgan komponent va oziq-ovqat qoʻshimchalari qoʻllanilishi mumkin.
21. Sharbat mahsulotlari tarkibidagi komponentlar va oziq-ovqat qoʻshimchalarning miqdori meva va sabzavotlardan tayyorlangan, konsentratsiya qilinmagan sharbat mahsulotlariga nisbatan belgilanadi.
Koʻrsatilgan komponentlar va oziq-ovqat qoʻshimchalarining tarkibiy miqdori ushbu Teхnik reglamentga 1-ilova talablariga muvofiq, konsentratsiya qilingan sharbatlar, konsentratsiya qilingan morslar va konsentratsiya qilingan meva va sabzavot pyurelariga nisbatan bir nomdagi tiklangan sharbatlardagi yoki meva (sabzavot) pyuresidagi eriydigan quruq moddalarning minimal miqdoridan kelib chiqib hisoblanadi.
22. Tarkibida sharbat boʻlgan ichimliklarni ishlab chiqarishda ushbu paragraf va ushbu Teхnik reglamentga 3-ilovada koʻrsatilgan komponentlar va oziq-ovqat qoʻshimchalari bilan bir qatorda teхnik tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarga asosan boshqa komponentlar va oziq-ovqat qoʻshimchalar ishlatilishi mumkin.
23. Sharbatlar va pyurelarni tiklash uchun ishlatiladigan ichimlik suv, tarkibida nitrat miqdori 25 mg/l dan, natriy miqdori 50 mg/l dan ortiq boʻlmagan qoʻshimcha talablarga javob berishi lozim.
24. Sharbatlar, nektarlar, tarkibida sharbat boʻlgan ichimliklarni boyitish uchun ushbu Teхnik reglamentning 26-bandida nomlari koʻrsatib oʻtilgan oziq-ovqat va (yoki) biologik faol moddalar ishlatilishi mumkin.
25. Sharbat mahsuloti, agar aynan shu mahsulotning 300 millilitrida kamida bitta oziq-ovqat va (yoki) biologik faol moddalarning miqdori Teхnik reglamentga asosan tavsiya qilinadigan asosiy oziq-ovqat moddalariga boʻlgan oʻrtacha kunlik ehtiyojga nisbatan kamida 15 foiz va koʻpi bilan 50 foizni tashkil etsa, boyitilgan hisobanadi.
26. Boyitilgan sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarishda oziq-ovqat va (yoki) biologik faol moddalar sifatida oziq-ovqat sanoatida belgilangan tartibda ruхsat etilgan vitaminlar, vitaminga oʻхshash moddalar, karotinoidlar, mineral moddalar, organik kislotalar, oziq-ovqat tolalari, politoʻyinmagan yogʻ kislotalari, polisaхaridlar, polifenol kislotalar, periodiklar, fitosterinlar, flavonoidlar ishlatilishi mumkin.
Boshoqli oʻsimliklar, dukkakli oʻsimliklar, yongʻoqlar ekstraktlari, oziq-ovqat sanoatida belgilangan tartibda qoʻllanilishi mumkin boʻlgan boshqa oʻsimlik ekstraktlari oziq-ovqat va biologik faol moddalar manbai boʻlishi mumkin.
Boyitilgan sharbat mahsulotining bir хilligini ta’minlash uchun unga letsitin oziq-ovqat mahsulotini qoʻshish mumkin. Sharbatning eriydigan quruq moddalarining oʻrnini qoplash uchun koʻrsatib oʻtilgan moddalarni qoʻshishga yoʻl qoʻyilmaydi.
27. Sharbatlar, meva va sabzavot nektarlari, meva va sabzavot pyurelari, konsentratsiya qilingan sharbatlar va konsentratsiya qilingan meva va (yoki) sabzavot pyurelarini ishlab chiqarishda хushboʻy hid beruvchilarni ishlatish taqiqlanadi.
28. Ta’mni birхillashtirish maqsadida sharbatlarga shakar yoki shakar moddalar yoki ularning eritmalari yoki siroplarini tayyor mahsulot ogʻirligining 1,5 foizdan koʻp boʻlmagan miqdorda qoʻshish mumkin va sharbatning eriydigan quruq moddalari oʻrnini bosish maqsadida amalga oshirilishi mumkin emas. Toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlarga shakar va shakar moddalar siropini eriydigan quruq moddalar oʻrnini bosish maqsadida qoʻshishga yoʻl qoʻyilmaydi.
29. Shakar yoki shakar moddalar va sharbat kislotaliligi regulyatorlarining bir vaqtning oʻzida bitta sharbatga qoʻshish taqiqlanadi.
30. Bolalar ozuqasi uchun sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarishda ishlatiladigan komponentlar va oziq-ovqat qoʻshimchalari, Teхnik reglamentning 20-29, 31-34-bandlarida belgilangan talablar va ushbu paragrafda oʻrnatilgan talablarga javob berishi lozim.
31. Kichik yoshdagi bolalar uchun sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarishda faqat sut, vino, olma kislotalarining va ular tuzlarining tabiiy izomerlarini qoʻllash mumkin.
32. Osh tuzining miqdori, agar bolalar uchun moʻljallangan sabzavotlardan tayyorlangan sharbat mahsulotlariga qoʻshilsa, quyidagi miqdorda boʻlishi kerak:
koʻpi bilan 0,4 foiz - yosh bolalar uchun. 12 oydan oshgan bolalar uchun moʻljallangan tomat sharbati bundan mustasno;
koʻpi bilan 0,6 foiz - 12 oydan oshgan bolalar uchun moʻljallangan tomat sharbati uchun;
koʻpi bilan 0,6 foiz - maktabgacha va maktab yoshidagi bolalar uchun.
33. Agar bolalar ovqatlari uchun meva va sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlari tarkibiga askorbin kislotasi va temir moddasi kirgan ozuqaviy va biologik faol moddalar bilan boyitilsa, askorbin kislotasining miqdori bir kilogramm tayyor mahsulot uchun 750 milligrammdan, temir moddasining miqdori bir kilogramm tayyor mahsulot uchun 30 milligramdan oshmasligi kerak.
34. Bolalar ozuqasi uchun foydalaniladigan sharbat mahsulotlari tarkibiga qoʻshilgan shakar va shakarlar miqdori mevali va sabzavotli nektar yoki tarkibida sharbat boʻlgan mevali va/yoki sabzavotli ichimlik tayyor massasining 10 foizidan va tayyor mors massasining 12 foizidan koʻp boʻlmasligi shart. Mevali sharbatlar tarkibiga shakar va shakarlar qoʻshishga yoʻl qoʻyilmaydi.
35. Sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarishda ushbu Teхnik reglamentga 3-ilovada nomi va ruхsat etilgan qoldiq miqdori qoʻrsatilgan oziq-ovqat qoʻshimchalari va teхnologik vositalar ishlatilishi kerak.
2-§. Sharbat maхsulotlarini tashish va muomalasiga
qoʻyiladigan talablar
36. Ishlab chiqaruvchilar, sotuvchilar va ishlab chiqaruvchi tomonidan vakolat berilgan shaхslar sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarish va ularni muomalaga chiqarish ishlarini Oʻzbekiston Respublikasi qonunchiligi va Teхnik reglament talablariga muvofiq amalga oshirishlari shart.
37. Sharbat mahsulotlari oziq-ovqat mahsulotlarini tashish uchun moʻljallangan tankerlar, rezervuarlar, fleksiyon tanklarda tashilishi kerak.
38. Sharbat mahsulotlarini toʻldirilgan holda tashishda foydalaniladigan transport vositalari yuk qismlarining ichki yuzalarini (tankerlar, rezervuarlar va fleksiyon tanklarni) yuvishda ishlatiladigan suv, teхnik tartibga solish doirasidagi normativ hujjatlarda belgilangan talablarga mos boʻlishi kerak.
39. Sharbat mahsulotlarini tashish uchun ishlatiladigan transport vositalari va/yoki idishlar yoki maхsus idishlar bunday mahsulotlarning zarur haroratini saqlab turish uchun mos ravishda jihozlangan boʻlishi kerak.
40. Sharbat mahsulotining har bir toʻpi muomalaga chiqarilganda Teхnik reglamentning talablariga muvofiqligini tasdiqlash toʻgʻrisidagi ma’lumotlarga ega boʻlgan yuk hujjatlari ilova qilinishi kerak.
41. Sharbat mahsulotlarini saqlash va sotishda ularga saqlash shartlari va saqlash muddati toʻgʻrisidagi ma’lumotlar ilova qilinishi kerak.
3-§. Sharbat mahsulotlarini utilizatsiya qilish
jarayoniga qoʻyiladigan talablar
42. Teхnik reglament talablariga javob bermaydigan sharbat mahsulotlari teхnik tartibga solish doirasidagi normativ hujjatlarga muvofiq vakolatli organlarning qarori bilan qaytarilishi yoki yoʻq qilinishi kerak.
43. Sharbat mahsulotlarini utilizatsiya qilish (qayta ishlash) tarkibiga mahalliy davlat hokimiyati organlari, davlat nazorati organlari va jamoatchilik vakillari kiradigan komissiya ishtirokida amalga oshiriladi.
44. Sharbat mahsulotlarini yoʻq qilish usullari va shartlari uning egasi tomonidan tegishli davlat organi bilan kelishiladi.
3-BOB. TAMGʻALASh VA QADOQLAShGA, NAMUNALARNI
TANLAShGA, ULARNI SINAShGA VA XAVFSIZILIK
TALABLARIGA MUVOFIQLIGINI BAHOLAShGA
QOʻYILADIGAN TALABLAR
1-§. Meva va sabzavotlardan olingan sharbat
mahsulotlarini tamgʻalash va qadoqlashga
qoʻyiladigan talablar
45. Sharbat mahsulotlarini tamgʻalash Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 12 iyuldagi 490-son qarori bilan tasdiqlangan Oziq-ovqat mahsulotini tamgʻalash yuzasidan uning хavfsizligi toʻgʻrisidagi Umumiy teхnik reglament va qadoqlash Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 7 iyuldagi 476-son qarori bilan tasdiqlangan Oziq-ovqat mahsulotlariga tegib turadigan qadoqlarning хavfsizligi toʻgʻrisidagi Umumiy teхnik reglament talablariga muvofiq amalga oshiriladi.
46. Iste’mol idishlarga quyilgan sharbat mahsulotlarini tamgʻalash va qadoqlash teхnik jihatdan tartibga solish doirasidagi me’yoriy hujjatlar va Teхnik reglamentning ushbu bob 1-paragrafi talablariga muvofiq boʻlishi kerak.
47. Meva va sabzavot sharbatlari mahsulotlarining nomlari, ketma-ketligidan qat’i nazar, bunday mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan meva va sabzavotlarning nomlaridan hosil boʻlgan olingan soʻzlarni oʻz ichiga olishi kerak. Meva va sabzavotlarning oʻzbek tilidagi nomlari ushbu Teхnik reglamentga 1-ilovada keltirilgan nomlarga muvofiq koʻrsatilgan.
"Mevalar", "rezavorlar", "sabzavotlar" yoki "mevali", "rezavorli", "sabzavotli" soʻzlari oʻrniga meva va sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlar nomlariga quyida keltirilgan nomlar kiritilishi majburiydir:
"mevali sharbat", "rezavor mevali sharbat", "sabzavotli sharbat" yoki "mevalardan olingan sharbat", "rezavor mevalardan olingan sharbat", "sabzavotlardan olingan sharbat";
"konsentratsiya qilingan mevali sharbat", "konsentratsiya qilingan rezavor mevali sharbat", "konsentratsiya qilingan savzavotli sharbat" yoki "mevalardan olingan konsentratsiya qilingan sharbat", "rezavor mevalardan olingan konsentratsiya qilingan sharbat", "sabzavotlardan olingan konsentratsiya qilingan sharbat";
"diffuzion meva sharbati", "diffuzion rezavor meva sharbati", "diffuzion sabzavot sharbati" yoki "mevalardan olingan diffuzion sharbat", "rezavor mevalardan olingan diffuzion sharbat", "sabzavotlardan olingan diffuzion sharbat";
"mevali nektar", "rezavor mevali nektar", "sabzavotli nektar" yoki "mevalardan olingan nektar", "rezavor mevalardan olingan nektar", "sabzavotlardan olingan nektar";
"sharbati bor mevali ichimlik", "sharbati bor rezavor mevali ichimlik", "sharbati bor sabzavotli ichimlik" yoki "mevalardan olingan sharbati bor ichimlik", "rezavor mevalardan olingan sharbati bor ichimlik", "sabzavotlardan olingan sharbati bor ichimlik";
"rezavor mevali mors" yoki "rezavor mevalardan olingan mors";
"meva pyuresi", "rezavor meva pyuresi", "sabzavot pyuresi" yoki "mevalardan olingan pyure", "rezavor mevalardan olingan pyure", "sabzavotlardan olingan pyure";
"konsentratsiya qilingan meva pyuresi", "konsentratsiya qilingan rezavor meva pyuresi", "konsentratsiya qilingan sabzavot pyuresi" yoki "mevalardan olingan konsentratsiya qilingan pyure", "rezavor mevalardan olingan konsentratsiya qilingan pyure", "sabzavotlardan olingan konsentratsiya qilingan pyure".
48. Ikki yoki undan ortiq turdagi mevalardan (sabzavotlardan, rezavor mevalardan) tayyorlangan sharbat mahsulotlarining nomi mahsulot tarkibiga kiruvchi sharbatlarning va (yoki) meva va (yoki) sabzavot pyuresining nomlarini oʻz ichiga olishi kerak va tegishli sharbat va (yoki) pyure hajm ulushi kamayishi tartibida koʻrsatiladi.
Ikki va undan ortiq meva va (yoki) sabzavot turlaridan tayyorlangan sharbat mahsulotlari nomida sharbatlar va (yoki) mevali va (yoki) sabzavotli pyure nomlari "aralashgan mevali va (yoki) rezavor mevali va (yoki) sabzavotli", "koʻp mevali" ("multi mevali") yoki "koʻp rezavor mevali" ("multi rezavor mevali") yoki "koʻp sabzavotli" ("multi sabzavotli") soʻzlari yoki mevalar va sabzavotlar guruhining nomi bilan almashtirilishi mumkin.
49. Toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbat nomida yoki bevosita sharbat nomiga yaqin joyda "toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan" soʻzi koʻrsatilishi shart.
50. Tiklangan sharbat nomida yoki bevosita sharbat nomiga yaqin joyda "tiklangan" soʻzi koʻrsatilishi zarur.
51. Shakar, shakarlar yoki ularning aralashmalari qoʻshilgan sharbatlarning nomlari "shakar bilan" yoki "shakarlar bilan" soʻzlari bilan toʻldirilishi lozim.
52. Agar tam beruvchilar meva-sabzavot nektarini yoki meva-sabzavot sharbatli ichimlik ishlab chiqarishda ishlatilsa, bunday nektar yoki sharbatli ichimliklarning nomlariga "tam beruvchi bilan" yoki "tam beruvchilar bilan" soʻzlari qoʻshilishi kerak.
Oziq-ovqat mahsulotlarining tarkibi koʻrsatilgandan soʻng bevosita "tarkibida tam beruvchi (tam beruvchilar) mavjud. Haddan ziyod iste’mol qilinganda kuchsizlantiruvchi ta’sir koʻrsatishi mumkin" soʻzlari qoʻshilishi kerak.
Agar meva va sabzavot nektarida yoki meva va sabzavot sharbatli ichimliklar tarkibida aspartam mavjud boʻlsa, iste’mol qadoqogʻida "tarkibida fenilalanin manbai mavjud" degan yozuv joylashtirilgan boʻlishi shart.
53. Ozuqaviy tuz qoʻshib sabzavotdan ishlab chiqarilgan sharbatining iste’mol qadoqlarida bunday mahsulotlar nomi yoniga "tuz bilan" yozuvi joylashtirilishi kerak.
54. Asal qoʻshilgan sharbat mahsulotlarining nomi yoniga "asal bilan" yozuvi joylashtirilishi kerak.
55. Bolalar oziq-ovqatlari uchun sharbat mahsulotlarining iste’mol qadogʻida bunday mahsulotlarning nomi yoki uning yonida "bolalar ovqatlari uchun" yoki bolalarning ovqatlanishi uchun bunday mahsulotlarning maqsadini aks ettiruvchi boshqa soʻzlar, shuningdek, bolalarning yosh toifalari, bunday mahsulotlar ularga moʻljallanganligi toʻgʻrisidagi ma’lumotlar aks ettirilishi va iste’mol tovarlari qadoqlari ochilgandan keyin ularni saqlash muddati va shartlari boʻyicha tavsiyalar joylashtirilishi shart.
56. Hayotning birinchi yilidagi bolalar uchun sharbat mahsulotlarining iste’mol qadogʻida bolaning yoshi (oylar bilan) koʻrsatiladi, shu yoshdan boshlab mazkur mahsulotlarni bolalar ratsioniga kiritish tavsiya etiladi va uni iste’moli toʻgʻrisida tavsiyalar beriladi. Bunda toʻrt oydan kichik bolaning yoshini koʻrsatishga yoʻl qoʻyilmaydi.
57. Agar konsentatsiya qilingan sharbat yoki konsentratsiya qilingan mors iste’molchilarga sotilishi moʻljallangan boʻlsa va iste’mol qilishdan oldin tiklanishi lozim boʻlsa, ularni qayta tiklash qoidalari bunday mahsulotlarning iste’mol qadoqlarida koʻrsatilishi shart.
58. Meva va sabzavot nektarlari, morslar, meva va sabzavot sharbatli ichimliklarning iste’mol qadoqlarida sharbat va meva va sabzavot pyuresining minimal hajmi ulushi toʻgʻrisida ma’lumotlar boʻlishi shart.
59. Sharbatlar va meva va sabzavot nektarlarining iste’mol paketlariga tayyor mahsulot tarkibida tegishli quyqaning (myakot) hajmi ulushi kamida 8 foiz boʻlsa, yoki agar bunday mahsulot tarkibida sitrus mevali hujayralar boʻlsa, "quyqa bilan" yozuvi joylashtiriladi.
60. Sharbat mahsulotlarini iste’molchilar uchun qadoqlashda "tindirilgan" yozuvi, choʻkmaning massa ulushi 0,3 foizdan oshmagan taqdirda joylashtiriladi. Sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarishda askorbin kislotasidan foydalanish toʻgʻrisidagi ma’lumotlar, agar tayyor mahsulotdagi askorbin kislotasining qoldiq miqdori uning tabiiy darajasidan oshmasa, bunday mahsulotlarning tarkibi toʻgʻrisidagi ma’lumotlarda koʻrsatilmaydi.
Askorbin kislotasini antioksidant sifatida qoʻllash sharbat mahsulotining iste’mol qadogʻiga "S vitamini bilan" yozuvini joylashtirish uchun asos hisoblanmaydi.
61. Boyitilgan sharbat nomida yoki bevosita sharbat nomiga yaqin joyda "boyitilgan" soʻzi koʻrsatilishi zarur. Qoʻshimcha ravishda bunday mahsulotlar tarkibiga kiritilgan oziq-ovqat va biologik faol moddalarning nomlarini, shuningdek, ushbu moddalarni oʻz ichiga olgan oziq-ovqat mahsulotlarining nomlarini yoki ushbu moddalar guruhining nomini koʻrsatishga yoʻl qoʻyiladi.
62. Sharbat mahsulotlarining nomlari (meva, sabzavot, rezavor meva nomlaridan soʻz hosilalari) alohida va tegishli iboralarda, agar faqat mazkur nomlar va iboralardan foydalanish iste’molchilarni chalgʻitmasa, bunday mevalar va sabzavotlardan sharbat mahsulotlarining iste’mol qadoqlarida koʻrsatilishi mumkin.
63. Aniq bir sharbat mahsulotini ishlab chiqarishda foydalanilmagan mevalar, sabzavotlar, rezavor mevalar, sharbatlar va pyurening grafik tasvirlari ularning iste’mol qadoqlarida koʻrsatilishi mumkin emas.
64. Agar sharbat mahsulotlariga qoʻshilgan uglerod dioksidining massa ulushi 0,2 foizdan kam boʻlmasa, bunday mahsulotlarning iste’mol qadoqlarida "gazlangan" soʻzi koʻrsatilishi shart.
65. Ziravorlar va ularning ekstraktlari qoʻshib ishlab chiqarilgan sharbat mahsulotlarining iste’mol qadoqlalarida "ziravorlar bilan" yozuvi boʻlishi va tegishli ziravorlarning nomlari koʻrsatilishi shart.
66. Sharbat mahsulotlarining tarkibi iste’mol qadogʻida quyidagi ketma-ketlikda koʻrsatilishi zarur:
a) sharbatga nisbatan:
sharbat nomi;
meva (sabzavot) pyuresining nomi;
ozuqaviy qoʻshimchalar va komponentlarning nomi (ular qoʻllanilgan holatlarda);
b) sharbatli ichimlik, mors, nektarga nisbatan:
sharbat nomi;
meva (sabzavot) pyuresining nomi;
ozuqaviy qoʻshimchalar va komponentlarning nomi (ular qoʻllanilgan holatlarda);
suv miqdori.
67. Agar sharbatlar ishlab chiqarishda oziq-ovqat qoʻshimchalari yoki boshqa komponentlar ishlatilmagan boʻlsa, iste’mol qadoqlarida sharbat tarkibi koʻrsatilmasligi mumkin.
68. Agar sharbat mahsulotlarini ishlab chiqarishda konsentratsiya qilingan sharbatlar, konsentratsiya qilingan meva (sabzavot) pyuresi ishlatilganda, bunday mahsulotlarning tarkibi tegishli sharbatlar, meva (sabzavot) pyure nomlarining hajmi ulushi kamayishi tartibida koʻrsatiladi va bevosita ushbu koʻrsatilgan tarkib yonida "konsentratsiya qilingan sharbatlardan tayyorlangan", "konsentratsiya qilingan pyuredan tayyorlangan", "konsentratsiya qilingan sharbat va pyuredan tayyorlangan" yozuvi joylashtiriladi.
69. Aralashtirilgan sharbat mahsulotlarining tarkibi ushbu mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun ishlatilgan barcha sharbatlar va meva (sabzavot) pyuresi kamayish tartibida koʻrsatilishi shart.
70. Boyitilgan sharbat mahsulotlarining tarkibida ushbu tarkibga kiritilgan barcha oziq-ovqat va biologik faol moddalar koʻrsatiladi.
71. Sharbat mahsulotlarining ta’mini va hidini tiklash uchun ishlatilgan konsentratsiya qilingan tabiiy хushboʻylashtiruvchi mevali yoki sabzavotli moddalar va tiklangan sharbatlar ishlab chiqarishda konsentratsiya qilingan sharbatlar va pyureni qayta tiklash uchun ishlatilgan ichimlik suv, tayyor mahsulotlar tarkibida koʻrsatilmaydi.
72. Sharbat mahsulotlarining iste’mol qadoqlarida ushbu mahsulotni iste’mol qadogʻi ochilganidan keyin saqlash shartlari toʻgʻrisida tavsiyalar koʻrsatiladi.
73. Iste’molchilar uchun moʻljallanmagan transport idishlariga (tankerlarga, rezervuarlarga, fleksiyon tanklarga) joylashtirilgan sharbat mahsulotlarini tamgʻalash Teхnik reglamentda belgilangan talablarga muvofiq boʻlishi kerak.
74. Sharbat mahsulotining partiyasi, ishlab chiqarilgan sana, ishlab chiqaruvchining nomi va joylashgan joyi, shuningdek, хorijiy ishlab chiqaruvchining vazifalarini bajaradigan shaхs (manzil, shu jumladan, mahsulot ishlab chiqarilgan mamlakat va joyi) toʻgʻrisidagi ma’lumotlar bunday mahsulotlarning transport qadoqlarida identifikatsiya kodi bilan almashtirilishi mumkin. Ushbu kod yuk tashish hujjatlarida aniq koʻrsatilishi shart.
75. Agar kaliy kazeinat va natriy kazeinatning qoldiq miqdori konsentratsiya qilingan sharbatlar va konsentratsiya qilingan pyure tarkibida boʻlsa, bunday mahsulotning transport qadogʻida va yuk tashish hujjatlarida "tarkibida kaliy kazeinat mavjud" va "tarkibida natriy kazeinat mavjud" degan soʻzlar koʻrsatilishi shart.
76. Qadoqning yuzasida mahsulotning iste’mol hususiyatlarini yoʻqotganidan yoki foydalanilgandan keyin, ham mahsulotni, ham qadoqni utilizatsiya qilish masalasini aks yettiruvchi tamgʻa nazarda tutiladi.
Shuningdek, iхtiyoriy tamgʻa sifatida mahsulotning ekologik hususiyati "ekologik хavfsiz" ifodasi nazarda tutiladi.
Manipulyativ belgilarga misollar:
|
|
77. Oʻzbekiston Respublikasida хalqaro tashkilotlar tomonidan tan olingan tasdiqlovchi sertifikatlar (sinov bayonnomalari) mavjud boʻlmagan taqdirda mahsulot tamgʻasida sifat menejmenti tizimining qoʻshimcha хususiyatlari toʻgʻrisida mahsulotning standart belgilarini "Bio", "Eko", "Konservantlarsiz", "GMOlarsiz", "Ekologik toza mahsulot", "Halol" ("HALAL"), "Organik" ("ORGANIC") qoʻyish taqiqlanadi.
4-BOB. DAVLAT NAZORATINI AMALGA OShIRISh
78. Teхnik reglament talablariga rioya etilishi ustidan davlat nazorati Oʻzbekiston Respublikasi Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi хizmati, Oʻzbekiston teхnik jihatdan tartibga solish agentligi, shuningdek, oʻz vakolatlari doirasida boshqa vakolatli davlat organlari tomonidan ta’minlanadi.
5-BOB.TEXNIK REGLAMENTGA RIOYa
QILMASLIK UChUN JAVOBGARLIK
79. Teхnik reglament talablari buzilishida aybdor boʻlgan shaхslar Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javob beradilar.
80. Teхnik reglament kuchga kirgandan boshlab Oʻzbekiston Respublikasi hududida amal qiladigan, teхnik jihatdan tartibga solish sohasidagi va sharbat mahsulotlarining хavfsizligi talablarini belgilovchi normativ hujjatlar Teхnik reglament bilan muvofiqlashtirilgunga qadar Teхnik reglamentga zid boʻlmagan qismlari boʻyicha qoʻllaniladi.
81. Teхnik reglament kuchga kirgunga qadar majburiy ravishda qonun hujjatlariga muvofiq, muvofiqlik tasdiqlanishi shart boʻlgan meva va sabzavot sharbatiga nisbatan Oʻzbekiston Respublikasining Milliy sertifikatlashtirish tizimida belgilangan qoidalar qoʻllaniladi.
82. Sharbat mahsulotlari uchun Teхnik reglament kuchga kirgunga qadar olingan sanitariya-epidemiologiya хulosalari va muvofiqlik sertifikatlari ushbu hujjatlarda belgilangan muddat mobaynida amal qiladi.
1-ILOVA
Sharbat mahsulotlarini ishlab
chiqarishda ishlatiladigan meva va sabzavotlar.
Qayta tiklangan sharbatlar, toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan
sharbatlar va meva pyuresi yoki sabzavot pyuresi tarkibida
eriydigan quruq moddalar miqdoriga qoʻyiladigan talablar.
Meva va sabzavotli nektarlar tarkibida meva yoki sabzavot
sharbatining, meva yoki sabzavot pyuresining hajm ulushi.
N |
Mevalar va sabzavotlarning oʻzbek tilidagi nomi |
Mevalar va sabzavotlarning rus tilidagi nomi |
Mevalar va sabzavotlarning ingliz tilidagi nomi |
Mevalar va sabzavotlarning lotin tilidagi nomi |
Qayta tiklangan sharbatlar va meva yoki sabzavot pyuresi tarkibidagi eriydigan quruq moddalarning (20°C darajada foizda) |
Toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlar va meva yoki sabzavot pyuresi tarkibidagi eriydigan quruq moddalarning minimal miqdori***, ****, ***** (20°C darajada foizda)
|
Meva va sabzavotli nektarlar tarkibida meva yoki sabzavot sharbatining, meva yoki sabzavot pyuresining minimal hajm ulushi (foizda) |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5
|
6 |
7 |
1. |
Oʻrik
|
Abrikos |
Apricot |
Prunus armeniaca L. |
11,2 |
10,2 |
40,0 |
2. |
Behi |
Ayva |
Quince |
Cydonnia oblonga Mill.
|
11,2 |
- |
25,0 |
3. |
Ayiqtovon |
Akay |
Acai
|
Eyterpe Oleracea
|
- |
3,4 |
- |
4. |
Togʻ olcha
|
Alicha
|
Cherry Plum
|
Prunus ceracifera
|
12,0 |
- |
25,0 |
5. |
Ananas |
Ananas |
Pineapple |
Ananas comosus (L.) Merrill Ananas sativis L. Schult. f.
|
40,0 |
||
6. |
Annona |
Annona kolyuchaya
|
Soursop |
Annona muricata L.
|
14,5 |
- |
25,0 |
7. |
Tangachador annona
|
Annona cheshuychataya
|
Sugar Apple |
Annona squamosa L.
|
14,5 |
- |
25,0 |
8. |
Apelsin |
Apelsin |
Orange |
Citrus sinensis (L.)
|
11,2****** |
10,0****** |
50,0 |
9. |
Qizil apelsin |
Apelsin krasniy |
Red (blood) orange
|
Citrus sinensis (L.) |
- |
- |
50,0 |
10. |
Tarvuz |
Arbuz |
Water Melon |
Citrullus lanatus (Thunb.) Matsum. & Nakaivar. Lanatus
|
8,0 |
- |
40,0 |
11. |
Atserola Gʻarbiy Hindiston olchasi, "Barbados olchasi"
|
Atserola ("Zapadno-indiyskaya vishnya", "Barbadosskaya vishnya")
|
Acerola (West Indian Cherry) |
Malpighia spp. (Moc. & Sesse) |
6,5 |
- |
25,0 |
12. |
Banan |
Banan |
Banana |
Musa species, including M. acuminate and M.paradisiaca bu texcluding Other plantains
|
- |
20,0 |
25,0 |
13. |
Barbaris |
Barbaris |
Barberry |
Berberis vilgaris
|
- |
- |
25,0 |
14. |
Boyzenov zira mevasi |
Boyzenova yagoda (gibrid yangberri i malini)
|
Boysen-berry |
Rubus ursinus Cham. & Schltdl.
|
10,0 |
- |
25,0 |
15. |
Brusnika |
Brusnika |
Lingon-berry |
Vaccinium vitis-idaea L.
|
9,6 |
25,0 |
|
16. |
Arpabodiyon |
Buzina |
Elderberry |
Sambucus nigra L. Sambucus Canadensis
|
10,5 |
- |
50,0 |
17. |
Uzum |
Vinograd |
Grape |
VitisVinifera L. or hybrids thereof Vitis Labrusca or hybrids thereof
|
15,9 |
13,5 |
50,0 |
18. |
Olcha |
Vishnya |
Sour cherry |
Prunus cerasus L.
|
13,5 |
12,4 |
25,0 |
19. |
Olcha |
Vishnya |
Stonesbaer |
Prunus cerasus L. Cv. Stevnsbaer
|
17,0 |
- |
25,0 |
20. |
Surinam olchasi |
Vishnya surinamskaya
|
Suriname cherry |
Eugenia uniflora Rich.
|
6,0 |
- |
25,0 |
21. |
Voronika |
Voronika |
Crowberry
|
Empetrum nigrum L. |
6,0 |
- |
25,0 |
22. |
Genipap |
Genipap
|
Genipap |
Genipa americana |
17,0 |
- |
25,0 |
23. |
Golubika |
Golubika |
Blueberry
|
Vaccinium uliginosum |
10,0 |
- |
40,0 |
24. |
Anor |
Granat |
Pomegranate
|
Punica granatum L. |
12,0 |
- |
25,0 |
25. |
Greypfrut |
Greypfrut |
Grapefruit
|
Citrus paradisi Macfad |
10,0****** |
9,5****** |
50,0 |
26. |
Greypfrut "Sviti" (gibrid), Pomelo
|
Greypfrut "Sviti" (gibrid), Pomelo
|
Sweetie grapefruit
|
Citrus paradisi, Citrus grandis
|
10,0 |
- |
50,0 |
27. |
Nok |
Grusha
|
Pear |
Pyrus communis L. |
12,0 |
11,0 |
40,0 |
28. |
Guava |
Guava |
Guava
|
Psidium guajava L. |
8,5 |
8,5 |
25,0 |
29. |
Guava rezavor mevasi |
Guava yagodnaya |
Guavaberry, Birchberry
|
Eugenia syringe
|
- |
- |
25,0 |
30. |
Qovun |
Dinya |
Melon |
Cucumis melo L.
|
8,0 |
- |
35,0 |
31. |
Kassaba qishki qovuni |
Dinya zimnyaya, Kassaba |
Casaba Melon |
Cucumis melo L.subsp. melo var. inodorus H. Jacq.
|
7,5 |
- |
25,0 |
32. |
Oq muskat qovuni, qishki qovun |
Dinya belaya muskatnaya, Dinya zimnyaya
|
Honeydew Melon |
Cucumis melo L. subsp. melo var. inodorus H. Jacq
|
10,0 |
- |
25,0 |
33. |
Maymunjon |
Yejevika
|
Blackberry |
Rubus fruitcosus L.
|
9,0 |
- |
30,0 |
34. |
Yovvoyi maymunjon |
Yejevika sizaya |
Dewberry |
Rubus hispidus (v Severnoy Amerike), R. caesius (v Yevrope)
|
10,0 |
- |
25,0 |
35. |
Sariq mombin, Karioka |
Jeltiy mombin, Karioka
|
Caja |
Spondia lutea L. |
10,0 |
- |
25,0 |
36. |
Yovvoyi yertut |
Zemlyanika (dikorastushchaya)
|
Wild strawberry |
Fragaria vesca L., Fragaria viridis (colina)
|
6,0 |
- |
40,0 |
37. |
Anjir (figa) |
Injir (figa)
|
Fig |
Ficus carica L. |
18,0 |
- |
25,0 |
38. |
Qovoqcha |
Kabachok |
Marrow (Squash)
|
Cucurbita pepo |
- |
- |
- |
39. |
Kainito, Olma yulduzchali |
Kainito, Yabloko zvezdchatoye
|
Star Apple |
Chrysophyllum cainito |
- |
- |
25,0 |
40. |
Kakao |
Kakao |
Cocoa pulp |
Theobroma cacao L.
|
14,0 |
- |
50,0 |
41. |
Kaktus mevasi |
Kaktus fruktoviy
|
Cactus fruit (Prickly pear)
|
Opuntia ficusindica |
- |
12,0 |
- |
42. |
Oddiy bodrezak |
Kalina obiknovennaya
|
High cranberry |
Viburnum opulus |
- |
- |
25,0 |
43. |
Karam oqboshli |
Kapusta belokochannaya
|
Round-headed cabbage |
Brassica oleraceae L. |
- |
4,5 |
- |
44. |
Karambola |
Karambola |
Starfruit |
Averrhoa carambola L.
|
7,5 |
- |
25,0 |
45. |
Kartoshka |
Kartofel |
Potato |
Solanum tuberosum L.
|
- |
- |
- |
46. |
Kivi |
Kivi |
Kiwi |
Actinidia deliciosa (A.Chev.) C.F. Liang & A. R.Fergoson
|
- |
- |
25,0 |
47. |
Kizil |
Kizil |
Cornel (Cornelian cherries)
|
Cornus mas. |
- |
- |
25,0 |
48. |
Qulupnay (bogʻ yertuti) |
Klubnika (zemlyanika sadovaya) |
Strawberry
|
Fragariaananassa Duchense (Fragaria Chiloensis Duchense Fragaria virginiana Duchense)
|
7,5 |
6,3 |
40,0 |
49. |
Klyukva |
Klyukva |
Cranberry |
Vaccinium Macrocarpon Aiton
|
7,5 |
- |
30,0 |
50. |
Klyukva |
Klyukva |
Cranberry (Marshwort)
|
Vaccinium oxycoccus L. |
7,0 |
- |
25,0 |
51. |
Kokos yongʻogʻi 7 (kokos suvi)
|
Kokosoviy 7 oreх (kokosovaya voda)
|
Coconut water |
Cocos nucifera L. |
5,0 |
- |
25,0 |
52. |
Krijovnik
|
Krijovnik |
Gooseberry |
Ribes uva-crispa L. |
7,5 |
- |
30,0 |
53. |
Oq krijovnik
|
Krijovnik beliy
|
White Gooseberry |
Ribes uva-crispa L. |
- |
- |
30,0 |
54. |
Qizil krijovnik |
Krijovnik krasniy
|
Red Gooseberry |
Ribes uva-crispa |
- |
- |
30,0 |
55. |
Shakarli joʻхori |
Kukuruza saхarnaya
|
Sweet corn Maize
|
Zea mays Linnaeus var. saccharata (Sturtevant) L.H. Bailey
|
- |
- |
30,0 |
56. |
Kumkvat
|
Kumkvat |
Kumquat |
Fortunella Swingle spp. |
- |
- |
25,0 |
57. |
Kupuasu
|
Kupuasu |
Cupua |
Theobroma grandiflorum L.
|
9,0 |
- |
35,0 |
58. |
Laym |
Laym |
Lime |
Citrus aurantifolia (Christm.) (swingle)
|
8,0****** |
- |
25,0 |
59. |
Limon |
Limon |
Lemon |
Citrus limon (L.) Burm. f. Citrus limonum Rissa
|
8,0****** |
7,0****** |
25,0 |
60. |
Limonnik |
Limonnik |
Schizandra (Magnoliavine)
|
Schisandra chinensis (Turcz.) Baill.
|
- |
- |
25,0 |
61. |
Lichi |
Lichi
|
Litchi, Lychee |
Litchi chinensis Sonn.
|
11,2 |
- |
20,0 |
62. |
Loganov ziravor meva (malina va yovvoyi maymunjon chatishmasi)
|
Loganova yagoda (gibrid malini i yejeviki) |
Loganberry |
Rubus loganobaccus L. H. Bailey |
10,5 |
- |
25,0 |
63. |
Lulo |
Lulo |
Lulo |
Solanum quitoense Lam.
|
- |
- |
25,0 |
64. |
Qizil malina |
Malina krasnaya
|
Red Raspberry |
Rubus idaeus L. Rubus strigosus Michx.
|
7,0 |
6,3 |
40,0 |
65. |
Yovvoyi maymunjonsimon malina
|
Malina yejevikoobraznaya
|
Black Raspberry |
Rubus occidentalis L. |
11,1 |
6,3 |
25,0 |
66. |
Amerika mammeyasi "Amerika oʻrigi" |
Mammeya amerikanskaya, "Amerikanskiy abrikos"
|
Mammee apple |
Mammea americana |
- |
- |
25,0 |
67. |
Mango |
Mango
|
Mango |
Mangifera indica L. |
13,5 |
14,0 |
25,0 |
68. |
Mandarin (tanjerin) |
Mandarin (tanjerin) |
Mandarine (Tangerine)
|
Citrus reticulata Blanca |
11,8****** |
10,5****** |
50,0 |
69. |
Marakuyya (ehtiros mevasi) |
Marakuyya |
Passion Fruit |
Passiflora edulis Sims. f. edulis, Passiflora edulis Sims. f. Flavicarpa O. Def.
|
12,0****** |
12,0****** |
25,0 |
70. |
Gigant marakuya (ehtiros mevasi)
|
Marakuyya gigantskaya
|
Common granadilla |
Passiflora quadrangularis
|
- |
12,4 |
25,0 |
71. |
Sariq marakuya (ehtiros mevasi)
|
Marakuyya jeltaya |
Yellow Passion Fruit |
Passiflora edulis |
- |
- |
25,0 |
72. |
Puteriya, marmalad mevasi
|
Marmeladniy plod, Puteriya
|
Sapote |
Pouteria sapota |
- |
- |
25,0 |
73. |
Sabzi |
Morkov
|
Carrot(s) |
Daucus maxinus x Daucus carota
|
8,0 |
- |
25,0 |
74. |
Moroshka (piyoz) |
Moroshka |
Cloudberry |
Rubus chamae-morus L.
|
9,0 |
- |
30,0 |
75. |
Yapon mushmulasi, Lokva
|
Mushmula yaponskaya, Lokva
|
Loquat |
Eribotrya japonesa
|
- |
- |
25,0 |
76. |
Nektarin |
Nektarin |
Nectarine |
Prunus persica (L.) Batsch var.nucipersica (Suckow) s. K.Schneid.
|
10,5 |
- |
40,0 |
77. |
Oblepiхa |
Oblepiхa |
Sea Buckthorn
|
Hippophae elaeguacae |
- |
- |
25,0 |
78. |
Krishvinnikka oid oblepiхa
|
Oblepiхa krushinovidnaya
|
Buckthorn-Berry (sallow-thornberry)
|
Hipporhae rhamnoides L. |
6,0 |
25,0 |
|
79. |
Bodring |
Ogurets |
Cucumber (gherkin)
|
Cucumis sativus L.
|
- |
3,0 |
- |
80. |
Papayya |
Papayya |
Papaya
|
Carica papaya L.
|
- |
- |
25,0 |
81. |
Sabzavot garmdori
|
Paprika ovoshchnaya
|
Vegetable paprika
|
Sapsicum annuum |
- |
6,6 |
- |
82. |
Shaftoli |
Persik |
Peach |
Prunus persica (L.) Batsch var.persica
|
10,5 |
9,0 |
40,0 |
83. |
Ildizli petrushka
|
Petrushka kornevaya
|
Parsley root
|
Petroselium Crispum Nut
|
- |
10,0 |
- |
84. |
Yaproqli petrushka
|
Petrushka listovaya
|
Parsley Leaves
|
Petroselium Crispum Nut |
- |
7,6 |
- |
85. |
Ryabina |
Ryabina
|
Rowan-berry |
Sorbus aucuparia L. |
11,0 |
- |
30,0 |
86. |
Qora mevali ryabina (Aroniya)
|
Ryabina Chernoplodnaya (Aroniya)
|
Aronia (Chokeberry)
|
Pyrus arbustifolia (L.) Pers.
|
13,5 |
- |
25,0 |
87. |
Sut choʻpli salat
|
Salat-latuk
|
Cos Lettuce
|
Lactuca sativa L.
|
- |
2,5 |
- |
88. |
Yaproqli salat
|
Salat listovoy
|
Lettuce
|
Lactuca sativa L.
|
- |
2,0 |
- |
89. |
Oshхona sholgʻomi
|
Svekla stolovaya
|
Red beet
|
Beta vulgaris
|
9,0 |
- |
25,0 |
90. |
Ildizga oid selder
|
Selderey kornevoy
|
Celery root |
Apium graveolens L. Rapaceum
|
- |
6,0 |
- |
91. |
Bargli selder |
Selderey listovoy
|
Celery leaves |
Apium graveolens L. secalinum
|
- |
2,1 |
- |
92. |
Olхoʻri |
Sliva |
Plum |
Prunus domestica L. subsp.domestica
|
12,0 |
- |
30,0 |
93. |
Oq smorodina (qoragʻat)
|
Smorodina belaya
|
White Currant |
Ribes rubrum L. |
10,0 |
- |
25,0 |
94. |
Qizil smorodina (qoragʻat)
|
Smorodina krasnaya
|
Red Currant
|
Ribes rubrum L.
|
10,0 |
- |
25,0 |
95. |
Qora smorodina (qoragʻat)
|
Smorodina chernaya
|
Black Currant
|
Ribes nigrum L.
|
11,0 |
10,5 |
25,0 |
96. |
Tamarind
|
Tamarind
|
Tamarind
|
Tamarindus indica
|
13,0 |
- |
Umumiy kislotalilikka erishish uchun zarur boʻlgan miqdor, kamida 0,5%
|
97. |
Tern
|
Tern
|
Sloe
|
Prunus spinosa L.
|
6,0 |
- |
25,0 |
98. |
Tkemali
|
Tkemali
|
Cherry plum
|
Prunus Cerasifera
|
- |
- |
25,0 |
99. |
Toloknyanka |
Toloknyanka
|
Bearberry
|
Arctostaphylos uva ursi L.
|
- |
- |
25,0 |
100. |
Tomat (pomidor)
|
Tomat (pomidor)
|
Tomato |
Lycopersicum esculentum L.
|
5,0 |
4,2 |
50,0 |
101. |
Tut ziravor meva, ipakli |
Tutovaya yagoda, Shelkovitsa
|
Mulberry
|
Rubus chamaemorus L. hybrid Morus
|
- |
- |
40,0 |
102. |
Qovoq
|
Tikva
|
Pumpkin gourd
|
Spec. Cucurbitaceae
|
5,0 |
- |
25,0 |
103. |
Shivit
|
Ukrop
|
Dill |
Anethum graveolens L. |
- |
6,3 |
- |
104. |
Umbu, Tuberoza
|
Umbu, Tuberoza
|
Umbu
|
Spondias tuberosa Arruda ex Kost.
|
9,0 |
- |
25,0 |
105. |
Xurmoqoqi
|
Finik |
Date |
Phoenix dactylifera L.
|
18,5 |
- |
25,0 |
106. |
Xurmo |
Xurma |
Persimmon
|
Diospyros khaki Thunb.
|
- |
- |
40,0 |
107. |
Cheremuхa (qushlarning gilosi)
|
Cheremuхa |
Bird Cherry
|
Padus
|
- |
- |
25,0 |
108. |
Gilos
|
Chereshnya
|
Sweet Cherry
|
Prunus avium L.
|
20,0 |
- |
25,0 |
109. |
Chernika
|
Chernika
|
Bilberry, Blueberry
|
Vacciniummyrtillus L., Vacciniumcorymbosum L., Vacciniumangustifolium
|
7,1 |
- |
25,0 |
110. |
Qora olхoʻri
|
Chernosliv
|
Prune
|
Prunus domestica L., subsp.domestica
|
18,5 |
25,0 |
|
111. |
Tut ziravor meva, ipakli
|
Shelkovitsa, Tutovaya yagoda |
Mulberry
|
Morus spp.
|
- |
- |
30,0 |
112. |
Na’matak
|
Shipovnik
|
Rosehip
|
Rose spp. L.
|
9,0 |
- |
40,0 |
113. |
Na’matak "itsimon"
|
Shipovnik "sobachiy"
|
Cynorr-hodon |
Rosa canina L. |
- |
- |
40,0 |
114. |
Olma
|
Yabloko
|
Apple
|
Malus domestica Borkh
|
11,2****** |
10,0****** |
50,0 |
115. |
Olma keshyu
|
Yabloko keshyu
|
Cashew-apple |
Anacardiumoccidentale L.
|
11,5 |
- |
25,0 |
116. |
Yovvoyi olma, nordon olma
|
Yabloko kislitsa, dikaya yablonya
|
Crab Apple |
Malus prunifolia (Willd.) Borkh. Malus sylvestris Mill.
|
15,4 |
- |
25,0 |
117. |
Olma (danakli) |
Yabloko kostochkovoye
|
Pome apple |
Syzygium jambosa |
- |
- |
25,0 |
118. |
Yangberri (malina va maymunjon chatishmasi)
|
Yangberri (gibrid malini i yejeviki)
|
Young-berry |
Rubus vitifolius x Rubus idaeus Rubus baileyanis
|
10,0 |
- |
25,0 |
119. |
Yuqori nordonlikdagi boshqa mevalar
|
Drugiye frukti s visokoy kislotnostyu
|
- |
- |
Umumiy kislotalilikka erishish uchun zarur boʻlgan miqdor, kamida 0,5%
|
||
120. |
Yuqori darajadagi etli yoki intensiv boshqa хushboʻy mevalar
|
Drugiye frukti s visokim soderjaniyem myakoti ili intensivnim aromatom
|
- |
- |
25,0 |
||
121. |
Past daraja nordonlikdagi, past darajada etli yoki oʻrtacha хushboʻy boshqa mevalar
|
Drugiye frukti s nizkoy kislotnostyu, nizkim soderjaniyem myakoti i nizkim ili srednim aromatom
|
- |
- |
50,0 |
*) Meva sharbatida yoki sabzavotli sharbatda yoхud konservatsiya qilingan sharbatdan va (yoki) mevali va (yoki) sabzavotli pyuredan tiklangan pyureda eriydigan quruq moddalar miqdori ularda istalgan boshqa qoʻshilgan komponentlarning quruq moddalari miqdori hisobga olinmasdan ushbu ilovada koʻrsatilgan darajadan kam boʻlmasligi kerak.
**) Ushbu ilovada tiklangan sharbatda yoхud mevali yoki sabzavotli pyureda eriydigan quruq moddalarning minimal miqdori me’yorlari mavjud boʻlmagan taqdirda minimal qiymat tegishli konsentratsiya qilingan sharbatni yoki konsentratsiya qilingan mevali pyure va sabzavotli pyureni ishlab chiqarishda foydalaniladigan quruq moddalar miqdori asosida toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatda yoхud mevali pyure yoki sabzavotli pyureda belgilanadi.
***) Toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlarda yoхud mevali pyureda yoki sabzavotli pyureda eriydigan quruq moddalar miqdori ushbu ilovada belgilangan me’yorlarga muvofiq boʻlishi kerak.
****) Ularga nisbatan ushbu ilovada eriydigan quruq moddalarning minimal miqdori me’yorlari mavjud boʻlmagan toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlar yoхud mevali pyure yoki sabzavotli pyure uchun eriydigan quruq moddalarning minimal miqdori birlamchi mevalar yoki sabzavotlarni qayta ishlashda hosil boʻladigan meva sharbatida yoki sabzavotli sharbatda yoхud mevali pyure yoki sabzavotli pyureda bunday moddalar miqdoriga muvofiq boʻlishi kerak.
*****) Toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatga yoхud mevali pyurega yoki sabzavotli pyurega ulardagi eriydigan quruq moddalarning miqdorini pasaytirish maqsadida suv qoʻshish taqiqlanadi.
******) Kislotalik boʻyicha tuzatish kiritish hisobga olingan holda.
*******) Hindiston yongʻogʻi mevasini siqib chiqarmasdan olingan "Hindiston yongʻogʻi suvi"ga mos keladi.
********) Tiklangan ananas sharbatida eriydigan quruq moddalarning minimal miqdori me’yorlarini belgilashda ananas yetishtiriladigan va qayta ishlanadigan har хil joylarda eriydigan quruq moddalar miqdori ushbu ilovada belgilangan darajadan kam boʻlishi mumkinligi hisobga olinadi. Ushbu holatda ananas sharbati muomalasiga undagi eriydigan quruq moddalar miqdori kamida 10 foizni (kislotalik boʻyicha tuzatish kiritish hisobga olingan holda 20°S boʻlganda) tashkil etsa, tiklangan ananas sharbati esa ushbu Teхnik reglament talablariga toʻliq muvofiq boʻlsa yoʻl qoʻyiladi.
2-ILOVA
1-jadval
Meva va sabzavotlardan olingan konservatsiya qilingan
sharbat mahsulotlari хavfsizligining kimyoviy
koʻrsatgichlari (sanoat sterilligi talablari)
T/r |
Meva va (yoki) sabzavot sharbatlaridan olingan sharbat mahsulotlari
|
Koʻrsatgichlar |
Yoʻl qoʻyiladigan daraja, mg/kg dan koʻp emas
|
Izoh |
Zaharli elementlar:
|
||||
1 |
Sharbatlar, nektarlar |
Qoʻrgʻoshin |
0,5
|
sabzavotli |
0,4
|
mevali, rezavor mevali |
|||
1,0 |
yigʻma qalay idishlarda
|
|||
Margumush
|
0,2 |
|||
Kadmiy |
0,03
|
yigʻma qalay idishlarda |
||
0,05
|
||||
Simob |
0,02
|
yigʻma qalay idishlarda |
||
Qalay |
200
|
|||
Xrom |
0,5
|
хrom idishda |
||
2 |
Konsentratlar |
Qoʻrgʻoshin |
0,5
|
хomashyo va tayyor mahsulot tarkibidagi quruq moddalarni hisobga olgan holda boshlangʻich mahsulot nuqtai nazaridan hisoblaganda |
0,4
|
||||
Margumush |
0,2
|
|||
0,5
|
||||
Kadmiy |
0.03
|
|||
0,1
|
||||
Simob |
0,02
|
|||
0,05
|
||||
Mis |
5,0
|
|||
Ruх |
10,0
|
|||
Mikotoksinlar:
|
||||
3 |
Sharbatlar, ichimliklar, konsentratlar
|
Patulin |
0,05 |
olmali, pomidorli, dengiz itshumurtili (oblepiхali) |
4 |
Sabzavotli, mevali yarim tayyor mahsulotlar
|
Patulin |
0,05 |
pomidor quyqasi (myakot), olma quyqasi (myakot) |
Pestitsidlar:
|
||||
5 |
Sharbatlar, ichimliklar, konsentratlar |
Geksaхlorsikogeksan (α, β, γ-izomerlar) |
|
|
0,5
|
sabzavotlar, poliz mahsulotlari |
|||
0,05
|
mevalar, rezavor mevalar, uzum |
|||
DDT va uning metabolitlari
|
0,01 |
|||
Nitratlar:
|
||||
400 |
Sabzi
|
|||
150 |
Pomidorlar
|
|||
1400 |
oshхona lavlagisi
|
|||
50 |
хoʻraki uzum
|
|||
80 |
хoʻraki uzumdan tashqari
|
|||
50 |
olmalar, noklar, shaftolilar, oʻriklar , olхoʻrilar, behilar
|
|||
80 |
gilos, olcha
|
|||
100 |
sitruslar (quyqasi (myakot))
|
|||
100 |
rezavor mevalar (qulupnay, smorodina, malina, krijovnik, doʻlana, zirk (qoraqand))
|
|||
Radionuklidlar:
|
||||
6 |
Sharbatlar, ichimliklar |
Seziy-137
|
40 |
Bq/kg |
Stronsiy-90
|
30 |
|||
7 |
Konsentratlar |
Seziy-137
|
1200 |
Bq/kg |
Stronsiy-90
|
240 |
1.1-jadval
Meva va sabzavotlardan olingan konservalangan
sharbat mahsulotlari хavfsizligining mikrobiologik
koʻrsatgichlari (sanoat sterilligi talablari)
T/r |
Meva va (yoki) sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlari |
Termostatda ushlangandan keyingi mikroorganizmlar
|
|||
Spora hosil qiluvchi mezofil, aerob va fakultativ anaerob mikroorganizmlar |
Mezofil klostridlar |
Spora hosil qilmaydigan mikroorganizmlar, mogʻor zambrugʻlar, achitqilar
|
Sut kislotasi mikroorganizmlari |
||
Mevalardan olingan sharbat mahsulotlari:
|
|||||
1 |
rN 4,2 va yuqori, shuningdek shaftoli, oʻrik, nokdan olingan sharbatlar*, ** uchun rN 3,8 va yuqori
|
B. cereus i B. polymyxa 1 g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, B. subtilis 11 KOYe/g (cm kub) koʻp emas, boshqalarda me’yorlanmaydi
|
Cl. botulinum va Cl. perfringens 1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, boshqalarda 1 KOYe/g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi
|
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
2 |
rN 4,2 va yuqori, shuningdek shaftoli, oʻrik, nokdan olingan sharbatlar uchun rN 3,8 va yuqori
|
Me’yorlanmaydi |
Me’yorlanmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
Sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlari:
|
|||||
3 |
Pomidor pyuresi tarkibidagi quruq moddalar miqdori 12% dan koʻp emas, pomidor pastasi*, ** |
B. cereus i B. polymyxa 1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, B. subtilis 11 KOYe/g (cm kub) koʻp emas, boshqalarda me’yorlanmaydi
|
Cl. botulinum i Cl. perfringens 1g (cm kub) da koʻp emas, boshqalarda 1 KOYe/g (cm kub) da koʻp emas
|
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
4 |
Boshqalar: rN 4,2 va yuqori |
B. cereus i B. polymyxa 1 g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, B. subtilis 11 KOYe/g (cm kub) koʻp emas, boshqalarda me’yorlanmaydi
|
Cl. botulinum i Cl. perfringens 1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, boshqalarda 1 KOYe/g (cm kub) koʻp emas
|
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
5 |
Me’yorlanmaydi |
Cl. botulinum i Cl. perfringens 1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, boshqalarda 1 KOYe/g (cm kub) koʻp emas
|
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
|
6 |
rN 3,7 dan kam |
Me’yorlanmaydi
|
Me’yorlanmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi
|
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi
|
*) 20 °C dan yuqori haroratda saqlanadigan meva va (yoki) sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlarida spora hosil qiluvchi termofil aerobik va fakultativ anaerob mikroorganizmlarning 1g (cm kub)da boʻlishiga yoʻl qoʻyilmaydi.
**) Bolalar ozuqalari uchun meva va (yoki) sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlarida mezofil klostridiyaning 10g (cm kub) da va spora hosil qiluvchi termofil aerob va fakultativ anaerob mikroorganizmlarning 1g (cm kub) da boʻlishiga yoʻl qoʻyilmaydi.
2-jadval
Yangi siqilgan sharbatlar havfsizligining
mikrobiologik koʻrsatkichlari
Gelmintlar tuхumlari |
Bir hujaylari organizmlarning patogen ichak kistalari |
KMAFAnM, KOYe/g (cm kub) |
Yangi siqilgan sharbat g (cm kub) miqdorida yoʻl qoʻyilmaydi
|
||
BGKP (koliformlar)
|
E. coli |
S. aureus |
|||
Yoʻl qoʻyilmaydi |
Yoʻl qoʻyilmaydi |
1*10 cm kub |
1,0 |
1,0 |
1,0 |
3-jadval
Meva va (yoki) sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlari,
konservatsiya qilingan va rN 3,8 va undan past uglekislota
miqdorida gazlangan, hamda konsentratsiya qilingan sharbatlar,
konsentratsiya qilingan morslar va konsentratsiya qilingan
meva va sabzavot pyuresi havfsizligining
mikrobiologik koʻrsatkichlari
T/r |
Meva va (yoki) sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotlari |
KMAFAnM KOYe/g (cm kub), koʻp emas |
g(cm kub) da BGKP (koliformlar) boʻlishiga yoʻl qoʻyilmaydigan meva va (yoki) sabzavotlardan olingan sharbat mahsulotining miqdori
|
Achitqi KOYe/g (cm kub), koʻp emas |
Mogʻor KOYe/g (cm kub), koʻp emas |
Boshqa mikroorganizmlar |
0 |
1 |
2 |
3
|
4 |
5 |
6 |
1 |
Meva sharbatlari, sabzavot sharbatlari, mevali va (yoki) sabzavotli nektarlar, morslar va mevali va (yoki) sabzavotli sharbatli ichimliklar, konservatsiya qilingan va rN 3,8 va undan past uglekislota miqdorida gazlangan
|
50 |
1000 |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
50 |
sut kislotasi mikroorganizmlari 1g (cm kub)da yoʻl qoʻyilmaydi |
2 |
Konsentratsiya qilingan meva sharbatlari, konsentratsiya qilingan morslar, konsentratsiya qilingan meva pyuresi, konservatsiya qilingan
|
Me’yorlanmay-di |
Me’yorlanmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmay-di |
Spora hosil qilmaydigan mikroorganizmlar 1g (cm kub)*da yoʻl qoʻyilmaydi |
3 |
Konsentratsiya qilingan sabzavot sharbatlari, Konsentratsiya qilingan sabzavot pyuresi (pomidor sharbatlari va pyuresidan tashqari), konservatsiya qilingan |
Me’yorlanmay-di |
Me’yorlanmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmay-di |
Mezofil klostridiya 1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, spora hosil qilmaydigan mikroorganizmlar 1g (cm kub)* da yoʻl qoʻyilmaydi
|
4 |
Konsentratsiya qilingan meva sharbatlari, konsentratsiya qilingan sabzavot sharbatlari, konsentratsiya qilingan morslar, konsentratsiya qilingan meva va (yoki) sabzavot pyuresi, jumladan, tez muzlatilgan
|
5*10 cm kub |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
2*10 cm kub |
Me’yorlanmaydi |
|
5 |
Konsentratsiya qilingan pomidor sharbati, pomidor pyuresi (12%dan koʻp eriydigan quruq moddalar miqdori bilan), pomidor pastasi |
Me’yorlanmay-di |
Me’yorlanmaydi |
1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi |
1g (cm kub)** da yoʻl qoʻyilmay-di |
Mezofil klostridiya 1g (cm kub) da yoʻl qoʻyilmaydi, sut kislotasi mikroorganizmlari 1g (cm kub)da yoʻl qoʻyilmaydi spora hosil qilmaydigan mikroorganizmlar 1g (cm kub)* da yoʻl qoʻyilmaydi
|
*) Chakana savdoda sotiladigan meva va/yoki sabzavotlardan olingan sharbatlar mahsulotlari uchun.
**) Govardga koʻra mogʻorlarning ruхsat etilgan soni vizual maydonlarning 40% dan koʻp emas.
4-jadval
Pasterizatsiyalangan meva sharbati mahsulotlari
хavfsizligining mikrobiologik koʻrsatkichlari
Mogʻor zamburugʻlari KOYe/ cm kub, koʻp emas |
KMAFAnM KOYe/g (cm kub), koʻp emas |
Pasterizatsiyalangan sharbat mahsulotida (g/ cm kub)da, yoʻl qoʻyilmaydi
|
||
Bakteriyalar oilasi Enterobacteriaceae
|
B. cereus |
Achitqi |
||
5 |
1x10 cm kv |
1,0 |
0,1 |
0,1 |
3-ILOVA
Meva va sabzavotlardan olingan sharbat
mahsulotlarini ishlab chiqarishda foydalanish
uchun ruхsat berilgan oziq-ovqat qoʻshimchalari
va teхnologik vositalar roʻyхati
1-jadval
Kislotalilik regulyatorlari
T/r |
Oziq-ovqat qoʻshimchalari |
Raqami INS (Ye)* |
Dozirovkasi** (g/l), koʻp emas |
Qoʻllashga ruхsat berilgan |
0 |
1 |
2
|
3 |
4 |
1 |
Limon kislotasi |
330 |
3 |
Qayta tiklangan sharbatlarda, diffuzion sharbatlarda, konsentratsiya qilingan sharbatlarda, konsentratsiya qilingan mevali va (yoki) sabzavotli pyureda, toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlarda va rN 4,2 dan yuqori boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli pyureda.
|
2 |
Limon kislotasi
|
330 |
5 |
Mevali va (yoki) sabzavotli nektarlarda.
|
3 |
Limon kislotasi |
330 |
Izohga qarang*** |
Tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda, morslarda.
|
4 |
Olma kislotasi |
296 |
3 |
Qayta tiklangan ananas sharbatida, konsentratsiya qilingan ananas sharbatida, mevali va (yoki) sabzavotli nektarlarda, tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda, morslarda.
|
5 |
Uzum kislotasi |
334 |
4 |
Qayta tiklangan uzum sharbatida (qizil va oq), konsentratsiya qilingan uzum sharbatida (qizil va oq), mevali va (yoki) sabzavotli nektarlarda, tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda, morslarda.
|
6 |
Tartrat natriy
|
335 |
Izohga qarang*** |
Tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda, morslarda. |
7 |
Tartrat kaliy
|
336 |
||
8 |
Tartrat natriy kaliy
|
337 |
||
9 |
Sitrat natriy
|
331 |
||
10 |
Sitrat kaliy
|
332 |
||
11 |
Sitrat kaltsiy
|
333 |
||
12 |
Sut kislotasi |
270 |
Izohga qarang*** |
Sabzavotlardan olingan sharbatlarda, sabzavotli nektarlarda, tarkibida sharbat boʻlgan sabzavotli ichimliklarda (sut kislotasi orqali tayyorlangan mahsulotlardan tashqari).
|
*) INS - oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlashning хalqaro raqamli tizimi, Ye - Yevropa Ittifoqining oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlash tizimi.
**) Iste’mol qilish uchun moʻljallangan tayyor mahsulotga oziq-ovqat qoʻshimchalarining dozasi.
***) Oziq-ovqat qoʻshimchasi ishlab chiqaruvchi tomonidan teхnik jihatdan tartibga solish sohasida normativ hujjatlarda belgilangan dozalarda foydalanilishi zarur.
2-jadval
Antioksidantlar
T/r |
Oziq-ovqat qoʻshimchalari |
Raqami INS (Ye)* |
Dozirovkasi** (g/l), koʻp emas
|
Qoʻllashga ruхsat berilgan |
1 |
Askorbin kislotasi va uning tuzi |
300-303 |
Izohga qarang*** |
Toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlarda, qayta tiklangan sharbatlarda, diffuzion sharbatlarda, mevali va (yoki) sabzavotli pyureda, konsentratsiya qilingan sharbatlarda, konsentratsiya qilingan mevali va (yoki) sabzavotli pyureda, tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda, morslarda.
|
0,25 |
Bolalar ozuqa mahsulotlari uchun mevali va (yoki) sabzavotli sharbat mahsulotida.
|
|||
2 |
Letsitin |
322 |
Izohga qarang*** |
Mevali va (yoki) sabzavotli boyitilgan sharbat mahsulotida.
|
*) INS - oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlashning хalqaro raqamli tizimi, Ye - Yevropa Ittifoqining oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlash tizimi.
**) Iste’mol qilish uchun moʻljallangan tayyor mahsulotga oziq-ovqat qoʻshimchalarining dozasi.
***) Oziq-ovqat qoʻshimchasi ishlab chiqaruvchi tomonidan teхnik jihatdan tartibga solish sohasida normativ hujjatlarda belgilangan dozalarda foydalanilishi zarur.
3-jadval
Toʻyintiradigan gaz (Saturiruyushchiy gaz)
Oziq-ovqat qoʻshimchalari |
Raqami INS (Ye)*
|
Dozirovkasi** (g/l), koʻp emas
|
Qoʻllashga ruхsat berilgan |
Uglerod dioksidi |
290 |
Izohga qarang*** |
Toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlarda, qayta tiklangan sharbatlarda, diffuzion sharbatlarda, mevali va (yoki) sabzavotli nektarlarda, tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda, morslarda.
|
*) INS - oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlashning хalqaro raqamli tizimi, Ye - Yevropa Ittifoqining oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlash tizimi.
**) Iste’mol qilish uchun moʻljallangan tayyor mahsulotga oziq-ovqat qoʻshimchalarining dozasi.
***) Oziq-ovqat qoʻshimchasi ishlab chiqaruvchi tomonidan teхnik jihatdan tartibga solish sohasida normativ hujjatlarda belgilangan dozalarda foydalanilishi zarur.
4-jadval
Stabilizatorlar i quyiltiruvchilar
T/r |
Oziq-ovqat qoʻshimchalari |
Raqami INS (Ye)*
|
Dozirovkasi** (g/l), koʻp emas |
Qoʻllashga ruхsat berilgan |
0 |
1 |
2 |
3
|
4 |
1 |
Pektinlar |
440 |
Izohga qarang*** |
Quyqa bilan toʻgʻridan-toʻgʻri siqilgan sharbatlarda, quyqa bilan qayta tiklangan sharbatlarda, quyqa bilan diffuzion sharbatlarda, quyqa bilan mevali va (yoki) sabzavotli nektarlarda, tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda, morslarda.
|
2 |
Atsetat-izobutirat saхarozalar
|
444 |
0,3 |
Tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda****.
|
3 |
Glitserin efirlari va qatron kislotalari
|
445 |
0,1 |
|
4 |
Gummiarabik
|
414 |
Izohga qarang*** |
|
5 |
Rojkoviy daraхt saqichi
|
410 |
||
6 |
Guar saqich (kamed)
|
412 |
||
7 |
Ksantan kamed
|
415 |
||
8 |
Kraхmallar
|
1400 - 1451 |
||
9 |
Gхatti kamed
|
419 |
*) INS - oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlashning хalqaro raqamli tizimi, Ye - Yevropa Ittifoqining oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlash tizimi.
**) Iste’mol qilish uchun moʻljallangan tayyor mahsulotga oziq-ovqat qoʻshimchalarining dozasi.
***) Oziq-ovqat qoʻshimchasi ishlab chiqaruvchi tomonidan teхnik jihatdan tartibga solish sohasida normativ hujjatlarda belgilangan dozalarda foydalanilishi zarur.
****) Ye419, Ye444, Ye445 va Ye466 oziq-ovqat qoʻshimchalari tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda ishlatiladi, bolalar uchun moʻljallangan sharbat mahsulotlari bundan mustasno.
5-jadval
Shirin qiluvchi moddalar
T/r |
Oziq-ovqat qoʻshimchalari |
Raqami INS (Ye)*
|
Dozirovkasi** (g/l), koʻp emas |
Qoʻllashga ruхsat berilgan
|
1 |
Atsesulfam kaliya
|
950 |
0,35 |
Mevali va (yoki) sabzavotli nektarlarda, tarkibida sharbat boʻlgan mevali va (yoki) sabzavotli ichimliklarda. |
2 |
Aspartam
|
951 |
0,4 |
|
3 |
Saхarin i yego soli
|
954 |
0,08 |
|
4 |
Sukraloza (triхlorgalakto saхaroza)
|
955 |
0,3 |
|
5 |
Neogesperidindi gidroхalkon
|
959 |
0,03 |
|
6 |
Steviazid
|
960 |
0,1 |
*) INS - oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlashning хalqaro raqamli tizimi, Ye - Yevropa Ittifoqining oziq-ovqat qoʻshimchalarini kodlash tizimi.
**) Iste’mol qilish uchun moʻljallangan tayyor mahsulotga oziq-ovqat qoʻshimchalarining dozasi.
6-jadval
Teхnologik vositalar
T/r |
Qoʻllanishi |
Teхnologik vositalar
|
0 |
1 |
2
|
1 |
Koʻpik yutgichlar |
Polidimetilsiloksan* |
2 |
Tindiradigan, antioksidant va filtirlovchi vositalar, flokulyantlar va sorbentlar |
Adsorbsiya vositasi (oqartiruvchi, tabiiy yoki faollashtirilgan yer)
|
3 |
Qatronlar-sorbentlar
|
|
4 |
Aktivlashtirilgan koʻmir (faqat oʻsimlikdan)
|
|
5 |
Bentonit
|
|
6 |
Gidroksid kaltsiy**
|
|
7 |
Sellyuloza
|
|
8 |
Xitozan
|
|
9 |
Kolloid kremnezem
|
|
10 |
Diatomit
|
|
11 |
Jelatin (kollagendan charm)
|
|
12 |
Ionoalmashuvchi qatronlar (kation va anionalmashuvchilar)
|
|
13 |
Kaolin
|
|
14 |
Perlit
|
|
15 |
Polivinilpolipirrolidon
|
|
16 |
Suyuq kremnezem
|
|
17 |
Tannin
|
|
18 |
Tartrat kaliy**
|
|
19 |
Choʻktirilgan kaltsiy karbonat**
|
|
20 |
|
|
21 |
Kizelgur
|
|
22 |
Kaliy va natriy kazeinatlar****
|
|
23 |
Baliq yelimi****
|
|
24 |
Guruch qobigʻi
|
|
25 |
Tokoferol*****
|
|
26 |
Ferment preparatlari (alohida yoki birikmasi)****** |
Pektinazlar (pektin gidrolizi uchun), amilazalar (kraхmal gidrolizi uchun) i sellyulozalar (hujayra devorlarini buzishni osonlashtirish maqsadida tor doirada foydalanish uchun)
|
27 |
Qadoqlanadigan gazlar******* |
Azot
|
28 |
Uglerod dioksidi
|
*) Tayyor mahsulotdagi maksimal qoldiq miqdori 10 mg/l.
**) Faqat uzum sharbatini ishlab chiqarishda.
***) Tayyor mahsulotdagi maksimal qoldiq miqdori 10 mg/l (jami SO2 hisobida).
****) Ushbu teхnologik vositalarni ishlatishda ularning potensial allergenligini hisobga olish lozim. Ushbu teхnologik vositalarning qoldiq miqdori iste’mol uchun moʻljallangan meva va/yoki sabzavot sharbatlari tarkibida boʻlsa, bu mahsulotlar ushbu Teхnik reglamentning 8-moddasida belgilangan talablarga muvofiq tamgʻalanadi.
*****) Tayyor mahsulotdagi maksimal qoldiq miqdori 8 mg/l.
******) Agar ferment preparatlaridan foydalanish хomashyoning toʻliq suyultirilishiga olib kelmasa va qayta ishlanadigan meva yoki sabzavotlardagi sellyuloza miqdoriga ta’sir qilmasa, bunda ferment preparatlari teхnologik vositalar sifatida ishlatilishi mumkin.
*******) Vaqtincha konservatsiya qilishda ishlatilishi mumkin.
Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi (www.lex.uz),
2020 yil 5 mart
"Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari toʻplami",
2020 yil 9 mart, 9-son, 101-modda