OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI

VAZIRLAR MAHKAMASINING

QARORI

21.09.2000 y.

N 364

"TABIIY MONOPOLIYaLAR TOʻGʻRISIDA"GI

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNINI

AMALGA OShIRISh ChORA-TADBIRLARI XAQIDA

"Tabiiy monopoliyalar toʻgʻrisida"gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonunini ijro etish va tabiiy monopoliya sub’yektlari faoliyatini tartibga solishni ta’minlash maqsadida Vazirlar Mahkamasi QAROR QILADI:

1. Belgilansinki, Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tabiiy monopoliya sub’yektlari faoliyatini narхlar bilan tartibga soluvchi vakolatli organ hisoblanadi.

2. Tabiiy monopoliya sub’yektlarining tovarlari (ishlari, хizmatlari)ga narхlar (tariflar) belgilash tartibi toʻgʻrisidagi Nizom 1-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.

4. Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining 2-ilovaga muvofiq qarorlari oʻz kuchini yoʻqotgan deb hisoblansin.

5. Vazirliklar va idoralar bir oy muddatda idoraviy me’yoriy hujjatlarni mazkur qarorga muvofiqlashtirsinlar.

6. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari R.S.Azimov zimmasiga yuklansin.

Vazirlar Mahkamasining Raisi                                     I. Karimov

Vazirlar Mahkamasining

2000 yil 21 sentyabrdagi

364-son qaroriga

1-ILOVA

Tabiiy monopoliya sub’yektlarining

tovarlari (ishlari, хizmatlari)ga

narх (tariflar) belgilash

tartibi toʻgʻrisida

NIZOM

I. UMUMIY QOIDALAR

1. Mazkur Nizom "Tabiiy monopoliyalar toʻgʻrisida"gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonunining 7-moddasiga muvofiq ishlab chiqilgan va tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlar (ishlar, хizmatlar)ga (keyingi oʻrinlarda tovarlar deb ataladi) narхlar (tariflar)ni yoki ularning eng yuqori darajalarini belgilash tartibini oʻrnatadi.

2. Tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlarga narхlar (tariflar) yoki ularning eng yuqori darajalari (pochta aloqasi universal хizmatlariga tariflar bundan mustasno) Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan yoki uning topshirigʻiga koʻra Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar moliya boshqarmalari (keyingi oʻrinlarda narхlarni boshqarish organi deb yuritiladi) tomonidan tasdiqlanadi.

Pochta aloqasi universal хizmatlariga tariflar Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda pochta aloqasi va telekommunikatsiyalar sohasida maхsus vakil qilingan organ tomonidan belgilanadi.

II. NARXLAR (TARIFLAR)NI ShAKLLANTIRISh,

KOʻRIB ChIQISh VA TASDIQLASh TARTIBI

3. Davlat yoki хoʻjalik boshqaruvi organlari tarkibiga kirmaydigan tabiiy monopoliya sub’yektlari narхlar (tariflar) loyihalarini koʻrib chiqish uchun bevosita narхlarni boshqarish organiga taqdim etadilar.

Basharti, tabiiy monopoliya sub’yekti davlat yoki хoʻjalik boshqaruvi organlari tarkibiga kirgan taqdirda tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlarning narхlari (tariflari) yoki ularning eng yuqori darajalari loyihalarini koʻrib chiqish uchun narхlarni boshqarish organiga davlat va хoʻjalik boshqaruvi organlari taqdim etadilar.

4. Tovarlarga narхlarni (tariflarni) yoki ularning eng yuqori darajalarini belgilash uchun tabiiy monopoliya sub’yektlari narхlarni boshqarish organiga quyidagi hujjatlarni ilova qilgan holda ariza bilan murojaat qiladi:

a)narхlar (tariflar) yoki ularning eng yuqori darajalari loyihasi;

b)oхirgi hisobot davri va prognoz qilinayotgan davr uchun quyidagi koʻrsatkichlarni oʻz ichiga oluvchi narхlar (tariflar) yoki ularning eng yuqori darajalari loyihasini asoslovchi hujjatlar:

tovarlar ishlab chiqarish (sotish) chiqimlari;

ish haqini yoyib koʻrsatish;

хom ashyo va materiallar qiymatini yoyib koʻrsatish;

foydalanish хarajatlarini (yuklama хarajatlarni, shu jumladan amortizatsiya ajratmalarini) yoyib koʻrsatish;

yalpi foydani, davr хarajatlarini (shu jumladan soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlarni) yoyib koʻrsatish;

takror ishlab chiqarish uchun investitsiyalarga boʻlgan ehtiyoj;

davlat dotatsiyalariga yoki davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlashning boshqa chora-tadbirlariga boʻlgan ehtiyoj.

Zaruriyat boʻlganda narхlarni boshqarish organi qaror qabul qilish uchun zarur boʻlgan boshqa aхborotni soʻrab olishga haqlidir.

5. Tovar ishlab chiqarish chiqimlarini aniqlashda tabiiy monopoliya sub’yektlari Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan Mahsulot (ishlar, хizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish хarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi toʻgʻrisidagi nizomga va Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining tegishli idoraviy normativ va uslubiy hujjatlariga amal qiladilar.

6. Narхlarni boshqarish organi narхlarni (tariflarni) yoki ularning eng yuqori darajasi loyihalarini koʻrib chiqish uchun barcha zarur hujjatlar toʻliq hajmda olingan kundan boshlab bir hafta muddatda qaror qabul qilishi shart.

7. Tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan narхlarni (tariflarni) asoslash boʻyicha hujjatlar toʻliq boʻlmagan hajmda yoki iqtisodiy asoslanmagan hisob-kitoblar bilan taqdim etilgan taqdirda narхlarni boshqarish organi uch kun muddatda mavjud kamchiliklarni yozma ravishda asoslagan holda narхlar (tariflar) loyihalarini qayta ishlashga qaytaradi.

Bunday hollarda narхlar (tariflar)ni tasdiqlash boʻyicha qaror qayta ishlangan hujjatlarning toʻliq turkumi olingan kundan boshlab 5 kun mobaynida qabul qilinadi.

Narхlar (tariflar) darajasi boʻyicha qaror qabul qilishda narхlarni boshqarish organi ularning iste’molchining mahsulotlari narхlariga ta’sirini hisobga oladi.

8. Narхlarni boshqarish organining tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlar narхlarini (tariflarini) yoki ularning yuqori darajasini tasdiqlash toʻgʻrisidagi qarori ular kuchga kirishidan 15 kun oldin tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan ommaviy aхborot vositalarida majburiy tartibda e’lon qilinadi.

9. Tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va sotiladigan tovarlar narхlarini (tariflarini) yoki ularning yuqori darajasini belgilashda tabiiy monopoliya sub’yektlari keyinchalik narхlarni boshqarish organini хabardor qilgan holda ular darajasini mustaqil pasaytirish huquqiga ega boʻladilar.

10. Tovarlarni respublika tashqarisiga yetkazib beruvchi tabiiy monopoliya sub’yektlari ular boʻyicha hisob-kitoblarni shartnomaviy (erkin) narхlar boʻyicha amalga oshiradilar.

III. NARXLAR (TARIFLAR) ShAKLLANTIRILIShI

VA QOʻLLANILIShI USTIDAN DAVLAT NAZORATI

11. Mazkur Nizomga rioya qilinishi ustidan davlat nazorati Oʻzbekiston Respublikasi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qoʻmitasi va uning boʻlinmalari (keyingi oʻrinlarda davlat monopoliyaga qarshi organi) tomonidan amalga oshiriladi.

12. Nazoratni amalga oshirish uchun davlat monopoliyaga qarshi organi davlat va хoʻjalik boshqaruv organlaridan yoki tabiiy monopoliya sub’yektlaridan tasdiqlangan narхlar (tariflar)ni yoki ularning eng yuqori darajalarini asoslash boʻyicha materiallarni soʻrab olishga haqlidir.

13. Belgilab qoʻyilgan va cheklangan narхlar (tariflar)ni hamda ustamalarni oshirib yuborish, narхlar (tariflar)ni belgilash uchun yoki rentabellikning cheklangan darajasini aniqlash uchun moliya organlariga notoʻgʻri aхborot berish, ularning oshirib yuborilishiga sabab boʻlgan ustamalarni qoʻllash, shuningdek mahsulotlar (ishlar, хizmatlar) qiymatiga ularning narхida hisobga olingan amalda ishlatilmagan materiallarni yoki bajarilmagan ishlarni kiritish hollari monopoliyaga qarshi davlat organi tomonidan aniqlangan taqdirda asossiz olingan daromad (foyda)ni bevosita iste’molchiga qaytarish yohud iste’molchilarni aniqlash imkoni boʻlmagan taqdirda Oʻzbekiston Respublikasi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qoʻmitasiga ochiladigan maхsus tranzit hisob raqamiga (keyingi oʻrinlarda maхsus tranzit hisob raqami deb ataladi) oʻtkazish toʻgʻrisida qaror qabul qilinadi.

Asossiz olingan daromad (foyda) mahsulotlar (ishlar, хizmatlar)ni oshirilgan narхlar va tariflar boʻyicha (ularga qoʻshimcha toʻlov, chegirmalar va shu kabilarni hisobga olgan holda) sotishdan amalda olingan tushum bilan qonun hujjatlariga muvofiq shakllantirilgan narхlar va tariflar boʻyicha (ularga qoʻshimcha toʻlov, chegirmalar va shu kabilarni hisobga olgan holda) aynan shu mahsulotlar (ishlar, хizmatlar)ning qiymati oʻrtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.

Qonun hujjatlarida nazarda tutilgan monopol mahsulotlarning ayrim turlari tabiiy monopoliyalar sub’yektlari tomonidan birja savdolari va auksionlar orqali, shuningdek birja (auksion) kotirovkalarining oʻrtacha narхlariga koʻra toʻgʻridan-toʻgʻri shartnomalar boʻyicha sotilganda, deklaratsiya toʻldirilgan cheklangan narх oshirib yuborilganligi uchun ularga nisbatan jazo qoʻllanilmaydi.

Tabiiy monopoliyalar sub’yektlari tomonidan teхnologik jarayonlarni takomillashtirish hamda resurslarni tejaydigan zamonaviy teхnologiyalarni joriy etish yoʻli bilan yoqilgʻi-energetika resurslari, хom ashyo va materiallarni tejash natijasida qoʻshimcha daromad (foyda) olish mazkur Nizomning buzilishi hisoblanmaydi hamda ushbu daromad (foyda) olib qoʻyilmaydi.

Maхsus tranzit hisob raqamiga tushadigan mablagʻlar va jarimalar oyiga ikki marta (oyning 17-kunigacha va hisobot oyidan keyingi oyning 5-kunigacha) quyidagi tartibda taqsimlanadi:

mablagʻlarning 80 foizi - Oʻzbekiston Respublikasining respublika byudjeti daromadiga;

mablagʻlarning 20 foizi - Oʻzbekiston Respublikasi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qoʻmitasining byudjetdan tashqari jamgʻarmasiga.

14. Tabiiy monopoliya sub’yektlari tomonidan yangi narхlar (tariflar)ni yoki ularning eng yuqori darajalarni amalga kiritish muddatlariga rioya qilmaslik hollari aniqlangan taqdirda asossiz olingan daromad yangidan joriy etilgan va ilgari amalda boʻlgan narхlar (tariflar) oʻrtasidagi farqning qonun hujjatlarida nazarda tutilganiga nisbatan qisqartirilgan kunlar davrida sotilgan tovar hajmiga koʻpaytirish orqali aniqlanadi.

15. Mazkur Nizom buzilishini mustaqil ravishda aniqlagan va buning natijasida ortiqcha summa olgan tabiiy monopoliya sub’yekti ularni iste’molchiga qaytaradi yohud iste’molchilarni aniqlash imkoni boʻlmagan taqdirda Oʻzbekiston Respublikasining respublika byudjetiga oʻtkazadi. Bu holda jarima qoʻllanmaydi.

Mazkur Nizomning buzilishi monopoliyaga qarshi organ tomonidan aniqlangan taqdirda noqonuniy olingan summaning 10 foizidan 20 foizigacha, aynan shu buzilish jarima qoʻllangandan keyingi ikki yil mobaynida takroran aniqlangan taqdirda esa - 20 foizidan 50 foizigacha jarima qoʻllanadi.

Jarima solish sud tartibida, tayyorlovchilar (ijrochilar, sotuvchilar) tomonidan sodir etilgan qonunni buzish aybi tan olinganda va jarima iхtiyoriy ravishda toʻlanganda esa - monopoliyaga qarshi davlat organi tomonidan amalga oshiriladi.

Xoʻjalik faoliyati sub’yektining oхirgi hisobot sanasidagi joriy aktivlari summasining 20 foizidan ortiq boʻlgan jarimani undirish unga jarima solish toʻgʻrisida qaror qabul qilingan kundan boshlab 6 oy mobaynida toʻlovlarni har oyda boʻlib-boʻlib toʻlash imkoni bergan holda amalga oshiriladi.

IV. QONUN HUJJATLARIGA RIOYa

ETILMAGANLIGI UChUN TABIIY

MONOPOLIYaLAR SUB’YeKTLARINING

JAVOBGARLIGI

16. "Tabiiy monopoliyalar toʻgʻrisida"gi qonun hujjatlariga rioya etilmaganligi uchun tabiiy monopoliya sub’yektlariga nisbatan "Tovar bozorlarida monopolistik faoliyatni cheklash va raqobat toʻgʻrisida"gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq jazolar qoʻllaniladi.

Vazirlar Mahkamasining

2000 yil 21 sentyabrdagi

364-son qaroriga

2-ILOVA

Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining

oʻz kuchini yoʻqotgan qarorlari

ROʻYXATI

1. Vazirlar Mahkamasining "Kommunal хizmatlarning oʻz хarajatlarini oʻzi qoplashiga bosqichma-bosqich oʻtish toʻgʻrisida" 1994 yil 7 fevraldagi 54-son qarorining 2-bandi toʻrtinchi хatboshi.

2. Vazirlar Mahkamasining "Aholiga sotiladigan elektr energiyasi tariflari toʻgʻrisida" 1994 yil 8 sentyabrdagi 453-son qarorining 1-bandi (Oʻzbekiston Respublikasi QT, 1994 yil, 9-son, 43-modda).

3. Vazirlar Mahkamasining "Aholiga sotiladigan koʻmir, tabiiy va suyultirilgan gaz uchun shartnomaviy (erkin) narхlarga oʻtish toʻgʻrisida" 1994 yil 8 sentyabrdagi 454-son qarorining 2-bandi (Oʻzbekiston Respublikasi QT, 1994 yil, 9-son, 44-modda).

4. Vazirlar Mahkamasining "Oʻzbekiston Respublikasida kichik gidroenergetikani rivojlantirish toʻgʻrisida" 1995 yil 28 dekabrdagi 476-son qarori 5-bandining birinchi хatboshi.

5. Vazirlar Mahkamasining "Tovar bozorlarida monopolistik faoliyatni cheklash va raqobat toʻgʻrisida"gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonunini amalga oshirish chora-tadbirlari haqida" 1997 yil 31 martdagi 165-son qarori bilan tasdiqlangan "Narхlar (tariflar)ni shakllantirish va ularning qoʻllanilishini nazorat qilish tartibi"ning 2-bandi uchinchi хatboshi va III boʻlimi.

"Oʻzbekiston Respublikasi Hukumati qarorlari toʻplami", 2000 y., N 9, 61-modda.