Sud ishdan boʻshatilgan хodimni ishga tikladi. Nima qilish kerak?

Sobiq хodim oʻzini noqonuniy tarzda ishdan boʻshatilgan deb hisoblab, uni avvalgi ish joyiga tiklash toʻgʻrisidagi da’vo arizasi bilan sudga murojaat qildi. Sud tomonidan ushbu da’vo qanoatlantirildi. Bunda ish beruvchi qanday yoʻl tutishi kerakligini buxgalter.uz iltimosiga binoan «Norma» kompaniyasi eksperti, yurist Lenara XIKMATOVA tushuntirib berdi:

Hal qiluv qarori kuchga kirmagan boʻlsa, uni ijro etish lozimmi?

– Qoidaga koʻra, sudning hal qiluv qarori хodimning foydasiga chiqarilganidan keyin koʻpchilik ish beruvchilar qanday yoʻl tutish kerakligini bilishmaydi. Ba’zida ular sudning hal qiluv qarori kuchga kirmagan boʻlsa uni ijro etish ham shart emas deb hisoblaydilar. Bu notoʻgʻri. 

Albatta, ish beruvchi birinchi instansiya sudining hal qiluv qaroriga norozilik bildirsa, hal qiluv qarori qabul qilingan kundan e’tiboran 1 oy ichida apellyatsiya shikoyatini berishi mumkin . Umumiy qoidalarga koʻra, sudning hal qiluv qarori, agar uning ustidan shikoyat qilinmagan (protest keltirilmagan) boʻlsa, apellyatsiya shikoyati (protesti) berish muddati oʻtganidan keyin qonuniy kuchga kiradi. Apellyatsiya shikoyati (protesti) berilgan taqdirda, hal qiluv qarori ishni apellyatsiya instansiyasi sudi koʻrib chiqqanidan keyin qonuniy kuchga kiradi .

Biroq bu qoidada istisnolar ham mavjud.

Sudning ayrim hal qiluv qarorlari darhol ijro etilishi lozim . Ular jumlasiga mehnat shartnomasi gʻayriqonuniy ravishda bekor qilingan хodimni avvalgi ishiga tiklash toʻgʻrisidagi qaror ham kiritilgan. Darvoqe, ish beruvchi tomonidan bunday qarorning ijrosi kechiktirilgan taqdirda, sud ijro kechiktirilgan barcha vaqt uchun хodimga oʻrtacha ish haqi toʻlash haqida tegishincha qaror chiqaradi .

Shu tariqa, sud tomonidan хodimni avvalgi ish joyiga tiklash toʻgʻrisida hal qiluv qarori chiqarilganda tashkilot:

• ish beruvchi bunga roziligi yoki noroziligidan;
• qaror kuchga kirgan-kirmaganligidan;
• qaror ustidan shikoyat qilingan-qilinmaganligidan qat’i nazar ushbu qarorni darhol ijro etishi shart.

Qaror chiqarildimi - ijro etilishi shart.

Qarorda qayd etilmagan boʻlsa ham uni darhol ijro etish lozimmi?

FPKning 255-moddasiga muvofiq, sud tomonidan darhol ijro etishga qaratilgan hal qiluv qarori chiqarilganda bu haqda unda koʻrsatilishi lozim. Biroq ayrim holatlarda sud buni koʻrsatib oʻtmaydi. Biroq har qanday holatda ham ish beruvchi sudning ishdan boʻshatilgan хodimni ishga tiklash toʻgʻrisidagi hal qiluv qarorini darhol ijro etishi shart, sababi bu normativ-huquqiy hujjatlarda toʻgʻridan-toʻgʻri belgilab qoʻyilgan.

«Darhol» soʻzi nimani anglatadi?

Ish beruvchi qaror e’lon qilingan kunda хodimni ishga tiklashi lozimmi? Agar qaror soat 17.00 da e’lon qilingan boʻlsa-chi? Ushbu savollarga qonunda javoblar keltirilmagan. Biroq amaliyotdan kelib chiqib shuni aytish mumkinki, хodim sud qarori chiqarilgan kundan keyingi kundan boshlab oʻzining mehnat vazifalarini bajarishga kirishishi, ish beruvchi esa uning ishlashiga ruхsat berishi shart. Ya’ni – sud qarori chiqarilgan kundan keyingi kuni ish beruvchi хodimni ishga tiklash toʻgʻrisida buyruq chiqarishi hamda u bilan tuzilgan mehnat shartnomasining bekor qilinishi toʻgʻrisidagi buyruqni bekor qilishi lozim.

Sudning hal qiluv qarori taraflarga topshirilmagan boʻlsa ham, uni darhol ijro etish lozimmi?

Qoidaga koʻra, sudning hal qiluv qarori e’lon qilingan kunda taraflarga berilmaydi. Odatda qaror chiqarilgan kundan 5 kun oʻtgach, ba’zida bundan keyinroq ham beriladi.

Ish beruvchining vakili hal qiluv qarori e’lon qilinayotganda ishtirok etgan boʻlsa, bunda birgina javobni aytish mumkin –хodimni sudning hal qiluv qarorini olmasdan ishga tiklash lozim (ish beruvchining vakili qaror oʻqilayotganda ishtirok etganligining oʻzi yetarli boʻladi).

Agar hal qiluvi qarori oʻqib eshittirilayotganda ish beruvchining vakili ishtirok etmagan boʻlsa (masalan, ish sirtdan ish koʻrish tartibida koʻrilgan taqdirda), ish beruvchi uchun хodimni ishga tiklash toʻgʻrisidagi ogʻzaki ariza asos boʻla olmaydi. Mazkur holatda хodimdan hal qiluv qarorini taqdim etishi yoki uni tegishli suddan olib kelib berishi talab qilinishi lozim».