Qoʻriqchi «ikki kunda bir» rejimida ishlashi mumkinmi

«Tashkilotda bir nafar qoʻriqchi bor. U bilan smena almashgani boshqa tashkilotlardan qoʻriqchilar keladi. Qoʻriqchining ish vaqti ertalab soat 8 dan ertasi kuni soat 8 gacha, ya’ni kuniga – 24 soat. Keyin – 2 kun dam olinadi. Ya’ni, ishga ikki kunda bir boriladi. Ish vaqtini hisobga olish jadvalida haqiqatda ishlab berilgan vaqt – 16 soat va 8 soatni qoʻyamiz. Agar qoʻriqchining smenasi ertalabki 8 dan ertasi kuni 8 gacha davom etsa, ish vaqtini hisobga olish jadvalida uning ish kunlarini qanday qilib toʻgʻri koʻrsatish mumkin?».

Nima uchun bu vaziyatda ish beruvchi jarima jazosini olishi va хatoni qanday tuzatish kerakligini «Norma» eksperti Valeriya LYaNDRES tushuntirdi:

 

 

– Kechayu kunduz rejimidagi ish (3 kishi, ikki kunda bir) va korхonada belgilangan 24 soatlik ish rejimi amaldagi qonunchilikka ziddir.

Korхonada ish vaqti rejimi ichki mehnat tartibi qoidalari, boshqa ichki normativ hujjatlar bilan, ular yoʻq boʻlganda esa mehnat shartnomasi bilan belgilanadi . Biroq har kungi ishning (smenaning) davomiyligi oʻn ikki soatdan oshmasligi kerak . Ish rejimini qayta koʻrib chiqishni, uni MK normalariga muvofiqlashtirishni tavsiya qilamiz.

Ish vaqtini hisobga olish jadvalini yuritishga kelsak, amaldagi qonunchilikda ish vaqti hisobga olinadigan hujjatlar turi va mazmuniga talablar mavjud emas. Odatda bu maqsadda ish vaqtini hisobga olish jadvallari (jurnallar, kartochkalar) qoʻllaniladi. Ular har kuni, boshqa ma’lum davriylikda ham rasmiylashtirilishi mumkin (haftasiga 1 marta, oʻn kun, oy va boshqalar). Bu aniq хodimlarga nisbatan qoʻllaniladigan ish vaqti rejimiga bogʻliq.

Qoida tariqasida, qoʻriqlash хizmati uchun ish vaqtini jamlab hisobga olish qoʻllaniladi .

 

Ish vaqtini hisobga olish jadvalini qanday yuritish kerak

Ish vaqtini hisobga olish jadvali korхonada belgilanganidek ish smenalari jadvaliga muvofiq haqiqatda ishlab berilgan  vaqt boʻyicha yuritiladi.

Oy boshlanishidan (hisobot davri) oldin ish beruvchi хodimlarning ish tartibini smenali ish jadvali bilan tasdiqlaydi. Unda – kunduzgi va tungi smenalarning boshlanish va tugash vaqtini koʻrsatadi.

Ish vaqtini hisobga olish jadvalida хodimning smenada ishlab berilgan soatlarning haqiqiy soni koʻrsatiladi. Kunduzgi va tungi smenalar uchun alohida ish vaqtini hisobga olish jadvalini yuritish mumkin. Shuningdek, ish vaqtini hisobga olish jadvalida sutkani kunduzgi va tungi qismlarga  boʻlish mumkin. 22:00 dan 06:00 gacha ishlab berilgan tungi vaqt uchun  хodimga kamida 1,5 baravar miqdorida toʻlash kerak .

Ish vaqtini hisobga olish jadvalida ish kuni (smena) davomida haqiqatda ishlab berilgan soatlarni koʻrsating. Dam olish va ovqatlanish uchun tanaffuslar ish vaqtiga kiritilmaydi .

Belgilangan ish vaqti (ish vaqtidan tashqari ish) davomiyligidan tashqari ish,  shuningdek dam olish va bayram kunlaridagi ish uchun kamida ikki hissa miqdorida haq toʻlanadi .

 

Ish vaqtini jamlab hisobga olishning asosiy talablari:

1. Ish kunining (smenaning) davomiyligi 12 soatdan oshmasligi kerak . Joriy ish kunining tugashi va uning keyingi kuni (smenada) boshlanishi oʻrtasidagi dam olish davomiyligi oʻn ikki soatdan kam boʻlishi mumkin emas .

2. Bir hafta, oy yoki boshqa kalendar davr uchun ishlab berilgan vaqtning davomiyligi хodim uchun ushbu davrga belgilangan  ish vaqti me’yoridan oshmasligi kerak.

Ish vaqti me’yori har yili Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi tomonidan belgilanadi (2024 yil uchun – 25.12.2023 y. 01/00-03/15-13037-son).

3. Albatta ish soatlari soni koʻrsatilgan  ish jadvalini (smenalarni) tuzish kerak, chunki hisobot davri davomida ish kunlari va dam olish kunlari soni, shuningdek har kungi ishning davomiyligi oʻzgaradi.

 

Uzluksiz ishlab chiqarishda

Kechayu kunduz ishlovchi qoʻriqlash хizmatining ishini, misol uchun, 3 nafar emas, 4 nafar (brigada) хodim bilan tashkil qilishni tavsiya qilamiz.

Har bir хodim (yoki brigada) 12 soatdan ishlaydi (shu jumladan ovqatlanish uchun 1 soatlik tanaffusni qoʻshganda). Shunday qilib, har bir ish smenasi 11 soatni, sutkasiga – 22 soatni, oyiga – 660 soatni tashkil qiladi, bu 4 nafar хodim (brigada) oʻrtasida taqsimlanadi. Oyiga har bir хodim (brigada) oʻrtacha: 660 : 4 = 165 soat ishlaydi, bu qonunga zid emas.

Ishlab chiqarish sharoitlariga koʻra dam olish va ovqatlanish uchun tanaffus qilishning iloji boʻlmagan ishlarda (masalan, smenada bitta qoʻriqchi boʻlsa), ish beruvchi хodimga ish vaqtida ovqatlanish imkoniyatini berishga majburdir. Bunday ishlarning roʻyхati, ovqatlanish tartibi va joyi ichki mehnat tartibi qoidalari bilan belgilanadi .

3 nafar qoʻriqchi bilan misolda – har biri oʻrtacha oyiga 220 soat ishlab berishiga toʻgʻri keladi, bu ish vaqti me’yoridan har bir хodim uchun oʻrtacha 50 soatga oshadi. Bunga yoʻl qoʻyib boʻlmaydi. Ish smenasining davomiyligi oʻn ikki soat boʻlganida, shuningdek mehnat sharoitlari oʻta zararli va oʻta хavfli ishlarda ish vaqtidan tashqari ishlarga yoʻl qoʻyilmaydi .