Mehnat shartnomasi qanday bekor qilinadi
11.04.2025
Тавсияномада:
– меҳнат шартномасини бекор қилиш асослари;
– ишдан бўшатишни расмийлаштиришнинг умумий тартиби;
– ходимнинг ташаббусига кўра ишдан бўшатишни расмийлаштириш;
– тарафларнинг хоҳиш-иродасига боғлиқ бўлмаган ҳолатларга кўра ишдан бўшатишни расмийлаштириш;
– иш берувчининг ташаббусига кўра ишдан бўшатишни расмийлаштириш;
– келгусида ишдан бўшатиш ҳақида ходимни огоҳлантириш;
– ишдан бўшатиш ҳақида ходимни ЯММТ ёрдамида хабардор қилиш;
– ишдан бўшатишни касаба уюшмаси билан келишиш;
– ишдан бўшатиш нафақасини тўлаш;
– қонунга хилоф равишда ишдан бўшатиш учун жавобгарлик.
Меҳнат шартномасини қандай асосларга кўра бекор қилиш мумкин
Меҳнат шартномасини бекор қилиш асосларини МК 155-моддаси белгилайди.
1-жадвал
Меҳнат шартномасини бекор қилиш асослари
|
Ишдан бўшатиш учун асослар |
МК даги модда |
|
Тарафларнинг келишуви |
|
|
Меҳнат шартномаси муддатининг тугаши |
|
|
Меҳнат шартномасини ходимнинг ташаббусига кўра бекор қилиш |
|
|
Меҳнат шартномасини иш берувчининг ташаббусига кўра бекор қилиш |
|
|
Ташкилот мулкдорининг алмашганлиги, унинг қайта ташкил этилганлиги, ташкилотнинг идоравий тааллуқлилиги (бўйсунуви) ўзгарганлиги муносабати билан ходимнинг ишни давом эттиришни рад этиши |
156-модданинг 5 қисми |
|
Ходимнинг янги меҳнат шартларида ишлашни давом эттиришни рад этиши |
137-модданинг 4 қисми |
|
Ходимнинг иш берувчи билан бирга бошқа жойга ишлаш учун кўчишни рад этиши |
146-модданинг 5 қисми |
|
Ходимнинг тиббий хулосага мувофиқ соғлиғининг ҳолатига кўра қарши кўрсатма бўлмаган бошқа ишга ўтказишни рад этиши ёхуд иш берувчида тегишли иш бўлмаган тақдирда |
143-модданинг 2 қисми |
|
Тарафларнинг ихтиёрига боғлиқ бўлмаган ҳолатлар |
|
|
Янги муддатга сайланмаганлик ёки танловдан ўтмаганлик ёхуд сайловда, танловда иштирок этишни рад этиш |
|
|
Меҳнат шартномасида назарда тутилган асослар. |
|
Эътибор беринг
Меҳнат шартномаси МК ва бошқа қонунларда назарда тутилган бошқа асослар бўйича ҳам бекор қилиниши мумкин.МК 155-моддасидаги асослар тўлиқ эмас. МК ва бошқа қонунлар ишдан бўшатиш учун бошқа асосларни ҳам назарда тутиши мумкин. Масалан, спортчи билан меҳнат шартномасини МК 155-моддасидаги асослардан ташқари, МК 503-моддасига асосан ҳам бекор қилиш мумкин. Демак, агар спортчи олти ой ва ундан кўп муддатга спортдан четлаштирилса ёки у допингга қарши қоидаларни бузса, у билан меҳнат шартномасини бекор қилиш мумкин.
МК 525-моддаси чет эл фуқаролари билан меҳнат шартномасини бекор қилиш учун қўшимча асосларни белгилайди. Агар чет эл фуқаросининг Ўзбекистон Республикаси ҳудудида меҳнат фаолияти ҳуқуқини берадиган тасдиқноманинг амал қилиш муддати тугаган ёки у бекор қилинган бўлса – у билан меҳнат шартномаси бекор қилинади МК 525-моддаси.
Давлат фуқаролик хизматчисининг фаолиятини тугатиш учун асосларни 08.08.2022 йилдаги ЎРҚ-788-сонли «Давлат фуқаролик хизмати тўғрисида» ги алоҳида Қонун 50-модданинг 1-қисмида белгилайди:
- меҳнат қонунчилигига мувофиқ меҳнат шартномасининг бекор қилинганлиги;
- давлат фуқаролик хизматчиси томонидан фуқаролигини йўқотилганлиги;
- давлат фуқаролик хизматчиси жазога тортилганлигига доир суд ҳукмининг қонуний кучга кирганлиги, шунингдек унга нисбатан тиббий йўсиндаги мажбурлов чораларини қўллаш тўғрисидаги суднинг ажрими. Бунда хизматчининг фаолияти ушбу асосга кўра тугатилади, чунки жазо унинг фаолиятини давом эттирилишига тўсқинлик қилади;
- давлат фуқаролик хизматчисининг давлат фуқаролик хизмати лавозимини эгаллаши учун аҳамиятга эга бўлган ёлғон ахборот тақдим этилганлиги;
- давлат фуқаролик хизматчиси томонидан коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик содир этилганлиги;
- давлат фуқаролик хизматчиси томонидан давлат фуқаролик хизматини ўташ билан боғлиқ чекловларга риоя этилмаганлиги.
Вазият
Ўзини ғайриоддий тутадиган» ходимни ишдан бўшатиш мумкинми
«Ходим номзодларни дастлабки тиббий кўрикдан ўтказиш назарда тутилмаган ташкилотга ишга олинди. Бир муддат ўтгач, у ўзини ғайриоддий тарзда тута бошлади: зиддиятли вазиятларни келтириб чиқарар, тажовузкорликни намоён қилар эди. Тегишинча, у ўзи ёки ҳамкасбларига зарар етказиши, руҳий соғлом бўлмаслиги мумкин деган хавотирлар пайдо бўлди». Бундай вазиятда иш берувчи нима қилиши керак? Ходимнинг ташхисини қандай аниқлаш ва у билан келгусида ишлашнинг мақсадга мувофиқлиги тўғрисида қандай қарор қабул қилиш керак?
Меҳнат қонунчилигида меҳнат шартномасини бекор қилиш учун «ғайриоддий хатти-ҳаракат» каби асос йўқ. Бундай ҳолларда меҳнат интизомини бузган ходим билан бўлгани каби йўл тутишни тавсия қиламиз. Яъни агар ходим ўз хатти-ҳаракати билан меҳнат интизомини бузса, корхона ишига халақит берса ва ҳоказо, унга нисбатан МК 312-моддасида назарда тутилган интизомий жазо чораларидан бири: ҳайфсан, жарима ёки меҳнат шартномасини бекор қилиш қўлланилиши мумкин.
Дастлаб ҳайфсан ёки жарима билан чекланиш мумкин (гарчи қонунчилик дарҳол энг қаттиқ жазо чораси – ишдан бўшатишни қўллашга йўл қўяди). Агар бу ёрдам бермаса ва қоидабузар ўз хатти-ҳаракатини давом эттирса, иш берувчига ходим билан меҳнат шартномасини қуйидагилар учун бекор қилишга ҳеч нарса тўсқинлик қилмайди:
1) ўз меҳнат мажбуриятларини бир марта қўпол равишда бузиш – агар ходим томонидан содир этилган ножўя ҳаракат бир марта содир этилганлиги учун меҳнат шартномаси бекор қилиниши мумкин бўлган Ички меҳнат тартиби қоидаларида кўрсатилган меҳнат мажбуриятларини бир марта қўпол равишда бузишлар рўйхатига киритилган бўлса;
2) меҳнат интизомини мунтазам равишда бузиш – агар ходимда олиб ташланмаган ёки тугалланмаган интизомий жазо...
Telegram kanali 