Пригодится каждому кадровику в декабре:
«Касб-ҳунар коллежи ўқувчиси ишлаб чиқариш амалиётини ўташни сўраб компанияга мурожаат қилди. У ташкилот билан ўқув муассасаси ўртасида тузилган шартнома лойиҳасини тақдим этди. Биз уни амалиёт ўташи учун қабул қилишимиз шартми? Умуман олганда, директор бунга қаршилик билдирмаяпти. Мазкур ҳолатда ташкилотда қандай ҳужжатлар расмийлаштирилиши лозим?».
Саволга «Норма» компанияси эксперти Валерия ЛЯНДРЕС жавоб берди:
– Ўқувчиларнинг корхоналар, муассасалар ва ташкилотлардаги ишлаб чиқариш амалиёти қуйидаги ҳужжатлар билан тартибга солинади:
- Касб-ҳунар коллежлари ўқувчилари томонидан корхоналар, муассасалар ва ташкилотларда ишлаб чиқариш амалиётини ўташ тартиби тўғрисидаги низом.
ва
- Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан тасдиқланадиган ўрта махсус, касб-ҳунар таълимининг тармоқ таълим стандарти.
Ишлаб чиқариш амалиёти, қоидага кўра, корхона, муассаса ёки ташкилотнинг ихтисослашувига боғлиқ ҳолда ушбу мақсад учун махсус ажратилган, ўқувчилар ўқишни тугатгандан кейин ишга жойлашиши мумкин бўлган ўқув-ишлаб чиқариш жойларида ўтказилади.
Умумий қоидага кўра, касб-ҳунар коллежлари ишлаб чиқариш амалиёти бошланишидан кечи билан бир ой олдин корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар билан уларнинг базасида ишлаб чиқариш амалиётини ўтказиш тўғрисида шартнома тузадилар. Шартномада тарафлар касблар бўйича ўқувчилар сони, ишлаб чиқариш амалиётини ўтказиш муддатлари ва бошқа шартларни белгилайдилар 
.
Коллеж ўқувчисининг ўзи ишлаб чиқариш амалиётини ўташ жойини излаётган ва бу ҳақда ўқув муассасаси билан ташкилот ўртасида олдиндан келишув тузилмаган ҳолатларда, ўқувчини амалиёт ўташи учун қабул қилиш ёки қабул қилмаслик масаласи ташкилот раҳбари томонидан ҳал этилади.
Қандай ҳужжатлар расмийлаштирилиши керак
Икки томонлама шартноманинг шартларини синчиклаб ўрганиб чиқинг. Масалан, шартномада амалиётчи ўқувчини коллежда ўқишни тугатганидан кейин ишга жойлаштириш мажбурияти назарда тутилган бўлиши, лекин иш берувчида бундай имконият бўлмаслиги мумкин…
Бундай шартларни бажаришнинг имкони бўлса, ташкилот раҳбари ҳузурида шартномани имзоланг ва унга асосан ўқувчини амалиётга қабул қилиш тўғрисидаги буйруқни расмийлаштиринг.
Амалиётчи ўқувчига иш ҳақи тўланиши лозимми
Касб-ҳунар коллежлари ўқувчиларининг ишлаб чиқариш амалиётини ўташи ўрта махсус, касб-ҳунар таълими асосий таълим дастурининг таркибий қисми ҳисобланади . Амалиётнинг мақсади назарий таълим бериш жараёнида ўқувчилар томонидан олинган билимларни мустаҳкамлаш ва чуқурлаштириш, олинадиган мутахассислик бўйича зарур лаёқатга, кўникмаларга ва амалий иш тажрибасига эга бўлишдан иборат.
Тегишинча, амалиёт меҳнат фаолияти ҳисобланмайди ва ҳақ тўланмайди. Бироқ ташкилотлар ўқувчиларга ҳақи тўланадиган иш жойлари, мустақил объектлар, ишлаб чиқариш амалиёти дастурларига мувофиқ ўқувчиларнинг ишлаб чиқариш фаолиятини таъминлайдиган участкалар бериш ҳуқуқига эга .
Амалиётга доир маълумотлар ЯММТда акс эттирилмайди.
Амалиёт даври пенсияни ҳисоблаш учун меҳнат стажига киритилмайди.
Эътибор беринг
Ташкилотда мос келадиган бўш иш ўрни мавжуд бўлганда ўқувчи билан келишилган ҳолда, ўқишдан бўш вақтида енгил ишларни бажариш учун уни расмий равишда ишга қабул қилиш мумкин.
Умумий қоидага кўра, ишга қабул қилишга 16 ёшдан йўл қўйилади. Агар ўқувчи 15 ёшда бўлса, ота-онасидан бирининг ёки ота-онасининг ўрнини босувчи шахслардан бирининг ёзма розилиги билан ишга қабул қилинади .
Иш берувчи вояга етмаганларни ишга қабул қилишда бунинг учун белгиланган барча талабларга риоя қилиши ҳамда МКнинг 239-247-моддаларида назарда тутилган кафолатларни тақдим этиши шарт. Мазкур ҳолатда талаба ходимга айланади:
- унга корхонада белгиланган меҳнат ҳақи шартларига мувофиқ расмий равишда иш ҳақи тўланади ;
- унинг меҳнат шартномаси ЯММТда рўйхатдан ўтказилади;
- унга пенсия ҳисоблаш учун стаж ёзилади.
Ўқувчи ишлаб чиқариш амалиётига келганда иш берувчининг мажбуриятлари нималардан иборат
Ўқувчини ишлаб чиқариш амалиётига қабул қилган ташкилот қуйидагиларга мажбур :
- хавфсиз меҳнат шароитларини яратиш ва олинадиган мутахассислик билан боғлиқ бўлмаган, шунингдек зарарли меҳнат шароитларида фойдаланишга йўл қўймаслик;
- ишлаб чиқариш бинолари, тренинг кабинетлари, зарур материаллар, асбоб-ускуналар, техник ҳужжатлар билан ўз вақтида таъминлаш; янги ишлаб чиқариш технологияларини, юқори унумли иш методларини ўзлаштириши учун зарур шарт-шароитлар яратиш;
- йўл-йўриқлар беришни ва ишлаб чиқариш амалиётига техник раҳбарликни ташкил этиш, касб-ҳунар коллежининг педагог ходимларига ишлаб чиқариш амалиётини ўтказишда ёрдам кўрсатиш учун шарт-шароитлар яратиш;
- ўқувчиларга ишлаб чиқариш амалиёти даврида тегишли мутахассисликлар ва касблар ишчилари учун назарда тутилган махсус кийим-бошлар, якка тартибда ҳимояланиш воситалари бериш;
- зарур ҳолларда ўқувчиларни ишлаб чиқариш амалиёти ўтадиган жойга етказишни ва у ердан олиб келишни таъминлаш;
- ўқувчилар бажарган ишларни ушбу корхона, муассаса ва ташкилотда белгиланган тартибда ҳисобга олиш ва қабул қилиш;
- ишлаб чиқариш амалиёти тугагач ҳар бир ўқувчига унинг ишлари сифатини, эришган натижаларини, ишга муносабатини, шунингдек унга бериш учун тавсия этилаётган тариф разрядини кўрсатган ҳолда ишлаб чиқариш тавсифномаси бериш.
Коллеж нималар учун масъул бўлади
Касб-ҳунар коллежи ишлаб чиқариш амалиёти вақтида қуйидагиларни таъминлаши шарт:
- ўқувчиларнинг ишлаб чиқариш асбоб-ускуналарига, жиҳозларга, мосламаларга ва бошқа меҳнат анжомларига эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлишини;
- хом ашё, материаллар ва электр энергиясининг тежамли сарфланишини;
- ўқувчилар томонидан корхона, муассаса ва ташкилотнинг тегишли маъмурий ва ишлаб чиқариш ходими кўрсатмалари ва фармойишлари бажарилишини.
