Тавсияда:

– иш вақтидан ташқари иш тушунчаси;
– иш вақтидан ташқари иш учун талаблар ва чекловлар;
– ходимнинг иш вақтидан ташқари ишга розилиги;
– иш вақтидан ташқари ишни компенсация қилиш;
– иш вақтидан ташқари ишни расмийлаштириш.

Нима иш вақтидан ташқари иш деб ҳисобланиши мумкин

Иш вақтидан ташқари иш – иш берувчи томонидан ходимни унинг учун белгиланган иш вақти давомийлигидан ташқари ишга жалб этиш МК 189-м. 1-қ.. Иш вақтининг давомийлиги турли ходимларда турлича бўлиши мумкин. Бу уларга қандай турдаги иш вақти белгиланганига боғлиқ – нормал, қисқартирилган ёки тўлиқсиз иш вақти. Бу ҳақда батафсил тавсияда ёзган эдик.

Нормал иш вақти давомийлиги ҳафтасига 40 соатдан ошмаслиги керак.

5 кунлик иш ҳафтасида ҳар кунги иш (смена) давомийлиги кўпи билан 8 соатни ташкил этади.

6 кунлик иш ҳафтасида ҳар кунги иш (смена) давомийлиги 7 соатдан ошмаслиги керак. Бу режимда ташкилотлар иш вақтини ҳафта учун жами 40 соатдан ошмайдиган қилиб белгилайдилар. Вариантлар турлича бўлиши мумкин. Айтайлик, ходимлар ҳафтада 5 кун 7 соатдан, шанба куни эса 5 соатдан ишлайдилар (35 + 5 = 40). Бошқа ташкилотда ҳафтада 4 кун (душанбадан пайшанбагача) – 7 соатдан, 2 кун (жума-шанба) – 6 соатдан ишлайдилар (28 + 12 = 40).

Бунда ёши, соғлиғининг ҳолати, меҳнат шартлари, меҳнат вазифаларининг ўзига хос хусусиятлари ҳисобга олинган ҳолда қисқартирилган иш вақти белгиланадиган айрим тоифадаги ходимлар мавжуд МК 183-м.. Шунингдек, иш берувчи билан келишувга кўра ходим тўлиқсиз иш вақтида ишлаши мумкин. Тегишинча, бундай ходимларда (қисқартирилган ёки тўлиқсиз иш вақти билан) иш соатларининг меъёри умумбелгиланган нормал меъёрдан кам бўлади.

Шу тариқа, ходим ўзига белгиланган иш вақти турига (нормал, қисқартирилган, тўлиқсиз) қараб ўзининг соатлар меъёридан ошиқча ишласа, бу иш вақтидан ташқари иш деб ҳисобланади.

Ходим айнан неча соат ошиқча ишлагани эса унга нисбатан қўлланиладиган иш вақтини ҳисобга олиш турига боғлиқ.

Иш вақти кунлик ҳисобга олинганда ходим учун белгиланган ҳар кунги иш (смена) давомийлигидан ошадиган иш иш вақтидан ташқари иш деб ҳисобланади. Яъни ходим ўз иш кунида (сменасида) ошиқча ишлаганда.