Ходимларни мажбурий тиббий кўрикдан қачон ва қандай ўтказиш керак

Қайси ҳолларда иш берувчи ишга қабул қилишда ўз ҳисобидан тиббий кўрикдан ўтишни ташкиллаштириши шартлигини эксперт ва «Норма» кадрлар хизмати раҳбари Валерия ЛЯНДРЕС тушунтирди:

 

– Иш берувчи қуйидагиларни дастлабки (меҳнат шартномасини тузаётганда) ва даврий (меҳнат фаолияти давомида) мажбурий тиббий кўрикдан ўтказишни ташкил этиши шарт :

• ўн саккиз ёшга тўлмаган шахсларни;
• умумий белгиланган пенсия ёшига етган шахсларни;
• ногиронлиги бўлган шахсларни;
• меҳнат шароитлари ноқулай бўлган ишларда, тунги ишларда, шунингдек транспорт воситаларининг ҳаракати билан боғлиқ ишларда банд бўлганларни;
• озиқ-овқат саноатида, савдода ва бевосита аҳолига хизмат кўрсатиш
• билан боғлиқ бўлган бошқа тармоқларда иш билан банд бўлганларни;
• умумий ўрта таълим ташкилотларининг, мактабгача таълим ташкилотларининг ва бошқа ташкилотларнинг бевосита болаларга таълим ёки тарбия бериш билан банд бўлган педагог ходимларини ва бошқа ходимларини.

Бундай текширув, одатда, юқумли ва паразитар касалликлар тарқалишининг олдини олиш, касбий касалликлар, заҳарланиш ва бахтсиз ҳодисаларнинг олдини олиш мақсадида ўтказилади.

Меҳнат шароитлари ноқулай бўлган ишларнинг ҳамда бажарилаётганда дастлабки ва даврий мажбурий тиббий кўриклар ўтказиладиган бошқа ишларнинг рўйхати ва ушбу кўрикларнинг ўтказилиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан белгиланади .

Ҳозирги вақтда 2387-сонли Ходимларни тиббий кўрикдан ўтказиш тартиби тўғрисидаги низом амалда. У ташкилотларда ходимларни дастлабки ва кейинги даврий тиббий кўрикдан ўтказиш тартибини белгилайди.

Дастлабки тиббий кўрикдан ўтмаган ходим билан меҳнат шартномасини тузиш, агар бундай кўрик мажбурий бўлса, меҳнат қонунчилигини бузиш ҳисобланади. Бунинг учун иш берувчининг айбдор мансабдор шахсига маъмурий жарима назарда тутилган .

 

Тиббий кўрикларни ким ва қандай ўтказади

Тиббий кўриклар ушбу ташкилотга тиббий хизмат кўрсатадиган тиббий-профилактика муассасаси томонидан ўтказилади. Агар бундай тиббий муассаса бўлмаса, у ҳолда – ташкилот жойлашган жойда жойлашган ҳудудий тиббий-профилактика муассасалари. Даврий тиббий кўриклар санитария, гигиена ва касб касалликлари институтида, шунингдек Тошкент тиббиёт академиясида ҳам ўтказилиши мумкин .

Иш берувчи Давлат санитария-эпидемиология назорати марказлари ва ташкилотнинг касаба уюшмаси қўмитаси билан биргаликда ҳар календарь йилнинг 1 декабрига қадар тиббий кўрикдан ўтказиладиган ходимларни аниқлаши керак. Бу ҳақда махсус шакл бўйича далолатнома тузилади .

Даврий тиббий кўриклар натижаларига кўра хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари билан ишлайдиган ишчилар қуйидаги гуруҳларга бўлинади:

• Д1 – зарарли ишлаб чиқариш омилларининг таъсир қилиш белгиларисиз;
• Д2 – касб касалликлари ривожланишининг хавфи юқори бўлган гуруҳ;
• Д3 – белгиланган касбий касалликларга чалинган беморлар.

 

Тиббий кўриклар ҳақини ким тўлайди

Тиббий кўрикларни ўтказиш мажбурияти иш берувчининг зиммасига юклатилади. Шу жумладан –қонунчиликка мувофиқ мажбурий тиббий кўрикдан ўтказилиши лозим бўлган шахслар бошқа ишга ўтказилган тақдирда ҳам .

Ходимлар мажбурий тиббий кўриклардан ўтиши муносабати билан чиқимдор бўлмайди .

 

Ходим кўрикдан ўтишни рад этиши мумкинми

Йўқ, рад қила олмайди.

Мажбурий дастлабки (меҳнат шартномаси тузилганда) тиббий кўрикдан ўтиш ходимнинг ҳуқуқи эмас, балки унинг бурчидир. Агар ходим кўрикдан бош тортса ёки мажбурий тиббий кўрик натижаларига кўра тиббий комиссиялар томонидан берилган тавсияларни бажаришдан бўйин товласа, иш берувчи уни ишга қўймасликка ҳақли   .  

Агар ходим навбатдаги мажбурий кўрикдан ўтмаган бўлса, иш берувчи уни ишдан четлаштиришга ҳақли .

Ишдан четлаштириш МКнинг 153-моддасига мувофиқ буйруқ билан расмийлаштирилади.

Кўрсатилган сабабларга кўра ишдан четлаштириш даврида ходимга иш ҳақи ҳисобланмайди .

 

Ходим тиббий кўрикдан ўтишни талаб қилиши мумкинми

Ҳа, мумкин.

Агар ходим соғлиғининг ёмонлашиши меҳнат шароитлари билан боғлиқ деб ҳисобласа, у навбатдан ташқари мажбурий тиббий кўрикдан ўтишни талаб қилиш ҳуқуқига эга .

Мажбурий тиббий кўрикларни ўтказиш вақтида ходимнинг иш жойи (лавозими) ва ўртача иш ҳақи сақланиб қолади .