Кўп ташкилотларда Ички меҳнат тартиби қоидалари (ИМТҚ) ишлаб чиқилган бўлсада, уларда компаниянинг барча ходимлари учун умумий иш вақти режимини назарда тутиш анча мушкул. Ахир у ходимларда ва ҳатто бўлимларда ҳам турлича: қўриқлаш хизматида – битта, ҳайдовчиларда бошқача бўлиши мумкин ва ҳ.к. Шу боис  ИМТҚдан ташқари, баъзи корхоналарда ходимларнинг иш вақтини сменали графиклар билан тақсимлаш мақсадга мувофиқдир. Уларни  тўғри ва қандай шаклда тузишни меҳнат ҳуқуқи масалалари бўйича «Норма» эксперти Ленара ХИКМАТОВА тушунтирди.

- Графикнинг бирхиллаштирилган шакли мавжуд эмас, уни сиз мустақил равишда ишлаб чиқиб, ИМТҚга, жамоа шартномасига илова ёки мустақил локал ҳужжат сифатида  расмийлаштиришингиз мумкин (намунага қаранг).

Сменали графикда қуйидагиларни кўрсатиш мумкин:

• ходимларнинг ёки айрим ходимларнинг сменали иш режими ўрнатилган ходимлар гуруҳи (бригадалар) (ҳар бири учун Ф.И.О. ва лавозими (касби, мутахассислиги) кўрсатилган ҳолда);
• сменаларнинг муддати (уларнинг бошланиши ва тугашини кўрсатган ҳолда);
• дам олиш ва овқатланиш учун танаффус ;
• сменаларнинг алмашиши тартиби;
• ҳар бир сменадаги ходимлар ёки бригадаларнинг сони.

Сменали графикни битта ёки иккита дам олиш кунлари билан стандарт иш ҳафтасини инобатга олган ҳолда ёки иш вақтини жамлаб ҳисобга олиш қўлланиладиган ҳисобга олинадиган даврга (ой, чорак ва ҳ.к.) тузишингиз мумкин. Бунда:

• ҳисобга олинадиган давр учун иш вақтининг муддати нормал иш соатлари сонидан ортиқ бўлиши мумкин эмас ;
• ҳисобга олинадиган давр 1 йилдан, кундалик иш вақтининг (сменанинг) муддати эса 12 соатдан ортиб кетмаслиги лозим ;
• ишнинг тугаши билан кейинги куни (сменада) иш бошланиши ўртасидаги кундалик дам олиш вақтининг муддати 12 соатдан кам бўлиши мумкин эмас