Пригодится каждому кадровику в декабре:
«Ходим меҳнат интизомини бузганлиги учун ишдан бўшатилди. Энди у иш жойига тиклаш учун судга мурожаат қилиш билан таҳдид қилмоқда. Асосий шикоятлар: уни бўлажак ишдан бўшатиш ҳақида огоҳлантирмадик ва буйруқ нусхасини топширмадик. Бу ҳақиқатда шундай: огоҳлантиришни унутдик, буйруқ нусхасини эса унинг ўзи олишдан бош тортди, бу ҳақида далолатнома тузилган. Ишдан бўшатиш бир ой аввал содир бўлган. Агар иш судгача етиб борса, хавотирланишимизга асос борми? Ишдан бўшатилгандан кейин собиқ ходим қайси муддатда судга мурожаат қилиши мумкин?».
Саволга «Норма» эксперти, ҳуқуқшунос Ленара ХИКМАТОВА жавоб берди:
– Агар огоҳлантиришнинг йўқлиги ишдан бўшатишни расмийлаштиришдаги ягона хато бўлса, ортиқча ташвишланмасангиз бўлади.
Асосийси, меҳнат мажбуриятларини бузганлик учун меҳнат шартномасини бекор қилиш тартибининг ўзи қонуний равишда амалга оширилганлиги.
Эслатиб ўтамиз, меҳнат интизомини бузганлик учун:
- Меҳнат кодексининг 100-модда 2-қисм 3-банди бўйича (меҳнат вазифаларини мунтазам равишда бузиш);
- Меҳнат кодексининг 100-модда 2-қисм 4-банди бўйича (меҳнат вазифаларини бир марта қўпол равишда бузиш) ишдан бўшатиш мумкин.
Меҳнат шартномасини бекор қилиш учун ушбу асосларнинг ҳар бири ўзига хос хусусиятларга, шартларга ва талабларга эга. Улар ҳақида тушунтиришларда ёзганмиз:
- Ходимни меҳнат вазифаларини мунтазам равишда бузганлиги учун ишдан бўшатиш тартиби;
- Ходимни меҳнат вазифаларини қўпол равишда бузганлиги учун ишдан бўшатиш тартиби.
Ушбу талаблардан бири ходимни камида 3 кун олдин ишдан бўшатиш тўғрисида огоҳлантиришдир. Шу билан бирга, иш берувчи ўз хоҳишига кўра ходимнинг огоҳлантириш хатини мутаносиб пуллик компенсация билан алмаштириш тўғрисида қарор қабул қилишга ҳақли 
.
Агар сиз на унисини, на бунисини қилмаган бўлсангиз, ходим судга мурожаат қилса ва суд жараёнида ишдан бўшатиш қонуний равишда амалга оширилганлиги аниқланса, суд иш берувчини ходимни ишга тикламасдан, огоҳлантириш учун компенсация тўлашга мажбур қилади.
Ходим қайси муддатларда судга мурожаат қилиши мумкин
Ишга тиклаш низолари бўйича судга мурожаат қилиш учун ходимга у билан меҳнат шартномаси бекор қилинганлиги ҳақидаги буйруқ нусхаси берилган кундан бошлаб бир ой берилади .
Агар ходим ишдан бўшатилган куни буйруқ нусхасини олишдан бош тортган бўлса, бу иш берувчининг айби эмас. Бундай ҳолда гувоҳлар иштирокида ҳужжат ходимга овоз чиқариб ўқиб берилганлиги, аммо ходим уни олишдан бош тортганлиги ҳақида далолатнома тузасиз.
Кейин, ўша куни ходимнинг яшаш жойига почта орқали меҳнат дафтарчаси ва буйруқ нусхасини олиши кераклиги кўрсатилган хабарнома юборишингиз лозим. Уни буюртма хат орқали жўнатинг. Яъни, сиз хатни олган шахснинг имзоси бўлган шаклни оласиз. Хабарнома шаклини ҳам, почта квитанциясини ҳам сақлаб қўйинг.
Ҳатто ушбу хат билан бирга буйруқ нусхасини юбориш ҳам тавсия этилади. Умуман олганда, ушбу ҳужжатни ходимга ҳар қандай усул билан имкон қадар тезроқ етказиш тавсия этилади. Масалан:
- электрон алоқа воситалари: электрон почта, мессенжерлар ва бошқалар орқали.
- буйруқнинг нусхасини ходимнинг ўзига ёки унинг оила аъзоларига топшириш учун масъул ходимларни ходимнинг яшаш жойига юбориш.
Шунда иш берувчида Меҳнат кодексининг 108-моддасига мувофиқ ходим олдидаги ўз мажбуриятларини бажариш учун барча чораларни қўллаганлигининг тасдиғи бўлади. Бу кейинги суд жараёнининг олдини олишда ёрдам бериши мумкин. Қандай тарзда?
Агар ходим буйруқ нусхаси олинган кундан бошлаб бир ойлик муддат тугаганидан кейин судга мурожаат қилса, иш берувчи буни судга эълон қилиши мумкин. Яъни, даъво муддати ва даъвони рад этиш учун мурожаат қилиши. Суд бундай илтимосномани олиб ва иш материалларини кўриб чиқиб, қуйидаги хулосага келиши мумкин:
- даъво муддати узрли сабабларга кўра ўтказиб юборилган деб топса, бу муддатни тиклайди.
- судга мурожаат қилиш муддати узрсиз сабабларга кўра ўтказиб юборилганлигини аниқласа, даъвони рад этади .
