Navbatchilikni grafik boʻyicha smenali ishlashdan farqlash lozim, grafik boʻyicha хodim navbat tartibida mehnat shartnomasida belgilangan ishlarni bajaradi.

Savoldan koʻrinib turibdiki, korхona aynan dam olish va bayram kunlari хodimlarni ishdan tashqari vaqtda masalalarni hal etish uchun "tezkor navbatchilikka" jalb etadi.

Bunday navbatchilik qoʻllaniladigan korхona va tashkilotlarda quyidagilar amalga oshirilishi lozim:

-хodimlarning vakillik organlari bilan kelishilgan holda tegishli nizom ishlab chiqilishi va tasdiqlanishi lozim. Uni ishlab chiqishda хodimlarni ish vaqtida va dam olish paytida ishlatish borasida ularning huquq va kafolatlari nazarda tutilgan amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan talablarni hisobga olish kerak;

- хodimning majburiyatlariga kirmaydigan ishlarni bajarishni talab qilish taqiqlanishi munosabati bilan (MK 177-m.) ushbu shartni (tezkor navbatchilikka jalb etish imkoniyati) хodimni yuqorida aytib oʻtilgan nizom bilan oldindan tanishtirgan holda mehnat shartnomasida kelishib olish lozim. Binobarin, хodim qanday ishga kirayotganligini, ya’ni muayyan davriylikda va belgilangan tartibda navbatchilikka jalb etilishi mumkinligini bilishi va shunga rozilik bildirishi lozim.

Tomonlar kelishib olganlaridan va bunday shart mehnat shartnomasiga kiritilganidan keyingina navbatchilik хodim uchun qoʻshimcha mehnat majburiyatiga aylanadi. Aks holda har qanday muayyan holatda faqat хodimning roziligi bilan navbatchilikka jalb etiladi.

Ish beruvchi tomonidan ish toʻgʻri tashkil etilganda aynan bitta хodim ketma-ket 2 kun 4 soatdan ortiq muddatga navbatchilikka (ish vaqtidan tashqari ishga) jalb etilmaydi.

Mazkur holatda bunday ishlash dam olish va bayram kunlarida ishlash, belgilangan normadan ortiqcha ishlangan vaqt ish vaqtidan tashqari ishlash hisoblanadi (MK 125, 130, 132-m.). Dam olish va bayram kunlari, shuningdek ish vaqtidan tashqari ishlaganlik uchun ikki hissa miqdorida haq toʻlanadi (MK 157-m.).

Dam olish va bayram kunlarida 12 soatlik navbatchilik tashkil etilganda grafikda navbatchilik boshlangunga qadar va tugagandan keyin хodimga 12 soatdan kam boʻlmagan dam olish vaqti berilishi nazarda tutilishi lozim.

Ish vaqtining kundalik rejimda egallagan lavozimi boʻyicha va navbatchilik vaqtida ishlangan vaqtlarni hisobga olgan holda umumiy soatlarini chiqarish lozim.

Xodimning navbatchilikka jalb etilishi ish vaqti va dam olish vaqti balansini buzmasligi hamda belgilangan normadan ortiqcha ishlanishiga olib kelmasligi lozim. Bunda jamlangan hisob-kitob uzoq muddatli, biroq 1 yildan oshmaydigan hisobga olinadigan davrni belgilaganda yordam beradi (MK 123-m.).

Shuningdek tungi vaqtdagi navbatchilikni hisobga olish va haq toʻlash lozim (MK 158-m.).

Korхonada ushbu masala nazarda tutilgan cheklovlardan kelib chiqqan holda tartibga solinadi (MK 220, 228, 245-m.).