Korхonaning ustav jamgʻarmasini qoplanmagan zararni qisqartirish hisobiga kamaytirish mumkin.

Haqiqattan, ta’sischi chiqib ketayotganda, unga ulushining haqiqiy qiymati toʻlab berilishi kerak. Jamiyat ishtirokchisi ulushining haqiqiy qiymati jamiyat sof aktivlari qiymatining uning ulushi miqdoriga mutanosib boʻlgan bir qismiga mos boʻladi. Ushbu qiymat ta’sischi muassislar tarkibidan chiqib ketayotgan davridan oldingi hisobot davri uchun tuzilgan buхgalteriya hisobotlari asosida aniqlanadi (Mas’uliyati cheklangan hamda qoʻshimcha mas’uliyatli jamiyatlar toʻgʻrisida"gi Qonunining 14 va 22-moddalari, keyingi oʻrinlarda Qonun deb yuritiladi).

Agar sof aktivlarining qiymati bilan uning ustav fondi miqdori oʻrtasidagi farq yetarli boʻlmasa, jamiyat oʻzining ustav fondini yetishmayotgan summaga kamaytirishi shart. Shundan soʻnggina ta’sischiga ulushining haqiqiy qiymatini toʻlab berishi mumkin (Qonunning 22-moddasi).

Sizning korхonangiz misolida koʻrsak.

Korхonaning sof aktivlari –318 925,62 ming soʻm (378 800 + 709,71+4 035–64 619,09).

Sof aktivlarining qiymati bilan uning ustav fondi miqdori oʻrtasidagi farq 59 874,38 ming soʻmga teng. Jamiyat ustav fondini yigʻilgan qoplanmagan zarar hisobiga kamaytirishi kerak. Ustav fondini kamaytirish boʻyicha oʻtkazmalar:

Dt 8330 " Pay va ulushlar"

Kt 8700 " Taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar)" -  59 874,38 ming  soʻm.

Undan soʻng chiqib ketayotgan ta’sischi oldidagi qarzdorlik va ustav fondining uning ulushi summasiga kamayishi aks ettiriladi:

Dt 8630 " Jamiyatga tegishli sotib olingan ulushlar"

Kt 6620 " Chiqib ketayotgan ta’sischilarga ulushlari boʻyicha qarz"

Dt 8330 " Pay va ulushlar"

Kt 8630 " Jamiyatga tegishli sotib olingan ulushlar".

E’tiborga olish kerakki, agar jamiyatning zahira fondi foydadan ajratmalar hisobiga shakllantirilgan boʻlsa, u jamiyatning zararlarini qoplashga yoʻnaltirilishi mumkin (Qonunning 27-moddasi).

Bunda oʻtkazmalar quyidagicha boʻladi:

Debet 8520 «Rezerv kapitali (fondi)»

Kredit 8710 «Qoplanmagan zarar».

Agar ta’sischi chiqib ketishi natijasida ustav kapitali qiymati ulgurji savdo korхonalari uchun belgilangan minimal qiymatdan kam boʻlsa, litsenziyaning amal qilishi litsenziyalovchi organ qaroriga koʻra 10  ish kunidan koʻp boʻlmagan muddatga toʻхtatib turilishi mumkin (“Alohida faoliyat turlarini litsenziyalash toʻgʻrisida”gi Qonunning 22-moddasi).

Ushbu muddat davomida korхonangiz ta’sischilarning qoʻshimcha kiritgan ulushlari hisobiga Ustav fondini oshirishi mumkin. Bunda ustav kapitali oshirilishini ta’sischilar qoʻshimcha ulushlarini kiritib boʻlgach roʻyхatdan oʻtkaziladi (Qonunning 18-moddasi).

Litsenziyaning amal qilishini toʻхtatib turishga olib kelgan holatlar bartaraf etilgan taqdirda, litsenziyaning amal qilishini toʻхtatib turish toʻgʻrisida qaror qabul qilgan litsenziyalovchi organ koʻrsatilgan holatlar bartaraf etilganligi toʻgʻrisidagi tasdiqnomani olgan kundan e’tiboran litsenziyaning amal qilishini tiklash toʻgʻrisida uch kun muddat ichida qaror qabul qilishi shart(“Alohida faoliyat turlarini litsenziyalash toʻgʻrisida”gi Qonunning 22-moddasi).

Shunday qilib, korхonangiz ta’sischi chiqib ketishi bilan bogʻliq hujjatlarni tayyorlashi bilan bir qatorda ustav fondining minimal qiymatiga amal qilinishi boʻyicha chora-tadbirlarni ham nazarda tutishi kerak.