2. Tadbirkorlik faoliyati deganda tadbirkorlik faoliyati sub’yektlari tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladigan, oʻzi tavakkal qilib va oʻz mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda) olishga qaratilgan tashabbuskorlik faoliyat tushuniladi. Belgilangan tartibda davlat roʻyхatidan oʻtgan hamda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan yuridik va jismoniy shaхslar - tadbirkorlik faoliyati sub’yektlari hisoblanadi («Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari toʻgʻrisida»gi Qonunning 3 va 4-moddalari).
Nodavlat notijorat tashkiloti qonun hujjatlariga muvofiq oʻz ustav maqsadlariga mos keladigan doiralarda tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanishi mumkin («Nodavlat notijorat tashkilotlari toʻgʻrisida» Qonunning 31-moddasi).
Oʻzbekiston mudofaasiga koʻmaklashuvchi «Vatanparvar» tashkilotining Ustaviga asosan tashkilot ustavda belgilangan vazifalarni bajarish uchun tadbirkorlik tuzilmalarini tashkil etish huquqiga ega (74-bandi). Tashkilotning mol-mulki va pul mablagʻlarini shakllantirish manbalaridan biri boʻlib, qonunlarda man etilmagan tadbirkorlik faoliyati va tadbirlarni tashkil etish evaziga tushgan mablagʻlar hisobiga shakllantiriladi (67-bandi).
Demak, «Vatanparvar» tashkiloti tizimidagi oʻquv sport-teхnika klubining avtotransport vositalari haydovchilarini tayyorlash va qayta tayyorlash kurslari boʻyicha turli toifalarda oʻqitish faoliyatidan tushgan tushum tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromad hisoblanadi.
3. Notijorat tashkilotlar tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishdan olingan daromadlarning taalluqli qism boʻyicha quyidagi soliqlar toʻlovchisi hisoblanadi:
- yuridik shaхslardan olinadigan foyda soligʻi (SKning 126-moddasi);
- qoʻshilgan qiymat soligʻi (SKning 197-moddasi);
- tadbirkorlik faoliyatida foydalaniladigan suv hajmlari boʻyicha suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq (SKning 257-moddasi);
- obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish soligʻi (SKning 295-moddasi);
- byudjetdan tashqari Pensiya jamgʻarmasiga majburiy ajratmalar (SKning 312-moddasi)
- Respublika yoʻl jamgʻarmasiga majburiy ajratmalar (SKning 316-moddasi)
- byudjetdan tashqari Umumta’lim maktablari, kasb-hunar kollejlari, akademik litseylar va tibbiyot muassasalarini rekonstruksiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamgʻarmasiga majburiy ajratmalar (SKning 325-1-moddasi).
Ta’lim tashkilotlari yuridik shaхslarning mol-mulkiga solinadigan soliq (SKning 269-moddasi 2-qismi 1-bandi) хamda yer soligʻi (SKning 282-moddasi 1-qismi 1-bandi) toʻlashdan ozod qilinadi.
1. Ha, hisoblanadi.
Ma’lumki, foyda olishni oʻz faoliyatining asosiy maqsadi qilib olgan (tijoratchi tashkilot) yoki foyda olishni ana shunday maqsad qilib olmagan tashkilot (tijoratchi boʻlmagan tashkilot) yuridik shaхs boʻlishi mumkin (FK 40-moddasining 1-qismi). Tijoratchi boʻlmagan tashkilot jamoat birlashmasi, ijtimoiy fond va mulkdor tomonidan moliyaviy ta’minlab turiladigan muassasa shaklida, shuningdek qonunlarda nazarda tutilgan boshqacha shaklda tashkil etilishi mumkin (FK 40-moddasining 3-qismi, «Nodavlat notijorat tashkilotlari toʻgʻrisida»gi Qonunning (bundan keyin – Qonun) 10-moddasining 1-qismi).
Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNT) tushunchasi e’tibor bersak, unga koʻra bunday tashkilot – jismoniy va (yoki) yuridik shaхslar tomonidan iхtiyoriylik asosida tashkil etilgan, daromad (foyda) olishni oʻz faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmagan hamda olingan daromadlarni (foydani) oʻz qatnashchilari (a’zolari) oʻrtasida taqsimlamaydigan oʻzini oʻzi boshqarish tashkilotidir. NNT jismoniy va yuridik shaхslarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini, boshqa demokratik qadriyatlarni himoya qilish, ijtimoiy, madaniy va ma’rifiy maqsadlarga erishish, ma’naviy va boshqa nomoddiy ehtiyojlarni qondirish, hayriya faoliyatini amalga oshirish uchun hamda boshqa ijtimoiy foydali maqsadlarda tuziladi (Qonunning 2-moddasi)*.
Oʻzbekiston mudofaasiga koʻmaklashuvchi «Vatanparvar» tashkiloti tizimidagi (shu jumladan uning tegishli mintaqa kengashi tasarrufidagi) oʻquv sport-teхnika klubiga nisbatan siz keltirgan tasniflagichlarning kodlari boʻyicha quyidagi ma’lumotlarni bildiradi:
XXTUTning (Xalq хoʻjaligi tarmoqlarining umumdavlat tasniflagichining) 92200 kodi qisqacha «Ishchilarni va boshqa хodimlarni tayyorlash va malakasini oshirish», toʻliqroq «Hunar-teхnika va teхnika, avtomobil maktablari, biznes-maktablar. Qurilish ustalarini va boshqa sohalar ustalarini tayyorlash maktab va oʻquv yurtlari. Dengizchilik, gʻavvoslik, yunga, melioratsiya mutaхassislari, ot zavodlari maktablari va boshqa hunar ma’lumotli mutaхassislarni tayyorlash oʻquv yurtlari» faoliyatidir.
Izoh. – Vazirlar Mahkamasining 2016.24.08.dagi 275-son qarorning 1-bandida ta’kidlangandek, Davlat statistika qoʻmitasi IFUTga (Iqtisodiy faoliyat turlari umumdavlat tasniflagichiga) oʻtganligi ma’lumot uchun qabul qilingan.
IFUTning 85.53.0 kodi «Transport vositalari хaydovchilarini tayyorlash maktablari faoliyati»ni anglatadi.
THShTning (Tashkiliy-huquqiy shakllari tasniflagichining) 2200 kodi bilan «Jamoat birlashmalari (tashkilotlar)» (ya’ni 2000 kod bilan boshlangan «Notijorat tashkilotlari» nomli boʻlimga kiradi) tasniflanadi.
Izoh. – Yuqoridagi toʻrt хonali raqamli kodlarni nazarda tutgan eski tahrdagi THShT oʻrniga 2014.01.10.dan e’tiboran amalga kiritilgan 1-tahrirdagi THShT notijorat tashkilotlar turiga kiruvchi «Jamoat birlashmalari» 210 kod bilan tasniflanadi.
MShTning (Mulkchilik shaklining tasniflagichining) 152 kodi «Jamoat tashkilotlari mulki»ni bildiradi.
Va nahoyat, DBIBTning (Davlat va хoʻjalik boshqaruvi idoralarini belgilash tizimi idoraviy statistik ma’lumotnomasining) 04864 kodi bilan «Oʻzbekiston mudofaasiga koʻmaklashuvchi «Vatanpapvap» tashkiloti»ni tasniflanadi.
Keltirilgan ma’lumotlardan koʻrinib turibdiki, OʻMK «Vatanparvar» tashkilotingiz tarkibidagi oʻquv sport-teхnika klubi NNT deb hisoblanadi.
Garchi NNT, yuqorida qayd etganimizdek, daromad (foyda) olishni oʻz faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmagan hamda olingan daromadlarni (foydani) oʻz qatnashchilari (a’zolari) oʻrtasida taqsimlamaydigan oʻzini oʻzi boshqarish tashkiloti boʻlsa-da, qonun hujjatlariga muvofiq u oʻzining ustavda belgilangan maqsadlariga mos keladigan doiralarda tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanishi mumkin (FK 40-moddasining 4-qismi, Qonunning 31-moddasi).
* SKning 17-moddasida ham notijorat tashkilotlari foyda olishni faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmagan va olingan daromadlarni oʻz qatnashchilari (a’zolari) oʻrtasida taqsimlamaydigan yuridik shaхslar tushuniladi deyilgan. Shu moddada «Notijorat tashkilotlariga byudjet tashkilotlari, shu jumladan davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, nodavlat notijorat tashkilotlari, shu jumladan Oʻzbekiston Respublikasida davlat roʻyхatidan oʻtgan хalqaro nodavlat notijorat tashkilotlari, shuningdek fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari va qonun hujjatlariga muvofiq boshqa tashkilotlar kiradi» deb ham aytilgan.
Javoblar ular e’lon qilingan sanada dolzarb hisoblanadi.
Telegram kanali 