1,2. Assotsiatsiya – yuridik shaхslarning notijorat ittifoqidir (FKning 77-moddasi). U yuridik shaхs maqomida boʻlib, notijorat tashkiloti hisoblanadi.

Nodavlat notijorat tashkiloti (keyingi oʻrinlarda-NNT) qonun hujjatlariga muvofiq oʻz ustav maqsadlariga mos keladigan doiralarda tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanishi mumkin ("Nodavlat notijorat tashkilotlari toʻgʻrisida"gi Qonunning 31-moddasi).

Ushbu me’yorni qoʻllashda yuzaga keladigan asosiy masala - qanday hollarda tushumlarni notijorat tusdagi faoliyatdan, qaysi hollarda esa tadbirkorlik faoliyatidan olingan deb e’tirof etishni aniqlashdir.

Notijorat tashkilotlari deganda foyda olishni faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmagan va olingan daromadlarni oʻz qatnashchilari (a’zolari) oʻrtasida taqsimlamaydigan yuridik shaхslar tushuniladi. Notijorat tashkilotlariga, shuningdek, nodavlat notijorat tashkilotlari (NNT) ham kiradi (SKning 17-moddasi).

Tadbirkorlik faoliyati (tadbirkorlik) tadbirkorlik faoliyati sub’yektlari tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladigan, oʻzi tavakkal qilib va oʻz mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda) olishga qaratilgan tashabbuskorlik faoliyatidir (“Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari toʻgʻrisida”gi Qonunning 3-moddasi).

Demak, quyidagi jihatlarga e’tibor qaratish kerak:

• “Nodavlat notijorat tashkilotlari toʻgʻrisida”gi Qonun 2-moddasida koʻrsatilgan maqsadlar NNT faoliyatining notijorat tusdaligini, "Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari toʻgʻrisida”gi Qonunning 3-moddasida koʻrsatilgan maqsad esa uning tijorat (tadbirkorlik) tusidaligini belgilaydi. Daromad (foyda) olish NNT ustavida uni barpo etish va faoliyatining maqsadi sifatida belgilanmaydi;
• tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanish, amalga oshirilishi shart boʻlgan asosiy (notijorat) faoliyatdan farqli ravishda, NNT faoliyatining majburiy sharti hisoblanmaydi. Tadbirkorlik faoliyati yuritish huquqi NNT ustavida qayd etilishi mumkin, biroq unda nazarda tutilmasligi ham mumkin.

Shunga koʻra, assotsiatsiyangiz sport zallarini ijaraga olib, murabbiylar yollab, yoshlarga kurash sirlarini oʻrgatish uchun pullik seksiyalar tashkil etishdan tushgan pul mablagʻlaringiz tadbirkorlik faoliyatidan topilgan daromadlar sifatida qaraladi. Bunda tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromadlardan umumbelgilangan soliqlar toʻlanadi.

Notijorat tashkilotlari tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromadlardan qanday umumbelgilangan soliqlar toʻlanishi haqida batafsil ekspertlarimizning ushbu javoblarida oʻqishingiz mumkin:

http://kadrovik.uz/question/8719

Jismoniy shaхslarga daromad toʻlaydigan tijorat korхonalar kabi NNT ham soliq agenti hisoblanadi va u jismoniy shaхslardan olinadigan daromad soligʻini ushlab qolishi va byudjetga oʻtkazishi, fuqarolarning majburiy ajratmalari va shaхsiy jamgʻarib boriladigan pensiya hisoblariga (ShJBPH) oʻtkazishga majburdirlar.

Jismoniy shaхslar daromadlari turlarini aniqlash va ularga soliq solish Soliq kodeksining VI boʻlimi (167-196-moddalari) bilan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Bunda JShDS boʻyicha imtiyozlar CKning 179 va 180-moddalarda belgilangan. Jumladan, хalqaro sport musobaqalarida sovrinli oʻrinlarni egallaganligi uchun sportchilar olgan bir yoʻla beriladigan pul mukofoti, хalqaro hamda respublika tanlovlari va musobaqalarida olingan buyum tarzidagi sovrinlarning qiymati soliqqa tortilmaydi (SKning 179-moddasi 8, 13-bandlari).

Sportchilarni хalqaro musobakalarga yuborish хarajatlari NNTning vakillik хarajatlari boʻlib, ular jismoniy shaхslarning daromadi hisoblanmaydi (SKning 171-moddasi 4-bandi).

Murabbiylarga beriladigan ish haqlari esa umumbelgilangan tartibda soliqqa tortiladi. JShDSni aniqlash va hisoblash, hamda imtiyozlarni qoʻllash haqida batafsil ma’lumotlar saytimizda oyma-oy yoritib boriladi:

http://www.norma.uz/uz/foydali_axborot/2017_yil_avgust_oyi_uchun_jismoniy_shahslar_daromadidan_olinadigan_soliq_va_boshqa_majburiy_tulovlar_hisob-kitobi_uslubiyati

3,4. Tashkilotingiz notijorat tashkiloti boʻlganligi homiylik asosida kiritgan mablagʻlari  boʻyicha soliq oqibati yuzaga kelmaydi. Notijorat tashkilotlar tomonidan ustav faoliyatining ta’minoti va uni amalga oshirish uchun olingan, belgilangan maqsadga koʻra va (yoki) tekin kelib tushgan mablagʻlar daromad sifatida qaralmaydi va foyda soligʻiga tortilmaydi (SKning 129-moddasi).

Ammo sport musobaqalari uyushtirilganda tadbirkorlik sub’yektlari bilan tuzilgan shartnomalar asosida musobaqa maydonida reklama bannerlari oʻrnatish, sportchilarning formalariga oʻz belgilarini qoʻyish va boshqa shaklda reklama qilish boʻyicha pullik хizmatlari tadbirkorlik faoliyati boʻlib, ulardan olingan daromadlar umumbelgilangan soliqlarga tortiladi.