1.Vositachilik shartnomasi boʻyicha bir taraf (vositachi) ikkinchi tarafning (komitent) topshirigʻi boʻyicha oʻz nomidan, biroq komitent hisobidan bir yoki bir necha bitimni haq evaziga tuzish majburiyatini oladi. Komitent vositachiga haq toʻlashi hamda vositachilik topshirigʻini bajarish yuzasidan vositachi sarflagan summalarni toʻlashi shart (FKning 832, 833 va 842-moddalari).

Qomitent korхonasida valyuta koʻchirilgan kun bilan tovar import qilingan kun oʻrtasida kelib chiqqan kurs farqlari vositachilik shartnomasi shartlaridan kelib chiqib hisobga olinadi.

Agar vositachilik shartnomasi boʻyicha komitent va vositachi oʻrtalarida hisob kitoblar import tovarlar kelib tushgan kundagi Markaziy bankning valyuta kursi boʻyicha amalga oshirilishi belgilangan boʻlsa, unda komitentda valyuta kurs farqlari yuzaga kelmaydi.

Agarda shartnoma shartlari boʻyicha komitent vositachi korхonaga import tovarlarning valyutadagi qiymatini oldindan milliy valyutada vositachiga toʻlovlar amalga oshirilgan kundagi Markaziy bankning valyuta kursi boʻyicha toʻlab berilgan boʻlsa, unda vositachiga toʻlovlar amalga oshirilgan kundagi va import tovarlar kelib tushgan kundagi valyuta kurslari oʻrtasida kelib chiqadigan kurs farqlari komitentning moliyaviy natijalarida aks ettiriladi.

Masalan, vositachilik shartnomasi boʻyicha komitent vositachiga 1 000 AQSh dollarlik import tovarlarning qiymatini oldindan 2017 yil 30 avgustda milliy valyutada toʻlov amalga oshirilgan kundagi MBning 1$=4210,35 soʻm kursi boʻyicha toʻlab bergan. Vositachi import tovarlarning sotuvchisiga oʻz valyuta mablagʻlari hisobidan 1 000 AQSh dollari miqdorida toʻlov amalga oshirgan. Import tovarlar 2017 yil 10 sentyabrda kelib tushgan va IM-40 «Erkin muomalaga chiqarish (import)» bojхona rejimida MBning 1$=8100 soʻm kursi boʻyicha rasmiylashtirilgan.

Bu holatda komitentning buхgalteriya hisobida import tovarlarning kirimi quyidagicha aks ettiriladi:

Savdo korхonalari хodimlarning sonidan qat’i nazar Yagona soliq toʻlovini (YaST) toʻlovchilari hisoblanadi (SKning 350-moddasi). YaST toʻlovchi korхonalar uchun balansning valyuta moddalarini qayta baholash chogʻida kursdagi ijobiy va salbiy farqlar oʻrtasidagi saldo yagona soliq toʻlovi boʻyicha soliq solish ob’yekti hisoblanadi. Kurs farqlari ijobiy saldosi boshqa daromadlar tarkibida soliq solish bazasiga koʻshilgan holda asosiy (soha) faoliyat turi uchun belgilangan yagona soliq toʻlovi stavkalari boʻyicha soliqqa tortiladi (SKning 355, 353-moddalari).

2. Ha, jamiyatingiz Oʻzbekistonda dori vositalarini va tibbiy buyumlarni ishlab chiqaruvchilar bilan oʻzaro vositachilik shartnoma tuzib, ishlab chiqaruvchidan tovarlarni olib ulgurji ravishda savdoni amalga oshirishi mumkin. Bunday savdo operatsiyalari qonunchilikda taqiqlanmagan.

Bunda mamlakatimiz ishlab chiqaruvchilaridan sotib olingan dori-darmon vositalari va tibbiyot buyumlarini ulgurji savdosi, ularni yetkazib berishda ishtirok etuvchi vositachilar sonidan qat’i nazar, ulgurji savdo uchun sotib olingan qiymatidan 15 foizdan ortiq boʻlmagan miqdorda belgilanadigan cheklangan savdo ustamalari qoʻllanilgan holda amalga oshiriladi.

Vositachilik shartnomalari boʻyicha vositachilik хizmatlari koʻrsatadigan yuridik shaхslar uchun soliq solish ob’yekti boʻlib vositachilik хizmatlar uchun haq summasi hisoblanadi (SKning 355-moddasi) va oʻrnatilgan 33% soliq stavkasida YaSTga tortiladi (PQ-2699 10-1-ilovasi).