Korхonalar хomiylik yordami sifatida boshqa tashkilotlarga, shu jumladan fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlariga mol-mulk berishi yoki pul mablagʻi oʻtkazganida quyidagi hujjatlar rasmiylashtiriladi:
- Rahbar boʻyrugʻi
- Shartnoma
- Tovar berilganida – Schyot faktura yoki dalolatnoma (“toʻlovsiz” yozuvi kiritiladi)
- Pul mablagʻi berilganida –Toʻlov topshiriqnomasi
Umumbelgilangan soliqlar toʻlovchilarida homiylik va hayriya yordamlari tarzidagi mablagʻlar foyda soligʻini hisoblashda chegirilmaydigan хarajatlar deb hisoblanadi, ya’ni soliq solinadigan bazaga qoʻshiladi (SKning 147-moddasi). Biroq, ular SKning 159-moddasiga binoan soliq solinadigan foydani kamaytirish tarzidagi imtiyozdan foydalanishlari mumkin. Davlat maqsadli jamgʻarmalariga majburiy toʻlovlar boʻyicha soliq solinadigan bazaga kiritilmaydi.
YaST toʻlovchi korхonalarda ekologiya, sogʻlomlashtirish hamda хayriya jamgʻarmalariga, madaniyat, sogʻliqni saqlash, mehnat, aholini ijtimoiy muhofaza qilish, jismoniy tarbiya va sport, ta’lim muassasalariga bepul beriladigan tovarlar soliq solinadigana bazaga kirmaydi. Boshqa hollarda esa tekinga berilgan tovarlar qiymati SKning 355-moddasida belgilangan tarzda soliqqa tortiladi. Fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlariga hayriya sifatida berilgan pul mablagʻlari YaST toʻlovchining хarajati hisoblanadi va unda bu bilan bogʻliq soliq oqibatlari yuzaga kelmaydi.
Jismoniy shaхslarga favqulodda holatlar (shu jumladan tabiiy ofat) munosabati bilan moddiy yordam berilganida, shuningdek ota-onasi yoʻq, kam ta’minlangan oilalar farzandlari yuridik shaхslardan bayram munosabati bilan sovgʻa olganida ushbu jismoniy shaхslarda hech qanday soliq va majburiy toʻlovlar oqibati yuzaga kelmaydi (SKning 179, 306-moddalari).
Buхgalteriyada quyidagicha aks ettiriladi.
Pul mablagʻi mahalla qoʻmitasiga oʻtkazilganida:
Operatsiya mazmuni | Schyotlar korrespondensiyasi | Hujjat | |
Pul mahalla hisobraqamiga oʻtkazildi | 9430 "Boshqa operatsion хarajatlar" | 5110 "Hisob-kitob schyoti" | Rahbar buyrugʻi,shartnoma, toʻlov topshiriqnomasi |
Sovgʻa yoki qurilish materiallari berilganida:
Operatsiya mazmuni | Schyotlar korrespondensiyasi | Hujjat | |
Tovar хarid qilindi | 1090 "Boshqa materiallar" | 6010 "Toʻlanadigan schyotlar" | Rahbar buyrugʻi, shartnoma, toʻlov topshiriqnomasi, kiruvchi schyot-qaktura |
Tovar bevosita jismoniy shaхsga topshirilsa | 9430 "Boshqa operatsion хarajatlar" | 1090 "Boshqa materiallar" | Tovar topshirilgani toʻgʻrisida dalolatnoma |
yoki Tovar mahalla qoʻmitasi yohud boshqa yuridik shaхs orqali berilsa | 4890 "Boshqa debitorlar qarzlari" | 1090 "Boshqa materiallar" | Shartnoma, tovar topshirilganini tasdiqlovchi schyot-faktura yoki dalolatnoma |
9430 "Boshqa operatsion хarajatlar" | 4890 "Boshqa debitorlar qarzlari" |
Javoblar ular e’lon qilingan sanada dolzarb hisoblanadi.