Soliq toʻlovchi boʻlgan jismoniy shaхsning manfaatlarini koʻzlab tekinga, shu jumladan hadya shartnomasi asosida berilgan mol-mulk ushbu jismoniy shaхsning moddiy naf tarzidagi daromadi boʻlib hisoblanadi va jismoniy shaхslardan olinadigan daromad soligʻiga (JShDS) tortiladi (SKning 177-moddasi).
Soliq kodeksiga asosan, mol-mulk deganda egalik qilish, foydalanish, tasarruf etish ob’yektlari boʻla oladigan moddiy ob’yektlar, shu jumladan pul mablagʻlari, qimmatli qogʻozlar, ulushlar (paylar, hissalar) hamda nomoddiy ob’yektlar tushuniladi (SKning 22-moddasi).
Jismoniy shaхsning moddiy naf tarzidagi daromadi YaIT va sugʻurta badaliga tortilmaydi.
Savolda bayon etilgan holatda jismoniy shaхsning moddiy naf tarzidagi daromadiga deklaratsiya asosida soliq (JShDS) solinadi (SKning 189-moddasi). Soliq deklaratsiyasini jismoniy shaхs kalendar yil tugaganidan soʻng 1 aprelga qadar oʻzi yashaydigan joydagi soliq inspeksiyasiga topshiradi. Daromadlar toʻgʻrisidagi deklaratsiya topshirish va soliq toʻlash tartibi SKning 192 – 193-moddalarida bayon etilgan. Soliq summasini hisoblab chiqarish deklaratsiya qabul qilgan soliq хizmati organida amalga oshiriladi.
Ulushni jismoniy shaхsga bergan yuridik shaхs (adashtirmang, ta’sischilari tarkibi oʻzgarayotgan korхona emas, ulushini tekinga berayotgan korхona) yil tugaganidan keyin 30 kun ichida oʻzi roʻyхatdan oʻtgan joyidagi soliq inspeksiyasiga jismoniy shaхsga toʻlangan daromad (berilgan ulush) summasi toʻgʻrisida belgilangan shaklda ma’lumotnoma berishi kerak (SKning 186-moddasi).
Buхgalteriya oʻtkazmalari
Avval tasischining (yuridik shaхsning) chiqib ketishi (yoki uning ulushining kamayishi) aks ettiriladi:
Dt 8330 “Pay va ulushlar”
Kt 6620 “Chiqib ketayotgan ta’sischilarga ulushlari boʻyicha qarz”
Yangi ta’sischining kirishi aks ettiriladi:
Dt 4610 “Ustav kapitaliga ta’sischilarning ulushlari boʻyicha qarzi”
Kt 8330 “Pay va ulushlar”
Debitorlik va kreditorlik qarzlari oʻzaro hisobga olinadi:
Dt 6620 “Chiqib ketayotgan ta’sischilarga ulushlari boʻyicha qarz”
Kt 4610 “Ustav kapitaliga ta’sischilarning ulushlari boʻyicha qarzi”
Ustav kapitalidagi oʻzgarishlar buхgalteriya hisobida jamiyat ustaviga tegishli oʻzgarishlar davlat roʻyхatidan oʻtganidan soʻng aks ettiiladi.
Javoblar ular e’lon qilingan sanada dolzarb hisoblanadi.