Ta’tillar hamda mehnatga yaroqsizlik vaqtiga haq toʻlash Oʻrtacha oylik ish haqini hisoblab chiqarish Tartibiga (VMning 11.03.1997y. 133-sonli qaroriga 6-ilova, keyingi oʻrinlarda Tartib) muvofiq amalga oshiriladi.
Ushbu tartibga asosan, hisob-kitob uchun 12 oylik tarifikatsiya yoki lavozim maoshidan oshgan toʻlovlar sirasiga ishbay asosida ishlab topilgan qoʻshimcha ish haqi, mukofotlar, qoʻshimcha toʻlovlar, ish haqiga qoʻshimcha haqlar va ijtimoiy sugʻurta boʻyicha badallar hisoblanadigan boshqa toʻlovlar kiradi.
Xodim smena asosida ishlaganda unga belgilangan haftalik 40 soatdan oshgan ish vaqti uchun toʻlangan ish haqi lavozim maoshidan oshgan toʻlovlar sirasiga kiritiladi.
Savolga javobni misol tariqasida koʻrib chiqamiz.
Misol.
Kechki smena uchun ish vakti 24-08 gacha, dam olish vaqti soat 06-07gacha etib belgilangan. Oyda toʻliq ish vaqtini ishlagan хodim okladi 560 000 soʻm etib belgilangan. 6-kunlik (40 soatlik) ish haftasi belgilangan korхonada 2017 yil iyul oyi uchun belgilangan jami ish soati 172 soatga tengligini hisobga olsak, 1-soatlik ish uchun ish haqi stavkasi 3255, 80 soʻmga teng boʻladi.
(http://www.norma.uz/poleznaya_informaciya/raschet_rabochego_vremeni_na_2017_god)
Mehnat kodeksiga muvofiq sutkaning tungi vaqtga toʻgʻri keluvchi qismida mehnat faoliyatini amalga oshirishda unga ishning har bir soati uchun kamida bir yarim baravar miqdorda haq toʻlanishi belgilangan. Bunda tungi vaqt sifatida soat 22:00 dan 06:00 gacha boʻlgan oraliqdagi vaqt kiradi.
Agar хodim, haftada 6 kun tungi smenada ishga tushsa, iyul oyida u jami 182 soat (26 х 7) mehnat qilgan boʻlib, belgilangan normativdan 10 soatga koʻp ishlagan boʻladi. Ushbu 10 soat uchun toʻlov 2 baravar miqdorda (3256 х 2 х 10 = 65 120 soʻm) toʻlanishi zarur.
26 kunlik ish kunida ishlagan хodim mehnat faoliyatining 156 soat ish vaqti (6 soatdan х 26 kun) tungi vaqtga toʻgʻri kelmoqda, ushbu vaqt uchun toʻlov 1,5 barobar miqdorida (3256 х 1.5 х156= 761 904 soʻm) amalga oshirilishi lozim.
Qolgan 26 soat ish vaqti (soat 07:00 dan 08:00 gacha) kunduzgi vaqtga toʻgʻri kelganligi sababli, ularga toʻlov 1 barobarda (3256 х 26= 84 656 soʻm) hisoblanadi.
Shunda, хodimga hisoblangan jami ish haqi miqdori 911 680 (65 120 + 761 904 + 84 656) soʻmga teng boʻladi.
Ushbu hisob-kitobdan belgilangan normativ 172 soat uchun ish haqi – 560 000 soʻm lavozim maoshi boʻlsa, 351 680 (911 680-560 000) soʻm ishbay asosida ishlab topilgan qoʻshimcha ish haqi hisoblanadi, undan sugʻurta badallari ushlab qolinadi. Demak ushbu summa (351 680 soʻm) oʻrtacha oylik ish haqini hisoblashda lavozim maoshidan oshgan qismi sifatida hisobga olinadi.
Javoblar ular e’lon qilingan sanada dolzarb hisoblanadi.