Таътиллар ҳамда меҳнатга яроқсизлик вақтига ҳақ тўлаш Ўртача ойлик иш ҳақини ҳисоблаб чиқариш Тартибига (ВМнинг 11.03.1997й. 133-сонли қарорига 6-илова, кейинги ўринларда Тартиб) мувофиқ амалга оширилади.

Ушбу тартибга асосан, ҳисоб-китоб учун 12 ойлик тарификация ёки лавозим маошидан ошган тўловлар сирасига ишбай асосида ишлаб топилган қўшимча иш ҳақи, мукофотлар, қўшимча тўловлар, иш ҳақига қўшимча ҳақлар ва ижтимоий суғурта бўйича бадаллар ҳисобланадиган бошқа тўловлар киради.

Ходим смена асосида ишлаганда унга белгиланган ҳафталик 40 соатдан ошган иш вақти учун тўланган иш ҳақи лавозим маошидан ошган тўловлар сирасига киритилади.

Саволга жавобни мисол тариқасида кўриб чиқамиз.

Мисол.

Кечки смена учун иш вакти 24-08 гача, дам олиш вақти соат 06-07гача этиб белгиланган. Ойда тўлиқ иш вақтини ишлаган ходим оклади 560 000 сўм этиб белгиланган. 6-кунлик (40 соатлик) иш ҳафтаси белгиланган корхонада 2017 йил июль ойи учун белгиланган жами иш соати 172 соатга тенглигини ҳисобга олсак, 1-соатлик иш учун иш ҳақи ставкаси 3255, 80 сўмга тенг бўлади.

(http://www.norma.uz/poleznaya_informaciya/raschet_rabochego_vremeni_na_2017_god)

Меҳнат кодексига мувофиқ сутканинг тунги вақтга тўғри келувчи қисмида меҳнат фаолиятини амалга оширишда унга ишнинг ҳар бир соати учун камида бир ярим баравар миқдорда ҳақ тўланиши белгиланган. Бунда тунги вақт сифатида соат 22:00 дан 06:00 гача бўлган оралиқдаги вақт киради.

Агар ходим, ҳафтада 6 кун тунги сменада ишга тушса, июль ойида у жами 182 соат (26 х 7) меҳнат қилган бўлиб, белгиланган нормативдан 10 соатга кўп ишлаган бўлади. Ушбу 10 соат учун тўлов 2 баравар миқдорда (3256 х 2 х 10 = 65 120 сўм) тўланиши зарур.

26 кунлик иш кунида ишлаган ходим меҳнат фаолиятининг 156 соат иш вақти (6 соатдан х 26 кун) тунги вақтга тўғри келмоқда, ушбу вақт учун тўлов 1,5 баробар миқдорида (3256 х 1.5 х156= 761 904 сўм) амалга оширилиши лозим.

Қолган 26 соат иш вақти (соат 07:00 дан 08:00 гача) кундузги вақтга тўғри келганлиги сабабли, уларга тўлов 1 баробарда (3256 х 26= 84 656 сўм) ҳисобланади.

Шунда, ходимга ҳисобланган жами иш ҳақи миқдори 911 680 (65 120 + 761 904 + 84 656) сўмга тенг бўлади.

Ушбу ҳисоб-китобдан белгиланган норматив 172 соат учун иш ҳақи – 560 000 сўм лавозим маоши бўлса, 351 680 (911 680-560 000) сўм ишбай асосида ишлаб топилган қўшимча иш ҳақи ҳисобланади, ундан суғурта бадаллари ушлаб қолинади. Демак ушбу сумма (351 680 сўм)  ўртача ойлик иш ҳақини ҳисоблашда  лавозим маошидан ошган қисми сифатида ҳисобга олинади.