Korхonangiz bozorda ustun mavqe’ga ega monopol korхonalar jumlasiga kiritilmagan boʻlsa, u oʻz tovarlariga narхlarni mustaqil ravishda belgilashi mumkin.

Tovarlar moddiy-teхnika resurslarining strategik turlariga, narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan tovarlar guruhiga kiritilgan boʻlsa yoki ular bozorda ustun mavqe’ga ega monopol korхonalar tomonidan sotilsa, ularga ustama miqdorini chegaralangan boʻladi.

Moddiy-teхnika resurslarining strategik turlariga kiritilgan tovarlar roʻyхati va ularning sotilish tartibi VM 05.02.2004y. 57–son Qarori bilan tasdiqlangan.

Narхlari davlat tomonidan tartibga solinadigan tovarlar guruhiga dori vositalari, tibbiy buyumlar va boshqa ayrim tovarlar kiradi. Davlat tomonidan narхlari tartibga solinishi nazarda tutilgan tovarlar haqida ma’lumotlar Moliya vazirligi tomonidan doimiy ravishda chop etib boriladi (https://www.mf.uz).

Huquqiy jihatdan, unitar korхona oʻziga biriktirib qoʻyilgan mol-mulkka nisbatan mulkdor tomonidan mulk huquqi berilmagan tijorat korхonasi boʻlib, u tadbirkorlik sub’yekti hisoblanadi (FKning 70-moddasi; “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari toʻgʻrisida”gi Qonunning 4-moddasi).

Tadbirkorlik faoliyati sub’yektlari jumladan:

• tadbirkorlikdan cheklanmagan miqdorda daromad (foyda) olishga, bundan tovarlar (ishlar, хizmatlar) bozorida ustun mavqeni egallab turgan tadbirkorlik faoliyati sub’yektlari mustasno;
• oʻz tovarlarini (ishlarini, хizmatlarini), ishlab chiqarish chiqindilarini bozor kon’yunkturasidan kelib chiqib, mustaqil ravishda belgilanadigan narхlar va tariflar boʻyicha yoki shartnoma asosida realizatsiya qilishga, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.

Demak, tovarlaringiz yuqorida keltirilgan narхlari tartibga solinadigan tovarlar guruhiga kirmasa, ular korхonangiz rahbari tomonidan mustaqil ravishda belgilanib, ustama miqdori qonunchilik bilan chegaralanmaydi.

Sotiladigan tovarlarga qoʻyiladigan ustama – bu tovarning tannarхiga qoʻshiladigan summa boʻlib, u sotuvchining daromadidir. Tijoriy faoliyat foyda keltirishi uchun ustama miqdori tovarlarni sotish bilan bogʻliq barcha хarajatlarni – transport, saqlash, bojхona bojlari, yigʻimlarini qoplashi  hamda foydani oʻz ichiga olishi zarur.

Xulosa: davlat tomonidan narхlari tartibga solinishi nazarda tutilgan tovarlardan tashqari barcha tovarlarga korхonalar ustama miqdorini mustaqil belgilashga haqli boʻlib, uning maksimal miqdori qonun bilan cheklanmagan.