Корхонангиз бозорда устун мавқеъга эга монопол корхоналар жумласига киритилмаган бўлса, у ўз товарларига нархларни мустақил равишда белгилаши мумкин.

Товарлар моддий-техника ресурсларининг стратегик турларига, нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган товарлар гуруҳига киритилган бўлса ёки улар бозорда устун мавқеъга эга монопол корхоналар томонидан сотилса, уларга устама миқдорини чегараланган бўлади.

Моддий-техника ресурсларининг стратегик турларига киритилган товарлар рўйхати ва уларнинг сотилиш тартиби ВМ 05.02.2004й. 57–сон Қарори билан тасдиқланган.

Нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган товарлар гуруҳига дори воситалари, тиббий буюмлар ва бошқа айрим товарлар киради. Давлат томонидан нархлари тартибга солиниши назарда тутилган товарлар ҳақида маълумотлар Молия вазирлиги томонидан доимий равишда чоп этиб борилади (https://www.mf.uz).

Ҳуқуқий жиҳатдан, унитар корхона ўзига бириктириб қўйилган мол-мулкка нисбатан мулкдор томонидан мулк ҳуқуқи берилмаган тижорат корхонаси бўлиб, у тадбиркорлик субъекти ҳисобланади (ФКнинг 70-моддаси; “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги Қонуннинг 4-моддаси).

Тадбиркорлик фаолияти субъектлари жумладан:

• тадбиркорликдан чекланмаган миқдорда даромад (фойда) олишга, бундан товарлар (ишлар, хизматлар) бозорида устун мавқени эгаллаб турган тадбиркорлик фаолияти субъектлари мустасно;
• ўз товарларини (ишларини, хизматларини), ишлаб чиқариш чиқиндиларини бозор конъюнктурасидан келиб чиқиб, мустақил равишда белгиланадиган нархлар ва тарифлар бўйича ёки шартнома асосида реализация қилишга, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно.

Демак, товарларингиз юқорида келтирилган нархлари тартибга солинадиган товарлар гуруҳига кирмаса, улар корхонангиз раҳбари томонидан мустақил равишда белгиланиб, устама миқдори қонунчилик билан чегараланмайди.

Сотиладиган товарларга қўйиладиган устама – бу товарнинг таннархига қўшиладиган сумма бўлиб, у сотувчининг даромадидир. Тижорий фаолият фойда келтириши учун устама миқдори товарларни сотиш билан боғлиқ барча харажатларни – транспорт, сақлаш, божхона божлари, йиғимларини қоплаши  ҳамда фойдани ўз ичига олиши зарур.

Хулоса: давлат томонидан нархлари тартибга солиниши назарда тутилган товарлардан ташқари барча товарларга корхоналар устама миқдорини мустақил белгилашга ҳақли бўлиб, унинг максимал миқдори қонун билан чекланмаган.