Умумий қоидага кўра, ҳар бир ҳодимнинг меҳнат таътилидан фойдаланиш ҳуқуқи қуйидагича юзага келади (МКнинг 143-моддаси 1- ва 8-қисмлари):

         1-иш йили учун – ишга кирган кундан бошлаб 6 ой (узлуксиз иш даври) ўтгандан кейин;

         2-, 3- ва кейинги йиллар учун – ҳар бир кейинги иш йилида таътиллар жадвалида белгиланган муддатда.

Агар таътилдан фойдаланиш ҳуқуқи бошланмаган бўлса, ҳодим меҳнат таътили беришни талаб қилишга ҳақли эмас.

         Умумий қоидадан фарқли равишда МКнинг 143-моддаси 3-қисмига мувофиқ, иш берувчи айрим тоифадаги ходимларга иш бошланган кундан 6 ой ўтмасдан уларга таътил беришга нафақат ҳақли, балки мажбур.  

Жумладан:

аёлларга - ҳомиладорлик ва туғиш таътили олдидан ёки ундан кейин;

I ва II гуруҳ ногиронларига;

ўн саккиз ёшга тўлмаган шахсларга;

муддатли ҳарбий хизматдан резервга бўшатилган ва ишга жойлашган ҳарбий хизматчиларга;

ўриндошлик асосида ишлаётганларга - асосий иш жойидаги таътил билан бир вақтда, ўриндошлик асосида ишлаган вақтига мутаносиб равишда ҳақ тўлаган ҳолда;

ишлаб чиқаришдан ажралмаган ҳолда умумий таълим мактабларида, олий ва ўрта махсус, касб-ҳунар ўқув юртларида, кадрларнинг малакасини ошириш, уларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш институтлари ва курсларида ўқиётганларга, агар улар ўзларининг йиллик таътилларини имтиҳонлар, синовлар (зачётлар) топшириш, диплом, курс, лаборатория ва бошқа ўқув ишларини бажариш вақтига тўғрилаб олишни хоҳласалар;

технологиядаги, ишлаб чиқариш ва меҳнатни ташкил этишдаги ўзгаришлар, ходимлар сони (штати) ёки ишлар хусусияти ўзгаришига олиб келган ишлар ҳажмининг қисқарганлиги ёхуд корхонанинг тугатилганлиги муносабати билан ишдан озод этилган ходимларга.

Демак, аёлларга – уларнинг хоҳиши бўйича ҳомиладорлик ва туғиш таътили олдидан ёки ундан кейин йиллик асосий таътил берилади.