Ноозиқ-овқат истеъмол товарлари ишлаб чиқаришга ихтисослашаётган корхоналар жумласига сотув умумий ҳажмида ушбу товарларни ишлаб чиқаришдан тушум улуши ҳисобот даври якунлари бўйича камида 60 фоизини ташкил этадиган корхоналар киради. Ушбу корхоналарга солиқ ва божхона имтиёзлари ҳамда преференциялари берилади (ЎзР Президентининг 28.01.2009 й. ПҚ-1050-сон Қарори  “Маҳаллий ноозиқ-овқат истеъмол товарлари ишлаб чиқариш кенгайтирилишини рағбатлантириш борасидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”). Имтиёзлар қуйидаги кўринишларда берилади:

• Ягона солиқ тўловидан озод этиш;
• Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланадиган рўйхатлар бўйича импорт қилинадиган, ноозиқ-овқат истеъмол товарлари ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган асбоб-ускуналар, бутловчи буюмлар, республикада ишлаб чиқарилмайдиган хом ашё ҳамда материалларни божхона тўловларидан (божхона расмийлаштируви йиғимларидан ташқари) озод этиш;
• Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг тасдиқланган рўйхатига киритилмаган ноозиқ-овқат истеъмол товарларини ўзи учун ишлаб чиқаришда зарур бўлган хом ашё, материаллар ва фурнитураларни импорт қилишда божхона декларацияси қабул қилинган кундан бошлаб, божхона тўловларини (божхона расмийлаштируви йиғимларидан ташқари) 60 кунгача бўлган муддатга узайтириш.

Ишлаб чиқаришда имтиёз тадбиқ қилинадиган ноозиқ-овқат истеъмол товарларининг товар гуруҳлари рўйхати АВ  томонидан 2009 йил 31 мартда 1932-сон билан рўйхатга олинган “Ноозиқ-овқат истеъмол товарларини ишлаб чиқаришга ихтисослашган корхоналар томонидан солиқ ва божхона имтиёзларини қўллаш тартиби тўғрисида”ги Низомда келтирилган. Ушбу Низомда шунингдек имтиёзларни тадбиқ қилиш тартиби ҳам белгиланган.

ЎзР Президентининг 28.01.2009 й. ПҚ-1050-сон Қарори  “Маҳаллий ноозиқ-овқат истеъмол товарлари ишлаб чиқариш кенгайтирилишини рағбатлантириш борасидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Низомнинг 4-бандида ягона солиқ тўлови бўйича имтиёзлар солиқдан бўшаган маблағлардан мақсадга мувофиқ фойдаланилган тақдирда қўлланилиши белгиланган.

Имтиёзлар берилиши муносабати билан бўшайдиган маблағлар янги ишлаб чиқаришларни барпо этишга, шунингдек фаолият кўрсатаётган корхоналарни модернизациялаш, техник ва технологик жиҳатдан қайта жиҳозлашга, ноозиқ-овқат истеъмол товарлари ишлаб чиқаришда зарур бўладиган хом ашё ва материаллар харид қилишга, киритилган инвестицияларни қоплаш, жумладан кредитларни тўлашга йўналтирилади. Берилган имтиёзлардан бўшайдиган маблағлар мақсадга номувофиқ фойдаланилган тақдирда, ушбу маблағлар қонун ҳужжатларида назарда тутилган жарима санкцияларини ҳисобга олган ҳолда тўлиқ ҳажмда давлат бюджетига ўтказилади.

Юридик шахслар томонидан бюджетга тўланадиган солиқлар, божхона ва мажбурий тўловларни тўлаш бўйича берилган имтиёзларни бухгалтерлик ҳисобида акс эттиришнинг тартиби “Юридик шахсларга солиқлар, божхона ва мажбурий тўловларни   бюджетга   тўлаш   бўйича   берилган имтиёзларни расмийлаштириш ва бухгалтерлик ҳисобида акс эттириш тартиби тўғрисида Низом” да (АВ 02.04.2005й. 1463-сон билан рўйхатга олинган)   белгиланган, ушбу Низомда сизни қизиқтираётган бухгалтерия ўтказма (проводка) лари ҳам келтирилган.

Берилган имтиёзлардан бўшайдиган маблағлар мақсадга мувофиқ фойдаланилган тақдирда солиқлар, божхона ва мажбурий тўловларни ҳисоблаб чиқиб ёзиш умумўрнатилган тартибда қонунчиликка мувофиқ амалга оширилади. Аммо шу билан бирга, ҳисоблаб чиқиб ёзилган солиқ ва бошқа тўловлар бюджетга тўланмайди, балки бўшаган маблағлар мақсадли вазифаларни амалга оширишга йўналтирилади.

Бўшаётган маблағларни мақсадли вазифаларни бажаришга йўналтириш шарти билан солиқлар ва божхона имтиёзларининг бухгалтерлик ҳисоби 8840-"Мақсадли ишлатиладиган солиқ имтиёзлари" ҳисобварағида, берилган солиқлар ва божхона имтиёзларининг турлари бўйича юритилади.

ягона солиқ тўловчиси бўлган корхоналар ҳисобланган божхона тўловларини (жумладан ҚҚС ва акциз солиғини) импорт қилинадиган активлар (хом ашё, материаллар, ускуна ва эҳтиёт қисмлар) нинг харид қийматига киритади.

 Солиқлар ва божхона имтиёзлари натижасида бўшаган мақсадли маблағларни бухгалтерлик ҳисобида қуйидаги тартибда акс эттирилади: