Бухгалтерия ҳисобида даъво муддатлари ўтган кредиторлик қарзларни мавжудлигини ва уларнинг миқдорини аниклаш мақсадида ҳисоб-китобларни инвентарлаш ўтказилиши лозим.

Мол етказиб берувчилар ҳамда бошқа дебитор ва кредиторлар билан ҳисоб-китобларни инвентарлаш тегишли ҳужжатлар бўйича қолдиқларни аниқлаш ва бухгалтерия ҳисоби счётларида қайд этилган суммаларнинг асослилигини синчиклаб текширишга асосланади.

Инвентарлашни ташкил этиш ва ўтказиш, унинг натижаларини расмийлаштириш тартиби 19-сон БҲМСда акс эттирилган.

Ҳисоб-китобларни инвентарлаш натижалари 19-сон БҲМСнинг 16-иловаси бўйича далолатнома билан расмийлаштирилади ва корхона рахбари томонидан тайинланган инвентарлаш комиссия аъзолари томонидан тасдиқланади.

Инвентарлаш натижасида аниқланган даъво муддати ўтган қарздорликлар корхона рахбари буйруғи асосида ҳисобдан чиқарилади ва асосий фаолиятнинг бошқа даромадларини ҳисобга олувчи 9360 счётига олиб борилади.

Фуқаролик қонун ҳужжатларига мувофиқ даъво муддати ўтган ҳисобдан чиқарилган мажбуриятлар мажбуриятларни ҳисобдан чиқаришдан олинадиган даромад ҳисобланади (СКнинг 132-моддаси 7-банди, 136-моддаси). Унинг суммаси бошқа даромадлар таркибида корхонанинг асосий (соҳа) фаолият тури учун белгиланган ЯСТ ставкалари бўйича солиққа тортилади (СКнинг 353-моддаси).