Маҳсулот нархининг калькуляцияси, қоидага кўра, бевосита ва билвосита харажатлар асосида сотиш нархини шакллантириш учун ишлаб чиқариш таннархига устама қўшиш билан тузилади. Ишлаб чиқариш таннархи Маҳсулот (ишлар, хизматлар)ни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатларининг таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисида низомга (ЎзР ВМнинг 05.02.1999 йилдаги 54-сон қарори билан тасдиқланган, кейинги ўринларда – 54-сон Низом) ҳисобланади. 54-сон Низом маҳсулот (ишлар, хизматлар)ни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатларини аниқлашнинг ягона методологик асосларини белгилайди. 54-сон Низомнинг 1.4-бандига биноан асосий ишлаб чиқариш воситаларининг, шу жумладан молиявий ижара (лизинг) бўйича олинган, бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонун ҳужжатларига мувофиқ ҳисобланган амортизация ажратмалари суммаси ишлаб чиқариш таннархи таркибига киради. Мазкур харажатлар “Сотиш харажатлари” 9410-счётда ҳисобга олинадиган сотиш харажатларига киритилади, башарти бу харажатларни ишлаб чиқариш корхонаси эмас, балки савдо ёки умумий овқатланиш корхонаси амалга оширса. Шунингдек алоҳида “Маъмурий харажатлар” 9420-счётида маъмурий аҳамиятга эга бўлган асосий воситаларнинг амортизацияси ҳисобга олинади (54-сон Низомнинг 2.2.9-банди), мазкур амортизация ажратмалари  давр харажатлари жумласига киради ҳамда ишлаб чиқариш таннархига киритилмайди.  ЎзР СКнинг 144-моддаси билан асосий воситалар амортизациясининг энг юқори нормаси кўзда тутилган. Солиқ солиш мақсадлари учун амортизация ажратмалари амортизация нормасини, бироқ энг юқори нормадан кўп бўлмаган нормани қўллаш йўли билан ҳисобланади. Солиқ солиш мақсадлари учун энг юқори нормадан пастроқ нормалар бўйича амортизация ҳисоблашга йўл қўйилади, бунда улар солиқ тўловчининг ҳисоб сиёсатида мустаҳкамланган бўлиши керак.

Маҳсулот таннархи маҳсулот тури, ишлаб чиқариш тури, унинг мураккаблиги, тугалланмаган ишлаб чиқаришнинг мавжудлиги, ишлаб чиқариш циклининг давомийлиги, маҳсулотлар номенклатурасига боғлиқ ҳолда турли хил усуллар билан аниқланиши мумкин.

  Маҳсулот таннархини аниқлашнинг асосий усуллари бўлиб:

- оддий;

- меъёрий;

- буюртма;

- босқичли усуллар ҳисобланади.

Таннархни аниқлашнинг оддий усулида ҳисобот давридаги барча ишлаб чиқариш харажатлари (бевосита материаллар, бевосита меҳнат ва қўшимча ишлаб чиқариш харажатлари) барча ишлаб чиқарилган маҳсулотлар таннархига киритилади. Маҳсулот бирлигининг таннархи ишлаб чиқариш харажатлари суммасини ишлаб чиқарилган маҳсулотлар бирликларининг умумий миқдорига бўлиш йўли билан ҳисоблаб чиқарилади.

Таннархни аниқлашнинг оддий усули бир турдаги маҳсулотни ишлаб чиқарадиган ва ярим тайёр маҳсулотлар ва тугалланмаган ишлаб чиқаришга эга бўлмаган корхоналарда қўлланилади.

Таннархни аниқлашнинг меъёрий усулида таннархни аниқлаш хом ашё, материаллар, меҳнат ва ишлаб чиқариш қувватидан фойдаланишнинг белгиланган меъёрлари бўйича харажатлар ҳисобга олинади. Меъёрномалар вақти-вақти билан таҳлил қилиб турилади ва зарур ҳолларда жорий шарт-шароитларга мувофиқ қайтадан кўриб чиқилади.

Таннархни аниқлашнинг меъёрий усули оммавий ва серияли тусдаги ишлаб чиқариш корхоналари томонидан қўлланади. Меъёрий усулни қўллашда давр бошида амал қилган нормалар бўйича меъёрий калькуляцияни тузиш ва ой охирида бу нормалардан (тежаш, ортиқча сарфлаш) четга чиқишни мунтазам таҳлил қилиш шарт ҳисобланади. Бундай ҳисоб харажатлар ортиқча сарфланишини олдини олиш ва тежаш бўйича мавжуд ютуқларни мустаҳкамлаш юзасидан ўз вақтида чора-тадбирлар кўришни таъминлаш  имконини беради.

Таннархни аниқлаш учун маҳсулотнинг ҳар бир тури учун меъёрий таннарх карточкаси тузилади.

Меъёрий таннарх ҳақиқий натижалар билан таққосланади ҳамда ўзгарувчан ва ўзгармас умумишлаб чиқариш харажатлари, шуннигдек сотиш ҳажмлари бўйича материаллар, меҳнат харажатлари бўйича четга чиқиш ҳисоблаб чиқилади.

Таннархни аниқлашнинг буюртма усулида ишлаб чиқариш харажатлари маҳсулот  (бир хилдаги маҳсулотлар гуруҳи)га доир алоҳида буюртмалар бўйича идентификацияланади ва ҳисобга олинади.

Буюртманинг объекти бўлиб маҳсулот, бир хилдаги маҳсулотнинг майда туркумлари, тугалланган конструкцияларга эга бўлган алоҳида агрегатлар, узеллар ҳисобланади. Тегишинча, таннархни ҳисоблаш усули буюртма усул ҳисобланади.

Таннархни аниқлашнинг буюртма усули якка тартибдаги ва майда туркумли ишлаб чиқаришга эга бўлган корхоналарда қўлланади.

Буюртманинг тугалланишига қадар барча харажатлар алоҳида бўлимлар ёки ҳисобот даврлари бўйича эмас, балки ҳар бир буюртма (маҳсулот партияси) бўйича йиғилади ва тўлалигича тугалланмаган ишлаб чиқариш деб ҳисобланади. Буюртма бўйича аналитик ахборот буюртмалар карточкаларида юритилади.

Буюртма калькуляция қилиш усулининг асосий хусусиятлари қуйидагилар ҳисобланади:

- талай буюртмалар давр мобайнида бажарилади;

- ҳар бир буюртма бўйича ишлаб чиқариш материалларига, меҳнатга ҳақ тўлаш ва қўшимча ишлаб чиқариш харажатлари жамланади;

- буюртма карточкаси муҳим ҳужжат ҳисобланади;

- харажатлар буюртма тугалланишига қараб ҳисобдан чиқарилади.

Буюртма бирлигининг таннархи унинг бажарилиши тугаллангандан кейин аниқланади. Буюртма бўйича харажатларнинг бутун суммаси унинг таннархини ташкил қилади. Агар ушбу буюртма бир хилдаги маҳсулот туркумидан иборат бўлса, маҳсулот бирлигининг таннархи мазкур буюртма бўйича харажатлар суммасини маҳсулот бирликлари миқдорига бўлиш орқали аниқланади.

Таннархни аниқлашнинг босқичли усулида аввал барча маҳсулотларнинг таннархи, сўнгра унинг бирлиги таннархи аниқланади.

Босқичли усул тармоққа мансублигига боғлиқ ҳолда икки вариантда амалга оширилиши мумкин: ярим тайёр маҳсулотли ва ярим тайёр маҳсулотсиз вариантларда.

Ярим тайёр маҳсулотли вариантда ҳар бир босқич бўйича маҳсулот таннархи ҳисоблаб чиқарилади. У аввалги босқичлар маҳсулотининг таннархи ва мазкур босқич бўйича харажатлардан иборат бўлади. Охирги босқич маҳсулотининг таннархи барча тайёр маҳсулот таннархи ҳамдир.

Ярим тайёр маҳсулотсиз вариантда фақат охирги босқич маҳсулот таннархигина ҳисоблаб чиқарилади. Бунда харажатлар аввалги босқичлар маҳсулотининг таннархини ҳисобга олмасдан, ҳар бир босқич бўйича алоҳида ҳисобга олинади. Тайёр маҳсулот таннархига барча алоҳида босқичлар бўйича уни ишлаб чиқариш харажатлари киритилади.

Ишлаб чиқарилаётган маҳсулот қиймати калькуляциясини тузиш намунаси (формуласи) сифатида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 21.06.2010 йилдаги 154-сон қарори билан тасдиқланган Саноат кооперацияси асосида тайёр маҳсулотлар, бутловчи буюмлар ва материаллар ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш дастурини шакллантириш тўғрисида Низомда мавжуд формулани таклиф қилиш мумкин.

Калькуляция тузиш намунасини келтирамиз:

Калькуляция асосида Прайс-лист тузилади ва раҳбар томонидан тасдиқланади.