Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат кодексида чет эл фуқаролари меҳнатга оид муносабатларнинг субъектлари бўлиши мумкинлиги белгиланган (МК 14-моддаси).
Шу билан бирга чет эл фуқаролари Ўзбекистон Республикаси ҳудудида ишлаши учун иш берувчи томонидан олинган рухсатнома асосида унинг номига берилган меҳнат фаолияти ҳуқуқи тасдиқномаси бўлиши лозим. Рухсатнома бериш Ташқи меҳнат миграцияси масалалари агентлиги томонидан Вазирлар Маҳкамасининг 1995 йил 19 октябрдаги 408-сон қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикасида хорижий ишчи кучларини жалб қилиш ва улардан фойдаланиш тартиби тўғрисидаги Низом”га асосан амалга оширилади.
Юқорида кўрсатилган рухсат берувчи ҳужжатлар олингач, чет эл мутахассисларини ишга олиш ва ишдан бўшатиш Меҳнат кодексида назарда тутилган тартибда амалга оширилади.
Шунингдек, иш берувчидаги рухсатнома бошқа иш берувчиларга берилмаслиги керак. Рухсатнома асосида жалб қилинадиган хорижий ходимлар бошқа иш берувчига ишлаш учун ўтказилиши мумкин эмас (Низомнинг 12-банди).
Агарда чет эл фуқаролари улар билан тузилган меҳнат шартномасини ўз хоҳишлари билан бекор қилиб ёки ҳеч қандай расмийлаштиришни амалга оширмасдан ишларини ташлаб, ўз ватанларига жўнаб кетишганларида, иш берувчи Ташқи меҳнат миграцияси масалалари агентлигига мазкур ходимлар билан тузилган меҳнат шартномаси бекор қилинганлиги тўғрисидаги буйруқ нусхасини тақдим қилиб, уларга берилган тасдиқномаларни қайтариши лозим (рўйхат рақами 285, 1996 йил 20 ноябрдаги Йўриқноманинг 13-банди).
Чет эл фуқароларини ишга қабул қилишда улар билан тузиладиган меҳнат шартномаси шакли ҳам Ўзбекистон Республикаси фуқаролари билан тузиладиган меҳнат шартномаси билан бир хил бўлиб, Вазирлар Маҳкамасининг 1997 йил 11 мартдаги 133-сон қарорининг 2-иловасида тасдиқланган шаклда бўлади.
Уларнинг меҳнат дафтарчалари эса, Адлия вазирлиги томонидан 1998 йил 29 январда 402-сон билан рўйхатга олинган “Меҳнат дафтарчаларини юритиш тартиби тўғрисидаги йўриқнома”га мувофиқ тўлдирилади.
3. Хитойлик мутахассислар 2016 йил 29 майдан резидент бўлишади.
Солиққа тортиш мақсадида чет эллик фуқаролар Ўзбекистон Республикасида жорий солиқ даврида якунланаётган ҳар қандай кетма-кетликдаги ўн икки ойлик давр ичида жами 183 кун турган жисмоний шахс резидент ҳисобланади.
ЎзР ҳудудида турган даври | Кунлар миқдори |
29.08.2015 | 66 |
03.11.2015 | |
03.01.2016 | 34 |
06.02.2016 | |
07.03.2016 | 25 |
01.04.2016 | |
Жами | 125 |
29.05.2016 | 58 |
Итого | 183 |
Агар хорижий ходим Ўзбекистон билан иккиёқлама солиққа тортишнинг олдини олиш тўғрисидаги Келишувни имзолаган мамлакат резиденти бўлса, унинг Ўзбекистондаги манбалардан олинган даромадларини солиққа тортишда ушбу Келишув нормаларига амал қилиш керак. Агар Келишувда белгиланган солиққа тортиш тартиби Ўзбекистон Солиқ кодексида белгиланган тартибдан фарқ қилса, Келишувда белгиланган тартибга амал қилинади (Солиқ кодексининг 4-моддаси).
Хитой Халқ Республикаси ва Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ўртасида иккиёқлама солиққа тортиш ва солиқ тўлашдан бош тортишнинг олдини олиш ҳақидаги Келишув имзоланган (Тошкент, 1996 йил 3 июль, кейинги ўринларда Келишув деб юритилади).
Ишга олиш Ўзбекистонда амалга оширилганлиги сабабли чет эллик мутахассислар олган иш ҳақи Ўзбекистонда солиққа тортилади (Келишувнинг 15-моддаси).
Жисмоний шахсларнинг - Ўзбекистон Республикаси норезидентларининг Ўзбекистон Республикасидаги манбалардан олинган даромадларига ҳеч қандай чегирмаларсиз Солиқ Кодекснинг 182-моддасида назарда тутилган ўзига хос хусусиятлар ҳисобга олинган ҳолда ва ставкалар бўйича солиқ солинади. Меҳнат шартномалари (контрактлари) ва фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартномалар бўйича олинган даромадлар тўлов манбасида 20 % ставкада солиққа тортилади.
Сизнинг ҳолатингизда хитойлик мутахассислар 2015 йилда ЎзРда 183 кундан кам (29.08.2015й.дан 31.12.2015й.гача) туришганлиги сабабли норезидентлар бўлиб ҳисобланишади. 2015 йилда ЖШДСини ҳеч қандай чегирмаларсиз 20%лик ставкада ушлаб қолиш керак эди.
2015 йил учун ЖШДСни ҳисоблаймиз:
Айтайлик, корхонада 5 кунлик иш ҳафтаси ўрнатилган. 2015 йилнинг октябрь-декабрь ойларига даромад суммаси октябрь ва декабрь ойларига тўлиқ иш ҳақи ва ноябрь ойида 2 иш куни учун тўланадиган иш ҳақидан иборат ва у (1 х 550 000)+(550 000/21 х 2) = 602 381 сўмга тенг.
ЖШДС = 602 381 х 20% = 120 476 сўм.
Чет эллик жисмоний шахснинг - Ўзбекистон Республикаси резидентининг даромадларига умумбелгиланган тартибда жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи солинади (Солиқ кодексининг 194-моддаси). Бу шуни англатадики, ЖШДС белгиланган ставкалардан (шкала бўйича) келиб чиққан ҳолда даромад ҳисобланишига қараб, йил бошидан ортиб борувчи якун бўйича ҳисобланади. Чет эллик ходим резидент бўлган пайтда ундан ушлаб қолинган солиқ суммасини қайта ҳисоблаш керак.
ЖШДСни 2016 йил январь – сентябрь ойлари учун ҳисоблаб, натижаларини жадвалда акс эттирамиз:
| Ой | Мансаб маоши | Иш кунлари сони | Ой учун ҳисобланди | Ўсувчи тартибда ҳисобланди | ЖШДС ҳисоб-китоби | Ой учун ҳисобланган ЖШДС | Ўсувчи тартибда ҳисобланган жами ЖШДС | |
Ой учун | Табель бўйича | ||||||||
| A | B | C | D | E | F | G | H | I |
1 | январь | 550 000 | 20 | 20 | 550 000 | 550 000 | F1*20% | 110 000 | 110 000 |
2 | февраль | 550 000 | 21 | 5 | 130 952 | 680 952 | (F2*20%)-I1 | 26 190 | 136 190 |
3 | март | 550 000 | 21 | 17 | 445 238 | 1 126 190 | (F 3*20%)-I2 | 89 048 | 225 238 |
4 | апрель | 550 000 | 21 | 21 | 550 000 | 1 676 190 | (F4*20%)-I3 | 110 000 | 335 238 |
5 | май | 550 000 | 21 | 21 | 550 000 | 2 226 190 | (F5-5*130240)*7,5%-I4 | - 217 114 | 118 124 |
6 | июнь | 550 000 | 22 | 22 | 550 000 | 2 776 190 | (F6-6*130240)*7,5%-I5 | 31 482 | 149 606 |
7 | июль | 550 000 | 20 | 20 | 550 000 | 3 326 190 | (F7-7*130240)*7,5%-I6 | 31 482 | 181 088 |
8 | август | 550 000 | 23 | 23 | 550 000 | 3 876 190 | (F8-8*130240)*7,5%-I7 | 31 482 | 212 570 |
9 | сентябрь | 550 000 | 20 | 20 | 550 000 | 4 426 190 | (F9-9*130240)*7.5%-I8 | 31 482 | 244 052 |
| Итого | 4 950 000 | 189 | 169 | 4 426 190 |
| 244 052 |
| |
Чет эллик мутахассислар 2016 йил 29 майдан бошлаб резидент бўлиб ҳисобланишади, мос равишда май ойи учун ЖШДС суммасини шкала бўйича резидентларга белгиланган тартибда ҳисобланади. 2016 йил 1 январдан 1 майгача 20% лик ставкада ушлаб қолинган ЖШДС суммаси даромадларни май ойида солиққа тортишда ҳисобга олинади.
Фуқароларнинг суғурта бадаллари.
Чет эллик фуқаролар резидентлигидан қатъий назар бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари тўловчилари бўлиб ҳисобланишмайди. Аммо, ЯИТни ҳисоблашда уларнинг иш ҳақи даромадлари ЯИТга тортиладиган иш ҳақи фондига киритилади (Солиқ кодексининг 305-моддаси).
Жавоблар улар эълон қилинган санада долзарб ҳисобланади.
Телеграм канали 