1.Корхонадаги операцияларни акс эттириш 21-сон БҲМСга 2-иловада назарда тутилган тартибга мувофиқ амалга оширилади.

Дарҳақиқат, 5-сон БҲМС “Асосий воситалар”да қиймати ЭКИҲнинг 50 бараваридан кам бўлмаган ва хизмат муддати 1 йилдан ортиқ бўлган товар моддий қимматликларни (ТМҚ) асосий восита сифатида тан олиниши белгиланган.

Шу билан бирга, корхонанинг раҳбари асосий восита сифатида тан олинувчи қимматликларнинг бундан паст қийматини белгилаши мумкинлиги назарда тутилган (5-сон БҲМСнинг 4-банди). Шунга кўра, агар корхонангиз раҳбари ҳисоб сиёсатида асосий воситаларнинг қийматини ЭКИҲнинг 50 баробаридан кам қийматини белгиламаган бўлса, санаб ўтилган ТМҚларни 1080 "Инвентарь ва хўжалик жиҳозлари" счётига кирим қилиш мумкин:

Дт 1080 "Инвентарь ва хўжалик жиҳозлари"
Кт 8530 "Текинга олинган мулк".

Уларнинг қиймати фойдаланишга берилган вақтда ишлаб чиқариш ёки давр харажатларига тўлиқ қўшилиши мумкин. Фойдаланишдаги инвентарь ва хўжалик жиҳозларининг сақланишини таъминлаш мақсадида кейинчалик уларнинг ҳисоби балансдан ташқари 014 "Фойдаланишдаги инвентарь ва хўжалик жиҳозлари" счётида цех, омбор ва алоҳида фойдаланувчилар бўйича юритилади (21-сон БҲМСга 2-илованинг 99-банди з-қисми).

Инвентарь ва хўжалик жиҳозлари кейинчалик фойдаланишга яроқсиз ҳолга келган ҳолларда уларни балансдан ташқари счётдан ҳисобдан чиқариш белгиланган тартибда расмийлаштирилган ҳисобдан чиқариш далолатномасига асосан амалга оширилади.

2.НТМ томонидан ЯСТ бўйича солиқ имтиёзидан фойдаланиш масаласи қонунчилик билан тўлиқ тартибга солинмаган. Бу ҳақида батафсил экспертимизнинг қуйидаги жавобида ўқишингиз мумкин:

https://kadrovik.uz/question/8039

Қўшимча равишда айтиш мумкинки, солиқ имтиёзлари ҳисобини юритиш Низомга (АВ томонидан 02.04.2005 й. 1463-сон билан рўйхатга олинган) мувофиқ амалга оширилади. Президентнинг 17.04.2006й. ПҚ-325-сонли қарорига асосан белгиланган имтиёзлар учун бўшаган маблағларни муайян мақсадларга йўналтириш шарти назарда тутилмаган. Улар бухгалтерия ҳисоби счетларида акс эттирилмайди. Бу ҳақида ҳам батафсил маълумот юқоридаги экспертимиз жавобида келтирилган.

3.Йўқ, барча харажатларни ҳам 3290 "Бошқа кечиктирилган харажатлар" счётга олиб бориб бўлмайди.

Корхона харажатларини счетларда акс эттириш Низомга (ЎзР ВМ 05.02.1999 й. 54-сон қарорига илова) мувофиқ амалга оширилади. Корхона унда белгиланган қоидаларга қатъий амал қилиши зарур. Масалан, хизматлар таннархини ҳисобга олувчи харажатлар даромадлар тан олинган вақтда 9130 “Бажарилган иш ва кўрсатилган хизматларнинг таннархи” счетига олиб борилиши ва даромад билан таққосланиши зарур. Чунки, таннархидан паст нархда реализация қилинган хизматлар учун солиқ солиш базаси сифатида хизматнинг таннархи ҳисобга олинади.

агар инвентарь ва хўжалик анжомларининг қиймати бир бирлик (комплект) учун харид қилиш пайтида ЎзР белгиланган ЭКИҲнинг 10 бараваридан ортиқ бўлса, унда ташкилот уларни фойдаланишга беришда ушбу инвентарь ва хўжалик анжомларининг қийматини муддати кечиктирилган харажатларга (3290 "Бошқа кечиктирилган харажатлар") киритиши мумкин (4-сон БҲМС 60-банди).

Бошқа кечиктирилган харажатларнинг жорий қисмига, узоқ муддатли қисми 0990 "Бошқа узоқ муддатли кечиктирилган харажатлар" счётида ҳисобга олинадиган ва келгуси давр харажатларини ҳисобга олувчи счётларда (3100) ҳисобга олиш назарда тутилмаган харажатлар киради. Масалан, саноатнинг мавсумий тармоқларида ишлаб чиқаришга тайёргарлик, ернинг рекультивацияси ва бошқалар билан боғлиқ харажатлар (21-сон БҲМСга 2-илованинг 165-банди).

0990 "Бошқа узоқ муддатли кечиктирилган харажатлар" счёти одатда узоқ муддатли аванс тўловини тўлаганда ишлатилади, масалан келгуси даврлар (узоқ муддатли) ҳисобига тўланган ижара, абонент тўловлари каби. У бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир берилган бўнак бўйича мол етказиб берувчи ёки пудратчи бўйича юритилади (21-сон БҲМСга 2-илованинг 83-банди).