Корхона ҳудудида қурилган объектларни асосий воситалар таркибига киритиш
Авваламбор эътиборингизни шунга қаратиш лозимки, шўъба корхонангиз ўз балансига эга алоҳида юридик шахс. У сизнинг корхонангиз учун шунчаки смета ҳужжатлари асосидагина қурилиш ишларини амалга ошириши нотўғри. Бунда худди бошқа қурилиш корхонаси билан бўлгани каби шартнома, ЭҲФ, бажарилган ишларни топшириш-қабул қилиш далолатномаси каби ҳужжатлар расмийлаштирилиши керак.
Қурилган объектлар уларни қурган корхонадан ЭҲФ, Бажарилган ишларни топшириш-қабул қилиш далолатномаси, Бажарилган ишлар (амалга оширилган харажатлар) тўғрисидаги маълумотнома-ҳисобварақ-фактура қабул қилингач, давлат рўйхатига олиниши лозимлари кадастр хизматида рўйхатга олингач корхона активларига киритилади. Асосий воситалар фойдаланишга топширилганда ҳар бири учун алоҳида Фойдаланишга топшириш далолатномаси расмийлаштирилади.
Қуриб битирилган объектларни асосий воситалар таркибига киритиш учун улар бир вақтнинг ўзида қуйидаги талабларга жавоб бериши керак (АВда 2004 йил 20 январда 1299-сон билан рўйхатга олинган 5-сон БҲМС «Асосий воситалар»нинг 4-банди):
а) хизмат муддати бир йилдан ортиқ бўлиши;
б) бир бирлик (тўплам) учун қиймати харид пайтида Ўзбекистон Республикасида белгиланган базавий ҳисоблаш миқдорининг 50 бараваридан ортиқ бўлиши (Президентнинг 21.05.2019 йилдаги №ПФ-5723 сонли фармони 2-банди «б»-кичик банди). Корхона раҳбари ҳисобот йилида буюмларни асосий воситалар таркибида ҳисобга олиш учун улар қийматининг энг кам чегарасини белгилашга ҳақли.
Асосий воситаларнинг бухгалтерия ҳисоби бирлиги бўлиб инвентарь объекти ҳисобланади. Асосий воситаларнинг инвентарь объекти сифатида барча қурилмалари ва анжомларига эга бўлган объект ёки муайян мустақил вазифаларни бажариш учун мўлжалланган алоҳида конструктив асосдаги буюм ёхуд бутун бир яхлитликни ифодаловчи ва муайян ишларни бажариш учун мўлжалланган конструктив жамланган буюмларнинг алоҳида мажмуи тан олинади. Конструктив жамланган буюмларнинг мажмуи - умумий мосламаларга ва анжомларга, умумий бошқарувга эга, бир пойдеворда қурилган, натижада мажмуага кирувчи ҳар бир буюм ўз вазифасини мустақил равишда эмас, балки фақатгина мажмуа таркибида бажара оладиган бир ёки турли мақсадларга мўлжалланган битта ёки бир нечта буюмлардир (5-сон БҲМС 5-банди). Яъни асосий восита ўзи мустақил равишда тегишли вазифаларни бажара олиши лозим, акс ҳолда у алоҳида асосий восита ҳисобланмайди.
Корхона ҳудудида қурилган йўлаклар, фавворалар, фонарлар каби объектлар ерни ободонлаштириш сифатида ҳисобга олинади.
Жавоблар улар эълон қилинган санада долзарб ҳисобланади.