Сиздаги вазият  ундан солиқлар – чакана савдо корхоналари учун ягона ер ва ягона солиқ тўловлари тўланиши боғлиқ бўлган “асосий фаолият тури”ни турли даврларда аниқланиши сабабли вужудга келган.

ЎзР СКнинг 362 ва 363-моддаларидан келиб чиқиб, ягона ер солиғи тўлаш ҳуқуқини сақлаб қолиш учун қишлоқ хўжалиги товарлари ишлаб чиқарувчи солиқ даври якунлари бўйича кўрсатилган моддаларда белгиланган барча шартларга жавоб бериши керак. Календарь йил солиқ давридир (ЎзР СКнинг 368-моддаси).

Ўз навбатида, 362-моддага биноан қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш ва қайта ишлаш билан боғлиқ бўлмаган фаолият турларини амалга оширганда, ягона ер солиғи тўловчиси мазкур фаолият турлари бўйича алоҳида-алоҳида ҳисоб юритиши ва тўлаши керак, ушбу ҳолатда ягона солиқ тўловини.

Модомики таърифланган вазиятда иккинчи фаолият тури чакана савдо экан, мазкур фаолият турига “Ягона солиқ тўловининг энг кам миқдори киритилиши муносабати билан чакана савдо корхоналари томонидан ягона солиқ тўловини ҳисоблаб чиқариш ва тўлаш тартиби тўғрисидаги низом”да (04.04.2013 йилдаги 2449-сон)   белгиланган солиқ солиш хусусиятларини ҳисобга олиш лозим. Низомнинг 1-бандига асосан чакана савдо корхоналари ЯСТни қонун ҳужжатларига мувофиқ, лекин айнан шундай фаолият турини амалга ошираётган якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан тўланадиган қатъий белгиланган солиқ миқдоридан кам бўлмаган миқдорда тўлайдилар. Бунда чакана савдо корхоналари деганда, ҳисобот чораги якунлари бўйича асосий фаолият тури чакана савдо бўлган юридик шахслар тушунилади.

Шуни назарда тутиш лозимки, ЯСТнинг энг кам миқдори чакана савдони амалга оширувчи якка тартибдаги тадбиркорлар учун ўрнатилган ставка бўйича қатъий белгиланган солиқ суммасидан келиб чиқиб аниқланади ҳамда чорак учун ҳисоблаб чиқарилади. Агар ЯСТнинг ҳисоб-китоб суммаси ЯСТнинг энг кам миқдори суммасидан кам бўлса, ЯСТ қўшимча ҳисобланади. Агар ЯСТнинг ҳисоб-китоб суммаси ЯСТнинг энг кам миқдорига тенг ёки ундан ортиқ бўлса, унда ЯСТ қўшимча ҳисобланмайди ва ЯСТ ЎзР СКда белгиланган тартибда тўланиши лозим.

Юқорида кўрсатилган солиқ қонунчилиги нормаларидан келиб чиқиб:

     – агар чорак якунлари бўйича сизнинг корхонангизда чакана савдодан тушган тушум улуши қишлоқ хўжалиги маҳсулотини етиштириш ва ўзи етиштирган мазкур маҳсулотни қайта ишлашдан олинган тушумдан ортиқ бўлса, у ҳолда корхонангизга чакана савдо корхоналари томонидан ЯСТни ЯСТнинг энг кам миқдорини ҳисобга олган ҳолда  тўлаш нормаси татбиқ қилинади;

    –агар кейинги чорак якунлари бўйича  ва умуман йил якунлари бўйича корхонангиз ЎзР СКнинг 362-моддаси қўядиган талабларга жавоб берса, тегишинча, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчиси бўлса, у ҳолда сиз белгиланган тартибда ягона ер солиғини тўлайсиз, чакана савдодан олинган тушумдан эса  энг кам миқдорини ҳисобга олмаган ҳолда ЯСТ тўлайсиз.