1) Мажбурий прогул вақти учун компенсация ҳисоблашда қайси хужжат тўғри: иш берувчи судга тақдим этган жавоб хатими ёки ишчига берилган маълумотномами? 2) Иш берувчининг қайси маълумотномаси тўғри ҳисобланади? Судга берилган жавоб хатида корхона ишчи ходимларнинг ойлик иш ҳақлари тўғрисидаги малумотларни изоҳ асосида бериши мумкинми? 3) Хозирда ўртача ойлик иш ҳақи миқдори қанча? Ушбу ўртача ойлик иш ҳақи хусусий корхоналарга ҳам тадбиқ этиладими ёки улар ўзлари ўртача ойлик иш ҳақини белгилашадими? 4) Корхона менга ҳисобланган иш ҳақи бўйича қайси муддат учун солиқ ва мажбурий тўловларни тўлайди? 5) Аризамга вақтида жавоб бермаган раҳбар устидан қайси органга мурожаат қилишим мумкин? Бунинг жавобгарлиги қандай?

Саволнинг ID си: 7775

Меҳнат муносабатлари бўйича бузилган ҳуқуқларимни тиклаш (иш берувчининг ноқонуний ишдан бўшатиб юборганлиги) юзасидан ишга тиклаш, мажбурий прогул вақти учун ҳақ тўлаш ва маънавий зарар учун компенсация ундириш юзасидан фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судига даъво ариза билан мурожаат қилдим. Мен даъво аризада хусусий корхона рахбари (иш берувчи) томонидан менга тақдим этилган 2012-2014 йилларда ҳисобланган иш ҳақи тўғрисида маълумотномага асосан энг охирги 2014 йилга ҳисобланган иш ҳақи бўйича яъни 1 110 000 сўм бўйича мажбурий прогул вақти 20 ойни ташкил қилгани учун 22 200 000 сўм (1 110 000х20) сўм моддий зарар, 3 йиллик мехнат таътили учун 3 330 000 сўм (1 110 000 х 3) компенсация ва 1 110 000 сўм ишдан бўшатиш нафақасини ундиришни сўраган эдим. Суд жараёнида фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судининг сўровномасига жавобан хусусий корхона менинг 2012-2014 йиллари учун ўртача ойлик иш ҳақларим тўғрисида ҳамда 2015 йилда корхонада ҳуқуқшунос штати қискарганлиги сабабли 2015 йил учун бошқа ишчи ходимларнинг ўртача ойлик иш ҳақи бўйича изоҳ килиб ёзма маълумот берган. Суд хусусий корхонанинг ушбу жавоб хатига таянган ҳолда менинг фойдамга мажбурий прогул вақти учун 6 642 240 сўм (553 520 х 12) ойлик иш ҳақи ва 1 500 000 сўм маънавий зарарни ундиришни ва илгари иш вазифасига муқобил иш билан таъминлаш мажбурияти юклатиш тўғрисида ҳал қилув қарорини қабул қилди.

Экспертларнинг жавоблари:

10.01.2017 йил санасидаги жавоб
27.12.2016 йил санасидаги жавоб

1) Суд ҳал қилув қарорини қабул қилишда исботлаш воситаси сифатида олинган хужжатлардан фойдаланади.

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 17.04.1998й. 13-сонли қарорининг 3-бандига асосан ишнинг ҳақиқий ҳолатлари тўғрисидаги суднинг хулосаси ҳал қилув қарорида ФПКнинг 56-моддасида кўзда тутилган исботлаш воситаларига кўра асослантирилади. Ҳал қилув қарори ФПКнинг 58, 59-моддаларида белгиланган далилларнинг дахлдорлиги ва исботлаш воситаларига йўл қўйилиши ҳақидаги қоидалар эътиборга олинган ҳолда асослантирилади.

Агар сиз суд қароридан норози бўлсангиз ФПКнинг 310-моддасига мувофиқ суднинг қарори қонуний, асосли ва адолатли эканлигини текшириш ҳақидаги шикоят (ариза) билан қонунда белгиланган тартибда мурожаат қилишга ҳақлисиз.

2) Агар маълумотлар айнан сизнинг даромадларингизга тегишли бўлган бўлса, унда иш берувчи судга тақдим этган маълумотномасида, ҳамда сизга берилган даромадлар тўғрисидаги маълумотномада бир ҳил ахборотларни акс эттириш лозим эди.

Юқорида айтиб ўтилганидек, иш берувчининг бундай маълумотларини исботлаш воситаси сифатида қабул қилиш ёки қилмаслик, суд хулоса чиқаради.

3) Ўзбекистон Республикаси Президентининг 22.08.2016й. ПФ-4822-сонли Фармонига асосан 2016 йил 1 октябридан бошлаб Ўзбекистон Республикаси ҳудудида энг кам иш ҳақи ойига 149 775 сўм миқдорида белгиланган.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 30.12.2011й. ПҚ-1675-сонли Қарорига мувофиқ 2012 йил 1 январдан бошлаб меҳнатга ҳақ тўлаш Ягона тариф сеткасининг бошланғич разряди этиб биринчи разряд белгиланган. Муайян давр учун белгиланган меҳнат нормасини ва меҳнат вазифаларини тўлиқ бажарган ходимнинг ойлик меҳнат ҳақи қонун ҳужжатларида Меҳнатга ҳақ тўлаш ягона тариф сеткасининг биринчи разряди бўйича белгиланган миқдордан оз бўлиши мумкин эмас (МКнинг 155-мод.).

Меҳнатга ҳақ тўлаш Ягона тариф сеткасига асосан биринчи разряд учун белгиланган тариф коэффициенти 2,476 ташкил этади (ВМнинг 21.07.2009й. 206-сонли қарори 1-иловаси).

Шундай қилиб бугунги кунда республикамизнинг барча ташкилотларида иш ҳақи миқдори ойига 370 843 сўмдан кам бўлмаслиги керак (149775 х 2,476).

Меҳнат ҳақининг миқдори иш берувчи билан ходим ўртасидаги келишувга биноан белгиланади. Меҳнат ҳақи қонун ҳужжатлари билан белгиланган энг кам миқдордан оз бўлиши мумкин эмас ва унинг энг кўп миқдори бирон бир тарзда чекланмайди (МКнинг 153-мод.). Яъни иш берувчи ходим ўртасидаги келишувга биноан меҳнат ҳақининг миқдорини мустақил равишда ўзи белгилайди.

4) Ўзбекистон Республикасида бухгалтерия ҳисоби ва солиқ солиш объектларини аниқлаш ҳисоблаб ёзиш усули асосида амалга оширилади. Солиқ тўловчиларнинг даромадлари ҳамда солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни ҳисоблаб чиқариш учун улар бўйича тегишли чегирмалар тўлов тўланган вақт ва пул келиб тушган санадан қатъи назар, улар тааллуқли бўлган ҳисобот даврида акс эттирилади (СКнинг 39-мод.).

Яъни иш берувчи суд томонидан белгиланган компенсация тўловларини суднинг қарори кучга кирганидан кейин ҳисоблаб чиқиб тўлаб бериши мажбур. Бунда иш берувчи ҳисобланган компенсация тўловлари суммаларидан белгиланган солиқ ва мажбурий тўловларни ушлаб қолиши лозим бўлади.

Сизнинг ҳолатда суд қарори билан белгиланган мажбурий прогул вақти учун 6 642 240 сўм компенсация тўлови, сизнинг ишламаган вақт учун ҳақ тўлаш кўринишдаги даромадларингиз ҳисобланади (СКнинг 175-мод. 10-банд). Унинг суммасини тўлаб беришда иш берувчи жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғини ҳамда фуқароларнинг мажбурий суғурта бадалларини ушлаб колиши лозим.

Маънавий зарарни компенсация қилиш бўйича 1 500 000 сўм пул тўлови сизнинг бошқа даромадар кўринишдаги даромадларингиз ҳисобланади (СКнинг 178-мод. 20-банд). Унинг суммаси ҳам жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғига тортилади. Лекинг улардан фуқароларнинг мажбурий суғурта бадалларини ушлаб колинмайди.

5) Ўзбекистон Республикасининг “Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида”ги Қонунининг 28-моддасида, мурожаатлар тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганлик, худди шунингдек туҳмат ва ҳақоратдан иборат мурожаат берганлик белгиланган тартибда жавобгарликка сабаб бўлади, деб таъкидланган.

Масалан, Ўзбекистон Республикасининг “Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси”нинг 43-моддасида мансабдор шахсларга энг кам иш ҳақининг бир бараваридан уч бараваригача миқдорда жарима солиниши;

Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодексини 144-моддасида - энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваригача миқдорда жарима ёки икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд олти ойгача қамоқ билан жазоланиши белгиланган.

Мазкур масала юзасидан прокуратура органларига мурожаат қилишингиз мақсадга мувофиқдир.

Экспертларнинг жавоблари уларнинг фикрларини акс эттиради ва Сиз мустақил қарор қабул қилишингиз учун ахборот асосини яратади. Ушбу сервисдан фойдаланишда Сиз сайт орқали савол бера туриб, уларга рози бўлган қоидаларга амал қилинади. Барча савол ва жавобларни эркин кўриш мумкин.
Жавоблар улар эълон қилинган санада долзарб ҳисобланади.

Ўртоқлашиш:

- Ўзбекистон кадрлар бўлими ходимлари учун тавсиялар ва маслаҳатларнинг маълумотлар базаси