2002 йил 1 апрелдан бошлаб мулкчилик шаклларидан қатъи назар корхоналар ва ташкилотларнинг иш ҳақини товарлар билан натура шаклида тўлаши тақиқланган, қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчилари томонидан етиштирилган ва қайта ишланган, ходимларнинг ёзма аризасига кўра шартномавий нархларда бериладиган қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари бундан мустасно (ВМҚ N 88 1-б., 19.03.2002 й.).
Шундай қилиб, ҳатто ходим ҳоҳишига кўра бўлса ҳам, Сиз иш ҳақини натура шаклида тўлаш ҳуқуқига эга эмассиз.
Иш ҳақини қонунчиликда таъқиқланган шаклларда тўлаш мансабдор шахсларга энг кам иш ҳақининг ўн баробаридан ўн беш баробаригача жарима солинишига олиб келади (МЖтК 175-4 модда).
Агар ходимга иш ҳақини қурилиш материаллари билан эмас, унинг иш ҳақига қўшимча тарзда берилиши назарда тутилаётган бўлса, унда бу ишни ходим аризасига кўра берилган раҳбарнинг буйруғига асосланиб қилиш мумкин.
Бундай ҳолатда, қўшимча солиқ оқибатлари вужудга келади:
Биринчидан, сизнинг корхонангиз ЯСТ тўловчиси бўлгани учун, ходимга беғараз тарзда (хадя тўғрисидаги шартнома орқали) маҳсулотни бериш реализация қилиш деб ҳисобланади. Бу ҳолатда, маҳсулот тан нархи солиққа тортилади.
Иккинчидан, жисмоний шахс учун беғараз тарзда берилган материаллар моддий наф тарзидаги даромад ҳисобланади (СК 177-моддаси) ва ушбу даромад унинг жами даромадига қўшилади.
Ишчиларга беғараз тарзда маҳсулотларни бериш иш ҳақи тарзидаги даромад ҳисобланмайди ва, мос равишда, ундан ягона ижтимоий тўлов ва суғурта бадали тўланмайди (СК 306, 307 моддалари).
Жавоблар улар эълон қилинган санада долзарб ҳисобланади.